UKŁAD POKARMOWY

1. Pierwotniaki

-autotrofizm

- heterotrofizm : pinocytoza - wchłaniane małe cząsteczki lub niewielkie kropelki płynu

fagocytoza- większe cz. otaczane przez plazmatyczne wypustki komórki lub przez pseudopodia i tą drogą są transportowane do wnętrza kom.

przez cytostom- połykane, jest to wyspecjalizowane miejsce na pow. kom.

- trawienie w endoplazmie

2. Gąbki

- choanocyty( kom. kołnierzykowate) - powodują przepływ wody w komórce i wychwytują cząstki pokarmowe woda dostaje się przez pory i kanały do komór a stąd do spongocelu, wraz z wodą dostaje się pokarm głownie w postaci detrytusu; pokarm jest wychwytywany przez komórki kołnierzykowate i fagocytowany. potem przekazywane archeocytom i trawiony wewnątrzkomórkowow w wakuolach

3. Parzydełkowce

- pragęba funkcjonuje jako definitywny otwór gębowy

- prajelito przekształcające się u dorosłych w jamę chłonnotrawiącą służącą do trawienia i rozpowszechniania pokarmu; pokarm dostaje się przez otwór gębowy wraz z wodą

stułbiopławy : polipy odżywcze ich ramiona służą do zdobywania pokarmu trawią częściowo zewnątrz- częściowo wewnątrzkomórkowo, zewnątrz- trawione są tylko białka i rozkładane tylko na polipeptydy, komórki z witkami wyłapują te cząstki i dalej trawienie zachodzi wewnątrzkomórkowo w wakuolach trawiennych

meduzy: otwót gębowy na wydłuzonym stożku gębowym - trzonku; jama chłonnotrawiąca to system kanałów, otwór gębowy prowadzi do jamy środkowej zwanej "żołądkiem", od której odchodzą kanały promieniste poł. kanałem okrężnym, ten w miejscach połączeń z kanałem promienistym tworzy rozszerzenia; meduzy łapią pokarm za pomocą ramion, niektóre sklejają drobny pokarm za pomocą wydzielin komórek gruczołowych subumbrelii i kieruja za pomocą rzęsek do otworu gębowego

krążkopławy : meduza : 4kątny otwór gębowy na końcu manubrium prowadzi do jamy centralnej "żołądka", do cz.cetralnej wnikają międzypromienie - interraidlanie 4 przegrody w yniku czego powstają 4 kieszenie żołądkowe na wew. brzegach przegród wyst. filamenty gastralne których kom. gruc zołowe prosukują enzymy trawienne; kanały interradialne, perradialne,adradialne,

trawienie częściowo zewnątrzkomórkowo ( w cz.centralnej ) częściowo wewnątrzkom.

4. Robaki płaskie

-jeżeli występuje- cz. ektodermalna doprowadzająca i endodermalnej trawiącej lężącej ślepo

wirki otwór gębowy po brzusznej stronie ciała. prowadzi bezpośrednio lub przez prostą gardziel do parenchymy, u niektórych wirków gardziel połączona z jelitem

które może być proste lub rozgałęzione pozbawiony własnych mięśni; gardziel: prosta, bulwiasta, złożona;

cz. wirków 3jelitowych ryjek-narząd chwytny ułatwiający zdobywanie pokarmu, trawienie cz. zewnątrz i wewnątrzkomórkowo

przywry otwór gębowy na dnie przyssawki, przed gardzielą jama gębowa, przełyk do którego uchodzą gruczoły, jelito rozgałęzione; trawienie zewnątrz i wewnątrzkomórkowe pokarm podlega w ścianie jelita nadtrawianiu więć przeważa zewnątrz

wstężnice jelito przednie- jama gębowa i prełyk środkowe tylne; otwór gębowy przesunięty jest na przód ciała

5. Robaki obłe

wrotki: jelito przednie środkowe i tylne, otwór gębowy(pole gębowe) lezy na dnie przedsionka gębowego, prowadzi do gardzieli posiada aparat szczękowy, łączy z jelitem środkowym zwanym żołądkiem rurkowaty przełyk, żołądek orzęsiony i przechodzi w jelito tylne, do żołądka uchodzą duże gruczoły trzustkowe, na pograniczu środkowego i tylnego może występować zwieracz, jelito tylko otwiera się do kloaki; trawienie zewnątrzkomórkowe

6. PIERŚCIENICE

-ułożony centralnie;

-okryty otrzewną trzewną; na całej długości ma własną otoczkę mięśniową;

-układ pełny tzn. prawie wszystkie części: jama gębowa, gardziel,

przełyk, wole, żołądek, jelito, odbyt (tylko różna budowa);

-składa się z ektodermalnych odcinków wysłanych oskórkiem (jelito

przednie i tylne) oraz z endodermalnego (jelito środkowe);

-jelito przednie zróżnicowane jest na:

-jamę gębową krótka, rurkowata;

-gardziel silnie umięśniona, u niektórych uzbrojona w oskórkowe

zęby i może być częściowo wysuwana na zewnątrz układu pokarmowego poprzez

otwór gębowy;

-przełyk np. u mułożerców uchodzą tu gruczoły ślinowe;

-czasami występuje wole zlokalizowane na granicy jelita

przedniego i środkowego w postaci rozszerzenia jelita przedniego,

magazynuje czasowo pokarm;

-żołądek mięsisty, jeden lub kilka, pomiędzy jelitem przednim i

środkowym, służy do miażdżenia pokarmu;

jelito środkowe:

-u pijawek ma boczne uchyłki magazynujące pokarm;

tyflosolis fałd podłużny, który zwisa do światła przewodu

pokarmowego po stronie grzbietowej, zwiększając powierzchnię trawienną; u

lądowych skąposzczetów;

-część przednia (bukalna)

Wieloszczety : prosta rura, środkowe może być powyginane , gardziel może być wysuwana na zewnątrz

skąposzczety: otwór prowadzi jamy gębowej która może zawierać szczęki; gardziel jej gruczoły produkują śluz , przełyk prosty lub zmodyfikowany, u dżdżownic gruczoły wapienne mogą występować wole lub mięsiste żołądki, jelito środkowe to prosta rura, do jego światła tyflosolis

pijawki: otwór gębowy otwiera się do jelita przedniego, jelito środkowe ma uchyłki magazynujące pokarm, tylne krótkie

7. Stawonogi

-jelito przednie środkowe i tylne, komórki jelita pokryte mikrokosmkami

skorupiaki

-kształt rury

-otwór gębowy prowadzi do przełyku, którego cz. końcowa zróżnicowana jest w żołądek żujący z kolcami lub zębami, jelito środkowe posiada gruczoł trzustkowo-wątrobowy

Pokarm trawiony jest w jego świetle ,decydująca rola w wchłanianiu trawieniu magazynuje tłuszcze glikogen i tłuszcze; gruczoły ślinowe, otwór gębowy po brzusznej stronie głowy odbytowy po brzusznej stronie telsonu

Pająki otwór gębowy na dnie przedsionka gębowego, ograniczony wargą górna i dolną zaś otwór gębowy wyrostkami pedipalpów służącymi do żucia i rozgniatania pokarm cz. Trawiony przez wpr. enzymów trawiennych do ofiary , włosy wargi dolne i wyrostki pedipalpów zatrzymują nie strawione części, gardziel i żołądek ssacy- narządy ssące – końcowa cz. jelita przedniego, środkowe długie gruczoły trzustkowo-wątrobowe, tylnie uchodzi do kloaki

Wije otwór gębowy ograniczony wargą górną z góry z doły wargą dolną

8. Mięczaki

Jelito przednie środkowe i tylne, jama gębowa zwana tajkże gardzielą jeżeli jest silnie umięśniona

Szczeki- chitynowe lub konchiolinowe

Tarka – języczek, żabki gruczoły ślinowe uchodzące do jelita przedniego , do środkowego gruczoł trzustkowo-wątrobowy

Ślimaki: przewód ma kształt litery U lub poskręcany, otwór gębowy otoczony fałdami wora powłokowego zwanymi wargami prowadzi do jamy gębowej i potem do gardzieli, do jamy uchodzą gruczoły ślinowe , w przedniej cz. Gardzieli szczęki służące chwytania pokarmu, na dnie tarka , z gardzielą połączony przełyk któego końcowa cz. Może być zróżnicowana w wole, żołądek do niego uchodzą gruczoły trzustkowo- wątrobowy; u form odżwiających się zgarnianym za pomoca tarki pokarmem cz, żołądka ma otwory kutikularne druga wydłużona, na dnie orzęsiony rowek, wyrostek rylcowy w nim enzymy rozkładające węglowodany

małże otwór gębowy otoczony 2 płatami, których nabłonek migawkowy kieruje prąd wody z zawieszonymi cząstkami pokarmu do przewodu pokarmowego

jama gębowa bez szczęk i tarki i gruczołów ślinowych

przełyk orzęsiony

w żołądku rynienka, u części wyrostek rylcowy

jelito tylne długie i powykręcane

9. Szkarłupnie

otwór gębowy > któtki przełyk > obszerny żoładek (cz. dolna-ustna, przeciwustna- od niej odchodzi 5 uchyłków do ramion,z nich każdy w ramieniu rozdziela się na 2 części z uchyłkami o charakterze gruczołowym > jelito ( do niego gruczoły rektalne )