POLSKIE CZŁONKOWSTWO W NATO
Jednym z najważniejszych celów polityki zagranicznej Polski od 1989 r. jest umacnianie bezpieczeństwa narodowego w ramach nowego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie opartego na twardych, militarnych gwarancjach bezpieczeństwa stwarzanych przez Sojusz Północnoatlantycki. To właśnie opcja euroatlantycka okazała się dla Polski najbardziej atrakcyjna, choć początkowo zdawała się niezbyt realistyczna, z uwagi na powściągliwość Zachodu oraz na sprzeciw Rosji wobec rozszerzania NATO na Wschód.
Polska weszła na drogę do NATO z chwilą rozwiązania Organizacji Układu Warszawskiego, kiedy to pojawiła się realna możliwość współpracy państw NATO z byłymi państwami Układu Warszawskiego. Spotkanie na „szczycie” NATO w 1990 r. w Londynie podjęło decyzję o zaproszeniu rządów ZSRR, Czechosłowacji, Węgier, Polski, Rumunii i Bułgarii do nawiązania stałych kontaktów z NATO. Szereg dalszych spotkań i rozmów, a także demokratyzacja w Europie Środkowej i Wschodniej doprowadziły do powołania Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (North Atlantic Treaty Council - NACC) - 21 grudnia 1991r. Rada ta miała być forum kontaktów NATO ze wszystkimi państwami postkomunistycznymi. Działalność NACC jest bardzo szeroka i dobrze służy rozwojowi współpracy państw członkowskich.
1 września 1993 Prezydent Lech Wałęsa w liście wystosowanym do Sekretarza Generalnego NATO stwierdził ze członkostwo w NATO jest jednym z priorytetów polskiej polityki zagranicznej. Na szczycie NATO w Brukseli (10-11 stycznia 1994 r.) powołano Partnerstwo dla Pokoju - PdP (Partnership for Peace - PfP). Stwarzało ono możliwość wspólnych ćwiczeń wojskowych, udziału w operacjach pokojowych i humanitarnych oraz konsultacji partnerów z NATO w razie zagrożenia ich bezpieczeństwa. Celem współpracy NATO z państwami byłego bloku wschodniego było m.in. zapobieganie sytuacjom kryzysowym, organizacja misji pokojowych i akcji ratowniczych, pomoc wzajemna w wypadku klęsk żywiołowych. Jednakże dla niektórych państw partnerskich od początku najważniejszym elementem współpracy było ich przygotowanie do członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim.
Podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli Premier Waldemar Pawlak podpisał Dokument Ramowy Partnerstwa dla Pokoju. Następnie, w lipcu 1994r. Polska i NATO przyjęły indywidualny Program Partnerstwa (IPP). Polska była pierwszym z państw programu PdP, które uzgodniło z Sojuszem ten program. W dniach 12-16 IX 1994 w Biedrusku pod Poznaniem, w ramach Partnerstwa dla Pokoju, odbyły się (pod kryptonimem "Cooperative Bridge") pierwsze wspólne ćwiczenia wojskowe, w których uczestniczyły jednostki z 13 państw członkowskich Sojuszu i z krajów partnerskich.
W maju 1997 r. ustanowiona została Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego (Euro-Atlantic Partnership Council - EAPC). EAPC to wielonarodowe forum stwarzające ramy dla konsultacji i współpracy państw członkowskich i partnerskich w wymiarze politycznym i w kwestiach związanych z bezpieczeństwem. U podstaw NACC, a później w EAPC stosowano zasadę, iż prowadzenie regularnych konsultacji oraz dialogu politycznego z deklarującymi chęć współpracy państwami pozwoli na poprawę przejrzystości działania i przyczyni się do budowy zaufania pomiędzy państwami członkowskimi a partnerami NATO. Zaangażowanie Polski w prace EAPC ma istotne znaczenie dla roli i rangi naszego kraju na arenie międzynarodowej.
7 maja 1996 w Brukseli odbyło się pierwsze spotkanie w ramach indywidualnego dialogu Polska - NATO. W 1997r. na szczycie szefów państw i rządów NATO w Madrycie podjęto decyzje o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w Sojuszu. Decyzja ta zawarta została w "Deklaracji o Euroatlantyckim Bezpieczeństwie i Współpracy". Deklaracja stanowiła ponadto, ze celem Sojuszu jest podpisanie Protokołu Akcesyjnego w czasie najbliższej sesji Rady Północnoatlantyckiej (16 grudnia 1997r.) i zakończenie procesu ratyfikacyjnego w terminie umożliwiającym uzyskanie przez zaproszone państwa "efektywnego" członkostwa do kwietnia 1999 r. Rozpoczęły się rozmowy akcesyjne pomiędzy NATO a Polska. 14 XI 1997 minister SZ RP Bronisław Geremek przekazał Sekretarzowi Generalnemu NATO list wyrażający wolę RP przystąpienia do Traktatu Północnoatlantyckiego. Dokument potwierdzał wolę RP otrzymania zaproszenia do Sojuszu oraz gotowość przyjęcia obowiązków związanych z członkostwem. Następnie, w Brukseli ministrowie spraw zagranicznych państw NATO podpisali Protokoły Akcesyjne dla Polski, Czech i Węgier. Protokoły te, w roku 1998, stanowiły przedmiot ratyfikacji w szesnastu krajach Sojuszu.
Na początku 1999r. sekretarz Generalny NATO J. Solana wystosował do Polski, Czech i Węgier formalne zaproszenia do przystąpienia do Traktatu Północnoatlantyckiego. 17 lutego 1999r. Sejm, a następnie tego samego dnia Senat przyjęły ustawę o ratyfikacji Traktatu. W Independence (stan Missouri - USA) Minister Spraw Zagranicznych RP, prof. B. Geremek przekazał na ręce Sekretarz Stanu USA, p. M. Albright akt przystąpienia Polski do Traktatu Północnoatlantyckiego. Z tą chwilą Rzeczpospolita Polska stała się formalnie stroną Traktatu - członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Wraz z przystąpieniem Polski do NATO w 1999 roku Siły Zbrojne RP rozpoczęły proces dostosowywania się do standardów NATO. Obowiązuje tam dokument pt.: “Standardy NATO dla Sił Zbrojnych RP”. Zgodnie z założeniami polityki obronnej, docelowo wszystkie siły operacyjne Wojska Polskiego mają być przygotowane do przejścia na czas wojny pod zwierzchnictwo zintegrowanego dowództwa NATO. Pod dowództwem narodowym pozostaną natomiast siły obrony terytorialnej.
Wejście Polski do sojuszu to oczywiście nie tylko korzyści i przywileje. Stając się pełnoprawnym członkiem NATO, Polska przyjęła na siebie konkretne zobowiązania. Oprócz zobowiązań politycznych (m.in. dotyczących nieprzystępowania do układów międzynarodowych sprzecznych z Traktatem), także określone obowiązki wojskowe. Po pierwsze - gotowi jesteśmy oddać pod wspólne dowództwo ustaloną część sił zbrojnych i będziemy finansować działania służące utrzymaniu gotowości bojowej na wymaganym przez NATO poziomie. Po drugie - powinniśmy uwzględnić zalecenia Paktu przy kształtowaniu budżetu obronnego. Po trzecie - należy dostosować funkcjonowanie Wojska Polskiego do norm obowiązujących w Sojuszu.
W 1996 roku polscy żołnierze wzięli udział w Siłach Zaprowadzania Pokoju (IFOR), a następnie Siłach Stabilizujących (SFOR) w Bośni i Hercegowinie. W 1999 uczestniczyli
w misji humanitarnej na terenie Albanii w ramach Wielonarodowych Sił NATO (AFOR). Aktualnie polscy żołnierze uczestniczą w następujących operacjach pokojowych NATO:
- od 10 lipca 2000 roku w Siłach NATO (KFOR) w Kosowie uczestniczy ponad 300 żołnierzy w składzie Polsko - Ukraińskiego Batalionu (POLUKRBAT).
- w składzie polskiego kontyngentu w Siłach Stabilizujących w Republice Bośni i Hercegowinie (SFOR) służy około 270 żołnierzy.
- od 1 stycznia 2004 r. 9 żołnierzy WP bierze udział w operacji Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa - ISAF. Podstawowym zadaniem sił ISAF jest udział w utrzymaniu bezpieczeństwa w Kabulu i jego okolicach.
Polska pozostaje orędownikiem polityki "otwartych drzwi" Sojuszu Północnoatlantyckiego, jako procesu wnoszącego istotny wkład w poszerzenie strefy stabilności i bezpieczeństwa w Europie oraz zwiększającego zdolności NATO do stawienia czoła wyzwaniom XXI w. Dlatego też służymy radą oraz uczestniczymy we wspólnych przedsięwzięciach mających na celu przybliżenie państwom kandydującym struktur oraz mechanizmów Sojuszu. Polska brała też udział w opracowywaniu „Planu Działań na rzecz Członkostwa w NATO” (Membership Action Plan), a obecnie aktywnie uczestniczy w jego implementacji. Od początku lat dziewięćdziesiątych Sojusz konsekwentnie realizuje politykę "otwartych drzwi" wobec tych krajów, które gotowe są przyjąć i stosować zawarte w Traktacie Północnoatlantyckim zasady oraz deklarują wolę udziału we wspólnych wysiłkach na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności obszaru euroatlantyckiego.
Bibliografia:
- Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, red Cz. Mojsiewicz, Wrocław 2003
- Stosunki międzynarodowe, Cz. Mojsiewicz, W. Malendowski, Wrocław 2004
- Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000, praca zbiorowa pod red. R. Kuźniara, Warszawa 2001
POLSKIE CZŁONKOWSTWO W NATO
21 grudnia 1991r. - powołanie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (North Atlantic Treaty Council - NACC)
Styczeń 1994 r. - na szczycie NATO w Brukseli powołano Partnerstwo dla Pokoju - PdP (Partnership for Peace - PfP)
Lipiec 1994r. - Polska i NATO przyjęły indywidualny Program Partnerstwa (IPP)
Maj 1997r. - ustanowiona została Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego (Euro-Atlantic Partnership Council - EAPC)
1997r. - na szczycie szefów państw i rządów NATO w Madrycie podjęto decyzje o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w Sojuszu
17 lutego 1999r. - Sejm, a następnie tego samego dnia Senat przyjęły ustawę o ratyfikacji Traktatu
Polskie Siły Zbrojne obowiązuje dokument pt.: “Standardy NATO dla Sił Zbrojnych RP”
1996r. - polscy żołnierze wzięli udział w Siłach Zaprowadzania Pokoju (IFOR), a następnie Siłach Stabilizujących (SFOR) w Bośni i Hercegowinie
Polska pozostaje orędownikiem polityki "otwartych drzwi" Sojuszu Północnoatlantyckiego.