Podatkowe i rachunkowe zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych

Ustalenie stawki amortyzacyjnej

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych. Przede wszystkim dlatego tak ważne jest ustalenie jej w prawidłowej wysokości (w niniejszym opracowaniu pomijamy zagadnienia ustalania wartości początkowej, są one szczegółowo uregulowane w przepisach). Drugą istotną kwestią jest przyporządkowanie środka trwałego do właściwej grupy KŚT. Dokonujemy tego na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) - Dz. U. nr 112, poz. 1317 ze zm. Jest to istotne dla celów klasyfikacji księgowej oraz niezbędne do prawidłowego ustalenia stawki amortyzacyjnej wynikającej z Wykazu stawek amortyzacyjnych, stanowiącego załącznik do ustaw o podatku dochodowym. Wynika to z faktu, że stawki stosowane do amortyzacji podatkowej przyjmuje się (poza wyjątkami) z tego Wykazu.

Nieco inaczej wygląda ustalenie stawki amortyzacyjnej dla celów rachunkowych. Otóż w świetle przepisów art. 32 ustawy o rachunkowości, na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić m.in. okres lub stawkę jego amortyzacji.

Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:

• liczba zmian, na których pracuje środek trwały,

• tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

• wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,

• prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

Stawkę amortyzacyjną dla środków trwałych można obliczyć według następującego wzoru:
 

	100
Roczna stawka amortyzacyjna (w%) =
	przewidywany okres ekonomicznej  użyteczności (w latach)

Choć ustawa o rachunkowości nie określa stawek amortyzacyjnych, nie rozstrzyga również, czy można stosować stawki podatkowe. W konsekwencji, gdy okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego pokrywa się z okresem wynikającym z zastosowania stawki podatkowej, naszym zdaniem, nie ma przeszkód, aby stosować właśnie stawki podatkowe. Stosowny zapis w tym względzie powinien jednak znaleźć się w zasadach (polityce) rachunkowości.

Wprawdzie okres lub stawkę i metodę amortyzacji danego środka trwałego trzeba określić już na dzień jego przyjęcia, jednak poprawność przyjętego okresu lub stawki amortyzacji (ale już nie wybraną metodę amortyzacji, którą trzeba stosować w sposób konsekwentny) należy okresowo weryfikować. Weryfikacja ta, której wynikiem może być stosowna korekta dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych (wydłużenie lub skrócenie okresu amortyzacji), ma służyć rzetelnemu i jasnemu przedstawieniu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki.

Zmiana stawek amortyzacyjnych na skutek ich weryfikacji nie stanowi zmiany zasad polityki rachunkowości.

Wybór metody amortyzacji środka trwałego

Ustalenie metody amortyzacji danego składnika aktywów powinno nastąpić najpóźniej na dzień przyjęcia tego składnika do używania. Ustawa o rachunkowości nie wskazuje konkretnych metod amortyzacji, zatem jednostka może stosować przyjęte dla celów podatkowych metody amortyzacji, jak np. metoda liniowa lub degresywna, a także inne, np. metoda naturalna (odpis następuje w proporcji do wykorzystywania środka trwałego, np. godzin pracy maszyny).

Nieco inaczej jest w przypadku ustaw podatkowych. Otóż przewidują one prawo wyboru następujących metod:

1. Amortyzację metodą liniową (art. 22i oraz 22j ustawy o PDOF, a także art. 16i oraz 16j ustawy o PDOP).

2. Amortyzację metodą degresywną (art. 22k ust. 1 ustawy o PDOF oraz 16k ust. 1 ustawy o PDOP).

3. Możliwość jednorazowej amortyzacji określonych środków trwałych (art. 22k ust. 7 ustawy o PDOF i art. 16k ust. 7 ustawy o PDOP).

Ad. 1. Metoda liniowa

Jeżeli podatnik zdecyduje się na metodę liniową określoną w art. 22i ust. 1 ustawy o PDOF oraz art. 16i ust. 1 ustawy o PDOP, to odpis roczny ustalał będzie od stałej podstawy i według tej samej stawki określonej w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
 

Przykład Podatnik w styczniu 2010 r. nabył za kwotę 100.000 zł maszynę produkcyjną i w tym samym miesiącu wprowadził ją do ewidencji środków trwałych. Dla celów amortyzacji podatnik wybrał metodę liniową z zastosowaniem stawki z Wykazu 14%. Zatem w 2010 r. podatnik dokona następujących odpisów amortyzacyjnych: 1) odpis za luty (pierwszy miesiąc po wprowadzeniu urządzenia do ewidencji środków trwałych) wyniesie (100.000 zł x 14%) : 12 m-cy = 1.166,67 zł, 2) łączny odpis za kolejne 10 miesięcy (marzec-grudzień) wyniesie: 11.666,70 zł. Łącznie podatnik w 2010 r. odpisze w koszty amortyzacji kwotę 12.833,37 zł. Na analogicznych zasadach ustala się odpisy w kolejnych latach.

Podatnicy mogą podane w Wykazie stawki amortyzacyjne ustalone dla środków trwałych wykorzystywanych w sposób szczególny podwyższać o określony współczynnik. Przykładowo maszyny, urządzenia oraz środki transportu używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej można podwyższać przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4.

Zasady podwyższenia stawek amortyzacyjnych określone są w art. 22i ust. 2-7 ustawy o PDOF oraz art. 16i ust. 2-7 ustawy o PDOP.

W przypadku podwyższenia stawek amortyzacyjnych, podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, przy zastosowaniu ww. współczynników należy dla poszczególnych środków trwałych stosować jeden wybrany współczynnik, przez który mnoży się stawkę amortyzacyjną właściwą dla danego środka trwałego, przyjętą z Wykazu stawek amortyzacyjnych.
 

Przykład Podatnik w styczniu 2010 r. nabył za kwotę 100.000 zł maszynę produkcyjną i w tym samym miesiącu wprowadził ją do ewidencji środków trwałych. Ponieważ maszyna używana jest w warunkach wskazujących na bardziej intensywne zużycie, podatnik stosując metodę liniową, stawkę z Wykazu stawek amortyzacyjnych podwyższył współczynnikiem 1,4. Ustalił więc podwyższoną stawkę na poziomie 19,6% (1,4 x 14%). Zatem w 2010 r. podatnik dokona następujących odpisów amortyzacyjnych: 1) odpis za luty (pierwszy miesiąc po wprowadzeniu urządzenia do ewidencji środków trwałych) wyniesie: (100.000 zł x 19,6%) : 12 m-cy = 1.633,33 zł, 2) łączny odpis za kolejne 10 miesięcy (marzec-grudzień) wyniesie: 16.333,30 zł. Łącznie podatnik w 2010 r. odpisze w koszty amortyzacji kwotę 17.966,63 zł. Na analogicznych zasadach ustala się odpisy w kolejnych latach, chyba że warunki uzasadniające podwyższenie stawki z Wykazu ulegną zmianie.

Podatnicy mogą również dla pewnych grup środków trwałych indywidualnie ustalać stawki amortyzacyjne. Dotyczy to używanych lub ulepszonych (jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji, wydatki stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej) środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. W takim przypadku okres amortyzacji dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT nie może być krótszy niż:

a) 24 miesiące - gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25.000 zł,

b) 36 miesięcy - gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25.000 zł i nie przekracza 50.000 zł,

c) 60 miesięcy - w pozostałych przypadkach.

Aby środek trwały zaliczony do grupy 3-6 i 8 KŚT został uznany za używany - a tym samym było możliwe indywidualne ustalenie stawki amortyzacyjnej - podatnik musi udowodnić, że przed jego nabyciem był on wykorzystywany co najmniej przez okres 6 miesięcy.

Powyższe wynika z art. 22j ust. 1 i 2 ustawy o PDOF oraz art. 16j ust. 1 i 2 ustawy o PDOP.
 

Przykład Podatnik w styczniu 2010 r. nabył za kwotę 100.000 zł używaną maszynę produkcyjną i w tym samym miesiącu wprowadził ją do ewidencji środków trwałych. Ustalił dla potrzeb jej amortyzacji indywidualną stawkę amortyzacyjną 20% rocznie. Zatem w 2010 r. podatnik dokona następujących odpisów amortyzacyjnych: 1) odpis za luty (pierwszy miesiąc po wprowadzeniu urządzenia do ewidencji środków trwałych) wyniesie: (100.000 zł x 20%) : 12 = 1.666,67 zł, 2) łączny odpis za kolejne 10 miesięcy (marzec-grudzień) wyniesie: 16.666,70 zł. Łącznie podatnik w 2010 r. odpisze w koszty amortyzacji kwotę 18.333,37 zł. Na analogicznych zasadach ustala się odpisy w kolejnych latach.

Ad. 2. Metoda degresywna

Ustawy o podatku dochodowym w stosunku do maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych, dają możliwość stosowania tzw. degresywnej metody amortyzacyjnej. Zgodnie z art. 22k ust. 1 ustawy o PDOF oraz art. 16k ust. 1 ustawy o PDOP, opisującym tę metodę, w pierwszym roku podatkowym użytkowania danego środka trwałego dokonuje się amortyzacji przy zastosowaniu stawki podanej w Wykazie, podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Natomiast w następnych latach podatkowych odpisów dokonuje się od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, należy stosować metodę liniową.
 

Przykład Podatnik w styczniu 2010 r. nabył za kwotę 100.000 zł maszynę produkcyjną i w tym samym miesiącu wprowadził ją do ewidencji środków trwałych. Ponieważ jest to urządzenie zakwalifikowane do grupy 5 KŚT, podatnik skorzystał z metody degresywnej, stosując współczynnik podwyższający na poziomie 2,0. Stawka z Wykazu wynosi 14%, zatem podwyższoną stawkę ustalono na poziomie 28%. W konsekwencji podatnik dokona następujących odpisów amortyzacyjnych:   Okres Treść operacji 2010 (luty-grudzień) 2011 2012 2013 2014 2015 Podstawa naliczenia odpisu 100.000 zł 100.000 zł - 25.666,67 zł =74.333,33 zł 100.000 zł - 25.666,67 zł - 20.813,33 zł = 53.520 zł 100.000 zł* 100.000 zł 100.000 zł Metoda amortyzacji Degresywna  Degresywna Degresywna Liniowa Liniowa Liniowa Odpis roczny 100.000 zł x 28% = 28.000 zł 74.333,33 zł x 28% = 20.813,33 zł 53.520,03 zł x 28% = 14.985,60 zł 100.000 zł x 14% = 14.000 zł 100.000 zł x 14% = 14.000 zł Wartość nieumorzona wynosi: 10.534,43 zł  Odpis miesięczny 28.000 zł : 12 = 2.333,33 zł 20.813,33 zł : 12 = 1.734,44 zł 14.985,60 zł : 12 = 1.248,80 zł 14.000 zł : 12 = 1.166,67 zł, odpis grudniowy: 1.166,63 zł 14.000 zł : 12 = 1.166,67 zł, odpis grudniowy: 1.166,63 zł 9 miesięcy 1.166,67 zł i 10 miesiąc 34,40 zł  * Amortyzacja liniowa rocznie wynosi 14.000 zł, zatem amortyzacja według metody degresywnej byłaby w 2013 r. niższa niż według metody liniowej. Dlatego od 2013 r. należy amortyzować metodą liniową.

Ad. 3. Jednorazowa amortyzacja

Ostatnią alternatywą przy wyborze metody amortyzacji jest jednorazowa amortyzacja, o której stanowi art. 22k ust. 7-13 ustawy o PDOF oraz art. 16k ust. 7-13 ustawy o PDOP.

Jednak ustawodawca wprowadził w tym względzie liczne ograniczenia. Z amortyzacji jednorazowej mogą korzystać bowiem jedynie tzw. mali podatnicy oraz firmy rozpoczynające działalność gospodarczą. Jednorazowo amortyzować można środki trwałe zaliczone do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), oprócz samochodów osobowych.

W 2010 r. małym podatnikiem jest podatnik, u którego w 2009 r. wartość przychodu ze sprzedaży, wraz z kwotą należnego VAT, nie przekroczyła kwoty 5.067.000 zł (tj. 1.200.000 euro × 4,2228 zł/euro - średni kurs NBP z dnia 1 października 2009 r., po zaokrągleniu do 1.000 zł).

W 2010 r., podobnie jak w 2009 r., kwota limitu odpisów amortyzacyjnych wynosi 100.000 euro w każdym z tych lat podatkowych.

Przy określaniu limitu 100.000 euro nie uwzględnia się odpisów amortyzacyjnych od nieprzekraczającej 3.500 zł wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Przeliczenia na złote kwoty 100.000 euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji, w zaokrągleniu do 1.000 zł.

Jak wynika z wyliczenia 100.000 euro x 4,2228 zł/euro (średni kurs NBP z dnia 1 października 2009 r.) = 422.280 zł, po zaokrągleniu do 1.000 zł = 422.000 zł. Tak więc w 2010 r. podatnicy mogą dokonywać jednorazowej amortyzacji do kwoty 422.000 zł.

W 2010 r. z prawa do jednorazowej amortyzacji mogą skorzystać również podatnicy PDOF oraz PDOP, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2009 r. Prawa takiego nie mają jednak podatnicy PDOP, których pierwszy rok podatkowy kończy się 31 grudnia 2010 r. Wynika to z art. 5 ustawy z dnia 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. nr 69, poz. 587).

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku spółki niemającej osobowości prawnej, kwota limitu odpisów amortyzacyjnych dotyczy spółki, a nie poszczególnych wspólników.

Jednorazowych odpisów amortyzacyjnych podatnicy mogą dokonywać nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Od następnego roku podatkowego podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych (z wyłączeniem stawek indywidualnych). Suma odpisów amortyzacyjnych, w tym dokonanych w pierwszym roku podatkowym oraz niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ustaw podatkowych nie może przekroczyć wartości początkowej tych środków trwałych.

Prawo do jednorazowej amortyzacji nie przysługuje:

• w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, którzy w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, prowadzili działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnicy spółki niemającej osobowości prawnej lub działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa (art. 22k ust. 11 ustawy o PDOF).

• w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych - rozpoczynających działalność, którzy zostali utworzeni:

1) w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników albo

2) w wyniku przekształcenia spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, albo

3) przez osoby fizyczne, które wniosły na poczet kapitału nowo utworzonego podmiotu uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10.000 euro (art. 16k ust. 11 ustawy o PDOP).

Dodatkowo należy pamiętać, że możliwość dokonywania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego stanowi pomoc de minimis.
 

Przykład Podatnik w styczniu 2010 r. nabył za kwotę 500.000 zł maszynę i w tym samym miesiącu wprowadził ją do ewidencji środków trwałych. Ponieważ jest to urządzenie zakwalifikowane do grupy 5 KŚT oraz ze względu na fakt, że w bieżącym roku firma rozpoczęła działalność, skorzystano z prawa do jednorazowej amortyzacji. Stawka z Wykazu wynosi 14%. W konsekwencji zakup ten rozliczono następująco: 1) w styczniu 2010 r. dokonano odpisu w wysokości 422.000 zł wartości urządzenia, 2) w kolejnych latach dokonywano odpisów amortyzacyjnych według metody liniowej, naliczając odpis od wartości początkowej: odpis roczny (500.000 zł x 14%) = 70.000 zł, odpis miesięczny 70.000 zł : 12 m-cy = 5.833,33 zł. Odpisów dokonuje się do chwili zrównania wartości początkowej nabytego urządzenia z sumą odpisów amortyzacyjnych (pierwszego jednorazowego odpisu i kolejnych).

Niestety jednorazowych odpisów, o których mowa w art. 22k ust. 7 ustawy o PDOF i art. 16k ust. 7 ustawy o PDOP, nie można ujmować w księgach rachunkowych. Odpisy te są statystycznie doliczane do kosztów podatkowych, natomiast dla celów bilansowych dokonuje się odpisów zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

ZWRACAMY UWAGĘ:

W jednostkach, które korzystają z jednorazowej amortyzacji podatkowej, na dzień bilansowy wystąpi różnica przejściowa pomiędzy bilansową wartością aktywów a ich wartością podatkową. W związku z tym może zajść potrzeba utworzenia rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Obowiązek tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynika z art. 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Nie dotyczy on jednak podmiotów niepodlegających obowiązkowi badania i ogłaszania sprawozdania finansowego.

Na podstawie powyższych przykładów widać, że w zależności od wyboru metody amortyzacji, koszty kształtują się bardzo różnie. Stanowi to dla podatnika doskonałe narzędzie pomocne przy wyborze właściwej metody amortyzacji, a zarazem optymalizacji kosztów podatkowych.

Rozpoczęcie amortyzacji

W myśl ustawy o rachunkowości, rozpoczęcie naliczania amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania. Natomiast zakończenie amortyzacji następuje nie później niż z chwilą zrównania odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową przedmiotowych składników lub przeznaczenia ich do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia ich niedoboru.

Z kolei zgodnie z zasadami wynikającymi z ustaw podatkowych (art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOF i art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP), amortyzacji dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały lub wartość niematerialna i prawna wprowadzone zostały do ewidencji. Jej naliczenie następuje w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego (art. 22h ust. 4 ustawy o PDOF oraz art. 16h ust. 4 ustawy o PDOP). Moment zakończenia amortyzacji dla celów podatkowych jest analogiczny do przewidzianego w ustawie o rachunkowości.

Co istotne, w przepisach podatkowych przewidziano możliwość przejściowego zaniechania naliczania amortyzacji, np. na skutek zawieszenia działalności. W świetle natomiast ustawy o rachunkowości, nie jest to możliwe.

W ewidencji księgowej odpisy amortyzacyjne ujmuje się:
 

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów"         (w analityce: Amortyzacja),       - Ma konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych"

oraz

- Wn odpowiednie konto w zesp. 5 - w zależności od miejsca używania          środka trwałego (np. koszty wydziałowe, ogólnozakładowe),       - Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów.

WAŻNE: Do celów podatkowych kosztem uzyskania przychodów mogą być tylko odpisy amortyzacyjne dokonane zgodnie z ustawą o podatku dochodowym.

Inne istotne zasady obowiązujące dla celów podatkowych:
 

1) 

ustalone według innych zasad niż zgodnie z przepisami art. 22a-22o ustawy o PDOF i art. 16a-16m ustawy o PDOP (por. art. 22 ust. 8 ustawy o PDOF i art. 15 ust. 6 ustawy o PDOP);

2) 

w przypadku podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, w razie braku ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (por. art. 22n ust. 6 ustawy o PDOF);

3) 

ustalone od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych:

4) 

od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych przez osobę prawną w formie wkładu niepieniężnego, od tej części ich wartości, która nie została przekazana na utworzenie lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej (art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. d) ustawy o PDOP);

5) 

z tytułu zużycia samochodu osobowego - w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia przekazania samochodu do używania (por. art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOF i art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP);

6) 

od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym lub zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PDOF oraz art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o PDOP);

7) 

od środka trwałego figurującego w ewidencji, który zamiast na cele prowadzonej działalności gospodarczej jest wykorzystywany np. do celów osobistych.

Nie stanowią kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne:

a)  nabytych nieodpłatnie (w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych - z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowizny), jeżeli: •  nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, lub •  dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub •  nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku, b)  jeżeli przed dniem 1 stycznia 1995 r. zostały nabyte, lecz nie zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych, c)  oddanych do nieodpłatnego używania - za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania (por. art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a)-c) ustawy o PDOF oraz art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. a)-c) ustawy o PDOP);

---