Mięso wołowe - bardzo niska konsumpcja
Drób wysoki poziom spożycia (brojler kurzy, indyczy)
Zbyt małe spożycie mleka- bo wysokie ceny
Stabilizacja niższego spożycia tłuszczów zwierzęcych, delikatny wzrost spożycia tłuszczów roślinnych, systematyczny wzrost
Konsumpcja cukru się obniżyła
Spadła konsumpcja ziemniaka (rewolucja odnośnie lat 90)
Warzywa utrzymują się na równym poziomie (wysokim)
BAZA SUROWCOWA to pewien region, w którym wykorzystując optymalne warunki przyrodnicze i ekonomiczne, prowadzi się uprawę roślin lub chów zwierząt w celu zaspokojenia potrzeb surowcowych określonego zakładu spożywczego
Baza surowcowa i jej więzi z zakładem rolno- spożywczym:
WIĘZI NATURY:-przestrzennej- organizacyjnej- produkcyjnej- ekonomicznej
PRZESTRZENNEJ- wyrażają się w tym, że określony zakład położony jest w terenie bazy surowcowej
ORGANIZACYJNEJ- współdziałanie zakładów przetwórczych i gospodarstw rolnych w kształtowaniu wielkości i struktury surowców, rozmieszczenie jej w przestrzeni i czasie oraz przepływów surowców z rolnictwa do przetwórstwa przemysłowego.
PRODUKCYJNEJ- aktywna ingerencja zakładu w produkcji surowca oraz we wzajemnym ukierunkowanych procesów przetwórczych w rolnictwie i przemyśle rolno- spożywczym.
EKONOMICZNEJ- między producentami- rolnikami a odbiorcami przemysłowymi, wyrażają się w polityce cen, w jej wpływie na rozmiary, strukturę i opłacalność produkcji oraz w gwarancjach finansowych zapewniających zbyt i opłacalność tej produkcji.
SZCZEGÓLNE WARUNKI REALIZACJI PRODUKCJI W PRZEMYŚLE ROLNO SPOŻYWCZYM:
-Nietrwałość surowców i duża ich podatność na zepsucie
-Rozproszenie przemysłu rolno- spożywczego (przetwórczego)- względnie niski jego poziom koncentracji
-Terytorialne rozmiary tego przemysłu
-Wahania sezonowe podaży surowca i popytu na wyroby gotowe
DODATKOWO DWIE NIEZGODNOŚCI:
Między czasem produkcji (zbioru, podaży) surowców a czasem konsumpcji
Miedzy miejscami (rejonami) produkcji rolniczej a miejscami konsumpcji
DO PRZESTRZENNYCH ANALIZ Z UWZGLĘDNIENIEM ASPEKTÓW STATYSTYCZNEGO I DYNAMICZNEGO MOGĄ SŁUŻYĆ:
Współczynnik lokalizacji Florence'a - F
Wskaźnik zmienności rozmieszczenia - Z
Współczynnik efektywności zmian terytorialnych netto - E
Główną przyczyną przejawienia się procesu koncentracji jest tendencja do zmniejszenia jednostkowych kosztów produkcji w miarę wzrostu wielkości produkcji - EFEKT SKALI PRODUKCJI.
PRZECIĘTNE ODCHYLENIE WZGLĘDNE (miesięczne)
V = Σ Xi - 1/12 Xr / 100
O bardzo wysokiej rytmice produkcji: Zbożowo- młynarski Koncentratów spożywczych Paszowy
O istotnych wahaniach sezonowych 10% < V < 20% Mięsny Cukierniczy Olejarski Piwowarski Spirytusowy Chłodniczy Mleczarski
O bardzo silnych wahaniach sezonowych 20% < V < 50% Jajczarsko- drobiarski Owocowo- warzywny Tytoniowy Zielarski
Kampanijne Cukrowniczy Ziemniaczany
W CELU ZMNIEJSZENIA WAHAŃ SEZONOWYCH NALEŻY:
Dobrać odpowiednie odmiany oraz terminy siewu lub sadzenia, a w związku z tym i zbiorów
Identyfikować i racjonalizować produkcję zwierzęcą
poprawić działalność organizacyjną, lepiej uzgodnić harmonogramy dostaw (just in time)
Doskonalić instrumenty ekonomiczne, m.in. prowadzić właściwą politykę cen (zróżnicowanie sezonowe)
Rozwijać opłacalną produkcję międzysezonową itp. Np. pod osłonami
ZAOPATRZENIE SUROWCOWE PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO:
Przetwarzający produkty rolne są głównymi odbiorcami produkcji od rolników
Na ogół przedsiębiorstwa przetwarzające organizują własne systemy dostaw
Zapewnienie sobie pełnego pokrycia surowcowego w stosunku do potrzeb jest pierwszym i podstawowym problemem przetwórców
Przeciętny koszt produktu gotowego jest niższy, gdy przetwórca pracuje na pełnych wydajnościach produkcyjnych
Przetwórca może kontrolować ceny za surowce rolne w danym okresie. Ceny te zależą głównie od popytu i podaży
SYSTEMY DOSTAW SUROWCOWYCH:
Dostawcy z wolnego rynku
Umowy dostawcy (otwarta)
Umowy oparte na umowach produkcyjnych
Umowy o pracę
FORMY SKUPU I POŚREDNICTWA
SKUP BEZPOŚREDNI - odbiór z gospodarstwa producenta określonej partii w ramach kontraktacji oraz w małym stopniu od większych producentów jako wolny rynek.
Ta forma skupu jest realizowana przez duże zakłady i ubojnie. Przepisy weterynaryjne nie ułatwiają tej formy skupu (odbiór zwierząt tylko z jednego gospodarstwa)
KONTRAKTACJA - umowa cywilno- prawna (w rolnictwie)
PUNKTY SKUPU- forma, która w stopniu minimalnym stosuje dużo zakładów, najczęściej dealerzy, często „drobni kupce” na zlecenie dealerów, rzadziej zakłady ubojowe. W małych ubojniach magazyny żywca często spełniają funkcję punktów skupu.
POŚREDNICY:
DEALERZY- forma skupu, którą na dzień dzisiejszy jest najszerzej rozpowszechnioną a powstałą na początku lat `90 po zniesieniu monopolu na skup zwierząt rzeźnych. Skala pośrednictwa w skupie bydła realizowanego przez dealerów jest bardzo duża. (Także koni i owiec)
KORZYŚCI DEALERSTWA DLA PRODUCENTA SUROWCOWEGO:
Dealer dociera do producenta po pojedyncze sztuki
Rolnik otrzymuje zapłatę do ręki
Dealer skupuje wszystkie gatunki zwierząt
Dealer posiada odpowiednią bazę do prowadzenia i selekcji surowca
MNINUSY DEALERSTWA DLA PRODUCENTA SUROWCOWEGO:
Rozliczenie z producentem według masy i klasy żywca
Wysokie potrącenie na dokarmianie 7-10%
Szwankuje jakość i dokładność mobilnych wag
Sam rozlicza się ze sztuki po uboju, dealer rozlicza się z producentem po uboju według wagi bitej ciepłej lub klasyfikacji EUROP
KLASYFIKACJA SYSTEMÓW DOSTAW DO ZAKŁADÓW PRZETWÓRCZYCH:
UMOWA DOSTAWY - organizuje, redukuje w pełni dowolność i niepewność dostaw surowców. Mogą ustalać konkretne ceny, ale również pozostawiać ceny otwartymi. Powinna być wiążąca jak i dla producenta i odbiorcy
WOLNY RYNEK - dostawcy z wolnego rynku - bezpośrednie ustalenie ceny i wpłaty należności Nie odgrywa znaczącej roli poza pewnymi branżami np. przetwórstwa grzybów leśnych
UMOWA PRODUKCYJNA - rodzaj powiązań wciągający przetwórcę w proces produkcji surowca. Czyni go właścicielem całej produkcji oraz sprawia, iż ponosi on ryzyko cenowe.
By zmniejszyć ryzyko z punktu widzenia przemysłu spożywczego należy selekcjonować swoich dostawców. Np. koszty transportu, warunki paszowe, przydatność przyrodnicza gleb.
UMOWA O PRACĘ - jest to odmiana umowy produkcyjnej. Przetwórca „dzierżawi” pracę rolnika. Gdy przetwórca (przemysłu spożywczego) zatrudni pracownika na podstawie umowy o pracę ma zapewnioną minimalną płacę, zasiłek w przypadku bezrobocia, emerytura. Przetwórca może zawierać umowę także z grupami transakcyjnymi. Czyli np. grupy producenckie, marketingowe itp.
ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNA - ilość produkcji o określonej strukturze asortymentowej możliwa do osiągnięcia przez daną jednostkę wytwórczą w określonym czasie przy optymalnym wykorzystaniu czynników produkcji i zachowaniu jakości produktów odpowiadającym określonym normom.
ZNAJOMOŚĆ ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNEJ POZWALA:
Zaplanować najkorzystniejszą strukturę asortymentową
Pozwala określić wielkość produkcji i zatrudnienia
Pozwala na pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego
Na osiągnięcie najniższych kosztów własnych
CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNĄ:
Zainstalowane maszyny i urządzenia wielkości powierzchni produkcji
Obowiązujące normy techniczne i technologiczne
Efektywny czas eksploatacji maszyn i urządzeń oraz wielkości produkcji
Asortymentowy program produkcji
Jakość surowcowa