CECHY RUCHU stanowią wymiary za pomocą których można dokonać szczegółowej oceny prawidłowości lub wadliwości wykonania ruchu .OGÓLNA STR. RUCHU (fazy ruchu)Fenograficzne kwalitatywna ocena jakościowa(rytm-dokładność, płynność, stałość, zakres; przenoszenie -sprzężenie),Mechaniczna kwantytatywna subiektywna ocena jakościowa(kinetyczne-czasowe,przestrzenne,prędkościowe; dynamiczne-masowe,siłowe), RUCHY ACYKLICZNE-mają 3-fazową struk. ruchu. Są to ruchy jednoaktowe, które nie posiadają powtarzającej się struk. ruchu. Mają charakterystyczny początek i koniec,np. ewolucje gimn. ,różnego rodzaju rzuty, w skokach. I faza początkowa: charakt. jest to , że ruch tu wykonywany jest w kierunku przeciwnym niż w fazie głównej (tzw. Ruchy zamachowe) , faza ta stwarza warunki poprzez nadanie prędkości początkowej , wstępne rozciągnięcie mm , wydłużenie drogi działania i zwiększenie energii kinetycznej , przygotowuje do fazy głównej , stwarza sprzyjające proporcje kątowe w stawach II faza główna sprowadz się do wykonania głównego zadania , zaczyna się kiedy kierunek ruchu jest zgodny z tym właściwym , a kończy się kiedy przestajemy mieć wpływ na na ruch , np. przez koniec kontaktu z podłożem III faza końcowa ma na celu wyhamowanie ruchu z szczytowego punktu ruchu (w fazie głównej) , w stan spoczynku lub w stan przejściowy . Jest tu wykonywana duża praca w celu wyhamowania prędkości . Jej funkcją jest amortyzacja i bezpieczne zakończenie ruchu, by nie doszło do kontuzji .np. gimn., łyżwiarstwo figurowe, skoki narciarskie, skoki do wody. RUCH CYKLICZNE-mają 2-fazową struk. ruchu(posiadają jeden charakter ruchu powtarzający się w czasie). W ruchach cyklicznych wydziela się cykl ruchu , który powtarzany jest wielokrotnie , jednakowo , w jednej i tej samej kolejności , gdzie jeden cykl nie rozerwalnie przechodzi w drugi, np. chód, biegi, wioślarstwo , pływanie jazda na rowerze. I faza przejściowa(pośrednia) łączy fazę końcową poprzedniego ruchu z fazą początkową następnego ruchu . II faza główna sprowadz się do wykonania głównego zadania(przez wykorzystanie siły napędowej do wykonania określonego ruchu) np. w biegu : odbicie i lot , w skoku: odbicie i lot , w pływaniu: pociągnięcie i odepchnięcie, w jeździe na rowerze: naciśnięcie na pedał oraz pociągnięcie OGÓLNA STR. RUCHU dotyczy uporządkowania kluczowych elementów ruchu w całość działania ruchowego-jest ujęciem hierarchicznym , kojarzymy ją ze struk. fazową. CECHY FENOGRAFICZNE-pozwalają na subiektywno-jakościową analizę ruchu , zewnętrznym przejawem tych cech jest dokładność techniki. Są subiektywne - bo trudno jednoznacznie je zmierzyć i ocenić . Są jakościowe-bo dotyczą przebiegu ruchu . Pomiędzy tymi cechami zachodzą wzajemne, wielostronne i zmienne powiązania- co wskazuje na złożoność i zróżnicowanie przebiegu ruchu , np. ktoś kto nie zna się -oceni ruch, że jest dobry; a trener - może zauważyć tu błędy .Stosowanie kamer video -analizowanie ruchu klatka po klatce co zwiększa obiektywizm oceny. Ruch oceniany jest często przez sędziów , którzy muszą być osobami kompetentnymi (skrajne noty są odrzucane; zaś noty sędziego , który reprezentuje to samo państwo co zawodnik - nie są brane pod uwagę).RYTM-to dynamiczno-czasowe uporządkowanie ruchu , jego istotą są charakterystyczne proporcje faz i cykli (proporcjonalność-każda faza lub cykl trwać będzie tak samo). Każdy ruch ma w sobie właściwy rytm , który sprowadza się do charakterystycznych napięć i rozluźnień mm. W niektórych dyscyplinach sportu , rytm jest ściśle określony i narzucony , np. w wioślarstwie , w biegu przez płotki . „ ZJAWISKO PRZENOSZENIA SIĘ (UDZIELANIA )RYTMU” - efekt CARPENTERA np.w biegach długodystansowych, kiedy kilku zawodników biegnie w jednym rytmie - wpływa to na lepszą ekonomiczność ich biegu oraz zachowanie większych sił , które zawodnik może wyzwolić na finiszu. Rytm uwarunkowany jest: rytmizacją , różnicowaniem ruchów, sprzężeniem ruchów.I DOKŁADNOŚĆ:to zgodność wyniku z celem ; ruch będzie dokładny kiedy jego przebieg będzie zgodny z wzorem technicznym . II PŁYNNOŚĆ: dotyczy ciągłości przebiegu ruchu ; jest to płynne przechodzenie z jednej fazy w drugą , bez żadnych przerw w ruchu . Przeciwieństwem są ruchy szarpane, kanciaste. A) przestrzenne (przebiega po torach zaokrąglonych) B) czasowa (brak przerw w ruchach) C) dynamiczna(równomierność zmian napięć i rozluźnień mm) III STAŁOŚĆ : jest to stopień zgodności powtarzanych ruchów. Powtarzanie tego samego ruchu za każdym razem - gdzie nie ma mowy o przypadku . A) przestrzenna (stałe położenie poszczególnych części ciała) B) czasowa (wszystkie fazy odbywają się w jednakowych odstępach czasu) C) dynamiczna (podobna siła we wszystkich fazach) IV ZAKRES : dotyczy przestrzennej rozległości przebiegu ruchu , powinien być optymalny dla każdej dyscypliny sportowej. A) optymalny B) maksymalny.
PRZENOSZENIE ( SPRZĘŻENIE) obrazuje wzajemny stosunek ruchów cząstkowych i ich połączenie . Związane jest ono z kumulowaniem energii ( przenoszeniem) i tworzeniem łańcuchów biokinematycznych. Wyróżniamy dwa kierunki przenoszenia : A) odśrodkowy (siła przenoszona jest z tułowia na kończyny) 1) z T na koń. górne = np. rzuty , pchnięcia , ciosy , zagrywki . 2) z T na koń. dolne , np. piłka nożna-kopnięcie , pływanie-praca nóg 3) z T na głowę , np. piłka nożna- uderzenie głową B) dośrodkowy ( siła przenoszona jest z kończyn na T)z koń. górnych na T , np. skoki w dal 2) z koń. dolnych na T , np. skok wzwyż 3) z głowy na T , np. ruchy głowy nadają kierunek ruchu, np. przewrót w przód , wychwyt z karku CECHY MECHANICZNE - pozwalają na obiektywno- jakościową ocenę ruchu (analizę ruchu) . Określają przestrzenno-czasowe oraz dynamiczne parametry ruchu , które są ilościowo wymierne przy zastosowaniu biomechanicznycjh metod . A) KINETYCZNE- określają czasowe oraz dynamiczne parametry ruchu, które są ilościowo wymierne przy zastosowaniu biomechanicznych metod. B) DYNAMICZNE- obrazują wysycenie ruchu siłą i mają charakter wymierny. Można je zmierzyć np. za pomocą platformy tensometrycznej MOC- to zawarty w ruchu ładunek siły. SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA: to wysoki poziom zdolności motorycznych oraz zakres umiejętności ruchowych, którym powinno towarzyszyć pozytywne nastawienie, dobre chęci oraz odpowiednia motywacja do aktywności ruchowej. Zdoln mot i umiej ruchowe wyznaczają potencjał motoryczny. Osoba sprawna fiz- to os posiadająca harmonijną budowę ciała i która szybciej będzie się uczyła umiejętności ruchowych od innych osób. Sprawność fiz-jest sumą sprawności ruchowej i sprawn motorycznej Sprawn ruchowa:to stopień opanowania własnego ciała, na który składa się zespół nabytych umiejętn ruchow oraz odpowiedni stan rozwoju aparatu ruchu umożliwiający wykorzystanie tych umiejętn. Sprawn motoryczna-to poziom rozwoju cech (zdolności) motor, będących efektem zamierzonego i niezamierzonego wyćwiczenia 4 KONCEPCJE INTERPRETACJI SPR FIZ: 1 Koncepcja Mechaniczno-Biolog -spr fiz porównuje się do spr maszyny, gdzie spr wyraża się stosunkiem pracy włożonej do pracy użytecznej. Koncepcja ta określa spr biologicznego działania ustroju jednakże nie bierze pod uwagę nastawienia psychicznego 2 Konc Behawioralna- spr fiz jest rozumiana szeroko „ stopień osiągniętego w ontogenezie poziomu zaradności i samodzielności motorycznej w różnych okolicznościach zewn” Koncepcja ta wyraża spr fiz jako stopień ruchowej adaptacji do środowiska Tak szeroko rozumiana spr fiz jest ciężka do zmierzenia Elementy tej koncep: a\ spr fiz (z uwzględnieniem wydolności)- stan rozwoju zdolności motor i wydolności krąż-oddechowej co sprawia, że człowiek może wykonać daną czynność ruchową b\ zasób umiej ruch wyznaczający granice działań motorycznych, które osobnik umie -potrafi wykonać c\pozytywne nastawienie i motywacja do aktywn ruch, co oznacza że osobnik także chce osiągnąć pożądane efekty motoryczne 3 Konc Motoryczna-w myśl tej konc spraw fiz sprowadza się do poziomu zdolności motoryczn. Nie bierze się pod uwagę zasobu umiej. Jej plusem jest łatwa ocena zdolności motorycznych poprzez wykorzystanie różnorodnych testów. Zasób umiej i technika ich wykonania jest związana za spr ruchową (spr fiz=spr ruchowa+spr motor) Nieco inaczej sprawność motoryczną ujmuje prof. Raczek-uważa on że termin spr fiz należy zastapić terminem spr motor, ponieważ najpełniej (szerzej) oddaje całokształt złożonych bio-psycho-społ podstaw spr człowieka. W koncepcji tej podkreśla on tylko aspekty cielesne a brak jest aspektów psychicznych i społecznych które też w pewien sposób wpływają na sprawność motor. SPR Motoryczna- to stopień uzewnętrznienia poziomu oraz struktury osobniczych uwarunkowań (potencjalnych możliwości) do wykonania ruchowych czynności. Sprawność motoryczna sprowadza się do potencjału ruchowego, czyli zdolności, umiejętności ruchowych oraz zależności między nimi i z dużym uwzględnieniem aspektów psychicznych (pozytywne nastawienie) (spr motor=spr fiz) 4 Konc Zdrowotna-spr fiz nawiązuje do zdrowia (spr fiz=zdrowie) Zdrowie to nie tylko nieobecność choroby i niedołęstwa ale stan dobrego fiz,psych i społeczn samopoczucia. Kształtując spr fiz ważne jest rozbudzenie świadomości, jak duży związek sprawn jest związany ze zdrowiem KOMPONĘTY WYZNACZAJĄCE TAK ROZMIANĄ SPRAWNOŚĆ: 1 Morfologiczne: -skład ciała (stosunek tk tłuszcz aktywnej do biernej) -siła (bud tk kostnej) 2 Mięśniowo-szkieletowe: -siła mm i wytrzymałość -gibkość 3 Motoryczne: -kontrola postawy ciała (zdolności koordynacyjne) 4 Krążeniowo-oddechowe: -max moc aerobowa -wydolność (VO2max) 5 Metaboliczne: -metabolizm węglodanowy -metab lipidowy TESTY EUROFIT: (WYMIAR-CZYNNIK-TEST) 1 Równowaga-Równowaga całego ciała-postawa równoważna (flaminga) stanie na jednej nodze 2 Szybkość-szybk ruchów kończ górnej-stukanie w krążki (tapping) 3 Gibkość-gibkość-skłon w siadzie 4 Siła-siła eksplozywna (moc)-skok w dal z miejsca 5 Siła-siła statycz-zaciskanie ręki 6 Wytrzymałość mm-siła T-z leżenia tyłem siady 7 Wytrzymałość mięśniowa-siła funkcjonalna-zwis o ramionach ugiętych 8 Szybkość-bieg zwinnościowy-bieg wahadłowy (10x5m) 9 Wydolność tlenowa lub wytrzymałość krążeniowo;oddechowa-wydolność tlenowa-wytrzymałościowy bieg wahadłowy, ergometryczny test rowerowy 10 Pomiary antropomerycz-..-wys masa otłuszczenie ciała (4 fałdy skórno tłuszczowe: 2 głowy ram, 3 gł ramienia, pod łopatkow, bok tułowia) 11 Dane identyfikacyjne-..-wiek, płeć MIĘDZYNAR TEST SPR FIZ =8 prób (wymiar/test): 1szybkość-bieg na 50m ze startu wysokiego 2 siła eksplozywna (moc)-skok w dal z miejsca 3 wytrzymałość-marszobieg lub bieg na 600,800,1000m 4 siła stat-dynamometryczn pomiar siły chwyt ręki 5 siła dynamiczna-skłony z leżenia tyłem do siadu w ciągu 30s 6 siła względna rąk i barków-podciąganie się na drążku dla chłopców / wytrzymanie w zwisie dla dziew 7 Zwinność-bieg wahadłowy 4x10m z przenoszeniem klocków 8 gibkość-głębokość skłonu tułowia w przód ZUCHORY -przeznaczony dla samooceny jego celem jest auto-ocena i wzmocnienie u cwicz motywacji do ponoszenia swojej spr =6 prob (wymiar-test) 1 szybkosc ruchow-bieg w miejscu przez 10s z rownoczesnym klaskaniem pod nogami (miara jest lb. Klasniec) 2 siła eksplozywna (moc)-skok w dal z miejsca 3 sila wzgledna-zwis wolny na drazku jednoracz lub oburacz 4 gibkosc-glebokosc sklonu tulowia w przod 5 wytrzym-bieg w tempie 120 krokow/min (o winiku decyduje czas lub dystans) 6 sila mm brzucha-poziome nozyce w pozycji lezac tylem (wynikiem jest czas trwania)ROZWÓJ MOTORYCZ W ONTOGENEZIE: ROZWÓJ-to szereg zmian ściśle ze sobą powiązanych i nieodwracalnych, jakim podlega organizm ludzki od momentu zapłodnienia aż do śmierci Rozwój jest wypadkową wielu czynników: 1cz endogenne (wew): -genetyczne (zwane determinantami) -para genetyczne to procesy metaboliczne, formowanie się różnorodnych enzymów kierujących całokształtem przemiany materii -nie genetyczne matki np. stan zdrowia, wiek matki, używki itp. Czynniki genet i para gen traktujemy jako stymulatory 2 cz egzogenne (zew) które są modyfikatorami: -biogeograficzne np. klimat (temp wilgotn powietrz) położenie geogr., ukształtowanie terenu, fauna i flora -społeczno_ekonomiczne np. środowisko w jakim się wychowywuje (tradycje,obyczaje) wlk środowiska, poziom rozwoju rodziców itp. -tryb życia -jakościowe aspekty: a\rozrost- polega na zwiększeniu wymiarów i masy b\różnicowanie-dotyczy przebudowy struktur komórek i tkanek, jak i grupowania się tk w poszczególne ukł i organy c\dojrzewanie-czyli doskonalenie się funk poszczególnych ukł i org, specjalizacja oraz dostrajanie się do innych ukł w obrębie całego org KINETYKA ROZW-to poziom rozwoju danej właściwości DYNAMIKA ROZW-obrazuje przyrost danej właściwości w określonym czasie ROZW CZŁ-I faza prenatalna (embrionalna) -II f postnatalna (po urodzeniu) OKRESY ROZW CZŁ: 1-noworodka do 4 tyg 2-niemowlęcy 1 rok życia 3-po niemowl 1-3; 4-przedszkolny 3-7; 5-szkolny: a\młodszy młodszy szkolny 11-12 b\starszy starszy szk do 17 lat, inaczej okres dojrzewania, pokwitanie c\okres młodzieńczy (dorastania); 6-życia dorosłego (produkcyjnego); 7-starzenia się Podst założenia badaw w tym zakresie (analiza longirudynalna motoryczn i jej genet uwarunk): 1-indywidualne zmiany w rozwoju motor zachodzą w czasie i w zależności od wieku 2-istnieje korelacja aktywności fizycznej z poziomem indywidualnego rozwoju 3-obserwuje się powiązania między rozwojem ukł ner a umiejętnościami ruchowymi 4-wpływ zmian masy i wys ciała na różnorodne osiągnięcia motoryczne jest znaczny 5-rozwój podst umiej ruch jest podst osiągnięć osiągnięć umiej bardziej złożonych MOTORYKA W ONTOGE:-rozbrajająca niezręczność noworodka i niemowlęcia; człowiek rodzi się nieporadny i bezbronny -bardziej sprawne i celowe ruchy dziecka -w pełni ukszt, ale dość schemat czynn osoby dorosłej -nieuchronne, wsteczne, inwolucyjne ubóstwo ruchowe starca Powody wg Hurloca słuszności psycholog i społ właściwego rozwoju ruchowego i pracy: ćwiczenia bezpośrednio wpływają na polepszenie zdrowia fiz i psych -dzieci mogą wyładować nadmiar energii, przez to lepiej znoszą napięcia i frustracje (kataryczna rola ćw) -dobru rozwój ruchowy dziecka daje mu poczucie pewności, zadowolenia i własnej adekwatności (niezależności) -lepsza kontrola motoryczna i umiej ruchowe mogą zapewnić dziecku zajmowanie roli przywódcy grupy -dziecko ruchowo sprawne ma większe szanse na poczucie własnego bezpieczeń ń poprawę odczuwania wartości własnego ja Udział CUN i OUN w procesach sterowania ruchami człowieka: ruchy dziecka sterowane są najpierw przez jądra podkorowe a później przedewszystkim przez ciało prążkowane z obszaru kresomózgowia. W dalszej dopiero kolejności fun kierowania przenoszą się do dróg piramidowych oraz innych ośr korowych. Równocześnie, więc ze zmniejszeniem się znaczenia ośrodków podkorowych stopniowo doskonalą swoją strukturę i funk odpowiednie ośr ruch w korze mózgowej Mielinizacja- zapobiega przenoszeniu się stanów pobudzenia na sąsiednie komórki, poprawia szybkość i efektywność przewodnictwa nerw oraz ogranicza zbędne przyruchy. Dlatego małe dziecko reaguje rozrzutnie „całym sobą” Poziom motoryczny zależy od zjawiska stopniowej inerwacji mm, która warunkuje uruchomienie impulsu nerw po drogach domięśniowych. Ma on bezpośredni wpływ na koordynację nerwowo-mm i odgrywa decydującą rolę w opanowaniu przez dziecko poszczególnych czynności. Kończy się ok. 6 rż-określa MIELINIZACJA - polega na tworzeniu się na włóknach nerwowych (auksonach) osłonki mielinowej, która jest izolatorem włókien nerwowych. Zapobiega ona rozchodzeniu się bodźców na obszary sąsiednie, a tym samym pobudzeniu innych komórek. W miarę postępowania tego procesu poprawia się szybkość i efektywność przewodnictwa nerwowego. INERWACJA - polega na stopniowym wrastaniu w głąb włókien mięśniowych określonych zakończeń nerwowych, a więc coraz precyzyjniejszym unerwieniu mm . Pozwala to na coraz to doskonalszą koordynację nerwowo-mięśniową, a więc precyzyjne wykonywanie poszczególnych czynności. Proces ten zakończony jest ok. 6 roku życia i warunkuje dojrzałość szkolna dziecka. osiągnięcie przez dziecko etapu dojrzałości szkolnej MET UCZENIA SIĘ SPRAWN MOT 1 UCZENIE SIĘ MET PRÓB I BŁĘDÓW („przybliżeń przybliżeń poprawek” „porażek i sukcesów”: -nikt dzieckiem nie kieruje i nie dostarcza mu wzoru do naśladowania -dzicko podejmuje różnorodne próby z własnej inicjatywy i wsposób przypadkowy zbliża się do osiągnięcia sukcesu -rezultaty poniżej możliwości dziecka -rozwój inwencji i poznanie tajników panowania nad ciałem 2 NAŚLAdow: -obserwowanie i naśladowanie modelu, np.: rodziców czy starszego rodzeństwa -ograniczenia skuteczności uczenia się metodą: a\model może nie stanowić dobrego wzorca b\model może nie być dobrym obserwatorem ruchu, a blędne nawyki są trudne do usunięcia c\nawet dobra zew znajomość czynności ruchowej niewiele mówi o wew mechanizmach współdziałania poszczególnych sił i kolejnych krokach przybliżających do pełnego opanowania tej czynności 3 Naucz czynni rucho (uczenie kierowane-trening): -uczący jest specjalnie i bezpośrednio instruowany odnośnie sposobu wykonywania danego zadania wpływanie przez stosowaną stymulacje ruchową na różnego rodzaju zdolności motoryczne- kondycyjne i koordynacyjne. Wyjątkowe nasilenie tej podatności, zwane fazą (okresem) sensytywną, przypada wówczas, kiedy następuje znaczne zwiększenie dynamiki naturalnego rozwoju danej cechy REGUŁY ROZWOJU MOTORYCZNEGO CZŁOWIEKA:1\ rozwój ruchów odbywa się od reakcji ogólnych do reakcji specyficznych 2\ według stopniowego zstępowania bodźca od głowy ku innym cz ciała 3\od ruchów symetrycznych do ruchów asymetrycznych 4\według następstwa odśrodkowego, stopniowe postępowanie od osi głowy ku innym cz ciała 5\łatwiejsze i wcześniejsze są ruchy cykliczne od acyklicznych (2-3) 6\rozwój mot polega na wiazaniu sfery czuciowej (sensorycznej) ze sferą ruchową 7\roz ruchowy polega na stopniowym opanowaniu ruchów i wdrażaniu się do ich kontroli 8\rozw ruchów biegnie ku ich uwewnętrznianiu i intelektualizacji 9\ roz ruch odbywa się na zasadzie asocjacji i dysocjacji (syntezy i analizy) 10\ roz mot wspierany jest najpierw przez prioprioreceptory (recept wew) i tangorec (rec kontaktowo-dotykowe) a później przez telerecep (wzrok i słuch) RUCHY DZIECI STEROWANE SĄ:1\ przez piętra niższe (jadra podkorowe), przy czym główną rolę koordynacyjną pełni tzw gałka blada, zlokalizowana w rejonie międzymózgowia 2\później przede wszystkim przez ciałko prążkowate z obszaru kreso mózgowia 3\ w dalszej dopiero kolejności przez drogi piramidowe oraz inne ośrodki korowe (f ośr podkorow zanikają)
ROZWÓJ MOTORYCZNY W OKRESIE NOWORODKOWYM I NIEMOWLĘCYM a\-dziecko przychodzi na świat z tzw. Odruchami bezwarunkowymi. -animalne od przodków (Mory i Babińskiego) -dające początek odruchom warunkowym (nogi na podłoże i toniczne chwytanie) -zapewniające podst f życiowe)Są to wrodzone mechanizmy, które cechuje: niezawodność, niezmienność, natychmiastowość występowania. Niektóre z nich pozostają do końca życia niektóre zanikną w dzieciństwie. Np.:-wydzielanie śliny podczas spożywania pokarmu -zwężenie źrenicy po silnym jej oświetleniu -odruchy oddychania, ziewania,czkawki -odruch Babińskiego:wyprost palucha i rozstawienie pozostałych palców przy drażnieniu odpowiedniej okolicy stopy(z czasem zanika) -odruch Moro: wykonanie rączkami i nóżkami ruchu obejmującego wskutek zadziałania gwałtownych bodźców b\odruchy warunkowe- w wyniku uczenia się styczności odruchu bezwarunkowego pozytywnym wzmocnieniem=odruch warunkowy. Z wiekiem bodźce stają się bardziej złożone i dzięki tzw II układowi i sygnałowemu dzięki opanowaniu mowy, odruchu które powstały doskonalą się c\ruchy błędne charakterystyczne dla niemowlęcia. Mją one nikły zizaek z otaczającą je rzeczywistością. Wg Szumana: ruchy „błędne” są: niekierowanymi na cel: dokonującymi się mimo woli, bez świadomości i zamiaru ich wykonania. Dziecko dostrzegając jakiś przedmiot, reaguje nań ruchami całkowicie nieskładowymi, sztywnymi i rozlewnymi, jakby całym sobą. Tylko jeżeli podrażnimy wew powierzch dłoni może wystąpić odruch silnego zaciśnięcia się piąstki. Sfera sensoryczna (zmysłowa) jest jeszcze luźno związana ze sferą motoryczną (ruchową). Stopniowo pod wpływem powtarzających się sytuacji i dojrzewania odpowiednich ośrodków następuje wiązanie w działaniu tych dwóch sfer. Ruchy dziecka stają się coraz bardziej dostosowane do nowych okoliczności i zadań stawianych przez otoczenie d\sensomotoryczne-jest to celowe powiązanie bodźców sensorycznych motorycznymi w efekcie wytworzenia się wyższego piętra warunkowania e\etap lokomocji: unoszenie głowy i ramion -różne formy siadania -pełzania -stawanie z podtrzymywaniem -raczkowanie -względnie samodzielny chód f\etep ruchów manipulacyjnych: doskonalą się czynności chwytne wspomagane przez zmysł wzroku i smaku. Dziecko uczy się, który przedmiot jest blisko, a który daleko, dostrzega różnicę między zimnym i ciepłym. g\mała motoryka=ruchy chwytne+ ruchy manipulacyjne h\etapy rozwoju chwytania: 1\wyłączanie odruch zamykania dłoni 2\reakcja ruchowa obejmująca niemal całe ciało na widok przedmiotu 3\ukierunkowene bezpośrednio na cel działanie RR i\etepy chwytania: -bez kontaktu -tylko kontakt -prymitywny ścisk -zaciskanie dłoni -chwyt całą ręką -chwyt dłoniowy -wyższy chwyt dłoniowy -niższy chwyt palcowy -chwyt palcowy -wyższy chwyt palcowy j\wiek faz rozwoju lokomocyjnego lwyprost pozycji ciała k\ koniec okresu niemowlęcego-kończy się z chwilą względnie samodzielnego chodzenia ROZ MOT W OKRESIE PONIEMOWLĘCYM I PRZEDSZKOLNYM: -1-1-3 rż: doskonalą się stopniowo formy pokonywania przestrzeni i czynności zupełnie nieznane. -2- poruszanie się: -chód po zróżnicowanych płaszczyznach -zaczynają występować kontrolowane formy biegu -kształtują się pierwsze objawy samoobsługi -pojawia się umiejętność rzutów i podskoków -3- do rozwoju uzdolnień motor potrzebne są ciągłe zmagania ze środ zew -4- 2 rż: -chód dość swobodny -dziecko zaczyna nosić różne przedmioty -doskonalenie równowagi -balansowanie swoim ciałem -pokonuje pewne przeszkody -5- 2/3 rż: -w biegu pojawia się nieznaczna faza lotu -zdolność wykonywania skoków -ujawnia się umiejętność wykonywania rzutów -technika wykazuje jeszcze istotne braki w zakresie koordynacji poszczególnych cz ciała -6- 3rż: zaczątki tworzenia kombinacji (np. biegu i skoku) -7- ok4rż dość duża swoboda wchodzenia i schodzenia ze schodów -8- rozwój motoryki jest ściśle związany z opanowaniem mowy i stopniowym przechodzeniem od myślenia konkretno obrazowego do abstrakcyjnego -9- 2/3rż pojawiają się apraksje- ruchy celowe, zgodne z przeznaczeniem przedmiotu. Dziecko przechodzi od czynności czysto manipulacyjnych do zabaw konstrukcyjnych. Doskonali się inteligencja, pamięć, koncentracja uwagi i wyobraźnia twórcza -10- ten okres cechuje ogromna chęć do ruchu i działania- ma to związek ze zjawiskiem autostymulacji. Pracujące narządy mają odpowiednią strukturę ruchu, rozwój anatomiczny i funkcjonalny -11- złoty okres motoryczny - pierwsze apogeum motoryczne -5rż Harmonia proporcji morfologicznych oraz dojrzewanie OUN i charakterystyczna równowaga pod względem rozwoju psychicznego= ruchy dziecka są szczególnie celowe, swobodne, płynne i przyjemne dla oka. Serce ma tę samą lb włókienek i jąder przypadających na jedno włókno jak os dorosła. Podczas intensywnych wysiłków wzrasta częstość skurczów serca i lb oddechów, ale nie poj serca i głębokość oddechów -12- dobrze rozwinięta motoryczność o chartka zabawowo-sportowym: harmonijny podrzut i łspanie piłki. Kombinacja ruchowa biegu z kopnięciem piłki czasem nawet skok z rozbiegu
-13- jest to okres wyjątkowego przyrostu koordynacji ruchów -14-sport: jazda na łyż, pływanie, na rowerze (2 koła), ćw gim -15- różnice między płciami: jest dość słabo zaznaczona, jedynie jedynie rzuty u chł są silniejsze (niektórzy twierdzą że chł wyprzedz pod wzgl inspirow form ruchu) -16- trudność spraw ruchy wymagające precyzji ręk (proces inerwacji nie wpełni zakończony) np. zapinanie guzików zjawisko te wykorzystuje się w tzw testach dojrzałości szkolnej -17- większość podst umiejętności rozwija się ok. 6-7rż -18-warunki zmiany leworęczności na praworęczność: -dziecko nie przekroczyło 6rż -posługuje się obiema rękami bez wyraźnej przewagi -wskaźnik lateralizacji w zakresie rąk wykazuje oburęczność -okres próbny przebiega bez stałych trudności -dziecko ma przychylny stosunek do zmiany ręki -dziecko wykazuje ponad przeciętny poziom inteligencji ROZ M W OKRESIE POKWITANIA I MŁODZIEŃCZYM: -1-burzliwe zmiany w całym ustroju-takrze w sferze motoryki -bogate życie emocjonalne, dojrzewanie procesów hamowania i pobudzania w ośrodkach nerwowych, zmian w równowadze fizjologicznej, intensywny rozrost morfologiczny i zmiany proporcji ciała -zjawisko skoku pokwitaniowego oraz nagle przemieszczenie się środka ciężkości ciała ku górze powodują istotne zmiany jakościowe w motoryce -2- jest to okres dalszego rozwoju który prowadzi do osiągnięcia czegoś jakościowo innego, na nowym poziomie organ procesów i zławisk -3-jedne właściwości motoryki rozwijają się w tempie zbliżonym do poprzedniego okresu a dynamika innych elem jest ogromna i zupełnie wyjątkowa, natomiast inne właściwości stopniowo kończą tu swój rozwój lub podlegają widocznemu regresowi -4- w końcowym etapie okresu kształtuje się indywidualny styl motoryczny i wytwarza się podstawa określonego modelu zachowań życia w kult fizycznej -5-każda z cech ma własny niepowtarzalny tor rozwoju-także inny u każdego z nas -6- rozwój siły wyraźnie przeważa w tym okresie u chłopców. Szczyt szybkości rozrostu mm wystepuje b krótko po pojawieniu się szczytu wzrasta wys ciała Przewaga chłopców wynika ze wzrastania w okresie pokwitania mm barków, grzbietu i klatki piersiowej. Wzrost siły jest przede wszystkim rezultatem wpływów hormonów kory nadnercza i jąder na budowę i ukł enzymatyczne włókien mm -7- po okresie dojrzewania płciowego ujawniają się znaczne zmiany w zakresie siły względnej tzn. stosunku siły bezwzględnej do masy ciała -8- po skoku pokwitaniowym wysokości ciała-szczególnie u dz-nastepuje gwałtowny przyrost masy ciała, głównie przez zwiększenie się ilości nieaktywnej tk tłuszcz -9- równocześnie zmieniają się proporcje ciała dziew tj. poszerzenie bioder przy nieznacznym przyrości barków -10- zmiany zdolności szybkościowych-przemiany-zwiazane ze zdolnością wykorzystywania energii z rozpadu wysokoenerget związków fosforowych, coraz sprawniejszą inerwacją mm, doskonaleniem ośrodków korowych oraz rozwojem tk mm -11- u dz stwierdzono stosunkowo wczesną stabilizację poziomu szybkości mierzonej w biegu na b krótkim dystansie (13-18 nie odnotowano zmian istotnych) natomiast u chł jeszcze w wieku 18 obserwowano poprawę wyników -12- czas reakcji w szybkości ruchu wskazuje stałą poprawę wyników aż do 30rż -13- ogólnie przyjmuje się że szybkość w okresie pokwitania nie ulega jakimś wydatnym zakłóceniom -14- zdolności wytrzymałościowe-ch poprawiają swoje wyniki ok. 20rż a dz-do 13 W późniejszym etepie dz osiągają wyniki gorsze o 30% -15- wyraźny spadek poziomu wskaźnika wydolności fiz u dz zbiega się bezpośrednio z okresem przedpokwitaniowym i początkiem pokwitania (10-13rż) to prawdopodobnie ma związek z ogólnymi przemianami hormonalnymi ustroju a w szególności z poważnym przerostem masy ciała i zasobów podskórnej tk tłuszcz -16- wydolność fiz i wytrzymałość są cechami szczególnie u dz wyjątkowo zaniedbanymi i pozbawionymi należytej stymulacji w procesie rozwoju -17- poziom zdolności zwinnościowych-chł aż do 18rż stale poprawiają wyniki dz osiągają apogeum w 12-15rż a później coraz bardziej obniżają swoje możliwości -18-u młodzieży istnieje wyraźnie indywidualne zmienność w doskonaleniu się procesów koordynacyjnych wg Meinela zakłócenia mogą się pojawiać w: -trudnych ruchach acyklicznych np. ćw gim na przyrządach -ruchach kombinowanych -przy uczeniu się nowych ruchów -w postawie ciała podczas wykonywania ruchów oraz w przykurczach, przede wszystkim zaś w obrębie cz ciała które mają niewielkie znaczenie dla ostatecznego wyniku w danym działaniu -ruchach wymagających wyjątkowej dokładności i precyzji WSZYSTKO TO MA CHARAK OKRESOWY I ZANIKA W KOŃCOWEJ F DOJRZEW -19- niekorzystne symptomy które mogą towarzyszyć dojrzewaniu w szczególnym nasileniu występują u sporej cz dziewcz. Zmieniający się obszar zainteresowań i odczuć raczej nie skłania ich do stałej troski o rozwój swojej spr ruch. Pod koniec tego okresu dz które nie uprawiają sportu wyczynowego osiągają szczyt rozwojowych możliwości notorycznych w takich testach jak szybkośći biegowej, mocy-skok dosiężny, wytrzymałości i zwinności. Jedynie siła osiąga swój szczyt rozwoju ok18rż -20- pod koniec okresu młodzieńczego (ok20-24) zachowanie ruchowe ma już niemal wszystkie istotne właściwości w pełni dojrzałej motoryczności kobiety i męż. Ruchy osiągają wysoką ekonomię a działanie dostosowane jest do potrzeb i celów wynikających z codziennego życia, nauki i pracy i uczestnictwa w sporcie oraz rekreacji fizycznej
MOT DOROSŁEGO I DOJRZAŁEGO: -1-codzienna aktywność życiowa oraz obowiązki zawodowe niejako prowokują w tym okresie do pewnego stereotypu zachowań ruch. Praca zawodowa zwykle przebiega przy utrzymaniu jednostronne, mało angażującej cały ustrój pozycji ciała w często w hałasie itd. Niezbędna jest tu aktywność fiz, rekreacja, wypoczynek, racjonalna dieta, higieniczny tryb życia itd. -2- U ludzi trenujących wyczynowo sport pierwsze lata tego okresu cechuje szczególna ekonomia celowość i refleksyjność motoryczna. Motoryka wsparta uruchomieniem wszystk rezerw org , osiągnięciem najwyższego pułapu wydolności fiz oraz siły mm sprzyja szczytowym wynikom w wielu dyscyplinach sportowych -3- z upływem lat poziom motoryczn nawet u os intensywnie tren wykazuje tendencje do obniżania. Szczególnie szybko w koordynacji ruchowej i szybkości, nieco wolniej w zakresie wytrzymałości siły mm -3- z upływem lat poziom motor nawet u os intens tren wykazuje tendencję do obniżania. Szczególnie szybko w koordynacji ruchowej i szybkości, nieco wolniej w zakresie wytrzymałości i siły mm -4- u os nietren-najszyb max osiąga siła dynam i równowaga, kolejno:szybk,kordy i dokładność ruchów a naj później siła statyczna. Najw zróżnicowanie wykazuje wydolność -5- mając na uwadze zdobywanie w toku życia doświadczenie „optymalne walory motoryce” osiąga osobnik w wieku 30 lat -6- dymorfizm płciowy- odrębności występujące w sferze fizjologii i psychiki. Kobiet odbiegają od N pod wzgl wykazania się na wys poziomem siły i wytzym. Natomiast w niektórych czynnościach codziennych charakteryzujących się precyzją postepowania ruchowego i wytrzymałością w jego podejmowaniu K wykazują przewagę nad M. motorykę K cechuje: większa płynność, elastyczność i rytm ruchu. Przeważają też w gibkości ruchu. W obrebie czasu reakcji M wykazują lepsze rezultaty.
RDZEN KREGOWY I JEGO ROLA- znajduje się w kanale kręgowym zbudowany z pęczków nerwowych ruch występuje dzięki przekazaniu bodźca RODZAJE RUCHÓW- nabyte, wrodzone, monostynaptyczne- 1 synapsa miedzy bodźcem a miejscem wykonania, polisynaptyczne- wiele synaps miedzy bodźcem a miejscem wykonania Móżdżek-kontr. Znaczna czesc ruchów człowieka, głownie: powstawanie procesow ruchowych, a w kolejnych etapach ich przewodzeniu i tworzeniu(prostowanie i korekcja)
Wspolna droga koncowa jest ostatnim ogniwem doprowadzającym informacje do narządu wykonawczego(efektora)
Funkcje móżdżku- kompensuje błedy w ruchach przez porównanie wykonannego ruchu z jego pamiętanym obrazem, koordynuje ruchy dowolne, inicjuje i planuje ruchy, reguluje napiecie mięśniowe, powoduje przeciwdziałanie bezwładności ciala i sile ciężkości- utrzymanie postawy, magazynuje i przetwarza informacje z wszystkich receptorow (filtrowanie info), odpowiada za sterowanie ruchami nieswiadomymi
RDZEN KREGOWY - jest narządem odruchu oraz przewodzenia impulsow informacyjnych dośrodkowo i impulsow odśrodkowo. PIEN MOZGU- (rdzen przedłużony, most, śródmózgowie) stanowi źródło większości drog zstępujących w rdzeniu oraz miejsce docelowe szeregu dlugich drog wstępujących rdzenia z pnia mozgu wychodzi również większość n czaszkowych. Reguluje on napiecie mięśniowe przez torowanie lub hamowanie odruchow rdzeniowych, kontroluje odruchy utrzymujące prawidlowa postawe ciala.