„Hamlet” - 1601r.
„Hamlet” - tragedią zemsty.
Jest to tragedia zemsty typu senekańskiego, choć Szekspir odrzucił senekańskie jaskrawe, barbarzyńskie elementy typowej tragedii zemsty z jej okropnościami, a wypełnił ją nową, szlachetniejszą, cenną treścią, stwarzając dzięki szczęśliwemu pomysłowi wprowadzenia osobistych refleksji, monologów i spostrzeżeń natury ogólnej nieprzeciętne w dziejach twórczości światowej arcydzieło.
Kręgosłup starego wątku pozostał - zawierał wstrząsające wydarzenia sagi islandzko-duńskiej i silnie zarysowane postacie osób działających słowem, fascynującą fabułę. Pozostały elementy typowo senekańskie: widmo, obłęd, pojedynek i teatr w teatrze. Elementy te jednak otrzymały znaczenie realistycznego czynnika w sztuce (duch jest konieczny dla rozwiązania konfliktu dramatycznego, obłęd Ofelii jest chorobą psychiczną po jej przejściach, pojedynek jest konieczny dla rozwiązania konfliktu).
„Hamlet” - sztuka refleksyjna
Powiernikiem bohatera staje się jedynie stoik i myśliciel Horacjo
Refleksje na temat działania Opatrzności w życiu ludzkim, dzięki któremu sprawiedliwi zyskują łaskę, a występni ponoszą karę.
Utwór zaczynający się melodramatycznymi scenami wg recepty sztuki zemsty przeistacza się w sztukę głęboko refleksyjną, która mimo katastrofy bohatera tytułowego napawa nas otuchą w ostateczną sprawiedliwość Opatrzności rządzącej światem.
Tragedia - zwierciadłem władców, dostojników.
Prawa poezji wobec praw historii
Szekspir w „Hamlecie” zrealizował zasadę, polegającą na udowodnieniu wyższości poezji nad filozofią i historią.
Szekspir świadomie dążył do ahistorycznego traktowania tematu i kierowania uwagi widzów na filozoficzno-moralną wymowę.
Realizm utworu
Typowe postacie renesansowego dworu królewskiego, występujące w typowych sytuacjach, właściwych dla ustroju późnofeudalnego
Uprawianie szermierki białą bronią
Zamiłowanie do jazdy konnej
Król Klaudiusz
Postać modelowana na Księciu Macchaivellego: inteligentny, przebiegły, silny partner swojego młodego antagonisty, Hamleta
Nie przebiera w środkach, nie zdradza się w stosunku do otoczenia, nawet podczas przedstawienia
Zręczny w pociągnięciach dyplomatycznych, wymowy.
Tęgi kompan w biesiadach, rozkochany w bratowej, którą zdobył, jest wyrazicielem w pełni renesansowej żądzy życia.
Do końca trzyma się kurczowo nadziei, że rana nie jest śmiertelna, że będzie uratowany.
Królowa Gertruda
Jest istota tkwi w namiętnej zmysłowości, rażącej i odpychającej jej syna.
Nie była bez winy, godząc się na szybki ślub z następcą, który pod względem zalet fizycznych i umysłowych stoi niżej w porównaniu z jej pierwszym mężem.
Poloniusz, Ofelia, Laertes
Ofelia - dziewczyna bez własnego zdania i woli, mająca z porady ojca wybadać przyczynę dziwnego zachowania się księcia. Nie przypomina ona arystokratycznych młodych dam
Laertes - czerpał z Dworzanina Castiglione'a i z podróży do Francji swój kodeks postępowania, styl stroju, zamiłowanie do fechtunku, chełpliwość i próżność, która każe mu po śmierci ojca więcej oburzać się na brak pompatycznego pogrzebu niż na sam fakt śmierci.
Dworacy
Grupę dworzan, zdemoralizowanych duchem renesansowego dworu, uzupełniają Guildenstern i Rosencrantz oraz Ozryk. Stoją oni na usługach króla.
Guildenstern i Rosencrantz - ich nikczemność bardziej uderza w związku z faktem ich dawniejszego przebywania w towarzystwie księcia.
Ozryk - Szekspir piętnuje go jako prowincjusza, który poniewczasie i nieudolnie przyswaja sobie zwietrzałą już manierę przesadnego wysłowienia.
Horacjo
Kolega z uniwersytetu, powiernik, wyznawca antycznej stoickiej postawy w życiu
Fortynbras
Renesansowy Książe, któremu Fortuna sprzyja; Jego imię oznacza: rycerz o silnym ramieniu. Hamlet uważa go za bratnią duszę, podziwia jego dzielność, ceni go.
Kompozycja sztuki
Zadanie bohatera głównego, polegające na pomszczeniu ukrzywdzonego ojca, odnosi się nie tylko do Hamleta, lecz również do Fortynbrasa, który występuje z początku jako mściciel dochodzący zbrojnie swoich praw i ziem straconych na rzecz ojca Hamleta. Tę samą odpowiedzialność czuje na swych barkach po zabiciu Poloniusza przez Hamleta również Leartes, przez moment występujący również jako kandydat do tronu duńskiego z ramienia tłuszczy szlacheckiej.
Postać głównego bohatera.
W monologu „Być albo nie być” mamy skojarzenia polityczno-społeczne wyrażające się wzmiankami o nieskończoności nędzy, biczach i wzgardzie czasów, męce miłości odtrąconej, odwłoce praw, pysze niegodziwej władzy, ale bez depresji i chęci śmierci.
Skala odczuwania i refleksji Hamleta wykazuje ogromną rozpiętość: oburzenie na matkę, ukrytą zbrodniczość stryja idzie w parze ze zdolnością zachwytu wobec Pierwszego Aktora. Wzorem niedoścignionym jest dla niego ojciec.
Hamlet jak prawdziwy bohater Odrodzenia nie wypuszcza broni z ręki, póki nie wytępi ohydy wszelkiej nieprawości.
Artyzm „Hamleta”. Indywidualizacja stylu.
Hamlet jest daleki od wszelkich wydelikaceń, upiększeń, jest człowiekiem na wskroś realistycznie myślącym. Ma wyczucie zdrowego, prostego sposobu myślenia i mówienia, nie tracąc równocześnie nic ze swego subtelnego wykształcenia, właściwego humaniście.
Wypowiedzi Poloniusza obracają się w kręgu konkretów z gospodarki rolnej, administracji dworskiej, przedstawień teatralnych, maklerstwa, stręczycielstwa. Myśl jego węszy wszędzie nieczyste zamiary.
Laertes - sposób jego wyrażania urobiony został na kanonach panujących w eufuistycznych kołach dworzan
Gorszym jeszcze stylem przemawia Ozryk, z jego zawiłych, wymuszonych, często bezsensownych wyrażeń książkowych drwi nie tylko Hamlet, ale i Horacjo, którego charakteryzuje mowa trzeźwa i żywa, konkretna i pełna treści (jak u Hamleta).