Wykład IV 02.04.2006 r.
Prawo ubezpieczeń gospodarczych.
W grupach ubezpieczeń jest kilka działów.
Dział I to ubezpieczenia na życie do których zaliczamy:
Ubezpieczenia posagowe i zaopatrzenia dzieci,
Ubezpieczenia na życie związane z ubezpieczeniami funduszu kapitałowego,
Ubezpieczenia rentowe,
Ubezpieczenia rentowe wypadkowe, chorobowe - uzupełnienie ubezpieczeń wcześniej podanych.
Dział II to pozostałe ubezpieczenia osobowe dobrowolne i ubezpieczenia majątkowe.
Ubezpieczenia wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
Ubezpieczenia chorobowe,
Ubezpieczenia casko pojazdów lądowych,
Ubezpieczenia casko pojazdów szynowych,
Ubezpieczenia casko statków powietrznych,
Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej typu casko statków żeglugi morskiej śródlądowej,
Ubezpieczenia transportowe przedmiotów w transporcie,
Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami - ogniem, wodą,
Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych nie objętych w poprzednich grupach,
Ubezpieczenia OC wszelkiego rodzaju,
Ubezpieczenia OC wynikające z posiadania statków powietrznych,
Ubezpieczenia OC w żegludze morskiej i śródlądowej,
Ubezpieczenia OC inne,
Ubezpieczenia kredytu,
Gwarancje ubezpieczeniowe,
Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, także utraty zatrudnienia,
Ubezpieczenia ochrony prawnej,
Ubezpieczania świadczeń pomocy na korzyść osób, które popadną w trudności w czasie podróży lub nieobecności w miejscu zamieszkania.
Ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Art. 23. Posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.
Art. 23 nawiązuje wyraźnie do odpowiedzialności cywilnej sformułowanej w Art. 436 KC.
Ten przepis stosuje się również do posiadacza i kierującego pojazdem przed jego rejestracją lub kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą, lub pojazdem historycznym na terytorium RP.
Członkowie sił zbrojnych UE państw obcych oraz ich personel cywilny nie są zobowiązani do zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych.
Poszkodowany z tytułu szkód wyrządzonych przez pojazdy mechaniczne sił zbrojnych UE może dochodzić roszczeń bezpośrednio od komisji do rozpatrywania roszczeń.
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytorium RP, a na zasadzie wzajemności, również zdarzenia powstałe na terytorium państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi - Regulamin Wewnętrzny.
Umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest zawierana na okres 12 miesięcy .
Umowę ubezpieczenia OC można zawrzeć na czas krótszy niż 12 miesięcy jeżeli pojazd mechaniczny jest:
Zarejestrowany czasowo- na czas nie krótszy niż 30 dni,
Zarejestrowany za granicą - na czas nie krótszy niż 30 dni,
Pojazdem historycznym - na czas nie krótszym niż 30 dni,
Pojazdem wielobieżnym - na czas nie krótszy niż 3 miesiące.
Takie ubezpieczenia krótkoterminowe krótsze niż rok można zawrzeć na czas nie krótszy niż 30 dni, w odniesieniu do pojazdów mechanicznych zarejestrowanych na stałe, może zawrzeć podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów.
Kontynuacja ubezpieczenia i zmiana ubezpieczyciela.
Jeżeli posiadacz pojazdu mech. nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy nie powiadomi na piśmie zakład ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.
Zawarcie następnej umowy nie nastąpi, pomimo braku powiadomienia, jeżeli:
Nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy,
Upłynęło zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,
W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego.
Posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC pojazdu:
Najpóźniej w dniu rejestracji z wyjątkiem pojazdów historycznych,
Przed wprowadzeniem do ruchu pojazdu,
Przed przekroczeniem granicy, gdy nie posiada OC na dany pojazd,
Najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy.
Jeżeli umowa ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu jest zawierana przed rejestracją pojazdu, posiadacz na żądanie zakładu ubezpieczeń jest zobowiązany przedstawić zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego tego pojazdu lub wyciąg ze świadectwa homologacji albo odpis decyzji zwalniającej z konieczności uzyskania homologacji.
Jeśli w ciągu 30 dniu od dnia zawarcia umowy, nie zostanie pojazd zarejestrowany, każda ze stron może odstąpić od umowy, powiadamiając o tym na piśmie drugą stronę umowy.
Jeżeli w trakcie ubezpieczenia jest zbycie pojazdu to:
Prawa i obowiązki zbywcy przechodzą na nabywcę,
Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, ale nabywca może ją wypowiedzieć w ciągu 30 dni od dnia nabycia pojazdu, bo np. chce zmienić ubezpieczyciela.
W przypadku nie wypowiedzenia przez nabywcę umowy ubezpieczenia OC, zakład ubezpieczeń dokonuje ponownej kalkulacji należnej składki z tytułu udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, poczynając od dnia zbycia pojazdu, z uwzględnieniem zniżek przysługujących nabywcy oraz zwyżek go obciążających w ramach obowiązującej taryfy składek.
W razie nabycia pojazdu mech. zarejestrowanego, którego zbywca nie zawarł umowy ubezpieczenia OC, nabywca jest zobowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC w dniu nabycia pojazdu.
Jeśli umowę zawrze posiadacz niebędący właścicielem tego pojazdu, prawa i obowiązki tego posiadacza, wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia, przechodzą na właściciela pojazdu z chwilą, gdy posiadacz utracił posiadanie tego pojazdu na rzecz właściciela. Posiadacz samoistny jest właścicielem, ale włada rzeczą w zakresie innego prawa (najemca, użytkownik),
Zbywca pojazdu mechanicznego jest zobowiązany do przekazania nabywcy dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC i powiadomienia zakładu ubezpieczeń, w terminie 30 dni o fakcie jego zbycia i o danych osobowych nabywcy.
Skutki wyrządzenia szkody po dniu zbycia pojazdu mechanicznego nie obciążają zbywcy tego pojazdu. Natomiast obydwaj ponoszą odpowiedzialność solidarną wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej należnej zakładowi za okres do dnia powiadomienia o fakcie zbycia.
Rozwiązanie umowy ubezpieczenia.
Umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów ulega rozwiązaniu:
Z upływem okresu, na który została zawarta,
Z chwilą wyrejestrowania pojazdu,
Z dniem odstąpienia od umowy,
Udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu w okoliczności niepowodującej zmiany posiadacza ( wpadł do zbiornika),
Z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń.
Świadczenie odszkodowawcze.
Z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeśli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenia ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
Za szkodę z ruchem pojazdu uważa się także szkodę powstałą:
Przy wsiadaniu i wysiadaniu z niego,
Załadowaniu i rozładowaniu pojazdu,
Podczas zatrzymania, postoju lub garażowania.
Ubezpieczeniem OC posiadacza pojazdu mechanicznego jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując nim w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
Odszkodowanie ustala się i wypłaca w pewnych granicach OC posiadacza czy kierującego pojazdem mechanicznym. Jeżeli szkoda powstała e trakcie ruchu pojazdy jest następstwem sił wyższych to kierujący pojazdem nie ponosi odpowiedzialności.
Art. 436 KC stanowi sankcję : jeśli szkoda powstała z winy poszkodowanego to w świetle tego przepisu nie ponosi on odpowiedzialności i OC nie zafunkcjonuje.
Jeśli szkoda powstała z ruchem pojazdu z winy os. 3 to równię nie ponosi odpowiedzialności OC w myśl art. 436 KC.
Ubezpieczenie nie poszerza pojęcia OC, które ogranicza się do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjne. Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość złotych:
w przypadku szkód na osobie - 350.ooo euro na każdego poszkodowanego ,
w przypadku szkody w mieniu - 200.ooo euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Za granicą odpowiada się też do sumy gwarancyjnej określonej przepisami tego państwa nie niższej jednak niż suma gwarancyjna w RP.
Jeżeli szkoda zostaje wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych ubezpieczeniem OC posiadacz pojazdu mech. ciągnącego jest objęta szkoda spowodowana przyczepą, która:
jest złączona z pojazdem silnikowym albo,
odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i jeszcze się toczyła.
Natomiast ubezpieczeniem OC posiadacza przyczepy są objęte szkody spowodowane przyczepą, która:
nie jest złączona z pojazdem silnikowym ciągnącym albo,
odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i przestała się toczyć.
Wyłączenia odpowiedzialności cywilnej.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utraceniu mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego.
kiedy posiadacz pojazdu mechanicznego jest posiadaczem pojazdu mechanicznego,
wynikłe w przewożeniu za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu,
polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych,
polegające na zniszczeniu lub skażeniu środowiska.
Zgodnie z art. 39 zasada jest, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty.
Jeżeli w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczenia wskazał późniejszy termin płatności składki lub jej 1 raty, to odpowiedzialność rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy.
W umowie ubezpieczenia można ustalić inny termin rozpoczęcia odpowiedzialności OC, gdy umowę zawiera się:
Na okres krótszy niż 12 miesięcy,
Przed zarejestrowaniem pojazdu mechanicznego, oraz pojazdu historycznego,
Na okres kolejnych 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczenia wygasa:
Z chwilą rozwiązania umowy ubezpieczenia,
W przypadku zbycia pojazdu.
Zwrot części składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia przysługuje w przypadku:
Wyrejestrowania pojazdu mech. lub udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mech. w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza,
Odstąpienia od umowy w okolicznościach, jeśli pojazd nie został zarejestrowany w ciągu 30 dni,
Rozwiązania się umowy,
Utraty posiadania pojazdu mech. przez posiadacza.
Nie przysługuje zwrot składki, jeśli:
Szkoda , za którą zakład ubezpieczeń wypłacił lub jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie z tytułu OC posiadaczowi pojazdu mech. nastąpiła w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy.
Zwrot składki przysługuje za każdy pełny miesiąc niewykorzystanego okresu ubezpieczenia.
W przypadku umowy ubezpieczenia zawartej na okres 12 miesięcy, wysokość miesięcznej składki podlegającej zwrotowi stanowi 1/12 składki należnej za dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia.
Regres.
Regres ubezpieczeniowy jest odmienny niż z KC, bo SA inne instrumenty.
Zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący:
Wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po spożyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
Wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa,
Nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem, gdy chodzi o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
Zbiegł z miejsca zdarzenia.
Kontrola spełnienia obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC.
Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, podlega kontroli przez organy do tego obowiązane lub uprawnione.
Do przeprowadzenia kontroli ubezpieczenia OC posiadacze pojazdów mechanicznych:
Są zobowiązani:
policja, organy celne, Straż Graniczna, organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów, Inspekcja Transportu Drogowego.
Są uprawnione:
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego.
Do przeprowadzenia kontroli OC rolników:
Jest zobowiązany:
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego lub miejsce zamieszkania rolnika,
Są uprawnione:
Starosta wł. ze względu na położenie gospodarstwa lub miejsce zamieszkania rolnika,
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego ustala się na podstawie polisy lub innego dokumentu ubezpieczenia, potwierdzającego zawarcie umowy tego ubezpieczenia.
Osoba kontrolowana jest obowiązana okazać na żądanie organu obowiązanego lub uprawnionego do kontroli dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego, lub dowodu opłacenia składki za dany rok
Jeżeli osoba kontrolowana nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego, organ przeprowadzający kontrolę zawiadamia o tym na piśmie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub zakończenia kontroli.
Osoba, która nie zapłaciła ubezpieczenia obowiązkowego, jest zobowiązana po kontroli wnieść opłatę w wysokości, która stanowi równowartość w złotych:
w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:
a). samochody osobowe - 500 euro,
b). samochody ciężarowe i autobusy - 800 euro,
c). pozostałe pojazdy - 100 euro.
2. w ubezpieczeniu OC rolników - 30 euro,
3. w ubezpieczeniu budynków rolniczych - 100 euro.
W przypadku posiadacza pojazdów mechanicznych, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC, wysokość opłaty jest uzależniona od okresu pozostawania tego posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi:
20 % opłaty, w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni,
50 % opłaty, w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni,
100% opłaty, w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.
Spełnienie tej opłaty nie ma nic wspólnego z zawarciem umowy ubezpieczenia.
6