09.12.2006
KULTURA ARABSKA
Yawm ad-Din - dzień sądu ostatecznego.
Nie wiadomo czy za czasów Proroka Koran został spisany, nie ma na ten temat źródeł historycznych. Na pewno fragmenty zostały zapisane - świadczą o tym liczne hadisy. Ponoć nieraz sam Prorok poprawiał poszczególne zapisy.
Hadis - zestaw historii o Proroku (epizody, opowiadania o jego zachowaniu, wypowiedzi, decyzje w różnych okolicznosciach).
Hadiţ - zdarzenie, historyjka.
Kiedy Prorok zmarł, te historyjki były gromadzone, mogło się zdarzyć, że były one zafałszowywane przez różne grupy. Zaczęto je porządkować i weryfikować. Kategorie hadisów to dobra, słaba i zła.
Każdy hadis ma budowę dwudzielną: isnād i math.
Math to konkretna historia, opowieść, zasadnicza zawartość hadisa.
Isnād to łańcuch osób, które przekazywały tą opowieść.
Weryfikowano prawdziwość na podstawie tradentów - isnād: czy wymienione osoby są wiarygodne, czy naoczny świadek jest nim faktycznie.
Wiadomo, że Koran został spisany za czasów trzeciego Kalifa prawowiernego - `Utmāna. Są inicjatywy, które twierdzą, że wcześniej - za czasów pierwszego Kalifa Abū Bakra - powstała pierwsza redakcja Koranu za namową przyszłego drugiego Kalifa `Umara. Zebrano wtedy specjalne kolegium - zespół redakcyjny, na czele którego stanął Zayd ibn Tābit. Powodem, który skłonił `Umara do zaproponowania podjęcia próby redakcji Koranu miał być fakt, że po 12 latach bitew zginęło mnóstwo ludzi, którzy pamiętali zapisy Koranu (tak na prawdę zginęły tylko dwie takie osoby). Ta teza istniała, ponieważ Kalif `Utmān nie cieszył się zbyt wielkim szacunkiem i poważaniem. Teoretycznie redakcja (sunuf) powstała za czasów Abū Bakra, miała zostać przekazana wdowie po Proroku i miała tam przetrwać do czasów panowania `Utmāna.
Były spore różnice w zapisanych hadisach, powodowało to pokusy i manipulacje, dlatego pozostała jedna jedyna wersja powstała za czasów `Utmāna, a pozostałe polecono spalić. Mimo to Koran był jeszcze przez pewien czas tworzony.
Dopiero w IX w. został wprowadzony zapis z zaznaczeniem zróżnicowania za pomocą kropek i kresek poszczególnych liter, następnie wprowadzono zapis samogłosek (pod koniec VIII w.).
W ten sposób pełny zapis koraniczny ukształtował się w X w. W wyniku tej redakcji spisano objawienia, które były dawane Prorokowi w latach 610 - 632.
Sury ułożono według długości.
Wers mekkański - krótki, zwięzły, wers medynejski - długi, rozwinięty. Nieraz występują w jednej surze.
Generalnie za najstarszy fragment Koranu przyjmuje się wersety z sury 96 „Okryty szatą” (wersety 1 - 5), a drugi to sura 74 „Okryty płaszczem” (wersety 1 - 7).
W świece islamu badaniami nad surami zajmuje się ciało, które bada chronologię, przyjmowane są kryteria pochodzenia: sury mekkańskie - Prorok zwraca się w nich do Boga, mało materiału historycznego, krótkie wersy; sury medynejskie - długie wersy, Prorok zwraca się do ludu, zawierają wiele materiału historycznego.
W świetle tych badań obliczono, że jest 28 sur medynejskich, a pozostałe to mekkańskie - 86.
Orientaliści spoza kręgu muzułmańskiego wyróżnili też sury bardzo wczesno mekkańskie (sury natchnione - 19), wczesno mekkańskie (35) środkowo (23) i późno mekkańskie (14), pozostałe 23 to medynejskie.
Waili i Nöladeke prowadząc badania dostrzegli inne cechy sur: mekkańskie - wiara w moc języka, krótkie, rytmiczne, wyrazisty rymy, odwołują się do natury, pojawiają się częste przysięgi; w pozostałych pojawiają się krótkie historie wcześniejszych proroków. Wg. tego podziału mekkańskich jest 90 a medynejskich 24.
1