Dziedziczenie wielogenowe
W ten sposób dziedziczy się: inteligencje, kolor skóry, wzrost, cukrzycę typu II i I, wady wrodzone
W przypadku dziedziczenia wielogenowego możemy mówić o cechach jakościowych i ilościowych. Cechy jakościowe - wady wrodzone, jej obecność lub jej brak. Ilościowe - próg podatności na niektóre choroby może być większy lub mniejszy la wielu płci.
Teratogen - to każdy czynnik powodujący uszkodzenie rozwijającego się płodu i powstawanie wad rozwojowych. Działanie czynników teratogennych zależy od predyspozycji genetycznej matki, zarodka + czas ekspozycji na teratogen, drogi działania teratogenu
Istnieje kilka mechanizmów powstawania wad
Malformacje: zaburzenia rozwoju jakiegoś narządu lub ciała w I trymestrze ciąży co prowadzi do malformozy
Deformacja: nieprawidłowość rozwoju pewnej części ciała, które powstają w wyniku ucisku macicy. Występują w II trymestrze ciąży np. zespół Pottera
Destrukcje: wady wynikające z zaburzenia rozwoju prawidłowego już narządu np. amputacja wewnątrzmaciczna.
Wady wrodzone:
wady centralnego układu nerwowego
niedobory żywieniowe, złe warunki socjalne - zimno, niedostateczne spożywanie kwasu foliowego lub jego brak np. przepuklina mózgowo-rdzeniowa
wady serca np. przełożenie wielkich naczyń, ASD, VSD
Diagnostyka:
badania inwazyjne (biopsja trofoblastu, aminopunkcja płynu owodniowego)
badania nieinwazyjne ( USG między 18-22 tygodniem ciąży, parametry biochemiczne z krwi matki - α fetoproteina, ocena białka płodowego w 10 tygodniu ciąży.
Choroby uwarunkowane monogenowo
Achondroplazja AD
Zaburzenia w budowie tkanki chrzęstnej i łącznej. Mutacja receptora III czynnika wzrostu fibroblastu. W 80% mutacja powstaje de novo
Objawy: niski wzrost (120-130 cm), dysproporcja - krótkie kończyny zwłaszcza odcinki proksymalne - lizomylia, prawidłowy rozwój umysłowy, krótkie szerokie dłonie (charakterystycznie odstępy między III i IV palcem, skrócona nasada nosa. Jest możliwa diagnostyka u matki i u płodu.
Pląsawica Huntington'a
5-10 na 100 000 Jest to mutacja dynamiczna. Duże znaczenie ma to kto przenosi mutację. Jeżeli mutacja pochodzi od ojca to nasilenie objawów jest większe w następnym pokoleniu, jeżeli mutacja pochodzi od matki to nasilenie objawów jest takie jak u matki. Objawy pojawiają się miedz 30-40 rokiem życia. Odruchy pląsawicze zanikają we śnie. Istnieje niemożność utrzymania wyciągniętego języka na brodzie. 1/3 mutacji powstaje de novo. Istnieje diagnostyka prenatalna:
Do 18 powtórzeń CAG - rozwój prawidłowy
18 - 35 - istnieje mutacja
powyżej 55 - 60 pełna mutacja - 100% pewności że choroba się rozwinie
Dystrofia miotoniczna AD
Zależy od częstości występowania trójki nukleotydów CTG
Objawy: obniżone napięcie mięśniowe, usta „kupidyna”, zanikające mm. Policzków, zanik mm. mostkowo-obojczykowo-sutkowych, wspinanie się po sobie, skurcz mm. jest prawidłowy, przedłużony jest okres relaksacji, zaniki mm. dotyczą przedramienia i podudzi, zaćma, cukrzyca, spadek odporności, obniżenie sprawności ruchowej i intelektualnej.
Choroba Recklinghausena
Częstość występowania 1 na 3300. Cecha występuje z pełną penetracją, ale zmienną ekspresją. We wczesnym dzieciństwie na skórze stwierdza się zmiany barwnikowe, określane jako plamy koloru kawy z mlekiem. Za stan chorobowy uważa się przypadki, kiedy liczba plam jest większa niż 6, a ich średnica nie jest mniejsza niż 1,5 cm. W okresie dojrzewania rozwijają się liczne guzki wyrastające z nerwów obwodowych. Dość często z tym zespołem występuje niedorozwój umysłowy i padaczka. Natężenie cech fenotypowych zależy od rodzaju mutacji. Badania molekularne są bardzo trudne do przeprowadzenia. Defekt jest związany z matczynym chromosomem 22.
Mukowiscydoza
Częstość występowania 1 na 20 jest nosicielem genu mukowiscydozy - gen CFTR, długie ramię chromosomu 7. W Polsce występuje mutacja delta F508. Mukowiscydozę podzielono na postać płucną i brzuszną.