Wykład IV / 23 X 2006 r.
Diagnostyka mikrobiologiczna
Diagnostyka mikrobiologiczna:
diagnostyka klasyczna
diagnostyka molekularna
- izolacja drobnoustrojów
- identyfikacja
- ocena właściwości fizjologicznych
- ocena patogenności i lekooporności
Laboratorium mikrobiologiczne:
1. Klasyfikacja drobnoustrojów badanych w laboratorium mikrobiologicznym:
KLASA I - bakterie niechorobotwórcze lub rzadko wywołujące choroby
KLASA II - możliwość wywołania choroby jedynie u pracowników
KLASA III - wysokie ryzyko wywołania choroby u pracowników, małe ryzyko choroby u innych osób
KLASA IV - wysokie ryzyko wywołania choroby u pracowników i innych osób
2. Poziomy zabezpieczeń w laboratorium mikrobiologicznym:
POZIOM I (podstawowy) - określone standardy, normy i metody badań
POZIOM II (podstawowy) - jak wyżej + ubranie ochronne i oznakowanie zagrożenia
POZIOM III (wyposażenie ponadpodstawowe) - jak wyżej + specjalne ubranie ochronne, system zabezpieczeń
POZIOM IV (wyposażenie maksymalne) - jak wyżej + hermetyczność, śluzy przejściowe, zabezpieczanie odpadków i ścieków
3. Sterylizacja i dezynfekcja
STERYLIZACJA - zabieg polegający na zabiciu wszystkich żywych drobnoustrojów
DEZYNFEKCJA - zabieg polegający na maksymalnym ograniczeniu liczby drobnoustrojów
Sterylizacja:
- płomieniowa,
- termiczna: suche powietrze, para nasycona,
- promieniowanie UV,
- promieniowani jonizacyjne,
- chemiczna (-> dezynfekcja):
a) substancje utleniające (chloropochodne, nadtlenek wodoru)
b) substancje denaturujące (etanol)
c) detergenty - substancje obniżające napięcie powierzchniowe
Komory laminarne:
- w laboratoriach mikrobiologicznych IV poziomu
- wydłużony obieg powietrza uniemożliwia osadzanie się drobnoustrojów na częściach urządzenia
4. Metodyka badań bakteriologicznych
A. badania ilościowe
> metody bezpośrednie
> metody pośrednie
B. badania jakościowe
> izolacja i identyfikacja
5. Preparatyka mikroskopowa
Mikroskop musi być:
- duży i ciężki
- zaopatrzony w śruby mikro- i mikrometryczną
- zaopatrzony w inne pokrętła
- zaopatrzony w układ pistoletowy
- zaopatrzony w źródło światła,
- stolik przedmiotowy,
- obiektywy.
Apertura - decyduje o rozdzielczości mikroskopu; im większa tym lepiej; duża apertura obniża głębię ostrości.
Rodzaje mikroskopii:
kontrastowo-fazowa
fluorescencyjna
cyfrowa
konfokalna (brak głębi ostrości) polega na płaszczyznowym skanowaniu obiektu
6. Preparat mikroskopowy
a) natywny - kontrast fazowy, kontrast DIC, ciemne pole, polaryzacja
b) barwiony:
- klasyka: metoda Grama, metoda Ziehl-Nieelsena
- fluorescencja: OA, DAPI, SYTO9, SYBR GOLD
7. Hodowle drobnoustrojów
W laboratoriach mikrobiologicznych jesteśmy w stanie wyhodować zaledwie 0,5 %
drobnoustrojów!
Pożywki:
* transportowe (probówka z żelem, środowisko beztlenowe)
* podstawowe (ogólne)
* specjalne (wybiórczo różnicujące, selektywne, rosną na nich tylko określone
drobnoustroje; np. chromoagar)
8. Biochemiczna identyfikacja bakterii
# Próby z badanymi bakteriami wlewamy do specjalnych plastikowych probóweczek
zawierających różne roztwory i umieszczonych na pasku. Probówka, w której zachodzi reakcja wskazuje na rodzaj bakterii.
# System zagęszczania drobnoustrojów: kulka lateksowa opłaszczona przeciwciałami
działa jak magnes i przyciąga bakterie z odpowiednimi antygenami.
# Serodiagnostyka - testy serologiczne:
- precypitacja
- aglutynacja
- immunocytologia (in situ)
Metody oparte na fakcie, że każdy drobnoustój ma specyficzny, stały, genetycznie
zdeterminowany układ antygenów.