LEKCJA 4: Przebieg studiów
a) Postępowanie kwalifikacyjne
O przyjęcie na uczelnię wyższą mogą się ubiegać ci absolwenci liceów i techników, którzy zdali egzamin maturalny (należy dodać, że w roku 2006 Minister Edukacji Narodowej i sportu wprowadził tzw. „amnestię maturalną”, na mocy której uczniowie, którzy nie przekroczyli wymaganego progu 30% punktów z jednego przedmiotu na egzaminie maturalnym, zdają egzamin i otrzymują świadectwo maturalne. Warunkiem jest jednak uzyskanie co najmniej 30% punktów ze wszystkich przedmiotów zdawanych na maturze (łącznie z tym, którego nie zdali). Decyzja ta budziła i budzi nadal liczne kontrowersje wśród uczniów, a także wśród rektorów szkół wyższych, dlatego należy się spodziewać rychłych zmian.)
Zasady przyjęć na I rok studiów są określane autonomicznie przez szkoły wyższe. Niektóre uczelnie organizują egzaminy wstępne, inne przyjmują na studia na podstawie konkursu ocen na świadectwie dojrzałości, jeszcze inne - na podstawie złożonego podania i wniesieniu opłat. Terminy rekrutacji zależą od danej szkoły, a także od kierunku studiów, choć zwykle rekrutacja w szkołach wyższych przebiega między majem a wrześniem.
Na pewno każdy kandydat na studia musi najpierw w odpowiednim terminie złożyć komplet dokumentów. Zwykle wymagane są:
wypełniony formularz z uczelni, świadectwo dojrzałości w oryginale lub odpis świadectwa dojrzałości wydany przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną lub kopię notarialnie poświadczoną, oryginał świadectwa ukończenia szkoły średniej, jego odpis wydany przez szkołę lub duplikat potwierdzony notarialnie, dowód uiszczenia opłaty, kserokopia dowodu osobistego, 4 fotografie, zgodne z wymaganiami stosowanymi przy wydawaniu dowodów osobistych.
Oczywiście każda uczelnia może mieć własne ustalenia odnośnie dokumentów wymaganych od ubiegających się o przyjęcie na studia, dlatego trzeba o wszystko spytać na danej uczelni. Kandydat na studia może składać dokumenty na kilka kierunków, na różnych uczelniach. Należy tylko pogodzić terminy zdawania egzaminów wstępnych, które czasem się pokrywają!Każdy przyszły student (a także obecny, gdyż niewykluczone, że rozpoczniesz w przyszłości jeszcze inne studia…) powinien zapoznać się ze znaczeniem podstawowych terminów związanych z rekrutacją.
Postępowanie kwalifikacyjne to szereg procedur, które prowadzą do przyjęcia kandydata na studia. Może mieć ono następujące formy: egzaminu wstępnego (ustnego bądź pisemnego), rozmowy kwalifikacyjnej, praktycznego sprawdzianu uzdolnień kierunkowych (np. na wydziały aktorskie czy wokalne) konkursu świadectw dojrzałości albo (w przypadku studiów magisterskich II stopnia) konkursu ocen uzyskanych podczas studiów licencjackich. Na ogół postępowanie kwalifikacyjne przeprowadzają wydziałowe lub uczelniane komisje rekrutacyjne. Wyniki, które uzyskują studenci w czasie postępowania kwalifikacyjnego są jawne i zwykle ogłasza się je po każdym etapie. Laureaci i finaliści olimpiad oraz uznanych konkursów przedmiotowych, jak również kandydaci, którzy pomyślnie zdali międzynarodową maturę, przyjmowani są na studia z pominięciem postępowania kwalifikacyjnego. Oczywiście kluczowe znaczenie ma w takich przypadkach uchwała senatu, lecz z reguły uczelniom zależy na pozyskaniu dobrze zapowiadających się kandydatów.
Jeśli podczas postępowania kwalifikacyjnego jedynym kryterium jest konkurs świadectw, to zwykle bierze się pod uwagę średnią z ocen uzyskanych przez kandydata na świadectwie maturalnym. Zwykle jest tak, że komisję rekrutacyjną interesują stopnie z przedmiotów, związanych z kierunkiem, jaki dana osoba zamierza studiować. W praktyce wygląda to następująco: na przykład jeżeli kandydat ubiega się o przyjęcie na kierunki humanistyczne, to istotne są oceny z języka polskiego i historii, jeżeli techniczne - z fizyki i matematyki.
Jeśli warunkiem przyjęcia na studia jest rozmowa kwalifikacyjna, to należy dokładnie dowiedzieć się tego, jaki będzie miała charakter, ponieważ na poszczególnych uczelniach czy wydziałach jest różnie traktowana. Czasem jest tylko miłą, niezobowiązującą rozmową, na przykład na temat tego, dlaczego dana osoba zdecydowała się właśnie na taki kierunek studiów. Niekiedy jednak traktuje się rozmowę kwalifikacyjną jako normalny egzamin z konkretnego przedmiotu. Niemniej jednak do rozmowy należy się dobrze przygotować, by jak najlepiej wypaść.
b) W razie niepowodzenia na egzaminie wstępnym
Każda uczelnia ustala limit przyjęć, czyli liczbę kandydatów, która może być przyjęta na pierwszy rok studiów. Zwykle limity te dla poszczególnych kierunków studiów są ustalane przez rady wydziałów, a następnie zatwierdzane przez rektora. Jeśli istnieje taka potrzeba, rada wydziału może upoważnić dziekana do wystąpienia o zwiększenie limitu.
Osoby, które nie zostały przyjęte na pierwszy rok studiów, mogą złożyć odwołanie. Należy je skierować, zwykle w określonym terminie, do uczelnianej komisji rekrutacyjnej. Komisja ta rozpatruje poszczególne odwołania, jednak ostateczną decyzję o przyjęciu, nie przyjęciu lub powtórzeniu egzaminu podejmuje zwykle rektor.
Jeżeli ktoś zdał egzamin wstępny, ale nie został przyjęty z powodu braku miejsc, może studiować jako wolny słuchacz. Oczywiście możliwość taka nie istnieje na wszystkich uczelniach czy kierunkach, ale warto o nią spytać. Władze uczelni wydają wówczas takiej osobie zgodę na uczestniczenie w zajęciach, jednak nie posiada ona praw studenckich, tzn. nie otrzymuje indeksu, legitymacji studenckiej, stypendium. Natomiast w zależności od uzyskanych wyników, po zakończeniu pierwszego semestru lub roku, część osób posiadająca status wolnych słuchaczy, może zostać przyjęta w poczet pełnoprawnych studentów.
c) Przebieg studiów
W uroczystym dniu immatrykulacji każdy, kto pomyślnie przeszedł etap rekrutacji otrzymuje indeks, składa przysięgę i zostaje przyjęty w poczet studentów, niezależnie od tego, jaki tryb kształcenia i kierunek wybrał.
Rok akademicki zaczyna się zwykle dla wszystkich studentów na początku października i trwa do końca września następnego roku kalendarzowego. Uwaga! - zdarza się czasem, że pierwszy zjazd dla studentów studiów zaocznych jest organizowany w ostatni weekend września - dlatego należy pilnować terminów. Szczegółowa organizacja roku akademickiego ogłoszona jest na ogół przed inauguracją roku akademickiego. Terminarz ustala Rektor, w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studentów.
Rok akademicki zwykle obejmuje:
Okres zajęć wynikających z planu studiów, który podzielony jest z reguły na dwa okresy organizacyjne, zwane semestrami: semestr zimowy i semestr letni;
Dwie sesje egzaminacyjne:
- zimowa, po zakończeniu zajęć semestru zimowego;
- letnia, po zakończeniu zajęć semestru letniego;
Dwie sesje poprawkowe (po sesji letniej i zimowej);
Wakacje zimowe i letnie;
Przerwy w zajęciach wynikające ze świąt państwowych i kościelnych;
Tzw. dni rektorskie;
Praktyki programowe, zajęcia terenowe;
Sesja jest to okres przypadający na koniec semestru, przeznaczony na przeprowadzenie egzaminów. Zajęcia w tym okresie nie odbywają się, a studenci zobowiązani są do zdawania egzaminów, przewidzianych w programie studiów na dany semestr. Natomiast wszystkie zaliczenia odbywają się przed rozpoczęciem sesji, jeszcze w czasie semestru.
Po zakończeniu sesji, zarówno zimowej, jak i letniej, ustala się czas na zdawanie egzaminów poprawkowych - w postaci sesji poprawkowej. Ci studenci, którym nie powiodło się podczas egzaminów w normalnym trybie, mają jeszcze jedną szansę na ich zdanie. Należy pamiętać, że możliwa liczba zdawanych egzaminów jest ograniczona. Na uczelniach o tym, czy okresem rozliczeniowym postępów studentów jest semestr czy rok akademicki, decyduje Rada Wydziału.
Na każdej uczelni studia prowadzone są według programu studiów, który określa:
Plan studiów czyli liczbę godzin przypadającą na poszczególne przedmioty w semestrze, z rozbiciem na rodzaje zajęć (wykłady, ćwiczenia, itp.), punkty ECTS oraz sposób zaliczania przedmiotów: zaliczenie lub egzamin.
Treści programowe poszczególnych przedmiotów, na które składają się:
cele kształcenia
tematy poszczególnych zajęć z uwzględnieniem liczby godzin, które na nie przypadają
sposób i warunki zaliczenia
literatura przedmiotu: podstawowa i uzupełniająca.
Poszczególne kierunki studiów oraz poziomy kształcenia muszą być zgodne ze standardami kształcenia. W tych standardach podane są m.in. treści programów kształcenia i cele kształcenia dla poszczególnych przedmiotów, z podziałem na podstawowe i kierunkowe oraz liczby godzin zajęć.
Ciekawostki: Juwenalia to święto studentów, (łac. iuvenilis oznacza `młodzieńczy'). Ma ono miejsce każdego roku, zazwyczaj w maju, a trwa od kilku do kilkunastu dni. Tradycja juwenaliów wywodzi się ze średniowiecza, kiedy w miastach, w których były uczelnie, na kilka dni władzę przejmowali żacy. Wszystko odbywało się w atmosferze żartu i zabawy. Z tego okresu pochodzi także, praktykowany do dziś w miastach akademickich, zwyczaj symbolicznego przekazania studentom przez prezydenta kluczy do bram miasta. Współczesne juwenalia to przede wszystkim imprezy kulturalno-sportowe, czyli min. koncerty, festyny, pochody, pokazy filmowe, konkursy. Organizatorami są często sami studenci, a do zabawy włącza się niejednokrotnie grono dydaktyczne. Nastrój beztroski i zabawy, jaki panuje w czasie dni studentów, dobrze robi przed wysiłkiem związanym z sesją egzaminacyjną, który czeka studentów w kolejnych tygodniach. Często nazwę juwenalia zastępują inne - związane z nazwą uczelni czy miejsca: Ekonomalia (Akademia Ekonomiczna), Medykalia (Akademia Medyczna), Ursynalia (związana z kampusem SGGW na warszawskim Ursynowie). Juwenalia są znane i praktykowane w całej Europie.
d) Inne formy studiowania (studia indywidualne i studia równoległe)
Studenci mogą także studiować według indywidualnego planu i programu studiów lub podejmować studia równoległe. Na ogół zasady dotyczące tych kwestii ustala rada wydziału.
Studia indywidualne - polegają na rozszerzeniu wiedzy (np. w ramach wybranej specjalności) i na skróceniu okresu studiów.
Studia takie mogą polegać na rozszerzeniu wiedzy w ramach specjalności i na skróceniu okresu studiów. Decyzje w tej sprawie na wniosek studenta podejmuje dziekan. On też ustala indywidualny plan studiów i program nauczania i powołuje opiekuna dla studenta spośród nauczycieli akademickich. Zazwyczaj studia indywidualne mogą podejmować studenci, którzy spełnili następujące warunki:
ukończyli pierwszy roku studiów, ale nie studiują jeszcze na roku, który jest ich regulaminowym ukończeniem;
uzyskali w okresie dotychczasowych studiów średnią ocenę co najmniej dobrą (częściej jest to co najmniej 4,5)
Dziekan może cofnąć decyzję o studiach indywidualnych, jeśli student np. nie zdoła sobie poradzić ze wszystkimi obowiązkami wynikającymi z takiej formy studiowania.
Studia równoległe
Za zgodą właściwych dziekanów, student po zaliczeniu I semestru, może studiować równolegle inne kierunki lub przedmioty, także w innych uczelniach, pod warunkiem wypełniania obowiązków związanych z tokiem studiów na podstawowym kierunku.
Studentowi, który na podstawowym kierunku studiów nie wywiązuje się z obowiązków wynikających z regulaminu studiów obwiązującego na danej uczelni, dziekan cofa zgodę na równoległe kontynuowanie drugiego kierunku.
e) Charakterystyka rodzajów zajęć
Wykład to tradycyjny rodzaj zajęć dydaktycznych, prowadzony zwykle dla dużego grona słuchaczy - najczęściej dla całego roku. Odbywa się w formie monologu wykładowcy, choć czasem dopuszcza się sytuacje, gdy studenci mogą zadawać pytania (które niejednokrotnie przekształcają się w ożywione dyskusje). Odmianą wykładu, spotykaną najczęściej na ostatnich latach studiów, jest wykład monograficzny (popularnie zwany monografem), poświęcony zwykle wąskiej dziedzinie wiedzy albo odrębnemu zagadnieniu. Temat takich wykładów odpowiada przeważnie zainteresowaniom naukowym prowadzącego. Z reguły wykłady nie są obowiązkowe, choć niekiedy trzeba się wpisywać na listę, a wykładowca skrzętnie odnotowuje obecności studentów. Ale naprawdę warto uczęszczać regularnie na wykłady i robić notatki - trud z pewnością odzwierciedli się w ocenie z egzaminu! Co istotne - wykłady na uczelni są otwarte, tzn. może na nie przyjść każdy zainteresowany, chyba że statut stanowi inaczej.
Pogłębieniu i uzupełnieniu wiedzy przekazanej na wykładach służą ćwiczenia. Te zajęcia odbywają się w małych grupach i trwają przeważnie półtorej godziny. Zazwyczaj do ćwiczeń trzeba się wcześniej przygotowywać, zapoznając się z podaną literaturą czy terminologią. Zwykle formą zaliczenia ćwiczeń są kolokwia, które studenci piszą pod koniec każdego semestru.
Zajęcia, które są niejako połączeniem wykładów i ćwiczeń to konwersatoria. Ich sedno stanowi rozmowa między słuchaczami a wykładowcą na zadany wcześniej temat, do którego należy się przygotować. Często nie są to zajęcia obowiązkowe, a formą ich zaliczenia jest napisanie pracy.
Odmianą ćwiczeń na niektórych kierunkach (zwłaszcza technicznych) są laboratoria. Sprawdza się na nich praktyczną wiedzę studentów, nabytą na wykładach i ćwiczeniach. Podczas laboratoriów przeprowadza się różne doświadczenia i szeroko pojęte eksperymenty.
Inną formą zajęć dydaktycznych, realizowanych na uczelniach jest seminarium. Seminarium trwa na ogół cztery semestry na IV i V roku, a jego głównym celem jest napisanie pracy magisterskiej (łac. seminarium oznacza `szkółka roślin' więc seminarium jest niejako „dojrzewalnią” pracy magisterskiej). Na zajęciach uczestnicy zwykle prezentują fragmenty swoich prac, a następnie dyskutują o nich lub o innych określonych problemach badawczych. Prowadzący kieruje dyskusją, a także służy swoimi radami i uwagami. Zazwyczaj warunkiem zaliczenia seminarium jest systematyczny i aktywny w nim udział oraz przedstawienie wymaganych fragmentów pracy magisterskiej. Ta sama forma zajęć występuje na każdego rodzaju studiach - magisterskich, licencjackich, inżynierskich czy podyplomowych, które kończą się napisaniem i obroną pracy.
Zwykle obowiązkowymi zajęciami dla wszystkich studentów są proseminaria. Przygotowują one do samodzielnej pracy na seminariach, tak więc z założenia służą pogłębianiu wiedzy z określonej dziedziny i doskonaleniu narzędzi badawczych związanych z pisaniem pracy magisterskiej. Proseminarium studenci wybierają w samodzielnie lub po konsultacji z promotorem pracy magisterskiej.)
Zajęcia z języka obcego nazywają się lektoratami. Na większości uczelni studenci sami wybierają język, jakiego chcą się uczyć oraz stopień zaawansowania. Przeważnie obowiązują jeden lub dwa języki nowożytne. Studenci medycyny, prawa i niektórych kierunków humanistycznych dodatkowo uczą się łaciny. Lektorat zwykle trwa dwa lata i kończy się zaliczeniem na ocenę lub napisaniem pracy. Na większości uczelni zajęcia językowe organizuje Międzywydziałowe Studium Języków obcych lub inna odpowiadająca mu instytucja.
Częstą praktyką na studiach są też tzw. konsultacje, czyli spotkania z prowadzącym poza zajęciami, na których udziela on wszelkich wyjaśnień, wskazówek i informacji odnośnie problemów zgłaszanych przez studentów i związanych z treścią zajęć czy pisaną pracą. Miejsce i godzinę konsultacji ustala prowadzący, zwykle jest to jedna godzina raz w tygodniu, trakcie której jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Takie zajęcia odbywają się indywidualnie lub w większych grupach - zależnie od aktualnych potrzeb.
Czasem niektóre zajęcia są prowadzone w formie zajęć fakultatywnych. To znaczy, że są one nadobowiązkowe, jednak uczestniczenie w nich pozwala na rozszerzenie wiedzy w wybranych dziedzinach.
Na niektórych kierunkach studiów organizowane są warsztaty. Są to zajęcia umożliwiające studentom zdobycie praktycznych umiejętności już podczas studiów. Jeśli warsztaty objęte są programem zajęć - są obowiązkowe. Najczęściej organizowane są na kierunkach architektonicznych, prawniczych, technicznych, pedagogicznych. Mianem `warsztaty' określa się też często różnego rodzaju szkolenia dla studentów i absolwentów, inicjowane przez np. Biuro Karier Studenckich lub uczelniane Biura Pośrednictwa Pracy. Dzięki takim warsztatom, prowadzonym przez specjalistów od autoprezentacji czy public relations studenci mają okazję zapoznać się ze skutecznymi technikami komunikacyjnymi, zdobyć umiejętności przygotowywania cv, listu motywacyjnego, formularzy aplikacyjnych - czyli podwyższyć swoje kwalifikacje, a tym samym - szanse na rynku pracy. Zwykle spotkania takie nie są obowiązkowe - może uczestniczyć w nich każdy chętny, a odbywają się poza terminami zajęć.
Na uczelniach organizowane są także sympozja (konferencje naukowe). Nie są one formą zajęć w tradycyjnym znaczeniu, choć gromadzą naukowców, praktyków i osoby zainteresowane określonym działem nauki. Sympozja organizowane są w zakresie danej uczelni, choć najczęściej uczestniczą w nich także naukowcy z innych uczelni z kraju i z zagranicy. Na sympozjach przedstawiane są wyniki badań naukowych, wygłaszane są krótkie wykłady monograficzne, odbywają się dyskusje na dany temat. Konferencje naukowe, w zależności od liczby uczestników i ilości materiału, który jest prezentowany, trwają od 2 do 5 dni (choć czasem nawet dwa tygodnie). Studenci uczestniczą w nich jako słuchacze, a obecność na sympozjum zwykle nie jest obowiązkowa. Jednak warto przyjść choćby na jeden lub dwa wykłady - są okazją nie tylko do zapoznania się z aktualnym stanem badań w interesującej nas dziedzinie, ale także do spotkania największych sław naukowych.
Na niektórych kierunkach studiów organizowane są ćwiczenia projektowe. Na takich zajęciach studenci, pod kierunkiem prowadzącego zajęcia, pracują (osobno lub w zespołach) nad zaplanowaniem i wykonaniem zasadniczych części projektów, przewidzianych programem przedmiotu. Ćwiczenia te służą kształtowaniu odpowiednich umiejętności oraz zdobywaniu doświadczenia zawodowego.
Studentów obowiązują także zajęcia z wychowania fizycznego (chyba, że mają zaświadczenie zwalniające ich z zajęć). Zwykle można wybrać sobie rodzaj zajęć - normą jest, że uczelnie organizują kilka lub kilkanaście sekcji sportowych. Najpopularniejsze z nich to: siatkówka, piłka ręczna, nożna lub halowa, basen, taniec. Zazwyczaj zajęcia odbywają się poza uczelnią, a zaliczenie należy uzyskać po każdym semestrze zajęć.
Na pewno spotkasz się także z terminami: przedmioty obligatoryjne i przedmioty obieralne. Przedmioty obligatoryjne, jak wskazuje nazwa (łac. obligatorius `obowiązujący'), to takie, które są obowiązkowe dla wszystkich studentów. A już od konkretnych wymagań programowych zależy, czy obowiązują w zakresie danego roku, kierunku czy specjalności. Natomiast przedmioty obieralne możesz sobie wybrać sam. Na przykład w ramach konwersatorium, które musisz zaliczyć, może być oferowanych kilka różnych tematycznie zajęć. Student ma możliwość wybrania tego, które go najbardziej interesuje.
Szkolenie biblioteczne (nazywane niekiedy szkoleniem z przysposobienia bibliotecznego) jest obowiązkowe dla studentów I roku. Odbywa się na początku roku akademickiego, a czasem jeszcze przed rozpoczęciem zajęć. Studenci uczą się na nim tego, jak korzystać z biblioteki i samodzielnie zamawiać potrzebną literaturę. Często na koniec szkolenia bibliotecznego należy napisać krótki test. Potwierdzeniem odbycia szkolenia jest wpis do indeksu. Na ogół zaliczenie szkolenia bibliotecznego jest warunkiem uzyskania legitymacji uprawniającej do korzystania z biblioteki. Na niektórych uczelniach takie szklenie jest przeprowadzane on-line za pośrednictwem Internetu.
f) Sesja czyli jak przejść na kolejny semestr
Na początku semestru każdy nauczyciel jest zobowiązany poinformować swoich studentów o sposobie zaliczenia przedmiotu, który prowadzi oraz podać program i zalecaną literaturę. Tak więc już na samym starcie wiesz, czego możesz spodziewać się na egzaminie lub zaliczeniu. I od Ciebie zależy jak tę wiedzę wykorzystasz - czy będziesz uczyć się regularnie czy odłożysz naukę aż do sesji.
Zazwyczaj w szkołach wyższych obowiązuje studentów następujący warunek: we wszystkich przypadkach, gdy z przedmiotem związane są wykłady, ćwiczenia, konwersatoria, zajęcia laboratoryjne czy inne, a w planie studiów jest obowiązek ich zaliczenia, warunkiem przystąpienia do egzaminu z tego przedmiotu jest uprzednie uzyskanie zaliczenia tych zajęć.
W szkołach wyższych praktykowanych jest kilka form zaliczenia przedmiotu - zwykle zależy to od rodzaju zajęć. Są to:
Zaliczenie - prowadzący do indeksu wpisuje `zal' , co oznacza `zaliczono'. Samym zaliczeniem, bez oceny, kończą się przedmioty mniej istotne.
Zaliczenie na ocenę - prowadzący wpisuje do indeksu ocenę.
Warunki zaliczenia ustala prowadzący zajęcia. Niekiedy jedynym wymaganym kryterium zaliczenia jest sama obecność na zajęciach. Choć na ogół bierze się także pod uwagę aktywność na zajęciach, oceny z kolokwium (czyli sprawdzianów, najczęściej w formie pisemnej, obejmujących daną partię materiału, przeprowadzanych kilka razy w semestrze). Często podstawą zaliczenia i otrzymania oceny jest napisanie pracy, której temat obejmuje zakres treści objętych danym przedmiotem. Koniec zajęć w danym semestrze jest podstawowym terminem uzyskania zaliczenia wszystkich zaliczeń.
Egzamin - to sprawdzian wiedzy z całości przedmiotu, przeważnie dotyczy materiału poruszanego zarówno na ćwiczeniach, jak i wykładach. Egzamin może mieć formę ustną lub pisemną. Egzaminujący powinien odpowiednio wcześniej poinformować o tym studentów. Otrzymaną na egzaminie ocenę wpisuje się do indeksu. Jeśli student uzyska ocenę pozytywną, to jest ona ostateczna.
Ocenę z każdego egzaminu oraz zaliczenia na ocenę wpisuje się do protokołu egzaminacyjnego (który ma prowadzący) oraz do karty egzaminacyjnej i indeksu studenta wraz z datą i podpisem osoby przeprowadzającej egzamin lub zaliczenie.
Praktykowanych jest kila rodzajów egzaminów:
Egzamin zerowy - (tzw. „zerówka”) czyli egzamin wyprzedzający sesję, jego termin ustala egzaminujący. Studenci, którzy zdają w terminie „zerowym” mają, w razie niepowodzenia, szansę na poprawienie się w normalnym terminie. Nie jest to egzamin obowiązkowy, ale odciąża studenta w trakcie sesji (pod warunkiem zdania) i zwiększa liczbę możliwych podejść. Zwykle warunkiem podejścia do tego egzaminu jest uzyskanie zaliczenia odpowiednich zajęć.
Egzamin w czasie sesji - czyli egzamin w normalnym trybie.
Egzamin poprawkowy - to dodatkowe podejście do egzaminu, którego student nie zaliczył w czasie sesji. Student ma prawo do co najmniej jednej poprawki, jednak może ich być więcej - wszystko zależy od wewnętrznych ustaleń.
Egzamin komisyjny - jest to ostatnia szansa zaliczenia przedmiotu dla studentów, którzy nie zdołali zaliczyć egzaminu poprawkowego. Student zdaje ten egzamin przed specjalną komisją, w skład której wchodzą, oprócz właściwego egzaminatora, także dodatkowe osoby. Zwykle są to: dziekan wydziału, prodziekan, przedstawiciel samorządu studenckiego. W razie niepowodzenia na tym egzaminie, student zostaje skreślony z listy studentów.
Student, który nie zaliczy tylko jednego przedmiotu ma możliwość ubiegania się o warunek, czyli szansę powtarzania niezliczonego przedmiotu, a następnie powtórnego jego zaliczenia. Należy w tym celu napisać odpowiednie podanie i złożyć je u dziekana, ponieważ to on podejmuje decyzję. Każda uczelnia czy wydział może mieć własne ustalenia odnośnie warunków. Zazwyczaj konieczne jest, by student uzyskał określoną liczbę punktów ECTS z pozostałych przedmiotów. Jeśli podanie studenta zostanie rozpatrzone pozytywnie, to w następnym roku akademickim ma on obowiązek uczestniczyć w zajęciach z niezliczonego przedmiotu, równocześnie studiując normalnym trybem. Właściwie na wszystkich uczelniach, niezależnie od tego czy są to studia stacjonarne czy niestacjonarne, za warunek pobierana jest opłata; jej wysokość często zależy od kierunku studiów, a ustala ją uczelnia.
Reaktywacja to ponowne podjęcie studiów po skreśleniu z listy studentów. Osoba, która została skreślona na drugim lub wyższym roku, może być przyjęta na studia od następnego roku akademickiego (wznowienie studiów), pod warunkiem, że skreślenie z listy studentów nie nastąpiło z powodu ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni. Każdy student, po skreśleniu, ma ustalony czas na napisanie odwołania. Zwykle tymi sprawami zajmuje się dziekan lup prodziekan do spraw studenckich, do tych osób należy więc kierować podania.
Jeśli skreślenie miało miejsce na pierwszym roku, to ponowne przyjęcie na studia następuje na ogólnych zasadach obowiązujących przy rekrutacji. Ta sama reguła zobowiązuje, jeśli od daty skreślenia z listy studentów (np. w wypadku gdy student sam zrezygnował) minęło więcej niż 5 lat, chyba że kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej postanowi inaczej. Czasem może on zdecydować o przywróceniu na studia, pod warunkiem powtórzenia jakiegoś fragmentu studiów i zaliczenia odpowiednich egzaminów bądź uzupełnienia różnic programowych. Za kontynuację studiów pobierana jest opłata. Zwykle na studiach doktoranckich nie przewiduje się reaktywacji.
6