METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH
BADANIE - to zbiór skoordynowanych czynności, opisujemy na poziomie koordynacji czynności lub na poziomie samych czynności.
Na poziomie koordynacji można mówić o tzw. schematach badawczych.
Można wyróżnić schematy:
Eksperyment (ujawnianie skutków oddziaływań w stworzonej sytuacji)
Badanie porównawcze (ujawnianie różnic pomiędzy populacjami)
Badanie przeglądowe (poznanie własności realnej populacji i ujawnianie związków między nimi)
Badanie etnograficzne (zbieranie i przetwarzanie różnorodnych danych o kulturowych sposobach życia realnej grupy społecznej)
Studium przypadku (zbieranie różnorodnych danych o pojedynczym obiekcie)
Ze względu na cel wyróżnia się:
Badania Teoretyczne - z teorii wysnuwamy przewidywania dotyczące konkretnych sytuacji, podejmowane są w celu budowania teorii naukowych ( eksploracyjne i weryfikacyjne) lub (uogólniające i jednostkowe)
Badania Praktyczne - dostarczają impulsów do rozwoju pewnej dziedziny praktyki, kształcenia, edukacji; nie są projektowane z myślą o włączeniu sie w dyskurs teoretyczny
PROCES BADAWCZY - to planowe, celowe wykorzystywanie zestawu różnych założeń, metod i obserwacji prowadzących do wykrywania, formułowania, sprawdzania i praktycznego wykorzystywania uzyskanych odpowiedzi na postawione przez nauki pedagogiczne pytania, zagadnienia, zgodne z uprzednio wyznaczanymi celami.
Etapy procesu badawczego:
Problemy - przedmiot badań - hipotezy - zmienne - wskaźniki - metody - techniki
PRZEDMIOT BADAŃ- pewne zjawisko mieszczące się w problematyce teorii i praktyki danej subdyscypliny pedagogicznej.
CEL BADAŃ - rodzaj zamierzonego efektu, do którego ma doprowadzić działalność badacza.
Wg Pilcha - cele: eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające
Wg Brzezińskiego - cele: zewnętrzne, wewnętrzne lub teoretyczne, praktyczne, poznawcze
PROBLEM BADAWCZY - definiowany jako zespól pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie empiryczne.
(pytania rozstrzygnięcia „czy...” lub dopełnienia „kiedy...', „jaki...”, „ w jakim stopniu...”)
METODA BADAŃ - zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego badania naukowego.
Podział metod:
Z punktu widzenia funkcji
Monografia
Sondaż diagnostyczny
Eksperyment pedagogiczny
Studium indywidualnego przypadku
z punktu widzenia źródła informacji
rozmowa
rozmowa i wywiad
ankieta
m. biograficzna
m. introspekcji
analizy dokumentów
sugoestopedii
hipnopedii
socjometryczne
public relations
projekcyjna
skali ocen
ze względu na przedmiot badań
grupa społeczna (sondaż diagnostyczny)
instytucja (monografia instytucji)
jednostka (studium indywidualnych przypadków)
Badania jakościowe
m. etnograficzne
studium przypadku
biografia
biogramy
fenomenografia
Badania ilościowe
eksperyment pedagogiczny
monografia
studium przypadku
sondaż diagnostyczny
Metody doboru próbki do badań: losowe i nielosowe
TECHNIKA BADAŃ - zespół czynników związanych z różnymi sposobami przygotowania i prowadzenia badań społecznych. Mają charakter instrukcji lub algorytmów.
Np.: wywiad, obserwacja, ankieta
PROCEDURA BADAWCZA - sposób organizowania badań bardziej złożonych, wymagających opracowania skomplikowanego programu badań, który często wiąże się z zsynchronizowaniem wysiłku.
ZMIENNA - jest to czynnik, który przyjmuje różną wartość, która jest rozumiana w sensie ilościowym i jakościowym (płeć, poziom wykształcenia, inteligencja, zdolności, umiejętności, itp.)
ZMIENNE NIEZALEŻNE - są przyczynami powodującymi swym działaniem występowanie określonych skutków.
ZMIENNE ZALEŻNE - to efekty wpływu wynikającego ze sprawczego (przyczynowego) działania zmiennych niezależnych.
J. Brzeziński
Niezależne główne
Niezależne uboczne
Zakłócające
Zależne
A. Janowski
Niezależne
Kontekstowe
Zależne
H. Komorowska
Niezależne
Interweniujące kontekstowe i inferujące
Zależne
M. Łobocki
Niezależne
Pośredniczące
Zależne
WSKAŹNIK - jest to cos, za pomocą czego możemy powiedzieć, że dane zjawisko wystąpiło.
HIPOTEZA - jest to proponowana odpowiedź jakiej można udzielić na pytanie badawcze
Zadania pedagogiki:
Analityczne - uogólnienie wyników, wykrywanie związków i zależności
Opisowo-wyjaśniające - wyjaśnianie i gromadzenie wiedzy o rzeczywistości
Normatywno-praktyczne - dostarczanie wiedzy pozwalającej na przekształcanie rzeczywistości, wskazywanie sposobów rozwiązywania problemów
3