21.10.2006

KULTURA ARABSKA

Półwysep arabski był kolebka Arabów. Teren pod względem klimatycznym bardzo surowy, w dzień temp sięgała nawet do 50 st.C, w nocy w dratycznych przypadkach nawet do 10 st.C.

Największą część Półwyspu zajmuje płaskowyż nazywany Yar Rub al-Hālī (pustynny kwadrat) - opustoszały ze względu na trudne warunki klimatyczne.

Arabowie przywiązują wielką wagę do genealogii, są z niej dumni.

Noe

Sem

Hūd

Jokatan (Qahtān) Pelec / Feleg (Eber / heber)

ARABOWIE POŁUDNIOWI Abrāham (Ibrāhīm)

(Kachtanici)

Izaak Ismāīl (z matki Hagar)

ŻYDZI ARABOWIE

PÓŁNOCNI

(Ismaelici)

Arabowie południowi i północni są mniej spokrewnieni niż Arabowie północni z Żydami. Arabowie południowi i północni są sobie bliscy ale znaczne są różnice w trybie życia.

Arabowie południowi uważają się za prawdziwych i czystych Arabów - al-`Arab al-`ariba.

Arabowie północni to Arabowie zarabizowani, czyli ze arabskość została im nadana - al-`Arab al-musta `riba.

To język Arabów północnych zdominował świat arabski. Współczesny język arabski (język mediów) jest najbliższy klasycznej arabszczyźnie ponieważ w tym języku powstał Koran i poezja arabska.

Arabowie północni i południowi szybko zaczęli się mieszać, ale zawsze istniała świadomość tego podziału, był on przyczyną wielu walk i sporów.

Mimo starszeństwa Arabów południowych źródła dotyczące ich życia przed islamem są o wiele bogatsze niż Arabów północnych.

Kachtanici stworzyli bogatą cywilizację, ich historia jest dobrze i rzetelnie przedstawiona.

Ismaelici praktycznie nie zaznaczyli swojego istnienia na 200, 300 lat przed islamem.

Arabowie południowi mieli znacznie mniejszy wpływ na rozwój cywilizacji islamu (tereny dzisiejszego Jemenu).

Najtrwalszym i najsilniejszym państwem Arabii południowej (Arabii Felix) było państwo Sabejskie, to o nim mówią najwcześniejsze wzmianki. Najstarsze wzmianki nie dają pełnej informacji na temat państwa sabejskiego, po raz pierwszy informacja pojawia się w źródłach asyryjskich, związana jest z władcą Tiglatpilesearem III - była to inskrypcja naskalna pochodząca z VIII w. p.n.e. W tej wzmiance podaje się, że plemię Sabejskie przesłało władcy daninę w postaci wielbłądów, złota i korzeni. Pozostałe wzmianki dotyczą kontaktów militarnych

pomiędzy Asyryjczykami a przedstawicielami państwa Sabejskiego. W jednej z nich, dotyczącej Sargona II, zawarta jest informacja, że otrzymał on od Sabejczyków dary w postaci korzeni, złota, kamieni szlachetnych, wielbłądów i koni.

Najbardziej znana wzmianką jest świadectwo biblijne zawarte w II Księdze Kronik oraz w Księdze Królewskiej - dotyczy ono wizyty Królowej Saby u Króla Salomona ok. X w. p.n.e. Jednak imię Królowej nie brzmiało Saba, świadczyło ono o tym, że była to władczyni państwa Sabejskiego. Sama nazwa państwa Sabejskiego została do zapisów biblijnych dodana znacznie później, chodziło o podniesienie prestiżu Króla żydowskiego.

Królowa „Saba” mogła stać na czele jakiegoś dominującego plemienia Arabii, jej prawdziwe imię mogło brzmieć Bilkis. Inna wątpliwa sprawa - państwo Sabejskie w X w. p.n.e. nie byłoby w stanie dać tak bogatych darów - nie było wtedy jednolitego państwa, istniały plemiona.

Wzmianka w Koranie: sura 34 poświęcona jest państwu Sabejskiemu, jej tytuł to „SABEJCZYCY”, wspomina o zesłanym potopie jako karze za pychę i nadmierne bogactwa.

Królestwo Sabejskie leżało n terenach dzisiejszego Jemenu. Główne miasto to Sirwāh, inne ważne miasto to Ma˘rib.

Na początku swego istnienia państwo Sabejskie było teokratyczne. Władca w najstarszych inskrypcjach określany jest za pomocą m k r r b (m^uk^arrⁱb = król-kapłan). Od V w. p.n.e. pojawia się określenie władcy za pomocą m l k (m^alⁱk = król) - państwo przeszło z ustroju teokratycznego na ustrój świecki.

Państwo Sabejskie istniało od 750 r. p.n.e. do 115 r. p.n.e. Ludność zajmowała się handlem, uprawą wonnych korzeni. Ziemie były bardzo żyzne ale potrzebowały być osuszane, zbudowano system irygacyjny w którym bardzo dużą rolę odgrywała tama w mieście Ma˘rib. Zapis w 34 surze Koranu dotyczący powodzi związany jest z uszkodzeniem tej tamy i zalaniem pewnych terenów. Od tamtego czasu gospodarka nigdy nie odzyskała takiego stopnia rozwoju jak przed powodzią. Tama całkowitemu zniszczeniu uległa w znacznie późniejszym okresie, niewiele przed narodzinami Proroka.

Kolejne państwo Arabii południowej to Ma˘in - państwo Minejskie. Leżało ono na północ od Królestwa Sabejskiego. Najstarsze źródło na temat państwa Minejskiego pojawiło się w V w. p.n.e. Minejczycy byli podporządkowani Sabejczykom, na przełomie V i IV w. p.n.e. udało im się uzyskać pewną niezależność, ale w II lub I w. p.n.e. zostali przez państwo Sabejskie wchłonięci.

Ludność zajmowała się uprawą korzeni, handlem wonnościami w basenie Morza Śródziemnego.

Qatabān to kolejne państwo Arabii południowej. Najstarsze wzmianki pojawiły się w V w. p.n.e., najstarsze źródło to inskrypcje na jednej ze śluz. Państwo Qatabān posiadało niezwykle rozwinięty system irygacyjny, który zaprojektował przybysz z poza kraju. Qatabān rozciągało się na południe od państwa Sabejskiego. Ustrój - na początku teokratyczny, potem świecki. Ludność zajmowała się uprawą rolną, produkowali mirrę i kadzidło. Qatabān przetrwało do I w. n.e.

Awsan to królestwo leżące w pobliżu Qatabānu, było ich wasalem, brak dokładnych dat na temat jego istnienia, przestano o nim pisać na przełomie V i IV w. p.n.e. Państwo to czerpało zyski z handlu karawanowego na półwysep synajski. Awsańczycy zajmowali się rozprowadzaniem towaru na tereny wschodniej Afryki. Podobnie jak Sabejczycy i Qatabānczycy przeszli ewolucję od państwa teokratycznego do ustroju państwa świeckiego (od kapłana do króla).

Hadramawt - powstało w VIII w. p.n.e., trwało do końca I w. n.e. Główne miasto to Šabwa, wg. klasycznych źródeł (Herodod) nazywane było Sabota. Hadramawt leżało na wschód od państwa minejskiego. Posiadało zaskakująco bogaty system irygacyjny i wyjatkową architekturę - wysoko budowane domu. Mieszkańcy zajmowali się uprawą wonności i handlem (gł. z Indiami).

Państwo Himiyar zostało założone przez kilka plemion południowoarabskich. Himiaryci to jeden ze szczepów południowoarabskich, które początkowo współistniało jako słabe plemię, ale w II w. p.n.e. zaczęło powoli zdobywać dominację na terenach należących do państwa Sabejskiego, które w tym czasie zaczęło podupadać. Ostatecznie tereny należące do Sabejczyków i Minejczyków zostały zdominowane przez Himiarytów. Himiaryci wywodzili się z terenów wybrzeża Morza Czerwonego. Ich nazwa h m z to nazwa czerwieni, i być może stąd wzięła się nazwa Morza Czerwonego.

Po zajęciu terenów sabejskich i minejskich zaczęli poszerzać swoja władzę - władca Himiarytów posiadał tytuł władcy wszystkich podbitych rejonów. Ich dominacja to rok 115 p.n.e.

I okres ich państwa trwa do III w. n.e., II okres trwa od 275 r. n.e. (ich królestwo zostało poszerzone o tereny Hadramawt). Od IV w. tereny Himiarytów zaczynają penetrować przybysze z Afryki Wschodniej. Kilka razy w swojej historii popadają w pewną zależność od tych przybyszy.

Władcy Himiaryccy używają tytułu tubba˘. Ich państwo przetrwało do 525 r. n.e. Mieszkańcy zajmowali się handlem, uprawą roli (wonności, winorośl). W tamtych czasach pewnemu Grekowi Hippolusowi udało się odkryć dobroczynne działanie monsunów. Grecy zaczęli wykorzystywać tę wiedzę i sami pływali do Indii, spowolniło to trochę rozwój Himiarytów, ale szybko zaczęli zarabiać na czymś innym - pobierali opłaty portowe.

Na początku naszej ery na półwysep arabski zaczęły napływać pierwsze sygnały religii monoteistycznej, trafili tam pierwsi chrześcijanie i żydzi. Obie te religie podzieliły państwo Himiarytów, zaczęły się toczyć walki na tle religijnym. W świetle tych wydarzeń chrześcijaństwo zdobyło przewagę, do czasu kiedy władca himiarycki Dū-Nuwās postanowił przyjąć judaizm. Wraz z nową religią zmienił imię na Jūsut, a z jego woli judaizm miał się stać religią państwową. Świeżo nawrócony władca okrutnie rozprawił się z opornymi chrześcijanami - wykopał głębokie doły, wrzucił ich tam i spalił.

3

---