Definicje najczęstszych postaci klinicznych zakażeń szpitalnych

wg Centers for Desease Control (CDC).

Zakażenie miejsca chirurgicznego

Miejsce chirurgiczne oznacza miejsce nacięcia i/lub narząd lub obszar (jama ciała) naruszony w trakcie zabiegu chirurgicznego.

Zakażenie miejsca nacięcia chirurgicznego:

Powierzchniowe

Zakażenie pojawia się w miejscu nacięcia do 30 dni po zabiegu, obejmuje skórę, tkankę podskórną w okolicy nacięcia, a ponadto spełniony jest przynajmniej jeden z wymienionych warunków:

• ropny wyciek z miejsca nacięcia;

• pozytywny wynik badania mikrobiologicznego wydzieliny z rany;

• obecny co najmniej jeden z objawów klinicznych stanu zapalnego: ból, tkliwość uciskowa, obrzęk, zaczerwienienie, ucieplenie lub powtórne chirurgiczne opracowanie rany;

• rozpoznanie zakażenia przez lekarza (chirurga).

Głębokie

Zakażenie pojawia się w miejscu operacji do 30 dni od zabiegu - jeśli nie wszczepiano implantu (np. sztuczna zastawka, protezy stawowe) lub do 1 roku - jeśli jest obecny implant, dotyczy tkanek w obrębie lub poniżej powięzi, a ponadto spełniony jest co najmniej jeden z wymienionych warunków:

• ropny wyciek z głębokich tkanek w okolicy nacięcia;

• samoistne otwarcie się rany, lub otwarcie jej przez chirurga przy współistnieniu co najmniej jednego z objawów: gorączka powyżej 38°C, zlokalizowany ból lub tkliwość w okolicy nacięcia;

• ropień lub inny objaw zakażenia widoczny w badaniu bezpośrednim, podczas ponownego zabiegu, w badaniu histopatologicznym lub radiologicznym;

• rozpoznanie zakażenia przez chirurga.

Zakażenie narządu lub jamy ciała

Zakażenie pojawia się w miejscu operacji do 30 dni od zabiegu - jeśli nie wszczepiano implantu (np. sztuczna zastawka, protezy stawowe) lub do 1 roku - jeśli jest obecny implant, może dotyczyć każdego narządu lub obszaru naruszonego w trakcie zabiegu z wyjątkiem skóry, tkanki podskórnej, powięzi i mięśni w okolicy nacięcia, a ponadto spełniony jest co najmniej jeden z wymienionych warunków:

• ropny wyciek z drenu umieszczonego w narządzie lub jamie ciała;

• pozytywny wynik badania mikrobiologicznego materiału pobranego z narządu lub jamy ciała (płyn, tkanki);

• ropień lub inny objaw zakażenia widoczny w badaniu bezpośrednim, podczas ponownego zabiegu, w badaniu histopatologicznym lub radiologicznym;

• rozpoznanie zakażenia przez chirurga.

Zakażenia skóry i tkanek miękkich

Zakażenia te obejmują między innymi zakażenia owrzodzeń odleżynowych i ran oparzeniowych.

Zakażenie owrzodzenia odleżynowego może przebiegać z zajęciem tkanek powierzchniowych i głębokich, musi spełniać dwa z następujących warunków: zaczerwienienie, tkliwość, obrzęk brzegów rany oraz dwa nastepujące kryteria:

1. wyhodowanie drobnoustroju z wydzieliny lub bioptatu pobranego z brzegów rany;

2. wyizolowanie drobnoustroju z posiewu krwi.

Zakażenie ran oparzeniowych musi spełniać jedno z następujących kryteriów:

1. Pojawienie się zmian takich jak szybkie oddzielenie się strupa, ciemne zabarwienie strupa lub obrzęk brzegów rany a ponadto w badaniu histologicznym bioptatu pobranego z miejsca oparzenia widoczna inwazja drobnoustrojów do przylegającej, żywej tkanki.

1. Pojawiające się zmiany jak w punkcie 1 a ponadto:

• obecność drobnoustrojów we krwi;

• izolacja wirusa Herpes simplex lub potwierdzenie jego obecności w bioptatach badaniem histologicznym.

1. Oparzony chory, który ma dwa z następujących objawów: gorączka (>38°C) lub hypotermia (<36^oC), obniżone ciśnienie krwi (ciśnienie skurczowe<90 mm Hg), oliguria (<20 ml/godz), hyperglikemia przy poprzednio tolerowanym poziomie węglowodanów w diecie, lub zaburzenia psychiczne a ponadto spełniony jest jeden z warunków :

• badanie histologiczne bioptatów pobranych z miejsca oparzenia wskazuje na inwazję drobnoustrojów do przylegającej, żywej tkanki;

• w posiewie krwi stwierdza się obecność drobnoustrojów;

• w bioptatach badaniem histologicznym lub innym stwierdza się obecność wirusa HSV.

Zakażenie układu moczowego (ZUM)

ZUM może być zakażeniem objawowym lub bezobjawową bakteriurią.

Objawowe zakażenie układu moczowego

Zakażenie to jest rozpoznawane, jeżeli spełnia jedno z czterech kryteriów:

1. Występuje co najmniej jeden z objawów: gorączka (>38⁰C), parcie na pęcherz moczowy, częstomocz, dyzuria lub tkliwość okolicy nadłonowej,

a ponadto: w posiewie moczu hodowane są nie więcej niż dwa gatunki drobnoustrojów uropatogennych w ilości powyżej 10 ⁴ CFU /ml moczu.

2. Występują co najmniej dwa z objawów: gorączka (>38⁰C), parcie na pęcherz moczowy, częstomocz, dyzuria lub tkliwość okolicy nadłonowej,

a ponadto spełniony jest jeden z wymienionych warunków:

• dodatni test na esterazę leukocytarną i/lub azotyny;

• ropomocz (>10 leukocytów/ml);

• w w preparacie z niewirowanego moczu widoczne bakterie barwione metodą Grama;

• dwukrotny dodatni posiew moczu z izolacją takiego samego uropatogenu (pałeczki Gram-ujemne lub Staphylococcus saprophyticus w ilości >10² CFU w 1 ml moczu pobranego inną metoda niż ze środkowego strumienia;

• dodatni posiew moczu < 10⁵ CFU /ml z izolacją pojedynczego uropatogenu u chorego leczonego antybiotykami z powodu zakażenia układu moczowego;

• rozpoznanie zakażenia przez lekarza;

• rozpoczęcie antybiotykoterapii z powodu zakażenia układu moczowego.

3. U pacjentów w wieku poniżej 12 miesięcy występuje co najmniej jeden z objawów: gorączka (>38⁰C), hypotermia (<37⁰C), bezdech, bradykardia, parcie na pęcherz moczowy, osłabienie, wymioty,

a ponadto: w posiewie moczu hodowane są nie więcej niż dwa gatunki drobnoustrojów uropatogennych w ilości powyżej 10⁴ CFU /ml moczu.

4. U pacjentów w wieku poniżej 12 miesięcy występuje co najmniej jeden z objawów:

gorączka (>38⁰C), hypotermia (<37⁰C), bezdech, bradykardia, parcie na pęcherz moczowy, osłabienie, wymioty,

a ponadto spełniony jest jeden z warunków wymienionych w punkcie 2.

Bakteriuria bezobjawowa

Bezobjawowa bakteriuria jest rozpoznawana jeżeli spełnia jedno z dwóch kryteriów:

1. Pacjent miał założony cewnik moczowy utrzymany przez 7 dni przed pobraniem moczu na posiew, w posiewie moczu wyhodowano nie więcej niż dwa gatunki drobnoustrojów uropatogennych w ilości powyżej 10⁴ CFU /ml moczu a ponadto: chory nie ma gorączki (>38^oC), parcia na pęcherz moczowy, częstomoczu, dyzurii, lub tkliwości okolicy nadłonowej.

2. Pacjent nie był cewnikowany w sposób stały w okresie 7 dni przed pierwszą z dwóch kolejnych próbek moczu, z których izolowano nie więcej niż dwa gatunki uropatogennych drobnoustrojów w ilości powyżej 10⁵ CFU /ml a ponadto: chory nie ma gorączki (>38^oC), parcia na pęcherz moczowy, częstomoczu, dyzurii, lub tkliwości okolicy nadłonowej.

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc jest rozpoznawane w przypadku spełnienia jednego z czterech kryteriów:

1. W badaniu przedmiotowym stwierdza się zmiany osłuchowe lub opukowe, a ponadto spełniony jest przynajmniej jeden z warunków:

• ropna lub zmieniona plwocina;

• izolacja drobnoustroju z krwi;

• izolacja patogenu z aspiratu, biopsji szczoteczkowej lub biopsji płuca.

2. W badaniu radiologicznym, w płucach widoczne są nowe lub postępujące nacieki, zagęszczenia, jamy lub wysięk w opłucnej, a ponadto spełniony jest co najmniej jeden z warunków:

• ropna lub zmieniona plwocina;

• izolacja drobnoustroju z krwi;

• izolacja patogenu z aspiratu, biopsji szczoteczkowej lub biopsji pluca;

• izolacja wirusa lub wykrycie wirusowego antygenu w wydzielinie dróg oddechowych;

• diagnostycznie znamienny wzrost miana przeciwciał klasy IgM lub 4-krotny wzrost miana przeciwciał klasy IgG (badanie dwóch kolejnych próbek surowicy);

• zmiany zapalne płuc stwierdzone w badaniu histopatologicznym.

3. U pacjentów w wieku poniżej 12 miesięcy występuje co najmniej jeden z objawów: bezdech, przyspieszony oddech, bradykardia, świszczący oddech rzężenie, kaszel, a ponadto spełniony jest co najmniej jeden z wymienionych warunków:

• zwiększona ilość wydzieliny z dróg oddechowych;

• ropna lub zmieniona plwocina;

• izolacja drobnoustroju z krwi;

• izolacja patogenu z aspiratu, biopsji szczoteczkowej lub biopsji płuca;

• izolacja wirusa lub wykrycie wirusowego antygenu w wydzielinie dróg oddechowych;

• diagnostycznie znamienny wzrost miana przeciwciał klasy IgM lub 4-krotny wzrost miana przeciwciał klasy IgG (badanie dwóch kolejnych próbek surowicy).

• zmiany zapalne płuc stwierdzone w badaniu histopatologicznym.

4. U pacjentów w wieku poniżej 12 miesięcy, w badaniu radiologicznym, w płucach widoczne są nowe lub postępujące nacieki, zagęszczenia, jamy lub wysięk w opłucnej, a ponadto spełniony jest co najmniej jeden z warunków wymienionych w punkcie 3.

Badanie mikrobiologiczne wyksztuszonej plwociny nie jest przydatne w rozpoznawaniu zapalenia płuc, a jedynie pomocne w identyfikacji czynnika etiologicznego, pod warunkiem, że pobrana plwocina będzie oceniona pod kątem jej wartości diagnostycznej.

Zakażenie krwi

Zakażenie krwi potwierdzone laboratoryjnie

Rozpoznawane na podstawie spełnienia jednego z trzech kryteriów:

1. Drobnoustrój izolowany z krwi nie wywołuje zakażenia w innym miejscu. W przypadku, jeżeli jest on odpowiedzialny za zakażenie współistniejące miejscowe lub układowe zakażenie krwi jest klasyfikowane jako wtórne.

2. Występuje jeden z objawów: gorączka (>38^oC), dreszcze lub spadek ciśnienia (ciśnienie skurczowe < 90 mmHg) oraz jeden z następujących warunków:

• izolowano drobnoustrój należący do flory naturalnej skóry (difteroidy, Propionibacterium sp., gronkowce koagulazo-ujemne ) z dwóch próbek krwi pobranych z różnych wkłuć;

• izolowano drobnoustrój należący do flory naturalnej skóry z krwi chorego z założonym cewnikiem naczyniowym i rozpoczęto z tego powodu antybiotykoterapię;

• uzyskano dodatni wynik testu na obecność antygenów we krwi (np. Candida sp., Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis).

3. Pacjent poniżej 12 miesiąca życia z jednym z następujących objawów: gorączka (>38^oC) lub hypotermia (<37^oC), bezdech lub bradykardia oraz którykolwiek z warunków wymienionych w punkcie 2.

Posocznica rozpoznana klinicznie

1. Występuje co najmniej jeden z podanych objawów bez innych rozpoznanych przyczyn:

• temperatura >38^oC,

• obniżone ciśnienie (ciśnienie skurczowe <90 mm Hg),

• oliguria (>20 ml/godz),

oraz wszystkie następujące:

• nie wykonano posiewu krwi lub nie wykryto we krwi drobnoustrojów ani ich antygenów,

• brak zakażenia w innym miejscu,

• lekarz wprowadził antybiotykoterapię w celu leczenia posocznicy.

2. Pacjent poniżej 12 miesiąca życia z jednym z następujacych objawów: gorączka (>38^oC) lub hypotermia (<37^oC), bezdech lub bradykardia oraz wszystkie z warunków wymienionych w punkcie 1.

Zakażenia związane z obecnością cewników naczyniowych

Kolonizacja cewnika jest rozpoznawana w przypadku uzyskania dodatniego posiewu z proksymalnej lub dystalnej części cewnika, w którym uzyskano:

metodą półilościową > 15 CFU

metodą ilościową > 10³ CFU

przy jednoczesnym braku objawów klinicznych zakażenia.

Infekcja w miejscu wkłucia

Zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość, stwardnienie lub ropienie na obszarze 2 cm wokół miejsca wprowadzenia cewnika.

Zakażenie krwi związane z obecnością cewnika

Izolacja tego samego drobnoustroju z krwi obwodowej i metodą półilościową lub ilościową z cewnika (ten sam gatunek, wzór oporności, genotyp) z towarzyszącymi objawami klinicznymi zakażenia krwi i wykluczeniem występowania infekcji w innym miejscu. W przypadku braku badań mikrobiologicznych pośrednim dowodem na zakażenie odcewnikowe jest ustąpienie gorączki i innych objawów infekcji po usunięciu cewnika naczyniowego.

---