Samuel Huntington

...

Globalizacja NIE prowadzi do uniwersalnej cywilizacji, bo daje możliwość oddziaływania innym cywilizacjom.

...

Konflikt cywilizacji zachodniej zwłaszcza z Muzułmańską i Chińską na poziomie lokalnym.

Nie ma i w najbliższej perspektywie nie będzie cywilizacji uniwersalnej, mimo ambicji cywilizacji zachodniej - choć niektórzy twierdzą, że coś takiego się rodzi...

Stabilność, pokój, pod warunkiem zaakceptowania różnic cywilizacyjnych.

Do czasu Zimnej Wojny mówiliśmy o trzech blokach, dziś mówimy o cywilizacjach:

- zachodnia (Europa Zach., Ameryka Płn., Australia)

- prawosławna (kraje byłego ZSRR, państwa bałkańskie)

- latynoamerykańska

- afrykańska (dotyczy obszaru tzw. Czarnej Afryki)

- islamska (płn. Afryka, Bliski Wschód)

- hinduistyczna

- buddyjska

- chińska

- japońska

Konflikty lokalne na bazie etnicznej. Konflikty na szerszą skalę, oparte na bazie cywilizacyjnej - konflikty na granicach mogą eskalować.

W ramach poszczególnych cywilizacji będą wybuchały konflikty etniczne i plemienne; walka pomiędzy państwami należącymi do różnych cywilizacji grozi eskalacją.

Ludy należące do tych samych kultur, ale podzielone ideologicznie - łączą się po Zimnej Wojnie (Niemcy, Korea, Chiny). Kraje połączone ideologią a najbardziej zróżnicowane etnicznie rozpadają się (ZSRR, Jugosławia) - a te zróżnicowane etnicznie trochę słabiej przeżywają wewnętrzne konflikty (Ukraina, Nigeria, Sudan, Indie). Kraje o wspólnych cechach kulturowych podejmują współpracę gospodarczą i polityczną.

Na całym świecie powstają organizmy ponadpaństwowe, które jednoczą państwa sąsiadujące.

Czy na ogólnych założeniach (typu "morderstwo jest złe" w ogóle można zbudować cywilizację uniwersalną?)

Nawet migrujący nie asymilują się do końca, zachowują swoje wartości.

Koncepcja, że kultura konsumpcji ma potencjał stworzenia cywilizacji uniwersalnej.

Wartości cywilizacji zachodniej odnoszą się przede wszystkim do wolności obywatelskich. Na ile ludzie z innych kręgów kulturowych są w stanie konsumować to, co zachód wytworzy? Na ile przy tym przyjmują wartości? Okazuje się, że jedno nie łączy się z drugim :).

Wykorzystywanie osiągnięć cywilizacji zachodniej do tego, żeby ją zwalczać.

Analogicznie: to, że Amerykanie przez lata kupowali japońskie samochody i sprzęt elektroniczny - nie znaczy, że się zjaponizowali...

Głównymi elementami każdej cywilizacji - język i religia. Język angielski - 7% populacji świata, gdy chodzi o społeczeństwa. Jest wykorzystywany do międzynarodowej komunikacji (dyplomaci, biznesmeni, piloci, obsługa turystyczna...). Coraz większa liczba odmian języka angielskiego. Pomijając aspekt komunikacji międzynarodowej (specyfika dzisiejszego świata) - znikoma część ludzi posługuje się językiem angielskim. Niewiele większe szanse na wyłonienie się uniwersalnej religii - ruchy fundamentalistyczne dążą do większego rozdziału, mimo podobieństw pomiędzy etyką religijną.

Pojęcie "cywilizacji uniwersalnej" jest wytworem cywilizacji zachodniej i służy uzasadnieniu dominacji świata zachodniego.

W okresie przed erą modernizacji mogliśmy wskazać kilka

-

- katolicyzm i protestantyzm

- mnogość języków

-

- rządy prawa

-

- indywidualizm...

Japonia i Chiny:

- odrzucają te wartości i procesy;

- kamalizm - przyjęcie westernizacji jako wynik przekonania, że modernizacja wymaga przejmowania wzorców kulturowych;

- reformizm - akceptuje modernizację, dostosowuje ją do warunków lokalnych.

Dwojakie spojrzenie na zachód - jego potęga i jego upadek. Bezpośrednio po upadku ZSRR siła i znaczenie Zachodu wzrosły.

Zachód i jego potęga:

- międzynarodowy system bankowy

- kontrola wszystkich mocnych walut

- główny światowy kontrachent

- dostarczają większość gotowych wyrobów

- dominują nad międzynarodowymi rynkami kapitałowymi

- sprawują przywództwo moralne nad wieloma krajami i społeczeństwami

- zdolne do interwencji zbrojnej na wielką skalę

- kontrolują drogi morskie

- prowadzą najbardziej zaawansowane badania naukowe w dziedzinie techniki, najbardziej rozwinięte uczelnie techniczne

- kontrolują dostęp do przestrzeni kosmicznej, dominująca pozycja w przemyśle kosmicznym i lotniczym;

- oraz zbrojeniowym;

druga strona medalu:

- wchodzi w epokę schyłkową, stopniowo zmniejsza się jej znaczenie;

- coraz bardziej zajęty własnymi problemami ekonomicznymi i społecznymi - patologie społeczne (postęp techniczny -> rzesze bezrobotnych);

- nowy ośrodek potęgi ekonomicznej: Azja Wschodnia;

- w coraz mniejszym stopniu państwa spoza gotowe przejmować dyktat Zachodu;

- schyłek Zachodu jest procesem powolnym;

- pod względem ilościowym, ludność kurczy się -> układ sił zmienia się jakościowo (mówi się, że Muzułmanie wygrają nie aktami terrorystycznymi, a demograficznie);

- odradzanie się kultur niezachodnich (w latach '80 i '90 było to niecodzienne) - Zachodowi się wydawało, że wyedukowali rzeszę ludzi w kierunku myślenia prozachodniego; ci ludzie wracali do Azji i Afryki i wcale nie realizowali tych idei. Powrót do korzeni. W wielu przypadkach, stali się przywódcami w swoich rodzinnych krajach;

- paradoks: przyjęcie zachodnich instytucji demokratycznych ożywia antyzachodnie ruchy polityczne;

- lokalne społeczeństwa (ze zrozumiałej zawiści) są antyzachodnie;

----

Globalizacja nie jest zjawiskiem nowym, a jest procesem. Swoje początki ma w wieku XV - okres wielkich odkryć geograficznych -> wiedza o innych rejonach świata, dyfuzja kulturowa. XV-XVI wiek to pierwsza fala globalizacji, świat został zauważony jako całość; pierwsze relacje między dotąd izolowanymi rejonami. Zaczyna rysować się podział świata na "centrum" i "peryferia".

Druga poowa XIX wieku - druga fala globalizacji - rewolucja przemysłowa, industrializacja. Państwa z przewagą pod tym względem zakładają imperia kolonialne - Wlk. Brytania, Rosja, Francja, Holandia - faza zaczyna wygasać w okresie międzywojennym. Gwałtowny wzrost nierówności - przyczyną zaniku fali (Wojny Światowe, kryzys okresu międzywojennego). Potem -> oś dwubiegunowa.

Trzecia fala - po upadku Żelaznej Kurtyny. Globalna ruchliwość kapitału, a relatywnie niska ruchliwość siły roboczej. Nabrała szczególnie impetu po upadku ZSRR - przestały istnieć bariery blokujące włączenie się w proces globalizacji. Obecna fala globalizacji stanowi dla wielu osób przedmiot kontrowersji, konfliktów społecznych; powstają quasi-ideologie, przyczynek dla anty-globalistów: traktują ten proces jako prowadzony w sposób Gplanowy przez G7 (USA, Wlk. Bryt., Francja, Niemcy, Kanada, Włochy + Rosja - wtedy G8) lub G20, oraz wielkie instytucje finansowe (Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Handlu), wielkie korporacje.

G20

Arabia Saudyjska

Argentyna

Australia

Brazylia

Chiny

Francja

Indie

Indonezja

Japonia

Kanada

Korea Południowa

Meksyk

Niemcy

RPA

Rosja

USA

Turcja

UE

Wlk. Brytania

Włochy

Proces globalizacji - bardziej żywiołowy, niż mogłoby wynikać z planowania. Na pewno są punkty napędzające mechanizm, ale przeprowadzenie tego wg. planu byłoby niemożliwe.

System międzynarodowy - państwa narodowe głównymi podmiotami.

System globalny - instytucje o charakterze międzynarodowym (ekonomiczne, kość. katolicki, globalne sieci telewizyjne, handlowe, internet, sieć terrorystyczna)

Manuel Wallerstein (typologia w odniesieniu do sytuacji ekonomicznej)

- centrum/rdzeń (państwa przodujące w wyścigu technologicznym, koncentracja kapitału, wysoka wydajność pracy, niskie ryzyko inwestycyjne)

- półperyferie (dostarczają surowców i produktów o niskim stopniu przetworzenia; prosta technologia; opłacalność produkcji opiera się na taniej sile roboczej: przed kryzysem, made in China to dniówka - 16 godzin pracy - od 0,5 do 1 CENTA!!!)

- peryferia