LEKCJA 8: Co każdy student powinien wiedzieć ?
a) Urlopy od zajęć
Każdemu studentowi przysługuje prawo do uzyskania urlopu od zajęć w uczelni. Zasady przyznawania urlopów każda szkoła wyższa określa w regulaminie studiów. Zwykle urlopy (tzw. dziekańskie) przyznawane są na okres jednego semestru lub jednego roku (z wyjątkiem urlopu zdrowotnego)
na następujących warunkach:
urlop zdrowotny - przyznawany na prośbę studenta złożoną nie później niż w ciągu 1 miesiąca od zaistnienia przyczyny urlopu. Urlop zdrowotny może zostać udzielony studentowi tylko na podstawie orzeczenia uprawnionej komisji lekarskiej. Po urlopie zdrowotnym student zobowiązany jest przedłożyć w dziekanacie zaświadczenie o tym, że jego stan zdrowia umożliwia mu kontynuowanie nauki. Okres, podczas którego student przebywa na tym urlopie, nie jest wliczany do dopuszczalnego czasu studiów.
urlop losowy - może być przyznawany w razie zaistnienia ważnych, udokumentowanych sytuacji losowych, które przez dłuższy czas uniemożliwiają studentowi uczestnictwo w zajęciach (np. urodzenie i wychowywanie dziecka, konieczność podjęcia pracy).
urlop nieuwarunkowany - przyznawany jest na prośbę studenta, pod warunkiem zaliczenia przez niego co najmniej drugiego roku studiów oraz nie powtarzania wcześniej żadnego roku. Odpowiedni wniosek powinien zostać złożony przed okresem, na który planowany jest urlop.
Zwykle student ma prawo skorzystać z urlopu rocznego jeden raz w ramach toku studiów. Jednak, w szczególnych wypadkach (gdy pojawią się okoliczności uniemożliwiające udział w zajęciach dydaktycznych, związane ze złym stanem zdrowia, niepełnosprawnością czy urodzeniem i wychowywaniem dziecka) studentowi może dostać zgodę na przedłużenie urlopu lub na dodatkowy urlop. Wniosek o przyznanie urlopu student powinien przedłożyć kierownikowi podstawowej jednostki organizacyjnej (czyli zwykle - dziekanowi), do niego bowiem należy decyzja.
W okresie korzystania z urlopu student zachowuje uprawnienia studenckie. Wyjątkiem jest prawo do korzystania z pomocy materialnej, chyba że regulamin studiów lub przepisy dotyczące tej pomocy stanowią inaczej. Z reguły, w czasie trwania urlopu student może, po uzyskaniu zgody dziekana i na warunkach przez niego określonych, brać udział w zajęciach i zdawać egzaminy. W przypadku urlopu zdrowotnego dziekan może dopuścić studenta do niektórych zajęć, egzaminów i zaliczeń wyłącznie za zgodą lekarza. Studentowi I roku przyznawany jest tylko urlop zdrowotny. Za okres urlopu uczelnie nie wymagają opłat, chyba że w tym czasie student uczestniczył w zajęciach, zaliczał je i przystępował do egzaminów.
Uwaga! Odpowiednio uzasadnione podanie o udzielenie urlopu, skierowane do dziekana swojego wydziału, student zobowiązany jest złożyć w dziekanacie. Powinien to zrobić bezpośrednio po zaistnieniu przyczyny, która stanowi podstawę do jego udzielenia, a nie dopiero w chwili (co jest częstą praktyką), gdy już przesądzone zostało, że nie zaliczy semestru.
b) Skreślenie z listy studentów, ponowne przyjęcie na studia
Skreślenia z listy studentów dokonuje zwykle kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej. Może to nastąpić w przypadku, gdy student:
Nie zaliczy roku studiów lub nie uzyska absolutorium na zasadach określonych w regulaminie studiów, o ile nie przysługuje już studentowi prawo do powtarzania roku; Nie będzie wykazywał postępów w nauce w stopniu wykluczającym zaliczenie roku studiów (zwykle przesądza o tym specjalna komisja); Nie uiści obwiązujących opłat, związanych z odbywaniem studiów (mimo wcześniejszych upomnień i wezwań); Nie złoży pracy dyplomowej w terminie określonym w regulaminie studiów; Nie zda egzaminu dyplomowego; Zrezygnuje ze studiów lub w ogóle ich nie podejmie; Zostanie ukarany karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni.
Student ma prawo do odwołania się od decyzji o skreśleniu go z listy studentów. Pisemna decyzja o skreśleniu z listy studentów, przedstawiona studentowi powinna zawierać: datę jej podjęcia, podstawę prawną, uzasadnienie oraz pouczenie o trybie odwołania się od tej decyzji
Ponowne przyjęcie na studia osoby, która została skreślona z listy studentów na pierwszym roku studiów, odbywa się na ogólnych zasadach obowiązujących przy rekrutacji na studia. Na wniosek osoby skreślonej z listy studentów roku drugiego lub wyższego, może być ona przyjęta na studia od następnego roku akademickiego (wznowienie studiów), chyba że skreślenie z listy studentów nastąpiło z powodu ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni. Zgodę na wznowienie studiów wyraża kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej. Zwykle jest tak, że jeśli od daty skreślenia z listy studentów przerwa wynosi więcej niż 5 lat, przyjęcie na studia następuje na ogólnych zasadach rekrutacji na pierwszy rok studiów, chyba że kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej postanowi inaczej.
c) Na czym polega okresowa ocena nauczycieli akademickich
Według ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 roku wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie nie rzadziej niż co cztery lata. Celem oceny jest ustalenie tego, w jakim stopniu wypełniają oni swoje obowiązki, przewidziane na danym stanowisku (pracownicy naukowi, pracownicy naukowo-dydaktyczni, pracownicy dydaktyczni). Kryteria oraz tryb dokonywania okresowej oceny określa statut każdej uczelni.
W ocenianiu uczestniczą także studenci - ich opinii zasięga się przy dokonywaniu oceny dotyczącej wypełniania przez nauczycieli akademickich obowiązków dydaktycznych. W tym celu przeprowadza się wśród studentów anonimowe badania ankietowe. Za prawidłowe przeprowadzenie ankietyzacji zwykle odpowiada rektor oraz dziekan (lub kierownik innej jednostki organizacyjnej). Na ogół udział studentów w ankietyzacji jest obowiązkowy. Ankiety mogą mieć formę papierową lub elektroniczną. Zwykle studenci oceniają swych nauczycieli w następujących kategoriach: aktualność i poziom przekazywanych treści nauczania, umiejętność nawiązywania kontaktu ze studentami, dostępność nauczyciela poza zajęciami, sumienność w wykonywaniu obowiązków dydaktycznych. O wynikach ankiet informowani są: dziekan, nauczyciel, którego dotyczyła ankieta oraz jego bezpośredni przełożony. Jeśli poszczególni nauczyciele wyrażą zgodę, wyniki ankiet mogą być podane do publicznej wiadomości. W całościowej ocenie nauczyciela brane są pod uwagę, oprócz wyników ankiet studenckich, także inne czynniki, między innymi: opracowywanie nowych programów i treści nauczania, publikacje naukowe, sprawowanie opieki nad studentami piszącymi prace dyplomowe. W zależności od zakresu obowiązków danych pracowników, ocenia się ponadto: działalność naukową, działalność organizacyjną w uczelni, a także uwzględnia się aktywność poza uczelnią (organizowanie konferencji, sympozjów naukowych, uczestnictwo w organizacjach naukowych, redagowanie czasopism). Okresowa ocena nauczycieli akademickich jest podstawą do podejmowania decyzji o dalszym zatrudnieniu danego nauczyciela, brana jest także pod uwagę przy wszelkich okolicznościach dotyczących awansów, wyróżnień czy nagród.
d) Ważne dokumenty szkoły wyższej - statut i regulamin studiów
Statut uczelni to akt prawny, który reguluje jej wewnętrzną organizację, określa cele istnienia oraz tryb jej działania.
Statut uczelni publicznej uchwala jej senat większością co najmniej dwóch trzecich głosów swojego składu, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w uczelni. Uczelnia publiczna, która posiada mniej niż cztery uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, musi przedłożyć treść statutu do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego.
Statut uczelni niepublicznej nadaje jej założyciel albo uchwala organ kolegialny uczelni wskazany w statucie. Statut uczelni niepublicznej określa sposób przejęcia funkcji założyciela w razie jego śmierci, jeżeli jest osobą fizyczną albo likwidacji, jeżeli jest osobą prawną oraz zasady i tryb likwidacji uczelni, z uwzględnieniem zobowiązań założyciela uczelni w przypadku jej likwidacji. Przejęcie funkcji założyciela wymaga zgody ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego wyrażonej w formie decyzji administracyjnej. Tak samo jak w przypadku uczelni publicznych, Uczelnia publiczna, która posiada mniej niż cztery uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, musi przedłożyć treść statutu do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego.
Regulamin studiów
Regulamin powinna posiadać każda szkoła wyższa. Określa on prawa i obowiązki studentów, związane z tokiem studiów. Poza tym precyzuje przepisy jakie obowiązują w danej uczelni, dotyczące następujących kwestii:
Organizacji studiów
Praw i obowiązków studenta
Warunków indywidualnego toku nauczania i indywidualnej organizacji studiów
Praw i obowiązków studenta
Warunków zmiany uczelni, kierunku studiów i systemu kształcenia
Warunków zaliczenia roku (semestru)
Okoliczności skreślenia z listy studentów
Kryteriów wznowienia studiów
Warunków udzielania urlopów
Opłat za studia
Kryteriów przyznawania stypendiów, nagród i wyróżnień
Prac dyplomowych i składania egzaminów końcowych
Zasad ukończenia studiów
e) O czym należy koniecznie pamiętać
Samorząd studencki tworzą wszyscy studenci uczelni. Samorząd działa na podstawie regulaminu, który musi być zgodny ze statutem uczelni. Reprezentantem ogółu studentów są organy samorządu studenckiego. Do ich zadań należy: prowadzenie na terenie uczelni działalności w zakresie spraw socjalno-bytowych i kulturalnych studentów, decydowanie w kwestii podziału środków przeznaczonych na cele studenckie. Przedstawiciele samorządów studenckich uczelni w kraju tworzą Parlament Studentów Rzeczpospolitej Polskiej. Parlamentowi Studentów przysługuje prawo opiniowania projektów aktów normatywnych (prawodawczych) odnoszących się do studentów, a przedstawianych przez Ministra Edukacji Narodowej oraz prawo do wyrażania opinii i przedstawiania wniosków w sprawach dotyczących ogółu studentów.
W sytuacji, gdy nastąpi zbiorowy spór dotyczący istotnych spraw czy interesów studentów, może zostać podjęta akcja protestacyjna, nienaruszająca przepisów obowiązujących w danej uczelni. Decyzję o proteście może podjąć samorząd studencki, w tym Parlament Studentów lub inne stowarzyszenie zrzeszające wyłącznie studentów. Na podobnych warunkach, gdy negocjacje lub podejmowane formy protestu nie doprowadziły do rozwiązania konfliktu, studenci mogą przystąpić do strajku (czyli powstrzymywania się od uczęszczania na zajęcia z możliwością pozostania na uczelni).
Student a służba wojskowa - Osoby, które decydują się na rozpoczęcie nauki na studiach wyższych, nie powinny zapominać o służbie wojskowej, jeśli nie zostali wcześniej przeniesieni do rezerwy. Nieuregulowany stosunek do służby wojskowej może stać się dużym problemem w najmniej oczekiwanym momencie. Generalnie studentom przysługuje prawo do odroczenia służby wojskowej na okres studiów, choć w pewnych okolicznościach może być inaczej (np. w sytuacji, gdy ktoś nadal studiuje, a przekroczy 27. rok życia). Student pierwszego roku, który chce uzyskać odroczenie, musi sam zgłosić się w ciągu 14 dni od rozpoczęcia roku akademickiego do właściwej mu Wojskowej Komendy Uzupełnień i przedstawić zaświadczenie o tym, że studiuje. Zwykle odpowiednie zaświadczenie można pobrać w dziekanacie. Uwaga! W przypadku skreślenia studenta z listy studentów, uczelnia ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym WKU. Dlatego - by pomóc rozwiązać studentom tę kwestię, Ministerstwo Obrony Narodowej przy współpracy z wyższymi uczelniami, stworzyło dla nich rozwiązanie, polegające na spełnieniu przez studentów (a także studentki) obowiązku zasadniczej służby wojskowej w trakcie studiów i, w konsekwencji, przeniesieniu do rezerwy bez konieczności odbycia służby czynnej. Jednak skorzystać z tej szansy mogą tylko studenci II roku studiów (studiujący w trybie dziennym, zaocznym, wieczorowym lub eksternistycznym).
Pierwszym etapem szkolenia wojskowego w trakcie studiów jest zaliczenie zajęć z przysposobienia obronnego. Są to zajęcia prowadzone w formie samokształcenia i konsultacji, rzadziej wykładów; trwają jeden semestr i kończą się egzaminem. Następnie, po zdaniu tego egzaminu, student składa wniosek o odbycie przeszkolenia wojskowego. Po dopełnieniu wszystkich formalności należy czekać na decyzję o zakwalifikowaniu do odbycia szkolenia wojskowego. Takie przeszkolenie ma miejsce w jednostkach wojskowych, w jednym sześciotygodniowym okresie w czasie studiów w wakacyjnej przerwie międzysemestralnej - termin ustala się ze studentem. Po przejściu przeszkolenia studenci przenoszeni są do rezerwy w stopniu kaprala.
Natomiast absolwenci szkół wyższych, którzy nie skorzystali z możliwości krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego, podlegają długotrwałemu przeszkoleniu wojskowemu. Odbywa się ono w jednostkach wojskowych i trwa do trzech miesięcy. Przeszkolenie to kończy się egzaminem, po zaliczeniu którego żołnierz jest przenoszony do rezerwy w stopniu kaprala.
Organizacje studenckie - Na wielu uczelniach działają organizacje studenckie. Mogą mieć one różne profile działalności. Najczęściej są to koła naukowe, zespoły artystyczne i P sportowe.
f) Co jeszcze warto wiedzieć...
Uczelniane Centrum Informatyczne Uczelniane Centrum Informatyczne to ogólnouczelniana jednostka organizacyjna, która funkcjonuje w coraz większej liczbie szkół wyższych. UCI świadczą szeroko rozumiane usługi informatyczne, zakres ich funkcjonowania na każdej uczelni wynika z jej potrzeb, prowadzonej działalności dydaktycznej, a także wielkości.
Kampus - Tak określa się teren, na którym znajdują się budynki wyższej uczelni (poszczególnych wydziałów czy instytutów). Zwykle w skład kampusu wchodzą także biblioteka, domy studenckie, budynki administracyjne, stołówka, przychodnia czy muzeum uczelni. Nazwa `kampus' pochodzi z jęz. łacińskiego, gdzie oznacza `pole, równina'.
Aula - Jest to duża, reprezentacyjna sala. Tego typu salę, a najczęściej kilka, posiada każda szkoła wyższa. W aulach, ze względu na rozmiary, zwykle zamontowany jest sprzęt nagłaśniający. Odbywają się tam różnego rodzaju spotkania, sympozja, konferencje, wykłady, projekcje filmowe.
Okienko - Tak potocznie nazywa się przerwę między zajęciami. W zależności od ułożenia planu, może wynosić nawet kilka godzin. Można ten czas wykorzystać na nadrobienie zaległości czytelniczych, przygotowanie się do zajęć itp.
Starosta - Każdy rocznik danego kierunku studiów wybiera swojego przedstawiciela - jest nim właśnie starosta.Do jego głównych obowiązków należy pośredniczenie między studentami a dziekanem, dziekanatem czy prowadzącymi zajęcia. Starosta zajmuje się również zbieraniem indeksów i legitymacji do wypełnienia, zapisami na dane zajęcia lub egzaminy. W różnych sprawach występuje także w imieniu swych kolegów. Zwykle starosta wybierany jest na roczną kadencję, ale jeśli dobrze wypełnia swe obowiązki (i wyraża taką wolę) - sprawowanie tej funkcji może przedłużyć się na cały okres studiów.
Skrypt to podręcznik akademicki, wydawany w niewielkim nakładzie, najczęściej przez uczelnię. Zwykle skrypt przeznaczony jest dla wąskiego grona odbiorców, np. studentów jednego roku określonego kierunku studiów.
Otrzęsiny to studencki zwyczaj wywodzący się z czasów średniowiecza. Polegał on na poddawaniu różnym, na ogół żartobliwym próbom, każdego studenta, który wstępował na uniwersytet. Jeśli przeszedł pomyślnie sprawdzian - przyjmowano go w poczet studentów. Ten studencki rytuał przygotowywali koledzy ze starszych lat studiów.
Współczesne otrzęsiny to przede wszystkim zabawa przy muzyce: koncerty, imprezy w klubach. Gdzieniegdzie tylko przetrwała tradycja sprawdzania nowych żaków.
g) Biblioteka
Każda szkoła wyższa posiada własną bibliotekę, dzięki której studenci mają dostęp do materiałów dydaktycznych. Często przy poszczególnych wydziałach zorganizowane są mniejsze biblioteki ze zbiorem książek z literaturą przedmiotu, które udostępniane są studentom.
Do biblioteki, nie tylko uczelnianej, trzeba się zapisać. Studenci, zwykle po zaliczeniu szkolenia bibliotecznego, które ma miejsce na początku pierwszego roku studiów, otrzymują imienną kartę biblioteczną. Wcześniej muszą zapoznać się z regulaminem biblioteki i podpisać deklarację o jego akceptacji.
Katalogi:
Każda ksiązka, która znajduje się w zbiorach bibliotecznych opisana jest w katalogach. Katalogi to uporządkowane zestawienia dokumentów bibliotecznych (książki, czasopisma, mapy, slajdy), usprawniające ich odszukanie. Aby łatwiej było znaleźć potrzebną pozycję, dostępne są różne rodzaje katalogów:
alfabetyczny - wszystkie pozycje uporządkowane są alfabetycznie (np. według nazwisk autorów, tytułów, nazw wydawnictw),
rzeczowy - książki podzielone są według haseł, związanych z danymi zagadnieniami czy dziedzinami wiedzy, pod jednym hasłem może znajdować się wiele różnych pozycji,
topograficzny - dostępne pozycje uszeregowane są zgodnie z ułożeniem na półkach (w zbiorze podręcznym) lub zgodnie z porządkiem ich magazynowania.
W większości bibliotek do dyspozycji studentów są katalogi komputerowe w systemie wewnętrznym biblioteki lub katalogi dostępne przez Internet (zwykle po uprzednim zalogowaniu się).
Wypożyczenie:
Aby wypożyczyć potrzebną książkę, trzeba odnaleźć ją w odpowiednim katalogu, a następnie wypełnić rewers, czyli karteczkę, która jest zamówieniem na książkę. Do rewersu należy wpisać sygnaturę książki (przypisany jej numer), zwykle także tytuł, tom, nazwisko autora. Wypełniony rewers przekazuje się bibliotekarzowi lub wrzuca do specjalnego pudełka na zamówienia. Po czasie, który zwykle określa każda biblioteka, można odebrać książkę w wyznaczonym do tego miejscu. Zwykle biblioteka ustala limit książek, które student może jednorazowo wypożyczyć. Książki wypożycza się na określony czas (zwykle jeden tydzień). Jeśli dana pozycja będzie nam potrzebna dłużej, możemy przedłużyć okres wypożyczenia - na ogół o kolejny tydzień. W przypadku nie zwrócenia książki we właściwym terminie zostanie nałożona na nas kara pieniężna. Jej wysokość określa regulamin biblioteki. Zdarza się, że biblioteka uczelni nie dysponuje pozycją, która akurat jest studentowi potrzebna, zwykle wówczas jest możliwość sprowadzenia jej z innej biblioteki.
Czytelnia:
Przy bibliotece na ogół znajduje się czytelnia. Można w niej w ciszy czytać lub uczyć się. Atmosfera koncentracji i skupienia, jaka panuje w czytelni sprzyja efektywnej pracy intelektualnej.
1