ROZDZIAŁ II FINANSÓW MIĘDZYNARODOWYCH
Omów istotę międzynarodowej polityki finansowej.
Międzynarodowa polityka finansowa dąży do rozwoju stosunków finansowych, której celem jest współdziałanie międzynarodowych organizacji i instytucji finansowych, a także państw w zakresie tworzenia przepisów, które będą regulować rynki międzynarodowe i obroty finansowe. Międzynarodowa polityka finansowa dąży również do przeciwdziałania kryzysowi po przez niesienie pomocy państwom, które ten kryzys przeżywają. Przystąpienie do międzynarodowej polityki finansowej jest dobrowolne, jednak państwa które do konwencji nie należą nie mogą liczyć na równorzędne traktowanie z państwami należącymi do konwencji. Każde państwo, czy instytucja (np.bank), która przystąpiła do międzynarodowej polityki finansowej, mogą ale nie muszą stosować jednolitych zasad. Polityka ta może mieć zakres powszechny, światowy lub regionalny, może dotyczyć polityki budżetowej, podatkowej, pieniężnej, kredytowej, ubezpieczeniowej, bankowej, walutowej, dewizowej itp.
Podaj historyczne podstawy tworzenia organizacji międzynarodowych.
Międzynarodowa polityka finansowa w pełni pojawiła się po II wojnie światowej. Powodem jej stworzenia był kryzys światowy, który dezorganizował całą gospodarkę światową, a stworzenie konwencji miało zapobiegać lub pomagać w zwalczaniu okresowych bądź lokalnych trudności gospodarczych. Powstały dwa plany stworzenia międzynarodowej polityki finansowej, jeden przez specjalistów brytyjskich, drugi amerykańskich.
W wyniku prowadzonych obrad i zawartych porozumień, Konferencja Narodów Zjednoczonych zdecydowała utworzyć dwie instytucje:
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy
- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju.
Instytucje te zostały stworzone do udzielania pomocy finansowej w postaci kredytów dla państw członkowskich.
Scharakteryzuj ogólnie Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Cele Międzynarodowego Funduszu Walutowego:
- międzynarodowa współpraca finansowa
- rozwój handlu zagranicznego
- stabilizacja kursów walutowych
- zwiększenie zaufania do państw członkowskich
- wyrównywanie bilansów płatniczych państw członkowskich.
Funkcje MFW:
- funkcja regulacyjna, dotycząca środków ograniczających płatności i transfery bieżących transakcji międzynarodowych
- funkcja konsultacyjna, dotycząca nadzoru MFW nad systemem walutowym (kursami walut)
- funkcja finansowa, tymczasowe finansowanie bilansu płatniczego i administrowanie systemem SDR
- funkcja usługowa i informacyjna, pomoc techniczna i informacyjna - gromadzenie i upowszechnianie informacji statystycznych i finansowych między państwami członkowskimi.
Pod koniec 2004 r. do MFW należało 185 państw. Członkowstwo w MFW daje prawo do udziału w specjalnych prawach kredytowych - SDR. Kapitał Funduszu stanowią przede wszystkim wkłady członkowskie gromadzone na rachunku ogólnym zasobów. Zasoby tworzone są przez waluty państw członkowskich, SDR i złoto. Głównym źródłem dochodów Międzynarodowego Funduszu Walutowego są subskrypcje (pożyczki, dochód z inwestycji, oprocentowanie posiadanych SDR). Nowo przystępujące do Funduszu państwo ma ustalaną wysokość wkładu, która zależy od wielkości i sytuacji ekonomicznej kraju. Wkład określa m.in. siłę głosu nowego członka, wielkość dostępu do środków Funduszu i udział w SDR. Środki statutowe Funduszu, w zależności od potrzeb, mogą być uzupełniane pożyczkami.
Władzami MFW są organy polityczno-decyzyjne i organ wykonawczy. Organem polityczno decyzyjnym jest Rada Gubernatorów (gubernator i zastępca z każdego państwa członkowskiego). Spotkania Gubernatorów odbywają się na dorocznych sesjach, sprawy pilne są rozstrzygane korespondencyjnie. Przy podejmowaniu decyzji liczy się siła głosów poszczególnych państw określona udziałem w środkach finansowych funduszu.
Wspólnym celem Banku Światowego i MFW jest Komitet Rozwoju jako organ doradczy zajmujący się problemami rozwoju, nadzoruje transfer środków do państw słabo rozwiniętych.
Organem pomocniczym Rady Gubernatorów jest Międzynarodowy Komitet Walutowy i Finansowy. Komitet doradza Radzie Gubernatorów w kwestii zarządzania i adaptacji międzynarodowego systemu walutowego.
Organem wykonawczym jest Rada Wykonawcza, która spełnia zadania statutowe MFW oraz zlecone przez Radę Gubernatorów.
Każde państwo, niezależnie od wielkości, dysponuje 250 głosami podstawowymi. Kolejne głosy zależą od udziałów w środkach MFW w przeliczeniu na SDR. Na każde 100 000 SDR przypada 1 głos.
Główne obszary działania MFW:
- promowanie globalnego wzrostu gospodarczego i stabilizacji ekonomicznej, pomoc w walce z kryzysem gospodarczym i finansowym
- nadzór i doradztwo w kwestiach polityki finansowej
- pomoc techniczna i kształceniowa do umocnienia słabych finansowo i ekonomicznie państw
- pomoc w przezwyciężaniu skutków kryzysów
- pomoc finansowa
- redukcja biedy w najbiedniejszych krajach świata.
Jakie kredyty i pożyczki udziela Międzynarodowy Fundusz Walutowy członkom organizacji? Omów zasady kredytowania.
MFW udziela kredytów i pożyczek wykorzystując składki członkowskie. W miarę potrzeb udziela pożyczek od państw dysponujących nadwyżkami. Poprzez udzielenie pożyczki (kredytu) MFW wykorzystuje część środków rezerwowych innych państw. Pożyczkobiorca kupuje te środki za walutę krajową, a spłata zobowiązań następuje przez wykupienie waluty krajowej za waluty wymienialne, które wcześniej zostały nabyte. Państwo wnoszące do MFW wkład rezerwowy uzyskuje prawo do kredytu płynnego, który może wykorzystać w każdej chwili. Podstawowym powodem udzielania kredytów są trudności finansowania bilansu płatniczego. W tym celu zawierane jest porozumienie kredytowe. Państwo biorące kredyt z MFW musi opracować i wdrożyć w swoim kraju program reform ekonomicznych. Najczęściej zawierane porozumienia dotyczą SDR. Środki z funduszu wypłacane są w transzach.
Rodzaje pożyczek i kredytów:
- promesy kredytowe- kredyt przeznaczony dla państw mających krótkoterminowe trudności z bilansem płatniczym, wielkość uzależniona jest od wkładów członkowskich. Limit kredytowy wynosi 100 % wkładów w skali rocznej, wypłacany jest w okresie 12 do 18 miesięcy, zwracany w okresie od 2 ¼ do 4 lat. Udostępniane środki są oprocentowane.
- finansowanie rozszerzone- dotyczy państw najsłabiej rozwiniętych oraz będących w trakcie transformacji polityczno-ekonomicznej. Czas zwrotu wynosi od 4,5 do 10 lat. Warunki i oprocentowanie takie samo jak w transzach kredytowych.
- finansowanie uzupełniające- kredytowanie to ma zapobiegać trudnością związanym z wymianą międzynarodową. Obejmuje kredyt w wysokości 45% wkładu w przypadku niewystarczających dochodów eksportowych lub 55% wkład w przypadku nadmiernych kosztów importu zbóż. Czas zwrotu od 1 do 2,5 roku.
- pomoc nadzwyczajna- 25% wkładu ze względu na klęski żywiołowe i sytuację powojenną. Zwrot od 3 ¼ do 5 lat.
- uzupełnienie rezerw- na podstawie specjalnych porozumień państwa mogą skorzystać ze środków Funduszu na cele związane z problemami równoważenia bilansu płatniczego. Nie ma wyraźnie określonych limitów dostępu.
- linie kredytowe- nie ma wyraźnie określonych limitów ale przyjmuje się, że zawierane są w przedziale 300-500% wkładów członkowskich.
5. Jakie jest znaczenie stosunków z Międzynarodowym Funduszem Walutowym?
Fundusz, poprzez wpływ na łagodzenie napięć w bilansie płatniczym poszczególnych państw, oddziałuje jednocześnie na stabilizację kursów walutowych co ma duże znaczenie w przedsiębiorczości międzynarodowej. MFW udzielając swoim członkom pomocy finansowej, stawia ostre wymagania, związane z reformami strukturalnymi w gospodarce. Badanie sytuacji ekonomicznej kraju przez specjalistów MFW, ocena proponowanych programów dostosowawczych, wskazanie niezbędnych przedsięwzięć wewnętrznych i zewnętrznych tworzą zbiór danych, które mogą być wykorzystywane przez prowadzących działalność gospodarczą. Dokonywana przez MFW ocena przedsięwzięć gospodarczych i wyników ich realizacji ma znaczący wpływ na zachowanie innych podmiotów międzynarodowego systemu finansowego, przede wszystkim Banku Światowego, którą to wspólną nazwą określa się Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju oraz Międzynarodową Korporację Finansową. Stanowisko Międzynarodowego Funduszu Walutowego respektują banki komercyjne. MFW wymuszając opracowanie programów dostosowawczych, których celem jest restrukturyzacja gospodarki, zrównoważenie bilansu płatniczego, stabilizacja kursów walutowych oraz ograniczenie i likwidacja inflacji, kładzie nacisk na zachowanie dyscypliny finansowej.
6. Omów stosunki Polski z Międzynarodowym Funduszem Walutowym.
W Polsce postkomunistycznej, która miała wewnętrzne problemy gospodarcze i zadłużenie zagraniczne, został opracowany program dostosowania gospodarki do warunków rynkowych. Program ten zakładał zwiększenie dyscypliny finansowej, stabilizację kursu walutowego od stycznia 1990 r. i ograniczenie inflacji. Polska zawarła porozumienie z MFW w sprawie kredytu stabilizacyjnego. Rządowe potyczki w kraju i nie wywiązanie się z programu (destabilizacja kursów walutowych, zadłużenie w bankach komercyjnych) spowodowało zawieszenie współpracy z Funduszem. W roku 1993, potwierdzona przez ekspertów MFW wola wywiązania się ze zobowiązań, spowodowała przywrócenie Polsce dostępu do środków Funduszu. W latach 1989-1994 Polska zawarła cztery porozumienia z MFW. Sytuacja gospodarcza Polski w połowie lat dziewięćdziesiątych uległa poprawie. Polska stała się jednym, z najbardziej dynamicznie rozwijających państw świata. Prywatyzacja, inwestycje zagraniczne, korzystne kursy walutowe dla eksporterów przyczyniły się do tworzenia nadwyżek w bilansie płatniczym, te zaś odkładane, dały początek rezerw walutowych kraju. Od 1995 r. nie ma potrzeby korzystania z kredytów MFW.
Scharakteryzuj Bank Światowy i światowy system bankowy.
Za Bank Światowy uznaje się grupę ściśle ze sobą powiązanych organizacji, tj.:
- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju
- Międzynarodowa Korporacja Finansowa
- Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji
- Międzynarodowe Centrum Porozumień i Arbitrażu.
Bank Światowy został ustanowiony na konferencji w Breton Woods w lipcu 1945 r. Podstawowym zadaniem BŚ była pomoc w odbudowie państw zniszczonych w czasie II wojny światowej. Do banku mogą należeć państwa będące członkami MFW. W 2004 r. BŚ liczył 184 członków.
Niektóre cele Banku:
- pomoc w odbudowie i rozwoju państw członkowskich
- rozwój państw słabiej rozwiniętych
- wspieranie i promowanie prywatnych inwestycji zagranicznych
- zapewnienie powszechności podstawowego wykształcenia
- promowanie równości płci
- redukcja śmiertelności dzieci
- zwalczanie AIDS
- zagwarantowanie zachowania środowiska naturalnego.
Jaka jest struktura i główne elementy światowego systemu bankowego?
W systemie gospodarki światowej najważniejsze miejsce zajmują organizacje wspomagające działania prorozwojowe państw, które umożliwiają kreowanie i cyrkulację pieniądza wewnątrz państw i w świecie. Światowy system bankowy tworzą:
- Banki tworzone przez państwa, Bank Światowy i regionalne banki rozwoju (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju)
- Banki centralne państw i unii ekonomiczno-finansowej (Europejski Bank Centralny)
- Banki komercyjne.
9. Omów działalność Banku Światowego - Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Największe udziały kapitałowe mają państwa rozwinięte. Wielkość kapitału bazowego jest okresowo podwyższana. 1% wpłaca się w walucie wymienialnej, 9% w walucie krajowej.
Organizacja Banku jest zbliżona do MFW. Organem decyzyjno-politycznym jest Rada Gubernatorów, w skład której wchodzi po jednym gubernatorze i jednym zastępcy z każdego kraju. Rada zbiera się na dorocznych sesja i podejmuje najważniejsze decyzje.
Głównym źródłem kredytów udzielanych przez Bank są emisje obligacji, krótko i długoterminowych w dolarach amerykańskich, jenach, euro i frankach szwajcarskich. Uzupełniającym źródłem są wpłaty państw członków Banku oraz środki własne.
Zakres finansowania:
- bezpośrednie finansowanie projektów inwestycyjnych
- uczestnictwo w pożyczkach zaciąganych z różnych źródeł
-udzielanie gwarancji kredytowych
- organizacja pożyczek
- sprzedaż udziałów.
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju po przez swój udział we współfinansowaniu wielkich projektów rozwojowych i akcji wspomagających wychodzenie z kryzysów ekonomicznych ma istotny wpływ na stymulowanie rozwoju państw najsłabiej rozwiniętych, rozwiązywanie problemów społecznych i zdrowotnych oraz oświatowych.
Główne obszary aktywności:
-inwestowanie w ludzi
- ochrona środowiska
- zapewnienie edukacji dziewcząt
- stymulowanie rozwoju sektora prywatnego
- umocnienie zdolności rząd…ów do rozwiązywania wyzwań rozwojowych
- promowanie reform ekonomicznych
- napływ inwestycji
- powielanie sukcesu niskim kosztem.
Omów działalność Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju.
Celem stowarzyszenia jest udzielanie pomocy rozwojowej najbiedniejszym państwom.
Kraje członkowskie dzielą się na:
- państwa rozwinięte - dostarczające środków finansowych
- państwa słabo rozwinięte - korzystające z pomocy Stowarzyszenia.
Źródła finansowania:
- subskrypcje państw członkowskich
- darowizny państw rozwiniętych
- transfery z Banku Światowego.
Omów działalność Międzynarodowej Korporacji Finansowej.
Międzynarodowa Korporacja Finansowa jest filią Banku Światowego, prawnie i finansowo samodzielna, mająca własne regulacje statutowe, udziałowców, strukturę finansową, kadrę zarządzającą i personel.
Cele MKF:
- wspieranie sektora prywatnego, bez gwarancji rządowych
- wspólne inwestycje z krajowym kapitałem prywatnym
- pomoc w przygotowaniu przedsięwzięć, ich ocena i nadzór realizacji.
Realizacja celów po przez:
- kredytowanie projektów sektora prywatnego
- mobilizowanie środków z innych źródeł, ułatwianie dostępu firm z państw słabo rozwiniętych
- prowadzenie doradztwa przemysłowego, finansowego i technicznego.
Kredyty długoterminowe oprocentowane na warunkach rynkowych są udzielane na okres 7-12 lat z 3 letnią karencją. Kredyty pokrywają do 50% przedsięwzięcia.
Omów działalność Wielostronnej Agencji Gwarancji Inwestycji.
WAGI to kolejna filia Banku Światowego, która zajmuje się ubezpieczaniem procesów inwestycyjnych. Celem jej jest pobudzanie i stymulowanie przepływów kapitału z państw rozwiniętych do rozwijających się. Udziela gwarancji od ryzyka niehandlowego.
Zadania WAGI:
- zapewnienie napływu kapitału i technologii produkcyjnych do państw rozwijających się
- prowadzenie badań i promocja napływu inwestycji
- ubezpieczanie inwestycji.
Podstawę finansową WAGI stanowią jej środki statutowe.
Omów działalność Banku Rozrachunków Międzynarodowych.
BRM został założony w 1930 r. i miał pomóc w wypłacie rekompensat finansowych za straty i szkody spowodowane przez działania wojenne Niemiec po I wojnie światowej. Po odmowie Niemiec BRM stał się pośrednikiem między bankami centralnymi - BRM to bank banków centralnych. BRM został założony przez banki Belgii, Francji, Japonii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch i grupę banków z USA. BRM oferuje bankom centralnym różne usługi finansowe, zwłaszcza w obszarze zarządzaniach rezerwami zagranicznymi. Ponadto stanowi centrum badań ekonomicznych i finansowych oraz ułatwia wprowadzenie różnych międzynarodowych porozumień finansowych. Walutą odniesienia w banku jest SDR kalkulowany na bieżąco wg koszyka walut (ten sam koszyk i udziały walut jak w MFW).