Hodowla zwierzat-zespol zabiegow zwierzecych do przeprowadzania zalozen dziedzicznych(genotypu)zwierzat gospodarskichw uzytkowej i hodowlanej zw gospodarskich, selekcja i dobor osobnikow do kojarzenia prowadzony w warukkach prawidlowego chowu.

Chow- zapewnienie zw prawidlowych warunkow bytowania i rozwoju,dziekiktorym mozliwy jest pelny rozwój pozadanych cech.obejmuje karmienie i pielegnacje.odchowane zw mogą być uzytkowane do produkcji(mieso,welna,jaja)jako surowiec do produkcji(mieso ,skora)jako sila robocza(kon,mul)lub zw domowych(kot,pies)

Dobrostan zw-stworzenie zw optylnych warukow bytowania ,ktore pozwalaja prawidlowo rozwijac się zw

podstawowe czynniki wplywajace na uzytkowanie zw:

*liczba osobnikow

*jakosc biologiczna ,zdrowie,konsystencja,zywienie,moc,wytrwalosc,zdolnoscwykorzystywania paszy,walory psychiczne

*plodnosc, niesnosc

*wielkosc zw(masa ciala)wczesnosc dojrzewania

*ilosc,jakosc i przydatnosc uzyskiwanych produktow takich jak mieso,mleko,miod,skora,siersc,piora,rogijelita,sciegna,welna,woski

*przydatnosc do wykorzystywania w pracy fizycznej w sporcie np.;konie,zw w badaniach naukowych

Typy uzytkowanai zw gospodarczych;

1,bydlo;

-mleczne (yersney,gersney,fryzy)

-miesne(szarthorn, herreford,limusine)

-roboczy(siwe bydlo stepowe)

-kombinowany

-miesno-mleczny

-mleczno -miesny

-wszechstronnie uzytkowy

2.konie;

-wierzchowy(arabskie,krwi angielskiej)

-pociagowy(ardeny,belgi)

-wszechstronnie uzytkowy

3.trzoda chlewna;

-miesna

-mleczna

-sloninowy

-ogolnouzytkowy]

-laboratoryjny(swinie karlowate)

4.owce;

-welniste

-miesno-welniste

-lojowo-miesne

-wszechstronnie uzytkowane

5.kury;

-miesny

-bojowy

-dekoracyjny

-niesny

hipertrofia miesni-przyrost nie naturalnych miesni np.;bykow, sytuacja patologiczna

najwazniejsze czynniki decydujace o czynnosci groczolu mlekowego;

1.czestotliwosc dojenia

2.przygotowanie krowy do dojenia

3.maszaz wymion

4.wydajanie mleka

wydajnosc mleka w czasie laktacji ;

*klacz; 180 dni; 2000 przecietnie 1000-3000

*krowa 300dni; 4000 przecietnie; 600-2500

*owca 150 dni 200 przecietnie 100-1200

*koza 250 dni 500przecietnie200-2000

* locha 56 dni 200 przecietnie 100-600

czynniki wplywajace na wydajnosc mleczna;

1.czynnik dziedziczenia dla ilosci mleka 0,2-03 , dla skladnikow chemicznych do 0,6

2. stan zdrowia(gl wymienia)

3.stan fizjologiczny

4.wiek,najnizsza u pierwiostek, najwyzsza 6-8 lat,najwiekszy wzrost między 2 a 4 rokiem.

Dobrostan-stan osobnika odnoszacy się do jego usilowan radzenia sobie ze srodowiskiem. Organizm zw jest ukladem otwartym, którego metaboliz wymaga wymiany subs. Chemicznych z otoczenia.Ze srodowiska zewnetrznego pobiera niezbedne do zycia skladniki, natomiast wydala do sr produkty przemiany materii.

Pobrane substancje;

-wykorzystywane są do budowy wlasnego ciala

-zrodlem energii do procesow fizjologicznych ustroju

-sa zrodlem energii do aktywnosci ruchowej.srodowisko zewnetrzne oddzialuje na zw przez bodzce ,ktore są dla niego zrodlem informacji niezbednych do zycia oraz przetrwania gatunku.Stymuluja one zachowania;

*pokarmowe

*rozrodcze

*ochronne

*poznawcze

*pielegnacyjne

*spoleczne

prawidlowe funkcjonowanie uwarunkowane jest przez zachowanie stalosci wzglednej i stalosci srodowiska wew(homeostazy)-oznacza to ze parametry chemiczne i fizyczne srodwiska wew. nie mogą przekraczac granic fizjologicznych.

ZDROWIE-harmonia w funkcjonowaniu narzadow i systemow ,oraz harmonia org i srodowiska w znaczeniu w znaczeniu fizycznym i psychiczny. Nieobecnosc symptomow choroby w oparciu o obecność lub brak symptomow choroby .osobnik jest chory/zdrowy.Dobrostan odzwierciedla światowe kierunki w kształceniu warunków życia zw. Gospodarskich i bytujacych w otoczeniu czlowieka, laboratoryjnych , dziko żyjących( ogrod zoologiczne.Dobrostan dotyczy również zmian w technologii produkcji do jakiej zobowiazani będą hodowcy z kraju EU.odpowiednie instytucje UE;

*CONTINENTAL OF THE EUROPEN CONWIMANITIAS

*CONICIAL OF EUROPE STANOLIG COMITTEE

FOR FAROM ANIMAL WELFARE

Celem dzialan badawczych i praktycznych jest wypracowanie alternatywnych systemow chowu w ktorym maksymalizacja zysku produkcji jest czynnikiem spelnienia potrzeb biologicznych organizmu ,a nie bezwzglednej ich eksploatacji.

FOX;dobrostan-wyrasta ze stresu,tolerancji,adaptacji,konkurencji,homeostazy.dotyczy organizmu jako calosci i ogarnia jego funkcje od reakcji psychicznych jak emocje , do zjawisk na poziomie komorkowym.interakcja dotyczy calego okresu zycia poczawszy od entogenezy,podlegaja modyfikacjom.

HUGES; dobrostan-stan zdrowia fizycznego ,psychicznego osiagamy w warunkach pelnej harmonii ustroju w jego srodowisku.

DAISBURG;”welfare” to zespol warunkow podtrzymujacych potrzeby biologiczne i behawioralne organizmu.

BROM;dobrostan – to taki stan fizjologiczny w ktorym zw potrafi uporac się z okolicznosciqmi otoczenia.

cooping(uporac się) zwiazane z funkcjami struktur korowych mózgu ,ktore synchronizują informacje pochodzące ze srod zew z aktu metabolizmu ustroju.

Zachowanie dobrostanu-gdy org nie jest w stanie sam ocenic sytuacji i przeciwdzialac niekorzystnym zmianom w otoczeniu.

Zlozonosc”D” trudnosc obiektywnego kryterium oceny.

STANFFACHER;metody oceny powinny być obiektywne ;

*diagnostyka kliniczna

*diagnostyka labolatoryjna

*analiza statystyczna

*badania etologiczneoraz

kryteria subiektywne oparte na biezacych obserwacjach zachowania zw.GONGOU:wiodaca rola etologii ukierunkowana jest nie tylko na reakcje pokarmowe i reprodukcyjne ale również na reakcje psychiczne ;emocje ,motywacje.W ksztalceniu dobrostanu niezbedne jest uwzglednienie szerokiego tla srodowiska co lacznie z behawiorem daje podstawy do tworzenia alternatywnych systemow chowu.

ODENDAAL;wyroznia etologie weterynaryjna i uwaza ,ze parametry etologiczne w ocenie dobrostanu są najbardziej adekwatne .Kluczowym zadaniem „D” jest ochrona zw przed niepotrzebnym cierpieniem.

MOTYWY:

1.zainteresowanie opini publicznej warunkami utrzymania zw gospodarskich , labolatoryjnych w niewoli.

2.kryteria intensywnych form chowu.

3.modyfikacja obowiazujacych aktow prawnych z zakresu ochrony zw

zw.pojecie dobrostanu wyrasta z takich jakosci biologicznuch;stres,tolerancja ,adaptacja homeostaza.Stan dobrostanu jako calosc org dotyczy i ogarnia wszystkie jego funkcje ,od rakcji psychicznych (emocje,odczucia)do zjawisk zachowujacych na poziomie komorkowym.interakcja.

Def. Stresu wg.LIWBANKA;

stres-to normalna fizjologiczna reakcja organizmu w odpowiedzi na normalne zmiany czynnikow srodowiska.wyodrebnia się ;

*nadstres

*podstres

stes wg.SEYLEEGO;

to ogolna nie specyficzna reakcja org ,zespol ogolnej adaptacji wystepujacy w odpowiedzi na jego obnizenie.

ZOA_zespol ogolnej adaptacji,przebiega w 3 fazach;

*reakcja alarmowa

*stadium odpornosci

*stadium wyczerpania

Po zadzialaniu czynnika stresowego (choroba)w org zw yzwalana jest reakcja alarmowa.Organizm zaczyna się bronic poprzez pobudzenie wzrostu cial odpornosciowych.Kolejan faza jest stadium odpornosci-nastepuje wzrost odpornosci organizmu na dzialanie stresora (choroba).Gdy czynnik stresowy dziala w dalszym ciagu rozwija się stadium wyczerpania ,to stadium nastepuje pzry zadzilaniu bardzo silnego bodzca lub przy rownoczesnym dlugotrwalym dzilaniu roznych stresorow. .Po tej fazie jeśli stresor dzila w dalszym ciagu dochodzi do smierci .Nie powinno się doprowadzic do tego stadium.

Skutki nastepstwa stresu;

*śmierć

*spadek produkcyjności

*spadek odporności-

*spadek rozrodu

*spadek jakosci miesa

*chroby jelit

*agresywnosc

*obnizenie apetytu

*zaburzenia trawienia

Obnizony poziom dobrostanu:

niekorzystne czynniki srod.:niewygoda , zimno lub przegrzanie nie powoduja obnizenia poziomu dobrostanu ,gdyz zw radzi sobie z nimi uruchamiajac odpowiednie mechanizmy. Z emocjami(strachem) zw może sobie poradzic chwilowuym wyrzutem katecholamin i kortykosterydow do krwiobiegu oraz ucieczka.W przypadku zw domowych i zyjacych w niewoli gdy ucieczka jest niemozliwa zw może mieć trudnosci w radzeniu sobie z wiazku z powstala sytuacja, jego dobrostan może być obnizony.Drobne urazy i choroby o lekkim przebiegu powoduja mniejsze obnizenie dobrostanu niż urazy prowodujace duze obnizenia i choroby o ciezkim przebiegu.Niekiedy dzialanie czynnikow szkodliwych jest tak silne lub gwaltowne (ciezkie obrazenia mechaniczne),ze zw nie ma nawet mozliwosci urochomienia odpowiednich mechanizmow regulujacych.

Obnizony poziom dobrostanu nie jest rowny stresowi;

-stres dziala immunogennie- wystepuje pobudzenie,wzrost cial odpornosciowych

-obniza poziom dobrostanu dzila immunosupresyjnie zatenm stanowi zagrozenie wystepowania schorzen infekcyjnych.

Dobrostan , a stres wg FISERA I BROOMA:stres wystepuje wtedy ,gdy czynnik srod. Dzilajacy na osobnika przekracza mozliwosci jego systemow stresowania i może wplywac na obnizenie poziomu jego sukcesu genetycznego(uposledza wzrastanie i dojrzewanie, oibniza jego zdolnosci rozrodcze,powoduje skrucony czas zycia)Kazdy stres obniza dobrostan jednak nie kazde obnizenie dobrostanu wiaze się ze stresem.Symptomy stresu ostergo nie musz swiadczyc o obnizeniu dobrostanu,a raczdej stanowia u zw prawidlowa reakcje adaptacyjna.W tym tez przypadku dobrostan może postrzegany jako zly,ale taki ie jest ,gdyz osobnik poprzez mechanizm „COOPINGU” potrafi utrzymac rownowage syst.biologicznego.

ADAPCJA-wyeliminowanie prze org niekorzystnych wplywow i przystosowan do dzilania bodzca-wzrost odpornosci org na dzilanie stresora.Przystosowanie się do srod (adaptacja)org radzi sobie ze zmianmi warunkow zew ,wtedy poziom jego dobrostanu jest wysoki.

HOMOSTAZA-warunki prawidlowego funkcjonowania org jest zachowanie wzglednej stalosci srod. wew,czyli homostazy.Oznaczato ,ze parametry chemiczne i fizyczne srod.wew nie mogą przekraczac granic fizjologicznych .Tymczasem zarówno parametry fizyczne jak i chemiczne srodzew, w ktorym zyje zwierze ,ulegaja często bardzo znacznym wachaniom ,zaklocajacym rownowage homeostatyczna.Do utrzymania homostazy zw posluguja się mechanizmami regulujacymi fizjologicznie behawior(podwyzszenie temp ciała może wywołać reakcje fizjologiczna-oddawanie nadmiaru ciepla,jaki behawioralna -poszukiwanie ochlody)Warunkiem naruszenia homostzy są zmiany na wskaznikach fizjologiczno-behawioralnych .Bodzce mogace być na tyle silne by wywierac reakcje behawioralne.Tylko przez dokladna ocene wskaznikow fizjologiczno-behawioralnych można się przekonac czy rzczywiscie homostaza zostala naruszona.

WSKAZNIKI I KRYTERIA OCENY DOBROSTANU.

Stauffacher podaje rozne kryteria ;

*obiektywne-oparte o diagnostyke kliniczna ,labolatoryjna,analize statystyczna, badania etologiczne

*subiektywne-biezace obserwacje zach zw .

Brown podaje wskazniki dobrostanu;

-fizjologiczne

-behawioralne

-zdrowotne

-produkcyjne

Przy czym 2 pierwszych wykladnikiem jest poziom produkcyjnosci oraz zdrowie.

Obokpodstawowych wskaznikow dobrostanu,wymienia się uzupelniajace;

-parametry techniczno-epidemologiczneproduktow

-cieplochronnosc przegrud konstrukcyjnych

-rodzaj materialow budowlanych

-sprawnos wentylacyjna

-urazogennosci awaryjnosc urzadzen

-kryteria etyczne

Fizjologiczne aspekty dobrostan; ,stan jest przeciwny stresowi.Symptomy stresu ostrego stwierdzone na podstawie stez.kortykosterydow nie musza swiadczyc o obnizeniu dobrostanu,a stanowia prawidlowa reakcje adaptacyjan. Wskazniki dobrostanu przydatne są do;

1.porownywania stanu zdrowotnego zw z roznych stad

2.prognozowania efektow produkcyjnych i okreslenia natezenia stresu.

Wskazniki dobrostanu maja za zadanie wspomagac profilaktyke i prewencje ,sluzyc strategi ochrony zdrowiaa po uboju stanowic o kwalfikacjach konsumpcyjnych tuszy.

CZYNNIKI SRODOWISKOWE;

a)abiotyczne(niozywione);

*klimatyczne;

-oswietlenie

-wilgotnosc

-temperatura

-ochlodzenie

-ruch powietrza

-halas

-opary toksyczne(21%O2,,78%gazy szlachetne,0,03% CH4)

-promieniowanie

*eoloficzne;

-woda(fizyczne)

-gleba(chemiczne)

-powietrze(biologiczne)

podlegaja samooczyszczaniu.

b)biotyczne-(ozywione);

-mikroorganizmy

-rosliny

-zwierzeta

-czlowiek

Samooczyszczanie;

*gleba-mineralizacja prod. gnilnej.

Saprofity w wodzie powietrzu i glebie75%, wzglednie chorobotworcze10%, chorobotworcze5%

*powietrze-kwasne deszcze

od temp i wilgotnosci zalezy tempo wzrostu organizmow.

-Niska temp-wysoka wilgotnosc(zimno-mokro) wentylacja

-niska temp-niska wilgotnosc (zimno-sucho)dojrzewanie

_wysoka temp-niska wilgotnosc(goraco-sucho)

-wysoka temp-wysoka wilgotnosc(goraco-mokro)hipotermia

oswietlenie wplywa na reprodukcje i wydzielanie hormonow LK i FSH z przysadki wplywa na zew oznaki ruii.

BIALKA OSTREJ FAZY;

REFER, FUCHs

Nowoczesne systemy kontroli produkcji zywnosci zwierzecego pochodzenia wnikaja w kazde ogniwo lancucha od monitoringu zdrowotnosci stada do kontroli jakosci produktu finalnego-mieso.

Bioprewencja-to presiewziecia majace na celu niedopuszczenie na fermach do wystepowania specyficznych czynnikow infekcyjnych , w przypadku ich zaistnienia doprowadzic do ich eliminacji na drodze ;

-kwarantanny

-tworzenia stref czrno-bialych

-higieny sr produkcji

Programy interwencyjne-sa nastawione na korygowanie lub likwidacje odchlen- nieprawidlowosci technologicznych które oznaczaja nieprawidlowosci w dobrostanie.

BOF sluza do oceny poubojowej miesa.Na immmunoprewencje ,ktora oznacza utzrymanie niskiego stopnia pobudzenia syst.immunologicznego -IMMUNOHEMOSTAZA

imunoprewencja uwzglednia osłonę przed stresem masowego chowu.

Wskazniki dobrostanu powinny być przydatne do ;

*oceny i porownywania stanu zdrowotnego roznych stad

*prognozowanie efektow produkcyjnych

*w oparciu onocene kondycji fizjologicznej zw

*okreslenie natezenia stresu

BOF mogą stanowic kryterium do oceny interakcji osobniczych i populacyjnych warunkujacych poziom wydajnosci zwierzat hodowlanych.

Procesom zapalnym towarzyszy odp. Ogolnoustrojowa reakcja ostrej fazy ,ktorej celm jest ograniczenie odczynu zapalnego.

-usuniecie czynnika uszkadzajacego

-przywrocenie homostazy.

W indukowaniu reakcji BOF główna role odgrywa CYTOKINY produkowane przez heputocyty w watrobie.

*Pelnia role czynnikow wzrostu kom.

-interleukiny-IL 2,3,4,7,11,12,GM-CSF

*mediatorow zapalenia o dzialaniu prozapalnym

IL-1 alfa/ beta TFN z /beta IL*,IFN alfa /gama

*przeciwzapalnym

IL4,10,13

Odpowiedzi ostrej fazy;

towarzysza zmainy behawioralne;

-spadek laknienia

-obnizenie aktywnosci zyciowej

-osowialosc

-wydluzenie czasu snu

-spowolnienie trawienia

-goraczka

Montorowanie BOF;

*umozliwia wykrycie zaburzen homostazy.

*podjecie interwencji

*przywrocenie homeostazy.

*identyfikacja zaburzen bezobjawowych

Znajomosc BOF-zmniejsza ryzyko transmisji chorob.

GLOWNE BOF;

bydloHp,SAA

owce Hp

swinie Hp,SAA,CRP,MAP

SAA-surowiczy amyloid

CRP-B.C reaktywne

Tf-transferyna

Alb-albumina

PROFILAKTYKA ODCHOWU MLODYCH ZW GOSPODARSKICH;

a)prosieta;

Najlepiej wyksztalcone wszystkie uklady ;

zrebieta 6 miesiac

cielaki- okres siarkowy

prosieta-43 dzien

jagnieta i kozleta 100 dni

Przebieg prosiat od urodzenia do odsadzenia to przede wszystkim

-suche i cieple legowisko

-dobry pokarm

-czystosc

-poczucie bezpieczenstwa

Zagrozenia;

-latwosc zakazenia przez niezagojona pepowine i niezamkniete jelito ,dysproporcja noworodkow i ,lochy

-przygniecenie

-obnizenie zywotnosci zw z przedluzajacym się porodem i opoznionym pobraniem siary.

Smiertelnosc po urodzeniu może wynosic nawet 40%

Aby efekty odchowu byly adekwatrne do mozliwosci genetycznych konieczne jest;

-dogrzewanie pomieszczen

-macierzynska troskiliwosc loch

-dodatkowe dozywianie

-dobre warunki zoohigieniczne

-fachowa obsluga

I okres krytyczny-od urodzenia do 7 dnia zycia.Okres ten jest krytyczny ,poniewaz prosieta są wrazliwe i niedojrzale fizjologicznie .Przejscie z zycia plodowego do normalnych warunkow jest dla noworodkow powaznym szokiem.Brak jest wyksztalcenia normalnych mechanizmow odpornosciowych i termoregulacyjnych co chroniloby noworodka przed negatywnym wplywem nowego srod., dlatego większość strat przypada na ten okres.Moga wystepowac:

-przygniecenia

-biegunki

-przeziebienia

-niedokrwistosc

Brak opieki w czasie porodu powoduje nawet kilkunastoprocentowa smiertelnosc, należy pamietac o odsadzeniu prosiat od lochy ,gdyz decyduje to o powodzeniu wychowania prosiat.Aby chronic przed przygnieceniem należy przygotowac skrzynke podgrzewana pojemnikiem podczerwieni tem 38C,trzeba pamietac o popdkladaniu do matki ze względu na znaczenie siary i szybkosci zmian zachodzcych w jej sklad i mozliwosci adsorpcyjnych przew pokarmowego .po porodzie prosieta powinny mieć swobodę w częstości ssania. Brak antygenów u noworodka swini(poniewaz przeciw ciala antygeny matki nie przechodza przez wielowarstwowe lozysko swini)calkowite uzaleznienia prosiat od przeciwcial od przeciwcial siarowych .Po pobraniu pierwszej siary mlode nabywaja odpornosc bierna naturalna.wczesny mechanizm wytwarzania odpornosci wyksztalca się dopiero ok 3 tyg zycia prosiat.Juz w 24-36 h nastepuje tzw „zamkniecie jelita”a immunoglobulina są trawione jak inne skl. Pokarmowe.

Alpoglikenia noworodkow-przyczyna jest zbyt późno lub niedostatecznie odessana siara, zbyt niska temp otoczenia ,niewyksztalcony mechanizm termoregulacji oraz mala masa parametralan.Te wszystkie czynniki powoduja mniejsza odpornosc i wiekasza wrazliwosc prosiat na niekorzystne warunki srodowiska.

Żywienie;

w okresie plodowym zrodlem energii dla plodu jest glukoza dostarczana przez lozysko,przeglodzenie prosiat spowodowane przyczynami i syndrom NMA.

Ssanie;

prosieta ssace spelniaja swoj naturalny instynkt,walka o miejsce trwa 4-5dni ,po 5 dniach ustala się ostateczne miejsce ,prosieta ssa najczesciej 2 pierwsze pary sutek,najmniej chetnie 6 i 7 .Chetnie tez ssa tez sutki z prawej strony ,nie ze wszystkich mleko doi się nowe latwo.

Obsadzenie wszystkich strzykow;

ma znaczenie dla rozwoju prosiat inrozwoju wymienia .Pomiedzy locha ,a jej potomstwem zachodzi sprzezenie zwrotne;Locha daje tyle mleka ile prosieta są w stanie wyssac,im więcej mleka tym prosieta są zdrowszi zywotniejsze.

Woda-ilosc wody w pokarmie matek jest zbyt mala a wysokosc energetyczny pokarm powoduje zwiekszenie zapotrzebowania na tzw plyny obojetne , niedopojenie zw wykazuja wiekszxy apetyt.Woda pitna w pierwszych 4 tyg powinna pokrywac ponad 50% calkowitego zapotrzebowania prosiat,przegotowana i podawana w temp otoczenia.u mlodych zapotrzebowanie na wode jest 2 krotnie wyzsze niż u zw doroslych w przeliczeniu na jednostke czasu. Skladniki mineralne-pocztkowe zapotrzebowanie pokrywa mleko matki, ale trzeba pamietac ,ze to jest pierwiastkiem deficytowym w mleku lochy.jego niedobor powoduje zmiany fizjologiczne lub niedokrwiennosc fizjologiczna.

II okres krytyczny -od7 do 21 dnia zycia

pocztek dokarmiania ,obnizenie poziomu cial odpornosciowych ,to okres nasilonych biegunek spowodowanych roznymi czynnikami.

III okres krytyczny to okres wstrzasu pozbawienie matki ,ssania bezpieczenstwa ,stes obniza odpornosc i sprzyja wyst chorob.

Zabiegi higieniczno -profilaktyczne ;

*przycinanie klow i ogonkow

*dezynfekcja pepowiny

*kastracja pomiedzy 14-21 dniem zycia.

*podawanie witamin.

*szczepienie ochronne przeciw

b)zrebieta;

Przyczyna strat we wczesnym okresie jest obumieranie i resorpcja zarodkow, wpozniejszym okresie poronienia i upadki okoloporodowe i upadki w 6 miesc.po porodzie.Zrebieta rodza się pozbawione odpornosci biernej a jej głównym źródłem jest siara podawana w pierwszych 6 h zycia.najwieksza odpornosc jest w 8h po porodzie po 12 h spada poziom lg i siara staje się mlekiem.

c)kozleta i jagnieta;

dezynfekcja pepowiny większość infekcji zachodzi ta droga oraz ukladem odechowym i pokarmowym(chore wymiona)

podstawowy pokarm jest mleko jeżeli nie ma skazan należy przeprowadzic zabiegi profilaktyczne,nalezy zabezpieczyc przed chlodem i glodem.sposrod wszystkich gatunkow tylko zrebieta maja wyksztalcone wszystkie uklady. Uklad immunologiczny pelna sprawnosc osiaga dopiero po kilku tygodniach ,lg siarowe siarowe uodparnia zrebienta na infekcje prze 4-6 tyg..Aby zrebieta rosly i rozwijaly się należy zapewnic szczegolna troske przez 6 miesiecy po urodzeniu.Dobrostan uwzglednia p[rzebywanie zrebiecia przez pol roku przy matce.Czeste schorzenia w okresie okolopoodowym to żółtaczka hemolityczna krwi.Na prawidlowy wzrost i rozwój wplywa zywienie. Brak węglowodanów ,tłuszczy, białek ,Ca,P,Cu, Zn oraz wit D,A,Epowoduje osteochonotroze. Ogromna role w prawidłowym odchowie spelnia mikroklimat i warunki utrzymania.

Kulawka zrebieca-jest czynnik patogenny ,jest nim pieciorkowiec i salmonelloza.

Zabiegi higieniczno-profilaktyczne:

-odkarzanie pepowowiny

-ocena dojrzalosci noworodka przed osadzeniem(4,5-6 m-ca zycia)

-odrobaczenie

Zaburzenia ok neonatalnego;

-zoltaczka hemolityczna

Szzcepienia obronne;

-przeciw reowirozie ,tezcowi,wscieklizniew 12,16-18.MUsza mieć staly dostęp do wody,pojenie noworodkow woda przegotowana o temp pokojowej.

Zywienie;do 2 miesiaca mleko,siara ,trawa,pod koniec 2 miesiaca wprowadzic tresciowa;jeczmiengotowane siemie,

d)cieleta;

troska i odchow powinien się odbywac w warunkach higienicznych najlepiej porodowkach.Zmiany srodowiska cielecia po porodziez 40n stopni C w lonie do temp otoczenia powoduje silna utrate ciepla.Nos,pysk,uszy należy czyscic dokladnie ze sluzu,pepowine uciac na dl 8-10 cm i odkazic .Ciele iumiescic w profilaktorium i od 1 do 2h podac cipla siare.W chwili urodzenia uklad odpornosciowy jest dobrze rozwinety,ale nie jest zdolny do obrony przed zakarzeniem

Bezposredni wpływ na ksztalcenie się poziomu odpornosci ma wartosc immunologiczna siary.max stez. Immunologiczne jest podczas 3 i 4 laktacji ,globuliny są najbardziej przyswajane w ciagu pierwszych 12 h.u mlodych cielat dobrze jest rozwiniety tylko ek wlasciwy.

SIARA - duza koncentracja Ig odpowiada lizozyna ,kaktoferyna,laktoperyksydazy,elementy kom., lekocyty, makrofafi sole tluszczow ,kazeiny

6h po porodzie zapotrzebowanie na siare 2-3 litry.36 h po porodzie inhibitor trypsyny zabezpiecza przed proteoliza1m-c zycia faza 1 infekcji E.coli cieleta zabezpieczone siara wykazuja minimalny spadek Ig, 2-6 m-c zycia-faza 2 infekcji `nalezy podawac biopierwiastkiw celu aktywacji humoralnej czynnikow odpornosciowych , wzrost wit.A, D,B,Zn i Mg za posrednictwem enzymow uczestnicza w biosyntezie bialka ,budowie przeciwcial;fagocytow i elem. Odpornosciowych

Zabiegi pielegnacyjne; odkazanie pepowiny

Zaburzenia- biegunki,zapalenia jelit.

Chow intensywny;

Rol.intensywny-dotyczy zagadnien nie tylko zwiazanych z produkcja zwierzeca ale również z zwiekszeniem uzycia nawozow ,srodkow ochrony i chem. daja daja prod . zw. Elementy te przyczyniają się do tworzenia nowych tredow do zwiekszenia wydajnosc; mleka, mięsa ale będzie się to odbijalo ze szkoda dla srodowiska.

Cechy chowu intensywnego;

1.duza liczba zw na malej powierzchni

2.uniemozliwia indiwidualne traktowanie zw i często pomoc udzielana jest zbyt pozno

3.koszt jednostkowy produktu jest znacznie nizszy

4latwiejsze zabiegi higieniczne

5.odchow odbywa się bez udzilu matki

Cow intensywny należy rozpatrywac w 3 aspektach;

*praktycznym-niskie koszty produkcji

*naukowy

*srodowiskowy-wysokie zagrozenie toksykologiczne i epidemiologiczne

Cechy chowu ekstensywnego;

1. duza powierzchnia

2.niska produkcyjnosci

3.mala ilosc uzyskiwanych produktow

3.wysoka jakosc produktow

4.odchow mlodych przy matce