Królestwo Szwecji
I. Główne zasady Konstytucja Szwecji.
Zasada suwerenności narodu realizowana głównie poprzez wybór jednoizbowego Riksdagu oraz organów przedstawi-cielskich regionalnych i muniscypialnych.
2. System wyborczy oparty na zasadzie proporcjonalności.
3. Ograniczenie kompetencji króla w stosunku do rządu i administracji centralnej.
4. Wymóg głosowania w Rikstagu propozycji dotyczącej misji tworzenia rządu wedle ściśle określonych wymogów proce-duralnych.
System wyborczy Szwecji
1. Zasada proporcjonalności.
2. Wybory są powszechne, bezpośrednie, równe, proporcjonalne i tajne.
Wybory przeprowadzane są co 3 lata, a zarządza je głowa państwa na wniosek szefa państwa (premiera).
Kandydatów na funkcje deputowanego i na funkcję zastępcy deputowanego zgłasza się wskazaniem o jaką funkcję (jedną z nich) ubiega się dany kandydat. Metoda ta pozawala uniknąć niedogodności, wysiłków i kosztów przeprowa-dzania wyborów uzupełniających,
4. Czynne prawo wyborcze posiadają osoby po ukończeniu 18 lat
5. W podziale mandatów z list okręgowych (23 okręgi) biorą udział partie (listy), które w skali państwa uzyskały poparcie co najmniej 4% głosów,
Rząd Szwecji.
1. Skład rządu.
a/ rząd składa się z premiera oraz ministrów,
b/ liczba ministrów nie jest jednoznacznie określona,
c/ konstytucja nie określa też ani struktury resortowej ministerstw, ani też dyrektyw dotyczących trybu kierowania pracami rządu,
d/ w niektórych resortach powoływani są tzw. Ministrowie konsultanci, którzy przejmują wydzieloną przedmiotowo część zadań,
e/ do najbliższych współpracowników premiera należą: sekretarz stanu, stały sekretarz ministerstwa (szef urzędu), oraz naczelny prawnik ministerstwa
2. Kompetencje rządu.
a/ szef rządu (premier) zaraz po mianowaniu powołuje poszczególnych ministrów, jak też może ich odwołać (powoły-wanie następuje w formie głosowania w Riksdagu, przy czym głosy wstrzymujące również uważane są za oddane na korzyść kandydata. Tylko większość parlamentarna może kandydaturę odrzucić),
b/ w przypadku odwołania premiera lub jego zgonu, wszyscy ministrowie są obligatoryjnie odwoływani przez prze-wodniczącego Riksdagu, (pełnią oni jednak swe obowiązki do czasu powołania następców). W takim wypadku zmiana rządu następuje na posiedzeniu Rady (Państwa), z udziałem głowy państwa (króla), lub przewodniczącego Rigsdagu,
c/ rząd rozpatruje sprawy na swych posiedzeniach, jednak sprawy wykonania rozporządzeń lub innych decyzji rządu, mogą być pod nadzorem premiera rozstrzygane przez kierownika właściwego departamentu (ministerstwa),
d/ premier wzywa ministrów na posiedzenia Rządu i przewodniczy posiedzeniom, co oznacza że ministrowie są pod-porządkowani dyspozycjom premiera,
e/ premier może zarządzić, że sprawa lub grupa spraw dotycząca określonego ministerstwa, powinna być przedsta-wiona przez ministra innego niż kierownik danego ministerstwa,
3. Odpowiedzialność rządu
a/ każdy z ministrów może być odwołany z urzędu przez przewodniczącego Riksdagu, gdy utraci zaufanie parlamentu lub w innych przypadkach,
b/ z uwagi na to, że poszczególne jednostki administracji centralnej podlegają formalnie rządowi i od niego też otrzy-mują ewentualne instrukcje, odpowiedzialność ministrów jest ograniczona i pozwala im na koncentrowanie się na wypracowaniu zasad polityki rządu w danej sferze,
c/ obowiązek rządu do przedstawiania parlamentowi co 2 lata, sprawozdania o polityce zagranicznej rządu.
d/ kierowanie do parlamentu „propozycji ramowych” (jest to szczególna forma zapoznawania parlamentarzystów z po-lityką rządu),
Parlament Szwecji.
1. Skład parlamentu.
a/ składa się z ....... deputowanych tworzących jednoizbowy parlament - Rigsdag
2. Kompetencje parlamentu
a/ funkcja ustawodawcza (uchwalanie ustaw),
b/ funkcja finansowa (decydowanie o podatkach i określanie sposobu wydatkowania funduszy publicznych),
c/ funkcja kontrolna (kontrola nad rządem oraz administracją państwową), może być prowadzona w formach:
plenarnych posiedzeń parlamentu (debata nad programem i składem rządu),
działalność komisji stałych (nastawiona jest w wyższym stopniu na współuczestnictwo w realizacji funkcji us-tawodawczej parlamentu),
z inicjatywy indywidualnej lub grupowej deputowanych (interpelacje i zapytania poselskie).
d/ przewodniczący Riksdagu posiada prawo do tworzenia nowego rządu (nie przewidziane jest w konstytucji nawet interwencyjne uczestnictwo króla w tej sprawie)
przewodniczący ma obowiązek przeprowadzenia konsultacji z przedstawicielami wszystkich partii reprezento-wanych w parlamencie,
procedura powołania rządu musi być bezwzględnie przerwana w przypadku czterokrotnego odrzucenia przez Riksdag propozycji przewodniczącego,
procedurę wznawia się po nowych wyborach parlamentarnych,
e/ przewodniczący Riksdagu ma także prawo do odwoływania ministrów, gdy utracą oni zaufanie parlamentu lub też w innych przewidzianych ustawowo przypadkach,
f/ Riksdag posiada też inne uprawnienia:
powoływanie premiera na wniosek przewodniczącego Riksdagu,
poszczególnych ministrów powołuje zaraz po mianowaniu nowo powołany premier,
3. Organy parlamentu.
a/ Konferencja Przewodniczących posiadająca liczne kompetencje decyzyjne i doradcze, której zadaniem jest kojarze-nie wewnątrzpartyjnego czynnika organizacyjnego z reprezentacją grup parlamentarnych partii,
b/ w jej skład wchodzą między innymi :przewodniczący (talman), trzech vice przewodniczących, przedstawiciele każ-dej z partyjnych grup parlamentarnych, przewodniczący stałych komisji Riksdagu i zastępca szefa zarządu Admi-nistracji Riksdagu.
c/ kadencja Konferencji Przewodniczących wynosi tyle samo co parlamentu czyli 3 lata.
d/ Komisje stałe parlamentu, które mogą rozpatrywać zarówno projekty, wnioski deputowanych, oraz sprawdzenia ja-kie Riksdag skieruje do rozpatrzenia przez komisje, jak też wystąpić z propozycjami rozstrzygnięć mieszczących się w zakresie ich właściwości rzeczowej.
Głowa państwa.
1. Głową państwa w Szwecji jest monarcha.
2. Uprawnienia monarchy:
a/ posiada władzę zwierzchnią we wszystkich sprawach królestwa,
b/ monarcha swe zwierzchnictwo może także realizować poprzez ministrów.
c/ nie posiada jednak całkowitego zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi,
d/ przysługuje mu uposażenie określone ustawowo w postaci tzw. Listy królewskiej (obejmującej apanaże i dobra po-zostające w dyspozycji monarchy w okresie panowania),
e/ w przypadku choroby króla, jego wyjazdu za granicę lub innej przeszkody, jego obowiązki pełni tymczasowo wybie-rany zgodnie z porządkiem dziedziczenia członek rodu królewskiego,
System praw i wolności obywatelskich
1. Akt o Formie Rządu z 1974 roku:
a/ prawo do nie podlegania karom cielesnym, torturom, karze śmierci i eksperymentom medycznym,
b/ prawo do nie podlegania prawu karnemu działającemu wstecz,
c/ prawo do nie podlegania opodatkowaniu o charakterze wstecznym (wyjątki może wprowadzić Riksdag),
2. Akt o Formie Rządu z 1979 roku:
a/ wolność wypowiedzi, gromadzenia i upowszechnienia informacji, zrzeszania się, manifestowania, zgromadzeń,
b/ prawo do nie przeprowadzania rewizji osobistych i innych analogicznych działań przymusowych,
c/ prawo do nie przeprowadzania przeszukania (poza przypadkami dopuszczanymi przez ustawę karną),
d/ prawo do ochrony przed podsłuchem
3. Akt Wolności Druku z 1994 roku:
a/ ochrona przed wszelkimi postaciami cenzury, zwłaszcza prewencyjnej,
b/ prawo do pozyskiwania informacji
c/ prawo do wyznaczenia granicy pomiędzy informacjami jakie mogą lub nie mogą zostać opublikowane drukiem,
d/ powstrzymanie działań władzy mających na celu ograniczenie wolności prasy