Środowisko
1. Środowisko w Pedagogice Społecznej określa się jako zespół względnie trwałych, systematycznie i realnie oddziaływujących warunków społecznych, kulturowych, przyrodniczych na życie jednostki, zbiorowości i instytucji.
2. Jest jednym z głównych pojęć wokół, którego koncentruje się Pedagogika Społeczna.
3. Warunki środowiska to zespół specyficznych elementów, cech, związków występujących
w środowisku.
4. Rodzaje środowisk:
- podział wg kryterium rodzaju bodźców środowiskowych:
środowisko naturalne - czyli układ geograficzny, obejmujący elementy otoczenia, będące dziełem samej natury i których na których istnienie nie miał wpływ człowiek; określane również jako środowisko fizyczne; innymi słowy - środowisko naturalne to Ziemia wraz z jej zasobami, ukształtowaniem powierzchni, jej klimat, fauna i flora
środowisko społeczne - stanowi układ ludzi oraz stosunki społeczne otaczające jednostkę; pedagogika społeczna zainteresowana jest empirycznym obrazem środowiska społecznego,
a więc jego funkcjonowaniem i wychowawczym oddziaływaniem; wyróżnia się następujące elementy środowiska społecznego:
- rozmieszczenie ludności oraz gęstość zaludnienia (od tych elementów uzależniona jest częstotliwość i różnorodność kontaktów społecznych)
- struktura zawodowa ludności (świadcząca o stopie życia, zróżnicowaniu ekonomicznym
i o poziomie kulturalnym)
- relacje poszczególnych grup wieku (wskazują na biologiczny dynamizm ludności)
- struktura i poziom wykształcenia
środowisko kulturowe - stanowi oddziałujące na jednostkę elementy dziedzictwa kulturowego człowieka (przy założeniu, iż przez kulturę rozumiemy sumę zobiektywizowanych elementów historycznego dorobku człowieka
5. Te trzy rodzaje środowisk (środowisko naturalne, społeczne i kulturowe) nie istnieją
w izolacji, lecz w ścisłym ze sobą sprzężeniu.
6. Istotny jest dylemat czy Pedagogika. Społeczna ma koncentrować się na ukazywaniu specyfiki poszczególnych środowisk czy na wyjaśnianiu procesów i mechanizmów wychowawczych związanych z oddziaływaniem środowiska.
Opracowano w oparciu o: B. Smolińska-Theiss: Siły Ludzkie W Teorii Pedagogiki Społecznej,
[w:] T. Pilch (red.): Pedagogika Społeczna - Poszukiwania i Rozstrzygnięcia. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauka im. Ossolińskich, Warszawa 1984, s. 73 - 80.