SPOŁECZEŃSTWO

Zbiór grup społecznych, te grupy maja część wspólną która nazywa się strukturą dominującą. Część wspólna: język, wartości powszechnie akceptowane. Każde społeczeństwo składa się z grup społecznych które różnią się między sobą różnymi czynnikami: demograficznymi, wartościami i kulturą. W każdym społeczeństwie występuje margines grup społecznych, które w znikomym stopniu podzielają wspólne wartości, są to grupy minimalne, przekazują one jednostce inne wartości niżkultura dominująca, a te inne wartości nie są akceptowane.

· Gdy rodzina przekazuje wartości kultury dominującej (powszechnie przyjęte)- tj. socjalizacja +wychowanie,

· Gdy rodzina przekazuje wartości odmienne od kultury dominującej – tj. proces socjalizacji ujemnej

SOCJALIZACJA

1. przekaz wszelkich wartości zarówno tyvh akceptowanych i nie akceptowanych z punktu widzenia społeczeństwa, np. rodzina patologiczna przekazuje wartości negatywe, nie akceptowane przez społeczeństwo, są to wartości i normy negatywne.

2. włączanie do grupy społecznej niezależnie czy grupa ma charkter pozytywny czy negatywny, np. dana grupa przygotowuje do funkcjonowania w innej grupie, a cele grupy jest niesienie pomocy charytatywnej – pomoc ludziom starszym ta grupa wytwarza swoje wartości, normy, zasady i wymaga tego samego od swoich członków – czyli ta grupa socjalizuje i wychowuje – bo wymaga przestrzegania norm ogólnie przyjetych (normy pozytywne – społecznie aprobowane- tj. wychowanie). Szkoła – tu występuje proces socjalizacji i wychowania z założenia bo przekazuje wartości aprobowane przez społeczeństwo.

· Nie ma pojęcia – „złe wychowanie” jest albo wychowanie , albo socjalizacja

· Wychowanie jest socjalizacją pozytywną

· Mimo szeregu cech wspólnych wychowanie i socjalizacja to 2 różne procesy

RESOCJALIZACJA

Zmierza do zmiany zachowania ale musi odbyć się to przez przewartościowanie cech negatywnych na pozytywne . Proces resocjalizacji jest konieczny gdy jednostka przeszła socjalizację negatywną, ponieważ zinternalizowała wartości i normy społecznie nie aprobowane.

MODELE PRZEKAZU KULTURY

Model postfiguratywny era robocza (post – pokolenie dorosłych przekazuje kulturę pokoleniu młodemu. Pokolenie dorosłych czerpało wzorce od swoich rodziców. W efekcie otrzymujemy społ. Tradycyjne, niezmienne, trwałe, przewidywakne. W tym modelu występuje zjawisko reprodukcji – powielania tu następuje przekaz elementów kulturowych zawodu pozycji społecznej to wszystko przechodzi z pokolenia dorosłego na pokolenie młode. Są to społeczeństwa zamknięte, odizolowane od wpływu innych kultur, występuje jeden wzór kultury nie ma innych wzorców kulturowych.

Model konfiguratywny – era przemysłowa, KO współpraca, kooperacja – wartości życia kształtują się między dwoma kooperami. Model ten powstał w wyniku rozpadu modelu pierwszego. Nadal są dorośli i pokolenie młode ale pojawia się rówieśnik. Dorosły wpływa na dorosłego a młody na młodego w efekcie pokolenie młode nie jest powieleniem życia dorosłego, jest zmodyfikowane. Jeden dorosły różni się od drugiego kulturą. Wystepuje kontakt dwóch różnych grup społecznych – rówieśnicy dorosłych i młodych. Ten kontakt skutkuje przepływem kultury, rewolucji przemysłowo technicznej. Model konfiguratywny może zaisnieć gdy pojawi się nowa epoka rozwoju cywilizacji człowieka. Ten rozwój odbywa się poprzez ery rozwojowe.

Model prefiguratywny – pre młodzi są przed dorosłymi w kreowaniu wartości kulturowych. Pokolenie dorosłych czerpie wzorce od pokolenia młodych, kierunek przekazywania działa w dwie strony. Następuje rozpad ery przemysłowej, a pojawia się era cywilizacja postindustrialna – ponowoczesność, postmodernizm, tzn. przeniesienie przemysłu na usługi większość zaczyna pracować w usługach, II poł. XX wieku. Zmiana modelu i kierunku przepływu wiąże się z dynamiką rozwoju ostatnich lat. Okres po II wojnie światowej to okres dynamicznego rozwoju. Pokolenie młode szybciej przyswaja zmiany, a pokolenie dorosłe czerpie wzorce od pokolenia młodych. Cos co jest zjawiskiem normalnym dla pokolenia młodego jest czymś nowym dla pok. Dorosłych np. dzisiejsza komputeryzacja.

SOCJALIZACJA W WYMIARZE JEDNOSTKOWYM

Socjalizacja pierwotna – rozpoczyna się z chwilą narodzn dziecka, miejscem i terenem tej socjalizacji jest rodzina, uczestniczą w niej rodzice i dzieci.

· Rodzice przekazują dziecku wartości, normy i zasady tej rodziny. Dziecko uczy się tych elementów poprzez obserwację osób znaczących – rodziców.

· Dziecko staje się tym za kogo uważają go rodzice bo to oni nadają mu tożsamość.

· Socjalizacja pierwotna ma charakter subiektywny bo dziecko patrzy na świat przez pryzmat rodziców, bo to oni odp. Na pierwsze pytania dzieci.

· Dziecko nabywa kompetencje jezykowe czerpiąc wzorce językowe od rodziców. Wyróżniamy 2 rodzaje kodów: rozwinięty i ograniczony.

· W procesie socjalizacji dziecko nabywa umiejętności posługiwania się tymi kodami, każda jednostka potrafi posługiwać się kodem ograniczonym ale nie każda potrafi posługiwać się kodem rozwiniętym bo to zależy jakim kodem posługują się rodzice

· Kod ograniczony – ograniczony zasób słów, zdania proste, nie zawsze zbudowane poprawnie, niski poziom myślenia abstrakcyjnego

· Kod rozwinięty bogaty zasób słów, bogactwo różnych form, zdolność myślenia na poziomie abstrakcyjnym, aby ten kod mógł się pojawić rodzice muszą się nim posługiwać, inna nazwa tego kodu – kod publiczny

· Etap socjalizacji pierwotnej ma decydujące znaczenie w dalszym życiu jednostki i jej funkcjonowaniu w grupie społecznej

· To co pojawia się w socjalizacji pier. Jest długotrwałe

· Trwałość efektu socjalizacji pier. To: pierwsze doświadczenia jednostki, pierwsze doświadczenia dostarczane przez rodziców, więż emocjonalna rodziców i dzieci powoduje że skutki socj. pier. Są długotrwałe

SOCJALIZACJA WTÓRNA

Rozpoczyna się gdy dziecko opuszcza teren rodziny np. udaje się do szkoły.Okres szkolny – to początek tworzenia więzi emocjonalnej z osobami innymi niż rodzice, na tym etapie rozpoczyna się proces obiektywizacji. Socj. wtóra to przejście z rodziny do innych grup społecznych, człowiek zaczyna kontakt z innymi zdaniami, innymi normami. Jest to etap modyfikacji – jednostka ma możliwość modyfikowania elementów, które poznała w socjalizacji pierwotnej.

Obserwujemy 3 typy relacji między socj. pierwotną a wtórą:

I typ relacji sprzeczności – konflikty: dziecko przechobódząc do wtórnego etapu socjalizacji stwierdza zasadnicze różnice i w przypadku tego konfliktu nasza socjalizowana jednostka musi dokonć wyboru. Ale każd wybór ma swoje negatywne konsekwencje, bo w obliczu wyboru pomiędzy różnymi sprzecznymi wartościami jednostka albo wybierze to co przekazała rodzina albo to co przekazała nowa grupa społeczna. Każdy wybór skończy się konfliktem.

II typ relacji – częściowa zgodność: występują różne elementy ale podstawa jest wspólna niezmienna wówczas nie ma problemu wyboru. Nowe elementy są wspomagające w rozwoju jednostki.

III typ relacji całkowita zgodność: socjalizacja wtóra będzie kontynuacją pierwotnej.

ŻRÓDŁA CELÓW WYCHOWANIA funkcjonujących w różnych nurtach wychowania.

Formułowanie celów wychowania – to główne zadanie teorii wychowania wyróżniamy 2 teorie wych. gdzie można szukać żródeł wychowania: 1 grupa teorii jest związana z człowieka jego osobowością; 2 grupa teorii jest związana z grupą społeczną

1 gr. stara się wyprowadzać cele wychowania z pytania „kim jest człowiek” 2 gr. stara się wyprowadzać pytania z pyt. „jakie jest społeczeństwo”?

ZADANIA CELOW WYCHOWANIA cele wychowania określają profil sylwetkę model wychowanka mówią nam jaki ma być wychowanek. I gr. teorii skłania do poszukiwania istoty człowieczeństwa. Celem wychowania wg Tej teorii będzie spojrzenie na podmiot na człowieka jako część człowieczeństwa. W efekcie otrzymamy 2 różne modele wychowania: model zorientowany na człowieka i na społeczeństwo.

I gr. żródeł wych.(to kim jest człowiek) nosi nazwę teorii naturalistycznej.

Pierwsza teoria wspólnych cech: cel wychowania to by w każdym człowieku ukształtować grupę typowych dla każdego człowieka. Nie da się ukształtować cech wspólnych dla wszystkich ludzi, ponieważ wszyscy byliby tacy sami więc ta teoria by upadła. Druga teoria to teoria pierwszej cechy, skąd czerpać żródła wychowania, skoro nie udało się ustalić grupy zespołu wspólnych cech. Należy więc z tej pierwszej cechy wyprowadzić inne cechy a w efekcie otrzymamy zespół cech – celem wychowania będzie dążenie do tego aby w każdym wychowanku kształtować zespół cech i otrzymaliśmy jednostki podobne do siebie. Ernest Otto – wg niego można ustalić wspólny element typowy dla każdego człowieka Typowe są dwa popędy: ku sobie i ku innym. Ku sobie – postawa egoistyczna egocentryczna. Ku innym postawa altruistyczna. Trzecia teoria to teoria opisująca człowieka – jest kontynuacją dwóch poprzednich. Poszukujac cech wspólnych udało się ustalić że każdy czlo. Jest inny szukając tego co łączy odnaleziono to co dzieli – tj. teoria indywidualistów. Wyprowadzenie celów wychowania jest – każdy człowiek jest innym niezależnym indywidualnym podmiotem. Cel wychowania – to rozwijanie potencjału każdego człowieka na tym opera się humanistyczny model wychowania. Twórcą tej teorii jest Jan Jakub Rousseau. Jego teza mówi „nie można wychować jednocześnie człowieka i obywatela.

Funkcjonowanie wychowanka można rozpatrywać na dwóch płaszczyznach: osobowej – ja człowiek – wychowanie to dążenie do rozwoju jednostki; społecznej – obywatel – ograniczenie autonomii. Cele wychowania w tych płaszczyznach są sprzeczne! Obywatel – tj. część danej państwowości, a to wymaga podporządkowania się zespołowi zasad i norm, ogranicza wolność i autonomię jednostki, i dlatego nie można wychować jednocześnie człowieka i obywatela, występują różnice celów wychowania. Czwarta teoria w grupie naturalistycznej to:

*los człowieka : fatalistyczny i empiryczny. Cele wychowania na podstawie losu człowieka, los traktowany dwojako: 1. los fatalistyczny – czyli taki gdzie życie każdego człowieka jest uzależnione od siły nadprzyrodzonej , z góry zaplanowane i przewidziane. * celem wychowania w tej teorii jest - wychowanie powinno przygotowywać do godzenia się z losem, każda próba sprzeciwu jest skazana na niepowodzenie bo życie jest już zaplanowane. 2. los empiryczny – (podstawowa różnica – nie występuje siła empiryczna która wyznacza życie człowiekowi) tu życie jest uzależnione od zdarzeń przyczynowo skutkowych człowiek ma wpływ na swoje życie wpływ ograniczony ponieważ człowiek nie może dowolnie zmieniać swego życia ograniczają go zdarzenia przyczynowo skutkowe np. zawsze kiedy jest A pojawi się B – jest przyczyna i jest skutek. *cele wychowania wg tej teorii – przygotowanie wychowanka do dokonywania wyboru, wychowawca wyposaża wychowanka w wiedzę dot. Skutków jego wyboru a sam wybór należy do wychowanka i tylko on ponosi skutki swego wyboru.

Do dnia dzisiejszego aktualna jest t. Empiryczna i indywidualistyczna – przygotowująca wychowanka do funkcjonowania w sposób samodzielny.

TEORIE SOCJOLOGICZNE

Empiryczna teoria społeczeństwa cel wychowania – punktem wyjścia jest opis społeczeństwa w czasie terażniejszym i obraz czasu rzeczywistego. W opisie danego społeczeństwa musi się znależć: jaki system wartości jakie społeczeństwo reprezentuje, jaki system jest normatywny, potrzeby społeczne, standardy zachowań, modele pełnienia ról }czyli kultura danego społeczeństwa. Te elementy stanowią cel wychowania tj. przekazanie jednostce kultury społeczeństwa, czyli celem wych. jest adaptacja jednostki do grupy społecznej.

Ideologiczna teoria społeczeństwa różni się od empirycznej punktem wyjścia jest negacja obecnego terażniejszego społeczeństwa i stworzenie wizji nowego społeczeństwa czyli przyszłość. Wizja nowego społeczeństwa różni się od terażniejszości: innymi wartościami, normami, potrzebami, kulturą. *Cel wych. zmiana społeczna. W wyniku takiego wychowania otrzymujemy nowe społeczeństwo, przykład: każda rewolucja, każdy przewrót(punktem wyjścia każdej rewolucji jest negacja czegoś co istnieje i zaproponowanie czegoś nowego

Intencjonalność – oznacza że proces wychowania jest procesem celowym. Celem jest osiągnięcie ideału wyhowania. Ideał wychowania jest równoznaczny z celem wychowania jest to nadrzędny cel w wychownia. Ideał wychowania – pojęcie wsoce abstrakcyjne i modelowe nie można go osiągnąć i zrealizować ponieważ jest to wybór idealny a do ideału można tylko dążyć a nie można go osiągnąć. Stawiamy sobie różne cele, ideały – wiedząc że pełna realizacja jest niemożliwa. Ideał wychowania jest odp. Na pytanie kogo chcemy wychować co chcemy osiągnąć? Z tego powodu że nie można osiągnąć ideału wych. mówimy że Ide. Wych. jest pojęciem transcendentnym – wykraczającym, człowieka czyli Ide. Wych. umieszczony jest w przyszłości.

Pojęcie wychowania jest pojęciem zmiennym istnieją rożne ideały wychowania tak jak istnieja rozne koncepcje wychowania.

Każdy ideał zawiera 4 podstawowe składniki (komponenty):

1. wartości – ideał wych. określa jakie wartości powinny być zinternalizowane przez wychowanka czyli każdy ideał zawiera zbiór wartości; każdy wychowanek jest inny, ma inne cechy osobowości

2. cechy osobowości – ideał wych. określa na tym poziomie zbiór cech które powinniśmy kształtować w procesie wychowania nie wszystkie cechy da radę się przekazać ale trzeba się starać przekazać ich jak najwięcej

3. postawy – (zbiór, katalog postaw) naszym zadaniem jest przekazanie chociaż części tych postaw wychowankowi

4. zachowania – przekazanie jak powinien zachowywać się idealny wychowanek kierunek działań wychowawczych określa jaki powinien być wychowanek oraz w pośredni sposób będzie określał ideały wychowawcze

Każdy ideał wych. będzie zawierał te 4 elementy ale w różnej zawartości.

Pseudowychowanie

wyodrębnia cztery jego rodzaje:

a) wychowanie nieadekwatne, czyli takie, które nie uwzględnia kontekstu

społecznego, ekonomicznego, politycznego, indywidualnego towarzyszącego wychowaniu;

b) wychowanie fikcyjne, oznaczające brak autentyczności w odniesieniu tak do oddziaływań wychowawcy jak i zapisów w szkolnych dokumentach poczynionych dla zaspokojenia żądań zwierzchników, nie dla wcielania ich w życie;

c) wychowanie wyobcowane (od podstawowych potrzeb i dziedzin życia

wychowanków), w którym obecność uczniów przeszkadza wychowawcy w pracy, gdyż np. musi gromadzić dokumentację uprawniającą go do ubiegania się o awans zawodowy lub ich obecność okazuje się przydatna kiedy można ich wykorzystać do realizacji swoich celów;

d) wychowanie zawładające (ujarzmiające), wykorzystujące nierówności czy zależność pomiędzy dwiema osobami; ma ono miejsce w instytucjach sformalizowanych i hermetycznych lub podczas świadomego wychowywania do działalności przestępczej.

Należy jednak zauważyć, iż w praktyce szkolnej pseudowychowanie, oprócz wymiaru negatywnego, może też posiadać wymiar pozytywny, ujawniający się w sytuacjach, w których za jego pomocą dochodzi do ujawniania błędów wychowawczych. A źródła tych błędów są dwojakiego rodzaju: wywodzą się z nieodpowiednich oddziaływań wychowawcy,

albo znajdują się poza nim. Do tych pierwszych zalicza się błędy wynikające:

a) z braku odpowiednich kwalifikacji metodycznych oraz merytorycznych i wypływających z tego uchybień, jak: ocenianie intuicyjne osiągnięć uczniów, włączanie do oceny z zachowania osiągnięć przedmiotowych wychowanka;

b) z braku kultury pedagogicznej, jak: poniżające traktowanie uczniów, stosowanie odpowiedzialności zbiorowej, przyzwalanie na łamanie

ustaleń kodeksu szkolnego, krytykowanie innych nauczycieli wobec uczniów lub ich rodziców;

c) z chwiejności nastrojów, przenoszenia do szkoły osobistych problemów i obciążania nimi uczniów, zmienności podejmowanych decyzji w zależności od „humoru”.

Błędów wychowawczych mających swe źródła poza nauczycielem upatruje się, m.in. w: podporządkowywaniu oceniania wewnątrzszkolnego ocenianiu zewnętrznemu, uczestniczeniu w rywalizacji i rankingach szkół, pozorowaniu prac dla zaspokojenia

oczekiwań nadzoru pedagogicznego.