AKSJOLOGIA- nauka o wartościach i wartościowaniu; tu- w wychowaniu
W wychowaniu nie chodzi o to, żeby wszyscy ludzie byli tacy sami, tak samo myśleli, czuli, robią to samo. Chodzi o to żeby każdy zachował swoja indywidualność żeby każdy zachował swoja indywidualność, żeby każdy mógł realizować swoje cele, żeby jedni drugim nie przeszkadzali w tym lecz pomagali.
Co tak naprawdę decyduje o działaniu człowieka?
Takim motorem, napędem działań człowieka SA jego potrzeby, ich zaspokajanie (np. organiczne- jedzenie, ruch, odpoczynek)
POTRZEBA- występujący u człowieka stan braku czegoś co jest niezbędne dla utrzymania przy życiu (w sensie biologicznym jak i psychologicznym). Bardzo często bywa zamiennie używany termin „potrzeba”- motyw, działanie.
Chodzi o to żeby ludzie mieli pozytywne potrzeby. Źródłem naszych potrzeb jest struktura biologiczna i kontekst społeczny życia.
To ni jest potrzeba biologiczna że mamy tel. Komórkowy- jest to potrzeba społecznie wytworzona.
Kształtowanie się potrzeb polega na tym, że my nadajemy wartość określonym przedmiotom, wartościom i jeżeli to robimy to chcemy tez to osiągnąć, staja się celem naszych dążeń.
Młodym pokoleniom pokazuje się co jest wartościowe. Dzieje się to za pomocą systemu norm.
NORMY- przepisy wykonawcze do realizowania wartości.
Całe nasze życie regulują jakieś normy (np. rano wstajemy to normą jest że trzeba zachować ciszę jak wszyscy śpią w domu, to że mówimy dzień dobry sąsiadowi, przepisy ruchu drogowego).
NORMY- są to wypowiedzi które dotyczą tego co powinno być, określają co komu wolno, co jest zakazane, co kto ma robić.
Normy służą temu,żeby osiągnąć taki stan rzeczy, który jest pożądany ze względu na wartości. Wartości służą ochronie tego co ludzkie, uważają za dobre.
Wartości: uczciwość, rzetelność, prawda, sprawiedliwość …
Postępowanie niezgodne z normą na ogół wiąże się z jakimiś sankcjami. W zależności od tych sankcji jakie pociąga za sobą niepodporządkowanie się tym normom są to normy religijne, moralne, obyczajowe i prawne.
RELIGIJNE- brak zbawienia, ekskomunika, brak rozgrzeszenia
MORALNE- człowiek jest uznawany za nieuczciwego, niesprawiedliwego
OBYCZAJOWE- można się narazić na śmiesznośc, być przedmiotem kpin np.. ślub 20-latki
z 70-latkiem
PRAWNE- konsekwencje zapisane w kodeksach
Normy mają strukturę binarną (podwójną) to znaczy że wyznaczają uprawnienia i obowiązki i mogą mieć postać symetryczną albo asymetryczną
SYMETRYCZNA- tzn. że wszystkich ludzi obowiązują te same normy
ASYMETRYCZNA- kiedy jest tak,że jedni ludzie mają mniej obowiązków a inni więcej uprawnień.
W wychowaniu bardzo często normy mają postać 2. Jest to złe.
Nie można wychowania sprowadzać tylko do tego żeby ludzie tylko respektowali normy, do przyswojenia tych norm lecz żeby człowiek sam myślał, rozpoznawał te normy a nie szukał jakich praw.
Jak człowiek uczy się norm, jak je ochraniać?
KONCEPCJA ROZWOJU MORALNEGO WG. L. Kolberga
FAZY ROZWOJU MORALNEGO
Podzielił rozwój w 3 główne fazy:
Moralność przedkonwencjonalna (2-7 r. ż.)
Przed 2 r. ż. Jest to faza amoralności bo jeszcze dziecko ich nie zna, co nie znaczy ze niemoralny
ORIENTACJA NA KARĘ I NA POSŁUSZEŃSTWO
Dziecko uczy się że za pewne zachowania jest karane bądź nagradzane, dziecko chce być posłuszne a jeżeli łamie pewne normy odbierany jest uśmiech rodzica, ciepło, kieruje się zwykle tym co jest dobre bądź złe, trudno jest wytłumaczyć dziecku, że np. szlachetność jest ważna . Potrzebuje bliskiego kontaktu i ma to jeżeli jest posłuszne a jak nie to ma świadomość że jest źle. Nagroda jest danie siebie a karą odebranie.
INDYWIDUALIZM, CEL INSTRUMENTALNY, WYMIANA
W tym okresie dziecko jest w stanie zrozumieć ze inne osoby mają inny punkt widzenia, umie się niektórym podporządkować, na zasadzie wymiany, jeżeli ja będę respektować to co chcą inni będą respektować to co chce dziecko. Dziecko widzi, że jest wymiana- jeżeli będę zachowywać się tak to będzie dla mnie dobre, liczy na korzyści dla samego siebie. Nie troszczy się w tym okresie o normy lecz o samego siebie. Można mu oczywiście tłumaczyć
MORALNOŚĆ KONWENCJONALNA (7 r. ż.)
KONFORMIZM INTERPERSONALNY
jeżeli jest akceptowane przez innych to jest to dobre, moralne, patrzymy na to co inni
aprobują i to samo robimy, uzyskanie aprobaty rówieśników
ORIENTACJA NA PRAWO I PORZĄDEK
Zaczyna się rozwijać poczucie obowiązku, dostrzega wagę pewnych porządków i norm i już podporządkowuje się tym normą ważne jest aby były to normy dobre
MORALNOŚĆ POSTKONWENCJONALNA (od 12 r. ż.)
KONTAKT SPOŁECZNY, PRAWO INDYWIDUALNE
Już wtedy w człowieku poczucie uczciwości staje się silniejsze niż zachowanie porządku i że prawo może być złe i trzeba by je było zmienić.
UNIWERSALNE ZASADY ETYCZNE
Pewne zasady moralne zostały zintegrowane i stają się filozofią życiową człowieka, o tym czy coś jest dobre czy jest wartościowe- zaczyna to oceniać sumienie.
Bardzo często bywa tak, że człowiek zatrzymuje się na drugim rozwoju moralnym.