Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 2 grudnia 1968 r.

I CZ 10/68

Powództwo przeciwegzekucyjne może być zabezpieczone jedynie przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego (art. 843 § 4 k.p.c.). Jeżeli postępowanie egzekucyjne nie zostało wszczęte, nie jest dopuszczalne zabezpieczenie takiego powództwa przez zakaz prowadzenia egzekucji.

OSNC 1969/7-8/145

879

Dz.U.1964.43.296: art. 843

Ocena wiarygodności roszczenia o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w aspekcie zasadności wniosku o zabezpieczenie powództwa wymaga rozważenia, czy wiarygodność ta jest usprawiedliwiona podstawą powództwa, nie zaś tym, czy wszczęta egzekucja jest prowadzona prawidłowo; na nieprawidłowe bowiem czynności komornika służy skarga (art. 767 k.p.c.), której zadaniem jest nieprawidłowości te usunąć.

LEX nr 6424

6424

Dz.U.1964.43.296: art. 730(1); art. 767; art. 821; art. 840

przegląd orzeczn. Sobkowski J. Wengerek E. NP 1971/5/734

przegląd orzeczn. Siedlecki W. PiP 1970/10/575

Skład orzekający

Przewodniczący: sędzia S. Gross. Sędziowie: H. Kramczyńska, W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sentencja

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z powództwa Międzyzakładowej Pracowniczej Spółdzielni Mieszkaniowej w P. przeciwko Marii Izabeli S. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 15 grudnia 1967 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał wniosek powódki Sądowi Wojewódzkiemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie faktyczne

W pozwie z dnia 4.XI.1967 r. powódka wystąpiła o pozbawienie wykonalności w części nie zrealizowanej: a) aktu notarialnego z dnia 2.XII.1959 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przez Sąd Powiatowy dla m. Poznania postanowieniami z dnia 30.XI.1961 r. Co 391/61 i z dnia 1.III.1962 r. Co 55/62, b) tytułów wykonawczych Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 28.II.1962 r. II C 733/61 i z dnia 14.XI.1962 r. II C 363/62, c) tytułów wykonawczych Sądu Powiatowego dla m. Poznania z dnia 27.I.1964 r. VIII C 3109/63 i z dnia 28.I.1965 r. VIII C 89/65. Jednocześnie powódka zgłosiła wniosek o zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie wszczętego na podstawie wyżej wymienionych tytułów egzekucyjnego postępowania.

Sąd Wojewódzki uwzględnił wniosek, zawieszając postępowanie egzekucyjne w sprawach komorników Sądu Powiatowego w Poznaniu: VI Km 110/67 dotyczącej sprawy II C 733/61 i VI Km 876/67 dotyczącej sprawy C 89/65 oraz zakazując prowadzenia egzekucji z wymienionego wyżej aktu notarialnego z 2.XII.1959 r., jak również na podstawie tytułów wykonawczych w sprawach: II C 363/62 Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu VIII C 3109/63 Sądu Powiatowego dla m. Poznania.

Postanowienie z dnia 15.XII.1967 r. i postanowienie z dnia 15 stycznia 1968 r. - tylko w części dotyczącej zakazu egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w sprawie II C 363/62 - zaskarżyła pozwana, wnosząc o ich zmianę i oddalenie wniosków o zabezpieczenie powództwa.

Uzasadnienie prawne

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Na podstawie powołanego wyżej tytułu wykonawczego z 28.II.1962 r. II C 733/61 pozwana złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji i rachunku bankowego powódki (art. 1063 § 1 k.p.c.) oraz przez zajęcie "czynszów u wszystkich jej lokatorów" (art. 895 i nast. k.p.c.). Na skutek skargi powódki na zajęcie przez komornika "czynszów lokatorów" Sąd Powiatowy w Poznaniu postanowieniem z dnia 5.X.1967 r. zawiesił postępowanie egzekucyjne w tym zakresie na podstawie art. 821 k.p.c., polecając komornikowi skierować egzekucję zgodnie z wnioskiem wierzycielki z 7.II.1967 r. "do rachunku bankowego". Postanowienie Sądu w tej części zaskarżyła spółdzielnia (dłużnik) nie rozpoznanym dotychczas zażaleniem do Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu. Nie rozpoznana została również przez Sąd Powiatowy skarga dłużnika na zajęcie przez komornika "czynszów lokatorów" spółdzielni.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w trybie art. 821 k.p.c. nie stanowi rozstrzygnięcia skargi i nie może tego rozstrzygnięcia zastąpić; jest to zawieszenie o charakterze zarządzenia tymczasowego, a więc do czasu rozpoznania skargi na czynności komornika. Nie czyni bezprzedmiotowym ani powyższego rozpoznania, ani rozpoznania wymienionego wyżej zażalenia powodowej Spółdzielni jej wniosek w obecnie rozpoznawanej sprawie o zawieszenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 843 § 4 w związku z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Uwzględniając wniosek dotyczący tytułu wykonawczego II C 733/61, Sąd Wojewódzki uznał dochodzone roszczenie (które powódka wywodzi z art. 5 k.c.) za wiarygodne w świetle powołanego przepisu na tej podstawie, że zajęcie w toku egzekucji dokonanych przez członków spółdzielni wpłat na pokrycie rzeczywistych kosztów eksploatacji budynku uniemożliwi korzystanie z szeregu świadczeń. Ta podstawa zawieszenia egzekucyjnego postępowania, oparta na sposobie prowadzenia egzekucji, nie pozostaje w żadnym związku z wiarygodnością dochodzonego roszczenia (art. 730 k.p.c.), którego zasadność zdaniem powódki wynika z naruszenia przez pozwaną - przez sam fakt wszczęcia w okolicznościach danego wypadku egzekucji o resztę należności za sprzedaną nieruchomość - zasad współżycia społecznego.

Ocena wiarygodności roszczenia wymaga rozważenia, że wiarygodność ta jest usprawiedliwiona podstawą powództwa, a nie tym, czy wszczęta egzekucja jest prowadzona prawidłowo, na nieprawidłowe bowiem czynności komornika przysługuje skarga (art. 767 k.p.c.), której zadaniem jest usunięcie tych nieprawidłowości.

Podstawę powództwa w sprawie niniejszej stanowią bliżej przez powódkę nie sprecyzowane zdarzenia, które miały nastąpić po powstaniu omawianych tytułów egzekucyjnych, wskutek czego zobowiązanie powódki wygasło lub nie może być egzekwowane. Wiarygodność opartego na tych zdarzeniach roszczenia wymaga uprawdopodobnienia. Nie jest nim powołanie się na ewentualną nieprawidłowość toczącej się egzekucji.

Postanowieniem z dnia 15.I.1958 r., dotyczącym m.in. także tytułu wykonawczego II C 363/62, Sąd Wojewódzki zakazał "do czasu prawomocnego orzeczenia, rozpoznającego powództwo, prowadzenia przez powódkę egzekucji". Ten sposób zabezpieczenia narusza art. 843 § 4 k.p.c., który dotycząc zabezpieczenia tylko powództw przeciwegzekucyjnych, ma charakter przepisu szczególnego i wyłącza stosowanie innych sposobów zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych (por. art. 755 k.p.c.). Zakaz prowadzenia egzekucji także w sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne nie zostało wszczęte (w wypadku jednak art. 843 § 4 k.p.c. musi ono być wszczęte, żeby mogło być zawieszone), stanowiłby nawet w pewnym sensie zaspokojenie dochodzonego roszczenia, do czego żadne tymczasowe zarządzenie nie może zmierzać (por. art. 731 k.p.c.). Również przy wydaniu tego postanowienia wiarygodność roszczenia pod kątem jego podstawy nie została uprawdopodobniona, gdyż sąd orzekający powołał się ponownie na wadliwości postępowania egzekucyjnego.

Z przytoczonych zatem względów należało na podstawie art. 397 k.p.c. w związku z art. 368 pkt 3 i 5 k.p.c. orzec jak w sentencji.