Kuchnia skandynawska

Dzisiejsza kuchnia krajów skandynawskich jest zaledwie lekkim unowocześnieniem tego, co już we wczesnym średniowieczu królowało na stołach Wikingów. Nieco więcej jest mięs, drobiu i potraw, których składniki przywędrowały na północ w ramach wymiany handlowej na przestrzeni wieków.

Podobnie jak w przypadku ludów syberyjskich Skandynawowie musieli swą kuchnię oprzeć na potrawach pełnowartościowych, często tłustych, a na pewno sycących i zapewniających duże ilości składników odżywczych.

Mimo iż najbardziej kojarzący się historycznie ze Skandynawią Wikingowie byli, jak piszą chrześcijańscy kronikarze, niezwykle brutalni, nie można im odmówić pomysłowości w kuchni. Wikingowie do perfekcji opanowali oni budowę łodzi, które już podczas ich pierwszych wypraw w stronę Wysp Brytyjskich były na poziomie technicznym, który kontynentalna Europa osiągnęła dopiero w renesansie. Łodzie prócz wypraw ekspansywnych wykorzystywano również do połowów, dlatego też Wikingowie opierali swoją kuchnię o ryby. To one pozwalały im przetrwać długie wyprawy morskie. Z czasem potomkowie Norwegów unormowali swoje stosunki z innymi krajami i zaczęła się wymiana handlowa, która do kuchni krajów skandynawskich wprowadziła wiele nowości.

Skandynawia na talerzu

Kuchnią skandynawską można nazwać ogólnie kuchnię trzech krajów: Szwecji, Norwegii i Danii. Rzadziej zalicza się do niej Finlandię i Islandię, które mimo iż należą do europejskiej północy niewiele mają wspólnego ze Skandynawią.
Kuchnie szwedzka, norweska i duńska mają wiele elementów wspólnych, podobnie jak kuchnie krajów basenu Morza Śródziemnego. Ogromną rolę w kuchni krajów skandynawskich odgrywa żywność naturalna, ryby, dziczyzna, owoce leśne. Dzięki północnemu klimatowi mięsa są to przyrządzane w sposób niespotykany w innych częściach świata. Najważniejsze są jednak owoce morza, a wśród nich ryby: łosoś, śledź czy dorsz. Wikingowie uwielbiali też mięso fok i wielorybów. Mięso zwierząt hodowlanych konkuruje z dziczyzną, zaś lubionym pieczywem tej części świata jest chleb wieloziarnisty (Skandynawowie uprawiają m.in. grykę, owies i jęczmień), wielu potrawom towarzyszą też ziemniaki.

Budzący postrach w całej Europie postawni Wikingowie, wypracowali własne sposoby na przygotowanie i konserwację mięsa. Było to zasługą nie tylko klimatu, ale też ich stylu życia. Popularną metodą konserwacji było wędzenie i suszenie, w przypadku niektórych typów mięs stosowano solenie i pieczenie w glinianych garnkach, śledzie zaś często poddawano procesowi kiszenia w beczkach. Przyrządzanie mięsa ułatwione było właśnie dzięki wyprawom Wikingów. Ponieważ przywozili oni przyprawy z różnych części świata, mogli z powodzeniem stosować w kuchni jałowiec, gorczyce, lubczyk, czosnek, gałkę muszkatołową pieprz, a nawet bazylię, jednak nie nadużywali przypraw. Turystom odwiedzającym Skandynawię poleca się skosztować zwłaszcza suszonych ryb, zapiekanek ziemniaczanych, dań z łososia, zupy piwnej czy mięsa wielorybiego. Ponieważ Skandynawia nie słynie z niskich cen, warto spróbować samodzielnie przygotować kilka specjałów, zaopatrując się w ryby na licznych targach miejskich.

Wędzona Dania

W duńskiej kuchni znajdziemy niezwykłe połączenie dań tradycyjnych z kuchnią fusion. W ramach tradycji serwuje się w Dani doskonałe dania wędzone, jako że wędzenie było tu kiedyś najpopularniejszą metodą konserwacji żywności. Jednym miejsc, które słyną z wędzenia potraw jest Bornholm, gdzie wędzi się do dziś w tradycyjny sposób, w starych wędzarniach. Proces ten dotyczy nie tylko ryb, wędzi się także kiełbasy, cielęcinę, udziec sarni oraz sery. Będąc w Danii koniecznie należy skosztować makreli, łososia, marynowanych śledzi, wspomnianego wędzonego sera, kanapek z marynowaną wieprzowiną lub duńskim boczkiem, Warto skusić się także na pulpeciki wołowe, różnorodnie przyrządzane ziemniaki, w tym potrawę zwaną Biksemad, która jest przykładem duńskiej oszczędności i praktyczności w kuchni oraz koniecznie duńskich ciasteczek.

Łosoś norweski

Pierwszym co przychodzi do głowy, kiedy myśli się o kuchni norweskiej jest z pewnością łosoś. Norwegowie potrafią przyrządzić go na wiele sposobów (choć jedzą go także na surowo), począwszy od smażenia na maśle w ziołach, poprzez gotowanie, wędzenie, marynowanie, grillowanie, a na uczynieniu z niego elementu budyniu skończywszy. Poza łososiem na norweskim stole znajdziemy również sardynki, makrele, dorsza, pstrąga, krewetki i węgorza. Norwegia nie słynie ze specjalnie wyrafinowanej i bogatej kuchni, wśród warzyw pojawiają się głównie ziemniaki, marchewka i kapusta.

Tradycyjną norweską potrawą jest gravlax, czyli marynowany w koperku, soli i cukrze łosoś. W norweskiej kuchni nie brakuje też dań nieco mniej „zjadliwych” dla statystycznego europejczyka. Można tu wymienić sfermentowanego pstrąga, który dość obrzydliwie pachnie czy lutefisk. Jeśli chodzi o mięsa, w Norwegii jada się wieprzowinę oraz dziczyznę, w tym mięso renifera i łosia, są też mięsne pulpeciki, jagnięcina i baranina. Część mięs ze względu na wyrazisty smak serwuje się z owocami leśnymi.

Szwedzki stół

Pojęcie „szwedzkiego stołu” wbrew pozorom niewiele ma wspólnego z tradycją kuchni ze Szwecji. Termin ten, jak czytamy na stronach miasta Zamość pochodzi od niegościnności, jaką uraczył szwedzkiego króla Jan II Zamoyski. Karol X Gustaw nie został przyjęty tak, jak mógłby się tego spodziewać król, przygotowano dla niego co prawda godny posiłek, ale kazano stoły wystawić za murami twierdzy bez krzeseł i ław, król Karol i jego wojsko musieli jeść na stojąco.

Szwedzką kuchnię można uznać za bardzo zdrową. Co prawda stosuje się tu dużo cukru, który dodawany jest nawet do ryb, to jednak ogromna ilość owoców morza, aromatycznie doprawiane mięsa i ciekawie skomponowane warzywa - to podstawa, zapewniającego długowieczność menu Szwedów. Popularne ryby to śledzie, flądry, dorsze, makrele, sardele i łososie. Specjalnością Szwedów jest kiszony kwasem mlekowym śledź - jego obrzydliwy zapach niweluje jednak delikatny, unikalny smak. Na szwedzkim stole znajdziemy nie tylko podane na 100 sposobów śledzie, ale również mięsne pulpeciki, steki z renifera, ikrę z dorsza, czosnek, zupę piwną, różne zalewy octowe, krewetki, żółte sery, kapary, piklowane warzywa, sosy musztardowe oraz beszamel.

Przykładowe danie - Biksemad

• 
  1,5 kg gotowanych ziemniaków

• 
  cebula

• 
  mielone mięso

• 
  warzywa

• 
  kilka łyżek masła

• 
  jajka

Potrawa ta ma być niejako wykorzystaniem pozostałych po innym posiłku składnikach, dlatego nie można podać ilości niezbędnych składników. Potrawa pochodzi z Danii, a przygotowuje się ją zależnie od preferencji i możliwości gospodyni.

---