Wykład 1 20/02/2006

Uwarunkowane genetycznie nowotwory złośliwe narządu rodnego (piersi, jajnika, macicy).

Rak szyjki macicy 12x częściej występuje u kobiet żyjących na wsi.

Europa zachodnia (kobiety):

- Rak piersi 29.2% nowotworów

- Rak jelita grubego 16.4%

Kanada - epidemiologia:

Rak piersi Rak jajnika

Nowe przypadki 19,500 2,500

Zgony 5,500 1,500

Związane z mutacją 3% 7,5%

BRCA1/2

Ryzyko śmierci 3,9% 1,1%

Nowotwory rodzinne:

- młodszy wiek zachorowania

- liczne zachorowania wśród krewnych

- mnogie ogniska nowotworowe u tej samej osoby

- równoczesne guzy w narządach parzystych

- powyżej 2 nowotworów u tej samej osoby

Rodzaje dziedziczenia nowotworów:

1. Autosomalne dominujące (AD)

- o wysokiej penetracji (80-90%)

- o niskiej penetracji (<25%)

2. Autosomalne recesywne (AR)

- zespoły chorobowe np. Xeroderma pigmentosum

3. Wieloczynnikowe

- ryzyko u krewnych <10%

• Zespół Li-Fraumeni
  - AD
  - mutacja w obrębie genu p53 (CGG → zamiana na TGG w kodonie 248)
  - raki piersi, mięsaki, guzy mózgu, białaczki, raki nadnercza
  

• Choroba Cowdena
  - AD
  - mutacja w obrębie genu pTEN
  - wieloogniskowe zaburzenia śluzowoskórne, łagodne choroby proliferacyjne, raki tarczycy, raki piersi
  

• Heterozygotyczne nosicielstwo mutacji ATM
  - ataksja móżdżkowa

Geny o niskiej penetracji:
ATM, CYP1A1, CYP2D6, CYP2E1, GSTM1, HRAS1, NAT2

Czynniki ryzyka raka piersi:

Wiek, kraj, rak drugiej piersi, zmiany niezłośliwe, wiek pierwszej miesiączki, wiek pierwszej ciąży, wiek menopauzalny

Zespoły:

1. dziedziczny rak piersi specyficzny narządowo (HBC-ss)

2. dziedziczny rak piersi - jajnika (HBOC) - najczęściej

3. dziedziczny rak jajnika specyficzny narządowo (HOC)

Liczba chorych krewnych a zależność genetyczna:

A - 3 (diagnoza definitywna)

B - 2 (prawdopodobna)

C - 1 (duże prawdopodobieństwo)

- wiek <40 r.ż.

- rak obustronny

- rdzeniasty/atypowy

- wystąpienie u mężczyzny

Poszukiwanie mutacji BRCA1/2 - metody molekularne (sekwencjonowanie DNA)

• Mutacje BRCA 1 BRCA2
  - ↑ ryzyko raka piersi (80%) (80%)
  - ↑ ryzyko raka jajnika (60%) (27%)
  - ↑ ryzyko raka prostaty inne nowotwory
  - ↑ ryzyko raka j. grubego
  - raki bez receptorów estrogenowych
  
  Postępowanie:
  1. okres premenopauzalny:
  prewencja raka piersi - tamoxifen, mastektomia, ovariectomia
  prewencja raka jajnika - antykoncepcja, ovariectomia
  2. okres pomenopauzalny
  prewencja raka jajnika - tomoxifen +/ HTZ
  prewencja raka piersi - raloxifen, mastektomia
  

Antykoncepcja hormonalna:

- nie ma bezwzględnych przeciwwskazań

- uwzględnić dawkę/okres

- USG piersi

Zalecenia dotyczące dziedzicznego raka piersi:

- samobadanie

- badanie piersi przez lekarza co 6 miesięcy od 25 r.ż.

- USG co 6 miesięcy od 25 r.ż.

- mammografia od 35 r.ż. co rok

• Rak jelita grubego bez polipowatości (HNPCC)
  - 15% zachorowań na raki j. grubego
  - Lynch I - ryzyko 60%
  - Lynch II - obok raka j. grubego, ↑ zachorowalności na nowotwory złośliwe (ryzyko 90%), głównie gruczolakoraki trzonu macicy (50%), żołądka, nerki i górnych dróg moczowych, żółciowych, jelita cienkiego, jajnika
  - AD
  - mutacja w obrębie hMSH2
  
  Kryteria HNPCC:
  - 3 członków rodziny (weryfikacja hist.-pat!)
  - co najmniej 2 pokolenia
  - u 1 chorego przed 50 r.ż.
  
  HNPCC - co robimy?
  - kolonoskopia co 2 lata
  - badanie jamy brzusznej co 2 lata
  - gastroskopia co 2 lata
  - badanie ginekologiczne, USG piersi, mammografia

---