POLITYKA ZDROWOTNA I SPOŁECZNA

DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

►REWOLUCJA DEMOGRAFICZNA

obniża się poziom urodzeń,

przedłuża się przeciętne trwanie życia,

wzrasta liczebny udział ludzi starych w społeczeństwie,

stanowią one podstawową determinantę aktualnej i przewidywanej sytuacji zdrowotnej oraz społecznej i ekonomicznej

w państwie.

♣ w ciągu drugiej połowy XX w średnia długość życia człowieka wydłużyła się o 20 lat;

♣ populacja uważana jest za dojrzałą wówczas, gdy osoby powyżej 65 r. ż. stanowią 4-7%, natomiast za starą gdy udział tej grupy wynosi ponad 7%;

♣ W Polsce udział osób > 65 r. ż. w strukturze ogółu społeczeństwa wzrósł z 9,4% w 1985 roku do 11,45% w 1996 r.

• [ 60-65 ] = 14,5%

• [ 60-65 ] = 23 %

• z 24% do 19,5% zmniejszy się liczba dzieci

i młodzieży w wieku 0 - 17 lat.

STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTW RODZI WIELE PROBLEMÓW NATURY:

• MEDYCZNEJ;

Konieczność zagwarantowania odpowiedniego poziomu świadczeń w znaczeniu ilościowym

i jakościowym.

• SPOŁECZNEJ;

Pojawiła się obawa istnienia szeregu ograniczeń w zakresie opieki nad ludźmi w wieku podeszłym, w zapewnieniu odpowiedniego poziomu świadczeń oraz możliwości pojawiania się różnic w dostępności do tych świadczeń

• DEONTOLOGICZNEJ;

Konsekwencją istnienia takich ograniczeń może być obecność w systemie opieki zdrowotnej grupy dyskryminowanej, wobec której mogą być stosowane ukryte kryteria selekcji.

• TECHNOLOGICZNEJ;

• EKONOMICZNO-ORGANIZACYJNEJ;

Wg ekspertyzy Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego największymi ograniczeniami

w zakresie faktycznej realizacji prawa do ochrony zdrowia ludzi starszych są ograniczenia natury ekonomicznej. Komercjalizacja usług medycznych, częściowa odpłatność w zakresie diagnostyki, leczenia, rehabilitacji może być ograniczeniem możliwości wyboru w podejmowaniu decyzji o formie i zakresie leczenia. Ocena tego zjawiska nie jest możliwa

z powodu braku danych.

Inne polskie utrudnienia

• Mała dostępność usług rehabilitacyjnych, szczególnie w lecznictwie ambulatoryjnym, które bardziej nastawione jest na rehabilitację pourazową oraz świadczenie usług młodszym wiekowo grupom ludności,

• Niewystarczająca liczba pielęgniarek środowiskowych, które zapewniają opiekę obłożnie chorym.

• Ograniczenia usług świadczonych przez pracowników pomocy społecznej starszych, inwalidów i rencistów z różnych środowisk, szczególnie na wsi, gdzie wiele starszych ludzi egzystuje w trudnych warunkach z racji braku środków do życia oraz niedostatecznie dostosowanej do ich potrzeb infrastruktury

• Ograniczone możliwości finansowe do likwidacji barier architektonicznych.

• Przeobrażenia społeczno- gospodarcze, bezrobocie, spadek dochodów zwłaszcza rodzin wielodzietnych, praktyka lat 90→ wcześniejsze emerytury lub renty inwalidzkie implikują niedostateczne zabezpieczenie ekonomiczne.

• Opieka medyczna i pomoc społeczna funkcjonują źle, sektor p. o. z a zwłaszcza lekarz rodzinny powinni odgrywać szczególną rolę w opiece nad pacjentem.

• Promocja zdrowia dla ludzi starszych nie funkcjonuje wcale

WHO proponuje:

- stworzenie odpowiednich zabezpieczeń finansowych i zmianę polityki na rynku pracy - możliwości dokształcania się ludzi starszych oraz podejmowania przez nich odpowiedniej do wieku

i możliwości pracy. Eliminowanie dyskryminacji wiekowej w pracy oraz równy dostęp do podnoszenia swoich kwalifikacji, daje tym samym szansę na utrzymanie odpowiedniego poziomu dochodów tych ludzi.

Ludzie starsi, emeryci mogą wiele wnieść do społeczeństwa, swoja wiedzę i doświadczenie oraz kompetencje.

Wiek metrykalny i wiek biologiczny nie muszą się pokrywać i budować mitu starzenia się

Życie w starzejącym się społeczeństwie wymaga bezwzględnego przestrzegania następujących zasad:

1. solidaryzmu międzypokoleniowego;

2. promowania zdrowego stylu życia od jego początku do późnej starości, uaktywnianie ludzi w wieku podeszłym;

3. stworzenie prawno-finansowych zabezpieczeń przed pauperyzacją osób starszych

POLITYKA ZDROWIA PUBLICZNEGO RADY EUROPY

Całokształtem działalności Rady Europy kierują dwa główne organy:

1. Zgromadzenie Parlamentarne ( organ opiniodawczy i konsultatywny, ukierunkowujący generalna politykę);

2. Komitet Ministrów ( organ decyzyjny);

W ukierunkowywaniu działalności Rady Europy w dziedzinie ochrony zdrowia szczególną rolę odgrywa Europejski Komitet Zdrowia Publicznego, powołany w 1959 roku. Kilkanaście konwencji i porozumień międzynarodowych

w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej to efekt działania Komitetu. Fundamentalne znaczenie posiadają następujące dokumenty:

1. Europejska Konwencja o Pomocy Społecznej i Medycznej z 1953 roku;

2. Europejska Karta Socjalna z 1961 roku wraz z Protokołem dodatkowym

z 1988 roku;

3. Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z 1964 roku, zrewidowany

w 1990 roku;

4. Europejska Konwencja Zabezpieczenia Społecznego z 1970 roku wraz

z Porozumieniem uzupełniającym.

Dokumenty te stanowią fundament i ramy prawne ochrony socjalnej oraz dopełniają Europejską Konwencję Praw

i Wolności z 1950 roku.

Europejska Karta Socjalna zawiera podstawowe prawa socjalne w tym prawo do ochrony zdrowia.

Z prawem do ochrony zdrowia są ściśle powiązane następujące prawa zawarte różnych artykułach Karty:

• Prawo do wypoczynku i godziwych warunków pracy ( art.2);

• Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy (art.3);

• Prawo do godziwego wynagrodzenia (art.4);

• Prawo dzieci i młodzieży do szczególnej ochrony przeciw szkodliwościom fizycznym

i moralnym, na które są narażone (art.7)

• Prawo pracownic do szczególnej ochrony w okresie ciąży, urlopów macierzyńskich

i ochrony przed szkodliwościami w miejscu pracy (art.8)

• Prawo do zabezpieczenia społecznego (art.12);

• Prawo do pomocy społecznej i medycznej rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji (art.13);

• Prawo do korzystania ze świadczeń i usług społecznych (art.,14);

• Prawo osób niepełnosprawnych do rehabilitacji i readaptacji art.15);

• Prawo rodziny do ochrony socjalnej, ekonomicznej i prawnej (art.16);

• Prawo matki i dziecka do ochrony socjalnej i ekonomicznej w okresie ciąży, porodu i po urodzeniu dziecka, poprzez rozwój odpowiednich instytucji i usług (art.17)

• Prawo imigrantów i ich rodzin do ochrony i pomocy (art.19);

Od chwili powołania Europejskiego Komitetu Zdrowia Publicznego działalność Rady Europy

W dziedzinie ochrony zdrowia ukierunkowana została na rozwiązywanie 10 głównych problemów, a mianowicie:

1. walka z chorobami nowotworowymi,

2. higiena środowiska,

3. badania epidemiologiczne(chorób dziecięcych, powikłania genetyczne, wzw),

4. badania w dziedzinie immunologii,

5. kontrola sanitarna produktów żywnościowych,

6. kontrola sanitarna transportu,

7. promieniowanie jonizujące,

8. produkcja i obrót substancjami farmaceutycznymi,

9. rehabilitacja i readaptacja inwalidów oraz,

10. harmonizowanie ustawodawstw w dziedzinie zdrowia publicznego.

KONFERENCJE MINISTRÓW ZDROWIA = ORGAN RADY EUROPY

1. Pierwsza konferencja Ministrów Zdrowia odbyła się w 1981 roku w Madrycie

i poświęcona była promocji zdrowia, prewencji chorób i edukacji zdrowotnej.

2. Druga konferencja odbyła się w Sztokholmie w 1985 roku i dotyczyła opieki nad psychicznie chorymi.

3. Tematem trzeciej konferencji w 1987 roku w Strasburgu był problem transplantacji narządów.

4. Czwarta konferencja odbyła się w Nikozji w 1990 roku i dotyczyła kształcenia

i doskonalenia kadr medycznych

Programy w dziedzinie zdrowia publicznego rozwija wiele organizacji pozarządowych, które współpracują w tym zakresie z organizacjami rządowymi - głównie z WHO, Wspólnota Europejską i Radą Europy

Na uwagę zasługuje działalność:

• Europejskiego Stowarzyszenia Zarządzania Opieką Zdrowotną EHMA,

• Europejskiego Stowarzyszenia zdrowia publicznego EPHA,

• Europejskiego Komitetu Szpitalnego,

• Europejskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Szpitali,

• Europejskiego Stowarzyszenia Lekarzy Szpitalnych,

• Europejskiego Komitetu Hospitalizacji Prywatnej,

• Europejskiego Stowarzyszenia Młodych Menadżerów Zdrowia oraz

• Europejskiego Stowarzyszenia Szkół Zdrowia Publicznego ASPHER´s działającego od 1966 roku

POLITYKA ZDROWOTNA

Profilaktyka i skuteczne leczenie, odniesione do zdrowia całej populacji - oraz świadoma realizacja założonych celów [ w skali kraju lub regionu ]. W Polsce realizowana jest przez trzech głównych kreatorów:

1. MINISTERSTWO ZDROWIA,

2. NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA

3. SAMORZĄDY (regionalne i powiatowe)

Cechą wspólną wskazanych kreatorów jest dystrybucja pieniędzy

• Nie towarzyszy jej jasne wytyczenie celów i priorytetów zdrowotnych co powoduje, że nie wiadomo czy rzeczywiście pieniędzy jest za mało, czy są źle wykorzystywane,( w systemie brytyjskiej służby zdrowia co roku wykazuje się cele planowane do osiągnięcia w założonym okresie np. podwyższenie wskaźnika przeżycia osób po udarze mózgu.

→ Brakuje formalnego powiązania faktycznych kreatorów polityki zdrowotnej. Każda z tych instytucji prowadzi swoją własną politykę zdrowotną na swoim terenie, jej skuteczność z racji rozproszenia celów

i środków pozostawia wiele do życzenia ( uchylanie się kas od finansowania profilaktyki)

→ Brak standardów medycznych i sprzętowych, braki legislacyjne [ liberalne podejście do egzekwowania przepisów czy wprowadzanie długich okresów przejściowych od czasu ich uchwalenia do obowiązywania - powoduje to bardzo ograniczone pojawianie się mechanizmów konkurencji na rynku usług medycznych, zaburzając realizację wytyczonych celów.

→ Brak równowagi między podmiotami funkcjonującymi w systemie, duże dysproporcje między płatnikiem a dostarczycielem usług, niewielki błąd podatnika powoduje duże konsekwencje dla świadczeniodawcy.

→ niewykorzystywanie systemu RUM, inne kłopoty z danymi opisującymi stan zdrowotności populacji. Podejmuje się decyzje polityczne w zdrowiu bez rzetelnej podbudowy analitycznej.

→ Pomija się w działaniach związanych z funkcjonowaniem systemu grup zawodowych, mających zasadniczy wpływ na jego funkcjonowanie.

Zasadność tworzenia polityki zdrowotnej można wyjaśnić następująco:

• Mając mało pieniędzy w systemie opieki zdrowotnej, nie można sobie pozwolić na improwizowanie, brak priorytetów a tym samym brak polityki zdrowotnej;

• Tylko czytelne, szeroko aprobowana polityka zdrowotna może spowodować racjonalizację wydatków i eliminację zjawisk wynikających z lobbyingu, partykularnych ambicji oraz braku wyobraźni co do skutków, jakie pojedyncze decyzje przyniosą systemowi;

• Brak polityki zdrowotnej, otwiera nieograniczone pole do krytyki systemu opieki zdrowotnej, przyczyniając się do generowania frustracji zarówno wśród pacjentów, jak i wśród personelu medycznego.

2

---