LEKCJA 6: Skąd wziąć pieniądze na studia??

Wstęp - Rozpoczęcie studiów większość osób napawa optymizmem - fakt dostania się na wymarzony kierunek, dobra atmosfera na uczelni, świetni ludzie na roku. Jest tylko jedno „ale”. Nawet wówczas, gdy student uczy się na studiach dziennych w szkole państwowej, potrzebne mu są pieniądze. Mieszkanie, jedzenie, książki, ksero, przejazdy - wszystko kosztuje i to niemało. W dobrej sytuacji są ci, których mogą utrzymywać rodzice. Jednak, z różnych względów, nie zawsze jest to możliwe. Są także takie osoby, które traktują rozpoczęcie studiów jako rzeczywiste wejście w dorosłe życie i chcą być niezależne finansowo. Okazuje się, że nie jest to przedsięwzięcie niewykonalne i jest kilka źródeł, z których można uzyskać pieniądze na studia.

a) Praca dla studenta

Znalezienie takiej pracy, która zapewni utrzymanie oraz będzie do pogodzenia z nauką i regularnym uczęszczaniem na zajęcia (gdy na rynku pracy wymagana jest dyspozycyjność!) to nie lada wyzwanie. Studenci studiów niestacjonarnych są w o tyle dobrej sytuacji, że ze względu na czas, jakim dysponują w ciągu tygodnia, mogą łatwiej znaleźć stałą pracę. Większość z nich właśnie z tego powodu wybiera taki tryb studiowania.

Przed rozpoczęciem poszukiwania pracy należy przemyśleć kilka kwestii. Dobrze jest zacząć od określenia swoich rzeczywistych kwalifikacji i predyspozycji. Warto sporządzić listę konkretnych umiejętności (obsługa komputera, prawo jazdy, znajomość języków obcych) i cech osobowości, które mogą być cenne dla potencjalnego pracodawcy (łatwość nawiązywania kontaktów, umiejętność pracy w zespole, odporność na stres, zdyscyplinowanie, punktualność, rzetelność). Każdy powinien także dobrze zastanowić się, jaki rodzaj pracy najbardziej mu odpowiada. Oczywiście nie można mieć zbyt wygórowanych wymagań, bo może szybko okazać się, że na wymarzonym stanowisku nikt nie chce nas zatrudnić. Z drugiej zaś strony, nie trzeba godzić się na pierwszą lepszą pracę, jaką ktoś zaproponuje. Natomiast jeśli uda się nam znaleźć pracę związaną z kierunkiem studiów, można zacząć zdobywać doświadczenie zawodowe, które z pewnością zaprocentuje po uzyskaniu dyplomu. Dobrze jest także postarać się, jeszcze przed przystąpieniem do poszukiwań, o komplet dokumentów, jakich standardowo wymagają pracodawcy: życiorys, list motywacyjny, cv, zdjęcia, NIP, zaświadczenie z uczelni o studiowaniu.

Żeby znaleźć pracę, trzeba wiedzieć, gdzie jej szukać. Należy przy tym wykorzystać wszelkie dostępne źródła informacji. A oferty pracy dla studentów można znaleźć między innymi poprzez:własną sieć kontaktów (rodzina, znajomi); Akademickie Biura Karier, które zajmują się pomaganiem studentom i absolwentom w znalezieniu pracy (zbierają i udostępniają studentom oferty pracy stałej i sezonowej, informują o firmach, zainteresowanych współpracą ze studentami, organizują bezpłatne i płatne praktyki);

ogłoszenia prasowe; Internet; agencje pośrednictwa pracy (zwłaszcza te, specjalizujące się w ofertach pracy specjalnie dla studentów, proponujące prace w kraju i za granicą);

agencje pracy tymczasowej; urzędy pracy - można znaleźć tu oferty pracy, a także porady prawne, dotyczące warunków zatrudnienia czy praw pracowniczych;

targi i giełdy pracy; wysyłanie własnych ofert do firm.

Warto też zarejestrować się na stronach internetowych, specjalizujących się w udostępnianiu ofert pracy lub zamieścić własne ogłoszenie o tym, że poszukujemy pracy np. w prasie lokalnej.

Trzeba być ostrożnym podczas poszukiwania pracy - w miarę możliwości sprawdzać pracodawcę, który proponuje nam pracę. Nie należy także ufać agencjom pośrednictwa pracy, żądającym od razu pieniędzy.

Pracownicy zatrudniają chętnie studentów, w różnych formach: prace na zlecenie, umowy o dzieło, prace w niepełnym wymiarze godzin, prace sezonowe. Większość studentów pracuje w wakacje, zarówno w kraju, jak i za granicą. W wielu przypadkach (dotyczy to przede wszystkim studentów studiów dziennych) pieniądze, które wówczas zarabiają wystarczają im na następny rok akademicki.

Coraz częściej zdarza się, że firma zatrudniająca studenta w czasie studiów, podpisuje z nim umowę o stałą pracę, gdy ten zdobędzie już dyplom - zyskując w ten sposób doświadczonego pracownika. Jeśli komuś nie uda się szybko znaleźć pracy, nie należy się poddawać, tylko próbować dalej! Trzeba także wykorzystywać wszelkie okazje do podnoszenia swoich kwalifikacji, poprzez uczestniczenie w różnych kursach, szkoleniach, warsztatach, które często bezpłatnie organizują uczelnie i różne organizacje; jeśli ktoś posiada talenty czy hobby, to należy brać udział w konkursach; warto udzielać się w wolontariacie. Nigdy nie wiadomo, kogo można spotkać i czy taka znajomość nie zaowocuje w przyszłości przynoszącą satysfakcję pracą.

Zdarzają się jednak i takie sytuacje, kiedy pogodzenie pracy z nauką (a są takie kierunki) jest po prostu niewykonalne.

b) Stypendium uczelniane

Jest kilka rodzajów stypendium, które student może dostać z uczelni. Nie ma tu znaczenia wiek studenta, tryb studiów (dzienne, wieczorowe, zaoczne) czy rodzaj uczelni, pod warunkiem jednak, że dana osoba spełnia ustalone kryteria przyznawania określonych typów stypendiów. Należy także przestrzegać terminów składania wniosków o stypendia. Terminy te ustala uczelnia (zwykle jest to przedział między 30 września a 30 października), a informacji zwykle udziela dziekanat. Wysokość stypendiów uzależniona jest od wielkości subwencji, jaką uczelnia uzyskała na ten cel na dany rok oraz od liczby osób, którym przysługuje stypendium.

Stypendium socjalne może zostać przyznane studentowi, w którego rodzinie dochód na jedną osobę nie przekracza określonej sumy. Zwykle górną granicę określa rektor w porozumieniu z samorządem studenckim i w każdym roku różnie się ona kształtuje. Aby otrzymać stypendium socjalne należy złożyć w dziekanacie odpowiedni wniosek, przygotowany przez uczelnię, do którego zazwyczaj trzeba dołączyć:

zaświadczenie o liczbie osób zameldowanych we wspólnym gospodarstwie domowym,

dokument z urzędu skarbowego stwierdzający wysokość dochodu studenta oraz wszystkich pełnoletnich członków rodziny w minionym roku podatkowym (lub zaświadczenie o braku dochodów - w wypadku, jeśli student lub członek rodziny nie pracowali)

zaświadczenie o dochodach nie podlegających opodatkowaniu (zasiłki, alimenty)

W wypadku, gdy student uczy się na więcej niż jednej uczelni, stypendium socjalne może otrzymać tylko na jednej z nich.

Razem z wnioskiem o stypendium socjalne można też złożyć wniosek o dofinansowanie do wyżywienia. To, czy student otrzyma takie stypendium zależy od jego sytuacji materialnej.

Stypendium mieszkaniowe przyznawane jest na pokrycie kosztów zakwaterowania. Mogą je dostać tylko te osoby, które studiują w trybie dziennym. Kolejnym warunkiem jest to, że osoba ubiegająca się o stypendium musi mieszkać w akademiku lub na stancji (i tylko w takiej sytuacji, gdy codzienne dojazdy z domu na uczelnię uniemożliwiłyby jej naukę). Aby otrzymać stypendium mieszkaniowe należy złożyć wniosek, w którym zostanie przedstawiona cała sytuacja, a także przedstawić zaświadczenie z urzędu skarbowego o dochodach rodziny. Stypendium jest wypłacane podczas roku akademickiego.

O stypendium dla osób niepełnosprawnych mogą ubiegać się ci studenci, którzy mają udokumentowany stopień niepełnosprawności. Od stopnia niepełnosprawności zależy też kwota stypendium. Zazwyczaj podstawowym dokumentem, jaki jest wymagany do przyznania tego stypendium jest orzeczenie o niepełnosprawności, wystawione przez uprawnioną do tego instytucję. Natomiast w tym wypadku stypendium nie jest zależne od sytuacji materialnej studenta.

Zapomoga przysługuje studentowi, który z przyczyn losowych, (takich jak choroba, śmierć rodzica) znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej. Taką zapomogę można otrzymać dwa razy w roku akademickim. Zazwyczaj wniosek o przyznanie zapomogi można składać w trakcie trwania roku akademickiego, z chwilą zaistnienia danej sytuacji. Wymagane są dokumenty potwierdzające przedstawione we wniosku okoliczności oraz ich wpływ na pogorszenie sytuacji materialnej.

Jeszcze dwie istotne kwestie. Jeśli student w celu uzyskania stypendium przedstawi zaniżone zaświadczenia o dochodach, w przypadku wykrycia oszustwa, będzie musiał zwrócić kwotę wypłaconą mu na podstawie nieprawidłowych dokumentów. W sytuacji, gdy student nie zaliczy sesji, ma prawo nadal otrzymywać stypendium socjalne, na wyżywienie, mieszkaniowe i dla osób niepełnosprawnych. Uprawnienia do stypendium traci wówczas, gdy zostaje skreślony z listy studentów.

Stypendium za dobre wyniki w nauce lub w sporcie mogą uzyskać ci studenci, którzy mają znaczne osiągnięcia na polu nauki lub sportu.

Zazwyczaj prawo do otrzymania stypendium za wyniki w nauce ma student, który w poprzednim roku akademickim:

uzyskał odpowiednio wysoką średnią (ustaloną na ogół na początku roku akademickiego w zarządzeniu rektora uczelni, dotyczącym stypendiów na dany rok studiów),

uzyskał pełną rejestrację na kolejny rok studiów i złożył we wskazanym terminie indeks i kartę egzaminacyjną.

Prawo do otrzymania stypendium za wyniki w sporcie ma student, który w poprzednim roku akademickim uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie krajowym lub międzynarodowym.

W sytuacji, gdy student osiągnął świetne wyniki zarówno naukowe, jak i sportowe, na większości uczelni otrzyma tylko jedno stypendium. Zwykle stypendia te są przyznawane bez konieczności składania wniosku przez studenta, z wyjątkiem studentów I roku studiów II stopnia, którzy muszą składać odpowiednie podania.

c) Pieniądze spoza uczelni

Wiele organizacji pozarządowych (fundacje, stowarzyszenia), zarówno ogólnopolskich, jak i lokalnych, przyznaje stypendia studentom. Zwykle są to stypendia naukowe i socjalne. Stypendia socjalne przyznawane są osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej. Zaś aby otrzymać stypendium naukowe, trzeba mieć wysoką średnią ocen lub spełniać inne, dodatkowe kryteria. Zazwyczaj takie organizacje mają własne ustalenia, dotyczące warunków, na których przydzielają fundusze.

Studenci mogą też liczyć na stypendium przyznawane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Otrzymują je najlepsi studenci, po spełnieniu kilku warunków: nie można powtarzać żadnego roku, trzeba uzyskać wpis na kolejny rok studiów, należy mieć osiągnięcia naukowe (publikacje naukowe, uczestnictwo w konferencjach, sympozjach, konkursach) oraz odpowiednią średnią ocen w zakresie zaliczonych lat studiów, nie niższą niż 4,50, jeżeli najwyższą oceną w skali ocen jest 5,00,

4,70, jeżeli najwyższą oceną w skali ocen jest 5,50,

5,00, jeżeli najwyższą oceną w skali ocen jest 6,00,

Stypendium przyznawane jest na rok, a pieniądze wypłacane są raz na miesiąc. Poprzeczka w wypadku tego stypendium jest zawieszona dość wysoko, ale warto postarać się o nie, gdyż suma, jaką można otrzymać czasem kilkakrotnie przewyższa stypendium uczelniane.

Drugim rodzajem stypendium, przyznawanych przez rząd jest stypendium za wybitne osiągnięcia sportowe. Warunki, które musi spełniać student są w tym wypadku podobne jak przy stypendium naukowym (wpis na następny rok studiów, nie powtarzanie żadnego roku), jednak zamiast wysokiej średniej wymagane jest wykazanie się wybitnymi osiągnięciami sportowymi we współzawodnictwie krajowym lub międzynarodowym.

Wnioski o stypendia rządowe przekazywane są przez uczelnie - ministerstwo otrzymuje je od rektorów. Należy pamiętać, że stypendiów otrzymywanych od ministra nie można równolegle pobierać z tymi, które za podobne wyniki przyznała studentowi uczelnia!

d) Kredyt studencki

Aby rozszerzyć dostęp do szkolnictwa wyższego stworzono w 1998 roku specjalną ofertę kredytową dla studentów. Nisko oprocentowanych kredytów (do oprocentowania dopłaca budżet państwa) udzielają banki komercyjne. Spłata zaciągniętej pożyczki rozpoczyna się dopiero dwa lata po zakończeniu studiów.

Na pewnych warunkach możliwe jest też umorzenie części kredytu (np. gdy uzyska się odpowiednio wysoką średnią na dyplomie ukończenia studiów). O kredyt mogą starać się wszyscy studenci, niezależnie od typu uczelni (publiczna, niepubliczna) i trybu studiów (stacjonarny, niestacjonarny) oraz uczestnicy studiów doktoranckich. Należy jednak spełniać kilka warunków:

rozpocząć studia przed ukończeniem 25 roku życia,

nie mieć ukończonego wcześniej innego kierunku studiów,

posiadać niskie dochody (limit podaje w grudniu każdego roku minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego),

znaleźć trzech poręczycieli lub postarać się o poręczenie Banku Gospodarstwa Krajowego z Funduszu Poręczeń Kredytowych.

Wnioski o kredyt wraz z potrzebnymi dokumentami należy złożyć w odpowiednim terminie w jednym z banków kredytujących. Warto wcześniej porównać ofertę banków. Jeśli studentowi zostanie przyznany kredyt, to pieniądze dostanie w równych ratach, ustalonych wcześniej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w okresie od października do lipca włącznie lub, jeśli to ostatni semestr studiów, przez pięć miesięcy.

Wszystkie niezbędne informacje odnośnie kredytów na ogół dostępne są w dziekanacie, ale o szczegóły należy pytać w konkretnych bankach.

Zapamiętać:

Brak środków finansowych nie musi być przeszkodą na drodze do zdobycia wyższego wykształcenia. Studentom wszystkich uczelni w Polsce przysługuje prawo do otrzymywania stypendiów. Każdy student może także swobodnie podejmować pracę.

e) Ubezpieczenie studentów

Zgodnie z prawem, studenci podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Studenta, który nie pracuje (a ściślej: nie ma umowy o pracę i nie prowadzi własnej działalności gospodarczej) zgłaszają do swojego ubezpieczenia pracujący rodzice, ale tylko do ukończenia przez niego 26. roku życia. Natomiast student, który ukończył 26. rok życia lub nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, do ubezpieczenia zgłasza uczelnia. Takie zgłoszenie następuje po immatrykulacji i złożeniu przez studenta oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Dotyczy to wszystkich typów uczelni i trybów studiowania (uczelni państwowych, prywatnych, studiów zaocznych, dziennych). W przypadku, gdy student jest zatrudniony na umowę o pracę, to pracodawca zgłasza go do ubezpieczenia i odprowadza za niego składkę. Jeśli zaś student prowadzi własną działalność gospodarczą, musi sam płacić składkę.

f) Mieszkanie dla studenta

Osoby, które zdecydowały się na studia poza miejscem zamieszkania, stają przed problemem znalezienia dla siebie odpowiedniego mieszkania, co niestety, obecnie może stanowić spory problem. Zasadniczo mają trzy możliwości:

Akademik, Stancja, Mieszkanie studenckie. Każda z tych opcji ma swoje wady i zalety.

Akademik - Jeszcze niedawno właściwie każdy, kto się o to ubiegał, mógł dostać miejsce w akademiku. Obecnie sprawa nie jest taka prosta, gdyż ze względu na wzrost liczby studiujących, szkoły zwykle nie dysponują dostateczną ilością miejsc. Dlatego pierwszeństwo mają osoby o niskich dochodach, którym codzienne dojazdy na uczelnię uniemożliwiałyby naukę. Student może także ubiegać się o dofinansowanie do akademika. Warunki w nowoczesnych akademikach są porównywalne we wszystkich miastach akademickich. Zwykle jest to 2 lub 3 osobowy pokój z dostępem do łazienki (na ogół jednej na 2-3 pokoje) oraz kuchni, choć często bywa tak, że kuchnia i łazienka są jedne na całe piętro. Standardem jest możliwość podłączenia się do Internetu, za dodatkową opłatą.

Niewątpliwą zaletą mieszkania w akademiku jest możliwość nawiązania nowych znajomości, łatwość zdobycia notatek czy otrzymania pomocy w nauce. Oczywiście są i wady: konieczność przebywania z innymi osobami, co może być uciążliwe, zwłaszcza w obliczu sesji i konieczności skupienia się na nauce. Wszystko zależy od tego, z kim przyjdzie nam mieszkać, a na to, niestety, studenci zwykle nie mają wpływu.

Należy pamiętać o terminach składania podań o przyznanie miejsce w akademiku. Zwykle każdego roku trzeba to robić od nowa.

Stancja - Innym wyjściem jest wynajęcie u kogoś pokoju. Taką możliwość oferują zwykle osoby starsze, mieszkające samotnie, rzadziej rodziny. Jeśli ktoś decyduje się na mieszkanie na stancji, musi liczyć się z koniecznością dostosowania się do zasad obowiązujących w danym domu. Na ogół w grę nie wchodzą nocne powroty, przyjmowanie licznych gości, organizowanie imprez itp. Taka opcja to dobry wybór dla kogoś, kto ceni sobie spokój, poczucie bezpieczeństwa i jest w stanie zaakceptować reguły, które narzucą właściciele mieszkania. Stancja w porównaniu z wynajmowaniem mieszkania jest opcją tańszą, a porównywalną z kosztem pokoju w akademiku. Cena zwykle zależy od standardu mieszkania i pokoju. Możesz także w tym przypadku dobrać sobie dogodną lokalizację oraz ludzi, z którymi będziesz mieszkać. Większość uczelni (w przypadku niskich dochodów studenta lub jego rodziny) oferuje możliwość dofinansowania do wynajmowanego pokoju, jeśli student przedłoży zaświadczenie o tymczasowym zameldowaniu w mieszkaniu lub oświadczenie od właściciela mieszkania o takim fakcie. Jednak nie każdy właściciel deklaruje taką chęć, dlatego, jeśli jesteś zainteresowany tą formą pomocy materialnej, pytaj o zameldowanie przed decyzją o wynajęciu stancji. Ofert stancji warto szukać bezpośrednio w Internecie, w gazetach lub na tablicach ogłoszeń w uczelni.

Mieszkanie studenckie - Inną, wymagającą już wyższego budżetu opcją, jest wynajęcie mieszkania. Jednak w obliczu obecnej sytuacji na rynku mieszkaniowym, niewielu studentów stać na samodzielny wynajem, nawet niewielkiej kawalerki. Dlatego często praktykowane jest wynajmowanie mieszkania z grupą znajomych z roku lub ze szkoły średniej, studiujących w tym samym mieście. Wówczas koszty związane np. z wynajęciem dwupokojowego mieszkania, podzielone na 3-4 osoby, będą znacznie niższe. Cena najmu zależy od miasta, dzielnicy i standardu mieszkania. Jeśli współlokatorzy potrafią się porozumieć odnośnie podziału obowiązków, ustalenia i przestrzegania pewnych zasad obowiązujących w ich mieszkaniu, to takie rozwiązanie będzie z pewnością cenną lekcją samodzielnego życia.

Warto poszukać mieszkania przed rozpoczęciem roku akademickiego - lepiej zapłacić za jeden miesiąc więcej niż później mieć problemy z wynajęciem jakiegokolwiek lokum. Najwięcej ogłoszeń można znaleźć w Internecie lub w prasie w rubrykach o wynajmie. Jeśli zamierzasz złożyć zlecenie znalezienia mieszkania agencji nieruchomości, to musisz liczyć się z zapłaceniem prowizji, której warunki określa agencja.

Przy podpisywaniu umowy najmu należy być bardzo ostrożnym, a wszelkie ustalenia najlepiej także mieć na piśmie. Dobrze jeśli ktoś mający doświadczenie w tym zakresie może nam służyć pomocą. W Internecie można odnaleźć i wydrukować gotowe wzory umów najmu.

1

---