Sieć regionalna przedsiębiorstw
sieć przedsiębiorstw nie zawsze muszą być związane z określonym terytorium, mają jednakże duże znaczenie dla konkurencyjności regionu i działających tam przedsiębiorstw.
Mimo wyraźnych tendencji ku globalizacji zauważalna jest także równoległa tendencja do regionalizacji. Wzrasta znaczenie miejsca,terytorialnej bliskości między różnymi podmiotami działającymi w regionalnej sieci.
Przykłady klastrów:
-Dolina Krzemowa (mikroprocesory)
-Grenoble (energetyka nuklearna, biotechnologia)
-Cambridge  (biotechnologia,przemysł komputerowy i informatyczny)
-Austin, Montpellier (telekomunikacja, oprogramowanie, biotechnologia)
-Technolopis Oulu w Finlandii (telekomunikacja)
-Emilia Romania w północnych Włoszech (ceramika łazienkowa)
Przykłady Polskich klastrów
-Quasi- klaster automatyki przemysłowej w Gdańsku
-klaster poligraficzny w Warszawie
-klaster budowlany w regionie świętokrzyskim
-Tarnowski klaster Plastikowa Dolina
-klastry wiejskie na Lubelszczyźnie agroturystyka

Regionalne sieci nie koniecznie wywodzić się muszą z przemysłów wysoko zaawansowanych.
Jednakże sama bliskość jest niewystarczająca, decydujący jest charakter więzi między podmiotami.
Typową cechą wszystkich regionalnych sfer jest fakt usytuowania w nich dużej liczby małych i średnich przedsiębiorstw aktywnie współpracujących między sobą.
Sieci regionalne składają się z małych i średnich przedsiębiorstw, które są powiązane ze sobą dzięki terytorialnej przynależności do aglomeracji.Często tworzą one tzw. clustery.
MSP tworzą ze sobą luźne formy organizacyjne zlokalizowane w danym regionie licząc, że wspólnie działając zdołają nadrobić braki wynikające z wielkości.
Głównym motywem wzajemnej współpracy są oczekiwania osiągnięcia dużych korzyści dzięki wzajemnie wspomaganemu dążeniu do innowacyjności.
Bardzo często powstanie regionalnej sieci przedsiębiorstw inicjowane i wspierane jest przez siły rządowe. Sprzyja rozwój dużych ośrodków badawczych, ośrodków akademickich.
Przedstawiając grona badawcze tego problemu wskazuję kilka ważnych cech charakteryzujących dla zagadnienia. Są nimi:
-koncentracja geograficzna (bliskość sprzyja współpracy i dyfuzji i innowacji)
-współpraca a konkurencja (wzmacniają efekt synergii)
-koncentracja sektorowa (przedsiębiorstwa mogą pochodzić z sektorów pokrewnych)
-specjalizacja (wysoko duża różnorodność wyspecjalizowanych firm i organizacji)
-współzależność (interakcja między przedsiębiorstwami są dynamiczne i intensywne)
Grono jest zatem geograficznie zakreślonym zbiorem firm z pokrewnych sektorów, które współpracują ze sobą w procesie produkcyjnym, w łańcuchu tworzenia wartości. Pomiędzy nimi nawiązują się powiązania sieciowe, a przynależności do grona w istotny sposób wpływa na indywidualną konkurencyjność.

M.E.Porter definiuje je jako terytorialnie usytuowane skupiska przedsiębiorstw i ich wyspecjalizowanych dostawców, organizacji świadczących usługi oraz firm z sektorów pokrewnych i związanych z nimi instytucjami. Działają one w poszczególnych dziedzinach w ten sposób, że odpowiednio łączone określonym terytorium tworzą łańcuch wartości.
Typową zatem cechą gron jest terytorialne, a nie sektorowe ich wyróżnianie.
Struktury gron są bardzo skomplikowane.
Podstawowym poziomym trzonem są zbliżone co do wielkości przedsiębiorstw, wokół których skupiają się inne o podobnym profilu działalności, podobnych technologiach.
Pozwala to na wyodrębnienie i identyfikację sektorów należących do określonego grona.
Kolejną grupą podmiotów są różnego typu instytucje zabezpieczające przedsiębiorstwa skonsolidowane w gronie w kapitał,specjalistyczną wiedzę, informacje oraz umiejętności. Są to także firmy tworzące infrastrukturę. 
Koniecznym dopełnieniem są zaś jjednostki administracji rządowej i lokalnej, których głównym zadaniem jest tworzenie sprzyjającego klimatu do rozwoju grona.
Grona swą przewagę konkurencyjną kreuje przede wszystkim dzięki:
-zwiększeniu wydajności należących do niego firm, sektorów
-wzmocnieniu ich zdolności do innowacji, a także w ślad za tym rosnącej wydajności
-zachęcaniu do tworzenia nowych firm, co rozszeża sieć i sprzyja efektywności.
-efektem zewnętrznym:

• wzrost dostępności specjalistycznych usług około biznesowych

• inwestycje w infrastrukturę

• wzrost dochodów społeczności lokalnej i regionalnej

• motor rozwoju gospodarki lokalnej i regionalne

Nie każda koncentracja powiązanych ze sobą firm lokalnych może pretendować do określenia jej mianem grona.

włoski model klastra
O-firma należąca do klastra


Model ten obserwowany jest w pewnych częściach Włoch zwanych Terza Italia. Zauważono tam fenomen rozkwitu przemysłu w "nietypowych" północno-wschodnich regionach Włoch w prowincji Emilii a Romana Toscana i Vento. Cechami charakterystycznymi są: brak formalnej struktury,poważany kapitał, wyodrębniono jednostki koordynacyjne oraz fakt nawiązania wzajemnych kontaktów przez właścicieli. Specyficzne dla włoskiego modelu są także bliskie związki rodzinne i wysokie stopnie lokalnej tożsamości.
Duński model klastra

Powielanie modelu włoskiego ze wzg na jego specyfikę było dość trudne. Z inicjatywy zatem duńskiego programu rządowego opracowany został odpowiedni model.
Podstawowy nacisk położono tu na zewnątrz ????? tworzenia więzi kooperacyjnych, co stało się zdaniem brokera sieciowego.
Holenderski model klastra


W modelu tym położono duży nacisk na pobudzenie innowacyjności ścisłą współpracę w dziedzinie B+R inicjowaną aktywną Politykę rządu.

---