Udział Polski w operacjach NATO jest znaczny. Dotychczasowe starania o rozmieszczenie na terytorium Polski jednostek wojskowych i instytucji NATO przyniosły ograniczone rezultaty.
Niezadowolenie z aktualnej sytuacji Sojuszu sprawia, że Polska będzie aktywnie działać podczas prac nad nowym dokumentem strategicznym. W skład Grupy Mędrców wchodzi profesor Adam Daniel Rotfeld, były minister spraw zagranicznych RP, autorytet w kwestiach bezpieczeństwa międzynarodowego i kontroli zbrojeń (brał on wcześniej udział w przygotowaniu deklaracji o bezpieczeństwie Sojuszu, przyjętej na szczycie w Strasburgu i Kehl). Polska obawia się przede wszystkim pogłębienia się w przyszłości różnic w percepcji zagrożeń bezpieczeństwa wewnątrz Sojuszu - między grupą państw Europy Środkowej i Wschodniej, które wśród zadań organizacji widzą zapobieganie zbrojnej agresji przeciwko ich terytoriom czy też wywieraniu na nie presji z wykorzystaniem ośrodków wojskowych, a pozostałymi członkami Sojuszu, dla których znaczenie zagrożenia klasyczną agresją ma marginalne znaczenie. Polska będzie miała ambicje wywarcia takiego wpływu na ewolucję Sojuszu, aby nie stracił on znaczenia i potencjału jako organizacja służąca obronie państw członkowskich.
Polska stoi na stanowisku, że udział w misjach NATO
wynika z poczucia sojuszniczej solidarności i umacnia jej pozycję w staraniach
o położenie większego nacisku na artykuł piąty, ale to rozumowanie jest poddawane
poważnej próbie w związku z zaangażowaniem Sojuszu w Afganistanie.
Istotne jest dla Polski zachowanie i wzmocnienie więzi transatlantyckiej oraz
obecności Stanów Zjednoczonych w Europie. Inicjatywa ulokowania na terytorium
Polski elementów systemu obrony przeciwrakietowej (MD) miała służyć właśnie
„związaniu” bezpieczeństwa USA z Europą Środkową.
Trudna droga ku nowej Strategii NATO: Na odbytym w dniach 19 - 20 listopada 2010r. w Lizbonie szczycie przywódców państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego przyjęta została nowa Koncepcja Strategiczna NATO. Na ten jedenastostronicowy dokument trzeba było czekać ponad jedenaście lat. W międzyczasie zmieniło się w świecie wiele, zmieniał się także i Sojusz. Gdy przyjmowano poprzednią Strategię, w kwietniu 1999r., robiono to w podniosłym nastroju: z okazji 50-lecia utworzenia NATO i przyjęcia do Paktu trzech pierwszych krajów z Europy Środkowo-Wschodniej. Wśród nich była także Polska.
Znaczenie dla Polski:
Dla Polski szczególne ważne jest potwierdzenie, że największym zadaniem NATO jest ochrona i obrona terytorium i ludności państw członkowskich przed atakiem, zgodnie z art..5. TW. Zobowiązanie to zostało wzmocnione informacją o o aktualizacji planów ewentualnościowych i politycznym deklaracjami prowadzeniu manewrów i ćwiczeń wojsk NATO, a także możliwościach rozbudowy infrastruktury Sojuszu w Polsce. Wiele zależeć będzie także od zdolności Polski do budowy lub rozbudowy własnej infrastruktury inżynieryjnej (lotniska, drogi, mosty) umożliwiającej sprawną realizację celów ewentualnościowych. Korzystna dla Polski jest także zapowiedź głębszego zaangażowania się Sojuszu w zwalczanie zagrożeń takich jak cyber-atak, szantaż energetyczny. Mniej korzystna jest wyczuwalna marginalizacja znaczenia Ukrainy i Gruzji dla Sojuszu. Mieszane uczucia budzić może dalsze wiązanie się Sojuszu z Rosją, której wpływ na Sojusz jest coraz większy, co może być dwuznaczne w sytuacji, gdy NATO nadal uważane jest w rosyjskiej doktrynie strategicznej za wroga. Miarą i sprawdzianem intencji Rosji będzie kwestia redukcji taktycznych głowic nuklearnych, których ilość stwarza niekorzystny dla Zachodu dysparytet.
Wzrost zagrożenia atakiem rakietowym ze strony Korei Płn. i Iraku wymaga szerszego spojrzenia na kwestię sojuszniczej obrony przeciwrakietowej. W przyjętej nowej koncepcji strategicznej NATO ogłasza, że zamierza rozwijać system obrony przeciwrakietowej i "będzie aktywnie dążyć do współpracy ws. obrony przeciwrakietowej z Rosją i innymi parterami". Rosja - główny oponent projektu tarczy antyrakietowej - może storpedować lub w najlepszym wypadku znacznie opóźnić sojusznicze rozwiązania w tym zakresie. Z polskiego punktu widzenia wpisanie konieczności rozwoju obrony przeciwrakietowej w nową koncepcję strategiczną NATO byłoby również bardzo korzystne, gdyż w pewnym sensie legitymizowałoby m. in. obecność baterii rakiet Patriot na polskim terytorium.
Polska może czuć się bardziej bezpieczna dzięki nowej koncepcji strategicznej, prężnego sojuszu, na jaki ciągle kreuje się NATO. Nie ma jednak pewności, że sojusz ten jest organizacją gotowych do każdych działań członków dla których artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego oznacza każdą formę zaangażowania. Nadal obowiązuje kanon polskiej polityki i strategii, zgodnie z którym najlepiej jest mieć podwójne gwarancje: NATO i osobno przywódcy Sojuszu- Stanów Zjednoczonych.
Nie ma więc żadnych konkretnych ustaleń w sprawie infrastruktury NATO w naszym kraju, albo nic o nich nie wiemy. Mamy słowne potwierdzenie gwarancji wynikających z artykułu 5., i niewiele więcej, ani słowa o bazach w Polsce. Zresztą sam fakt konieczności potwierdzania artykułu 5. budzi smutną refleksję na temat kondycji Sojuszu. Mamy nieodparte wrażenie, że Rosja musi akceptować coraz więcej spraw w naszym świecie.