O.Liszko „Elementy metodyki nauczania dzieci klas I-III szkoły specjalne dla u.u. w st. lekkim'

Rozdz. 2 Jak realizuję treści programowe języka polskiego z uczniami w klasie pierwszej - autor: Danuta Kwiecińska-Nowak z Wolsztyna

2.4 Okres czytania i pisania bez znajomości liter

Cel drugiego okresu nauczania:

- całościowe rozpoznawanie, czyli „czytanie”

- odwzorowywanie, czyli „pisanie”

- układanie z nich zdań

- czytanie i pisanie tekstów złożonych z wyrazów

- czytanie i pisanie tekstów złożonych z wyrazów i ilustracji

„czytanie” i „pisanie” to tylko rozpoznawanie i odwzorowywanie tekstów, bez znajomości liter. Okresie nie znają jeszcze w tym okresie wielkich liter ani interpunkcji. Ten okres II - bez znajomości liter - jest wazny, ponieważ na podstawie całościowo opracowanych wyrazów zostanie wprowadzona część liter w okresie III.

Drugi okres nauczania trwa ok. 9 tygodni. Kończy się pod koniec listopada ślubowaniem na ucznia klasy I. Autorka skraca czas realizacji ośrodków okresowych. Niektóre z nich przypadają późno („Jesień w ogrodzie”, „Jesień w sadzie”, „Jesień w parku”), ale nie można ich przestawić w czasie, ponieważ wprowadzone są tam całościowo wyrazy: jest, ma, owoce, są, cebula, robi, tu, tam.

Na okres całościowego czytania i pisania przypada w podręczniku 8 stron z tekstami drukowanymi i 64 strony w ćwiczeniach z tekstami pisanymi. Przy wprowadzaniu całościowym wyrazów rozpoczynam od bohaterów z podręcznika: Ola i Adam - na początku roku szkolnego są to osoby uczniom najbliższe.

Nauka czytania i pisana traktowana jest łącznie, a umiejętności te będą doskonalone w każdej następnej klasie.

Najwięcej trudności sprawiają uczniom te wyrazy, które nie mają jednoznacznego desygnatu: i, to, a, kto, co, jest, ma, są, robi, tu, tam.

Do każdego wprowadzonego wyrazu w ćwiczeniach opracowana jest:

- duża ilustracja

- czerwona etykieta

- etykietki do ćwiczeń w pisaniu (kolor niebieski)

- etykietki drukowane i pisane przeznaczone do klaserów ucznia

Oraz w niektórych:

- ilustracje do kolorowania

- rozsypanki wyrazowe

- testy uzupełniane ilustracjami do ćwiczeń w czytaniu

- teksty do wprawek w czytaniu

Wprowadzenie nowego wyrazu przeprowadzane wg stałego schematu:

- dokładne, bezpośrednie poznanie przedmiotu

- wielokrotne, powolne wypowiadanie zarówno grupowe, jak i indywidualne nazwy przedmiotu

- czytanie napisu i etykietowanie przedmiotu

- zawieszenie ilustracji na tablicy

- omówienie ilustracji na tablicy, nazywanie jej

- czytanie nazwy przedmiotu i etykietowanie ilustracji na tablicy

- omówienie ilustracji z ćwiczeń

- wklejenie ilustracji na kartę

- czytanie etykietek z ćwiczeń

- etykietowanie ilustracji czerwona etykietą

- etykietowanie różnych małych ilustracji na swojej karcie

- czytanie wyrazów pod swoimi ilustracjami

- segregowanie etykietek pisanych i drukowanych

- czytanie etykietek i umieszczanie ich w swoich klaserach

Po opanowaniu umiej. czytania danego wyrazu uczniowie ćwiczą umiejętność pisania:

- pisanie na tablicy po dużym śladzie

- pisanie po wzorze na kalce technicznej

- pisanie palcem po ławce

- pisanie patykiem/palcem po piasku/kaszy/ryżu

- pisanie gumką po ławce

- lepienie wałków z plasteliny i układanie z nich literek i wyrazów

- pisanie po śladzie na etykietach z ćwiczeń

- pisanie samodzielnie na dużej kartce

- podpisywanie ilustracji

- wielokrotne pisanie wyrazu na różnych kartkach

- pisanie na kartach szarego papieru

- pisanie w dniach następnych

- ćwiczenia aż do opanowania umiejętności samodzielnego pisania wyrazu

!! Nigdy wszystkie ćwiczenia na raz - dobór i liczba ćwiczeń zależnie od stopnia trudności opracowywanego wyrazu. W trakcie pisanie uczniowie zawsze głośno wymawiają pisane wyrazy. Dla przybliżenia graficznego obrazu nowego wyrazu nazywam czesci liter: O - duże koło, L - duża laska, l - mała laska, o - małe koło, OLA

Utrwalanie poznanych wyrazów, czytanie i pisanie przeprowadzane w formie wielokrotnych różnych ćwiczeń przez wiele dni i kontynuacja w ciągu całego okresu II, oraz w nastepnych:

- uczniowie etykietują poznane przedmioty i ilustracje znajdujące się w klasie i zawieszone na gazetkach

- czytają przypięte na tablicy magnetycznej etykiety, układają z wyrazów zdania

- czytają wyrazy w klaserach

- układają zdania pod dyktando

- piszą w urozmaiconej formie

W okresie całościowego czytania i pisania uczniowie w dalszym ciągu piszą tylko ołówkiem po kartkach z szarego papieru w formacie A-4. Kartki wkładają w skoroszyt, w chwili zakończenia ośrodka robią z nich zeszyty zbiorcze. Na stronie tytułowej naklejają ilustrację związaną z omawianą w zeszycie tematyką.

Niezbędną pomocą są klasery: każdy uczeń ma 2. Jeden przeznaczony jest na wyrazy pisane, drugi na drukowane.

Klasery wykonane są z grubej folii o wymiarze A-4. Na folii naszyte zostały paski z przezroczystej folii, za którą uczniowie wkładają etykietki z wyrazami. Klasery usztywniam przez przypięcie ich zszywkami do tektury. Tak wykonane klasery są wygodne: uczniowie jednocześnie widzą obrazy graficzne wszystkich wyrazów, łatwo je rozpoznają i potrafią szybciej odnaleźć szukany wyraz. Klasery umożliwiają szybkie sprawdzenie stopnia opanowania umiejętności czytania opracowywanych wyrazów.

- czytanie na zasadzie `skakania' po wyrazach w klaserze - uczniowie pokazują etykietki ołówkiem, bawią się w nauczyciela

Ola	Adam	i	mama	tata
okno	lala	kot	to	a
kto	dom	co	jest	ma
owoce	są	cebula	robi	tu tam

Przy wprowadzaniu poszczególnych ćwiczeń wykorzystuję karty z ćwiczeń z ćwiczeniami graficznymi do:

- pisania po wykropkowanym śladzie

- łączenia punktów

- kreślenie liń itp.

W okresie wstępnym uczniowie nazywali dni tygodnia i oznaczali je kółkiem w odpowiednim kolorze. W II okresie nauki do kolorowych kółek dokładają stopniowo wprowadzane obrazy graficzne nazw dni tygodnia. Codzienne wprowadza się kolejną nazwę dnia tygodnia. Napisy do tych ćwiczeń znajdują się w ćwiczeniach, są drukowane i pisane. Najpierw uczniowie wyszukują pisane wyrazy i układają je wg wzoru zawieszonego na tablicy. Kolejno próbują je odwzorowywać. Po opanowaniu nazw całego tygodnia, dobierają do wzoru pisanego wyraz drukowany:

O - poniedziałek

OO - wtorek

OOO - środa

OOOO - czwartek

OOOOO - piątek

OOOOOO - sobota

OOOOOOO - niedziela

Następnie układają wyrazy pisane i drukowane samodzielnie. Proces przyswajania nazw dni tygodnia, poprawnego ich odczytania i pisania trwa nieraz cały okres etapu całościowego czytania i pisania, a nieraz znacznie dłużej. Prowadzony jest w czasie zajęć wstępnych.

W okresie całościowego czytania i pisania realizuję następujące ośrodki dzienne:

- Ola idzie do szkoły

- Adam jest uczniem klasy I

- Synteza ośrodka (dwa dni)

oraz ośrodki okresowe:

- Życie dziecka w domu rodzinnym (14 dni)

- Dzień Nauczyciela (1 dzień)

- Jesień w sadzie (7 dni)

- jesień w ogrodzie (5 dni)

- Dzień Zmarłych (1 dzień)

- Jesień w parku i na polu (5 dni)

- Święto Narodowe (1 dzień)

- Idzie zima (5 dni)

- Jestem uczniem klasy I (5 dni)

Pod koniec II okresu uczniowie mają uroczystość ślubowania uczniów klasy 1. Przygotowują swój pierwszy samodzielny program artystyczny. Recytują wiersze, śpiewają piosenki, składają uroczyste ślubowanie. Przez to ślubowanie zostają włączone w szerszy krąg społeczny jakim jest cała zbiorowość szkolna.

(Etykietka czarna pisana)

(Etykietka czarna drukowana)

(etykietka czerwona pisana)

okno

(ilustracja)

okno

okno

okno

---