Nauka o Organizacji
Wykład number one
28.09.2008r.
POJĘCIA PODSTAWOWE
KIEROWANIE - to wszelkie działania zmierzające do spowodowania aby inni (ludzie, instytucje) postępowali zgodnie z celem kierującego. Może się ona odnosić do wszelkiego działania zespołowego, gdzie występują co najmniej dwie osoby, dwie instytucje lub dwie komórki organizacyjne.
ZARZĄDZANIE - jest takim rodzajem kierowania, przy którym kierujący (zarządzający) ma uprawnienia zwierzchnie w stosunku do podlegających pracowników instytucji wynikającej bezpośrednio z własności środków produkcji albo przez zasięg zarządzania.
Zarządzanie może mieć różny zasięg. W szerokiej skali mówimy o zarządzaniu całym państwem czy o zarządzaniu gospodarką narodową. Jest to zarządzanie w skali MAKRO.
W związku z tworzeniem się organów polityczno - gospodarczych szerszych niż państwo np. Unia Europejska, można mówić o zarządzaniu w skali PONADPAŃSTWOWEJ.
Węższy zasięg do skali państwa ma zarządzanie w skali regionu (województwa, gminy), mówi się wtedy o zarządzaniu w skali MEZO.
HENRY FORD - prekursor nauki o organizacji i zarządzaniu.
Wprowadzenie modelu T (chodzi tu o samochód Ford T).
Wydajność pracy.
Skutki mechanizacji pracy.
Wzrost płac.
Koncepcja Forda dotycząca funkcjonowania organizacji.
Współpraca z teoretykami zarządzania (np. Taylor).
PODSTAWY NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY.
Naukowa organizacja to kierunek stworzony przez Taylora (rozwijający się w latach
1890 - 1930) zmierzający do ustalenia najlepszej metody wykorzystania dowolnego zadania oraz doboru szkolenia i motywowania pracowników.
FREDERICK W. TAYLOR
Opracowanie prawdziwej nauki zarządzania, aby można było ustalić najlepszą metodę wykonania zadania.
Naukowy dobór pracowników.
Naukowe szkolenia i doskonalenie pracowników.
Bezpośrednia przyjazna wspólnota między kierownikiem a pracownikami.
STYLE KIEROWANIA
Autokratyczny
Demokratyczny
HENRY GANTT
Premia dla robotników.
Premia dla kierującego.
Podanie do publicznej wiadomości osiągniętych wyników.
Graficzne Przedstawienie systemów produkcji.
FRANK I LILIAN GILBERTHOWIE
Badanie nad zmęczeniem robotników
Wyszukanie najbardziej ekonomicznych ruchów składających się na każde zadanie.
SZKOŁA KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI
HENRY FAYOL
(1841 - 1925)
Założyciel klasycznej szkoły zarządzania. Jako pierwszy usystematyzował zachowania kierowników.
Twórca zasad zarządzania określonych mianem zasad zarządzania Fayola.
ZASADY ZARZĄDZANIA FAYOLA
Podział pracy - im bardziej ludzie się wyspecjalizują tym sprawniej mogą wykonywać swoją pracę.
Autorytet:
formalny - daje prawo rozkazywania ale nie gwarantuje posłuszeństwa
nieformalny - wynikający z posiadanej wiedzy i umiejętności
Dyscyplina - członkowie organizacji powinni przestrzegać przepisów i uzgodnień rządzących nią.
Jedność rozkazodawstwa.
Jednolitość kierowania.
Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu.
Wynagrodzenie - sprawiedliwe zarówno z punktu widzenia pracownika jak
i pracodawcy.
Centralizacja / decentralizacja - ostateczna odpowiedzialność za podejmowane decyzje należy do kierownika, niemniej jednak powinni oni przekazywać podwładnym dostateczne uprawnienia decyzyjne tak, aby mogli oni wykonywać swoje zadania.
Hierarchia.
Ład - każdy człowiek i każda grupa (?) powinni znajdować się we właściwym miejscu i we właściwym czasie.
Odpowiednie traktowanie pracowników.
Stabilność personelu.
Kierownicze przywództwo
wysokie wydajność
MORALE
niskie
słaba silna
presja kierownika na produkcję
CZTEROWYMIAROWE PODEJŚCIE DO PRZYWÓDZTWA
1. WSPIERANIE
Prowadzi bezpośrednio do
zadowolenia pracownika
z posady z kierownictwa
2. UŁATWIENIE WZAJEMNEGO DZIAŁANIA
zadowolenie pracowników efektywność
z firm oszczędność
z kolegów kosztów z dochodów dobre
stosunki
międzyludzkie
3. POŁOŻENIE NACISKU NA CELE
bezpośrednio pośrednio
prowadzi do prowadzi do
efektywności efektywności
wielkości obrotów oszczędności
kosztów
zadowolenia pracowników
z firmy z kolegów z dochodów
3. UŁATWIENIE PRACY
prowadzi bezpośrednio do
efektywności
stosunków międzyludzkich
Inicjatywa - podwładni powinni mieć swobodę tworzenia i realizacji swoich planów nawet jeśli zaryzykujemy, że prowadzi to do błędów.
Espirit de coeps - sprzyjanie poczucia przynależności do zespołu zapewnia organizacji ducha jednostki, do czego prowadzi szereg nawet drobnych czynników.
MAX WEBER (1864 - 1920) - autor teorii zarządzania biurokratycznego opartej na założeniu, że każda organizacja wymaga ściśle kontrolowanej regulacji swojej działalności.
MARY PARKER FOLLET (1863 - 1933) - wprowadzenie nowych teorii w zakresie stosunków międzyludzkich i struktur organizacyjnych.
CHESTER BERNARD (1886 - 1951) - przedsiębiorstwo może funkcjonować sprawnie
i przetrwać tylko wtedy gdy cele organizacji oraz cele i potrzeby pracujących są w stanie równowagi.
SZKOŁA BEHAWIORALNA - powstała dlatego, że przy zastosowaniu klasycznego podejścia kierownicy nie zdołali w pełni zapewnić wydajności i harmonii w miejscu pracy.
Organizacja to ludzie!
SZKOŁA ILOŚCIOWA - powstanie nowych dziedzin jak np. badania operacyjne, początkowo na użytek działań wojennych.
WSPÓŁCZESNE KIERUNKI TEORII
Kierunek systemowy - organizacja jest jednolitym ukierunkowanym systemem składającym się z wzajemnie powiązanych części:
synergia (wspólne działanie, praca)
system otwarty i zamknięty
granice systemu
Kierunek sytuacyjny - pogląd, że techniki kierownicze najlepiej przyczyniające się do osiągnięcia celów organizacji mogą być różne w różnych sytuacjach lub warunkach.
Kierunki dynamiczne:
środowisko organizacji i dynamiczne
odpowiedzialność i etyka
globalizacja a zarządzanie
tworzenie i przekształcanie organizacji
kultura i wielokulturowość
jakość
ŚRODOWISKO ORGANIZACJI I NATURALNE
Środowisko
bliższe
ORGANIZACJA
Środowisko
dalsze
ŚRODOWISKO BLIŻSZE - to wszystkie te elementy, które w sposób bezpośredni wpływają na funkcjonowanie organizacji np. klienci, konsumenci
ŚRODOWISKO DALSZE - tworzą wszystkie elementy, które pośrednio determinują funkcjonowanie organizacji np. przepisy podatkowe, przepisy prawne, sytuacje ekonomiczne
Na elementy wewnętrzne (bliższe) wpływ ma organizacja, a zewnętrzne (dalsze) wpływają na organizację.
GLOBALIZACJA I JEJ CZYNNIKI - SPOSOBY DEFINIOWANIA POJĘCIA
GLOBALIZACJA według słownika oznacza proces upodabniania się oferty produktu na całym świecie, wskutek czego popyt jest zaspokajany produktem globalnym a nie lokalnym. Globalizacja jest realnym procesem zachodzącym w większości firm świata. Ich styl myślenia i działania opiera się w głębokiej perspektywie, w której ujmuje się klientów, technologię, koszty, źródła finansowania, sojusze strategiczne i konsumentów.
Ściśle związana jest gospodarka globalna, czyli taka, w której czynniki, bogactwo naturalne, kapitał, technologię i siła robocza a także produkty i usługi krążą po całym świecie. Po raz pierwszy bowiem wszystko może być wyprodukowane i sprzedane wszędzie na świecie. W gospodarce oznacza to wykonywanie każdego komponentu i każdej czynności w takim miejscu kuli ziemskiej, gdzie można to zrobić najtaniej oraz sprzedawanie towarów i usług, tam, gdzie ceny i zyski są najwyższe.
CZYNNIKI I PRZEJAWY GLOBALIZACJI
SIŁY TECHNICZNE:
- rewolucja transportowa, komunikacyjna
- industrializacja
SIŁY SIŁY
EKONOMICZNE: SPOŁECZNE:
- wzrost dochodów - konsumpcja
indywidualnych - ujednolicenie się
- kształtowanie sił GLOBALIZACJA upodobań
rynkowych konsumentów
- rozwój sił handlowych SEKTORÓW - rozwój edukacji
- rozwój światowych i umiejętności
rynków RYNKU
handlowych
SIŁY POLITYCZNE:
- redukcja barier handlowych
- prawa własności intelektualnej
- prywatyzacja
- tworzenie się bloków handlowych
- standardy technologiczne
OBLICZA NOWEGO UBÓSTWA
(tylko info, nie trzeba się tego uczyć)
Do państw (regionów) korzystających z dobrodziejstw globalizacji można zaliczyć:
Unię Europejską
Amerykę Północną (z gospodarką USA)
Daleki Wschód (gosp. Japonii)
wschodząca gospodarka chińska (szybko nam ucieka)
Przejawy globalizacji:
Wzrost dysproporcji w poziomie życia w globalnej fazie rozwoju . Dysproporcje między wygranymi a przegranymi są coraz większe.
Rożnica w dochodach.
1,7 mld ludzi utrzymuje się za mniej niż 2$ dziennie.
Trzy największe fortuny = PKB 35 najbiedniejszych krajów.
PRZEDSIĘBIORSTWO JAKO PODSTAWOWA KOMÓRKA ORGANIZACYJNA W GOSPODARCE RYNKOWEJ
DEFINICJA PRZEDSIĘBIORSTWA wg S. SUDOŁA - przedsiębiorstwo jest jednostką prowadzącą działalność gospodarczą, motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych. Ma na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego przez wytwarzanie produktów i świadczenie usług, przy czym działalność prowadzona jest samodzielnie i na ryzyko właściciela.
EWOLUCJA TEORII ORGANIZACYJNEJ
Podejście tradycyjne |
Podejście nowoczesne |
1. Badanie wyizolowanych organizacji. 2. Nacisk położony na stałość relacji. 3. Organizacja była w centrum analiz. 4. Znacząca rola reputacji działalności organizacji. 5. Analiza wynikowa. 6. Odrębność poszczególnych dziedzin działalności organizacji. 7. Wyczekująca postawa wobec otoczenia. 8. Kryzys jako zjawisko niepożądane. |
1. Badanie wzajemnych interakcji pomiędzy przedsiębiorstwem a otoczeniem. 2. Nacisk położony na zmiany. 3. W centrum analiz transakcje realizowane przez przedsiębiorstwo. 4. Ograniczenie centralizacji decyzji. 5. Analiza systemowa oraz opis przypadków szczególnych. 6. Ujęcie przekrojowe funkcjonowania przedsiębiorstwa. 7. Aktywna postawa wobec otoczenia. 8. Kryzys jest traktowany jako czynnik wymuszający zmiany w organizacji. |
TEORIA EKONOMII
TEORIA NEOKLASYCZNA - koncepcja marginalistyczna - działając w konkurencyjnym otoczeniu i kierując się motywem maksymalizowania zysku podejmujemy racjonalne decyzje
podważona, bo uważa się, że racjonalne decyzje są ograniczone
Sytuacja ta wynika z dwóch czynników:
Niemożność zdobycia pełnych informacji o przyszłości.
Występujące wewnątrz przedsiębiorstwa sprzeczności interesów pomiędzy właścicielami, menedżerami a różnymi grupami pracowników.
EKONOMIA INSTYTUCJONALNA - teoria przedsiębiorstwa znajduje się w środku jej zainteresowania. Wprowadza się pojęcie kosztów transakcji, związane z tworzeniem się organizacji, instytucji i ich modyfikacji.