Nauczycielskie Publikacje Edukacyjne http://www.zeszyt.pl Archiwum wartościowych publikacji nauczycielskich. Efektywne formy prezentacji dorobku zawodowego.

Alina Napierała

Miejskie Przedszkole Nr 32

w Katowicach

Przedszkolak Aktorem

Program autorski kółka teatralnego

rok szk. 2004/ 2005

Miejsce: Miejskie Przedszkole Nr 32

Uczestnicy: dzieci 5-6 letnie (dzieci chętne, zapisane przez rodziców)

Prowadząca: naucz. Alina Napierała

Czas spotkań: 1 godzina w tygodniu

„ Zabawa to praca dziecka, to jego zawód i jego życie”

P.Kergomard

Wstęp

Zabawy w teatr to jedna z form pracy, która wspomaga wszechstronną aktywność twórczą dziecka. Wpływa na wzrost poczucia własnej wartości, pozwala poznać otaczający świat, a przede wszystkim rozbudzić chęć działania. Dzieci ponadto zdobywają umiejętność analizowania treści utworu , rozwijają pamięć logiczną i wyobrażnię twórczą, wzbogacają czynny słownik poprzez powtarzanie słów i zwrotów, kształcą wyrazistą mowę w toku naśladowania odtwarzanych postaci i umiejętność naśladowania ich stanów uczuciowych: radości, smutku, strachu . Poprzez bezpośrednie uczestnictwo dzieci nabywają umiejętność współdziałania społecznego, uzyskują wzory do samodzielnej zabawy. Dokonywanie oceny postaw bohaterów pozwala na zrozumienie pojęć dobra i zła. Rozwijają prawidłowy sposób wysławiania się oraz uczą wyrażania własnych emocji podczas prezentowania tekstu.

Zadanie aktorskie zmusza ciało do ruchu, który staje się kolejnym ważnym środkiem komunikowania się małego dziecka z otoczeniem. Wczesne kontakty ze sztuką zachęcają dzieci do własnej twórczości. Zabawa w role służy zaspakajaniu wewnętrznej potrzeby przyjmowania przez dziecko roli dorosłego. Są one wstępem do działalności teatralnej, w której różne rodzaje ekspresji znajdują swój najpełniejszy wyraz .Bez wczesnego treningu wrażliwości estetycznej w okresie wczesnego dzieciństwa, trudno jest wykształcić ją w wieku dojrzałym.

Kierując się tymi przesłankami, postanowiłam zastosować formy teatralne jako element wspomagający ogólny rozwój dziecka we wszystkich sferach.

I ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE

W dobie wszechobecnych gier komputerowych w których dominuje agresja i gdy dziecko zbyt wiele czasu spędza przed telewizorem i ogląda program ,, jak leci” nauczyciel musi wykazać się pomysłowością i atrakcyjnością przekazu wybranych treści, poszukiwać takich metod i form, które będą zgodne z psychologią rozwojową dziecka.

Z małych form teatralnych dzieci czerpią najwięcej.

W wychowaniu dla teatru i przez teatr dużą rolę odgrywa repertuar. Musi być dostosowany do potrzeb rozwojowych dzieci.

Ponieważ dzieci silnie identyfikują się z postaciami, które widzą, bohater sztuki może być najlepszym wychowawcą. Poprzez identyfikacje z nim, mały widz może odczuć to, że sam może rozwiązać swoje problemy i osiągnąć sukces, naśladując bohatera.

Gdy dziecko jest widzem w teatrze i ogląda spektakl, nigdy nie czuje się samotne.

Jest to możliwe dzięki poczuciu wspólnoty między widzem i aktorem.

Magia teatru sprawia, że aktor i widz wspólnie przeżywają, podobnie czują i myślą. Dzięki temu dziecko uczy się empatii. Cele wychowania przedszkolnego są osiągane poprzez realizację zadań wynikających z obszarów edukacyjnych określonych w podstawie programowej. Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i przyrodniczym.

Opracowany program ,, Przedszkolak aktorem” jest realizowany wspólnie z programem

,, Program wychowania i kształcenia sześciolatków”- Edyty Gruszczyk- Kolczyńskiej,

Ewy Zielińskiej i Gustawy Grabowskiej DKOS- 5002- 39/ 03.

Zgodnie z założeniami programu ,, Program wychowania i kształcenia sześciolatków” , nauczyciel powinien rozwijać wrażliwość na żywe słowo, ekspresyjne wyrażanie własnych przeżyć i uczuć, kreować swobodną ekspresję teatralną oraz wiele innych form pracy, które stwarzają możliwość poznania, zmieniania, odczuwania siebie i świata w złożonych relacjach nabywania umiejętności i przeżywania.

Opracowany program opiera się na wytycznych podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. ( Dz. U. Nr 51, poz. 458 )

i odnosi się do następujących obszarów edukacyjnych:

1. POZNANIE SIEBIE I ŚWIATA

• organizowanie działań umożliwiających poznanie wielowymiarowości (postrzegam, myślę, czuję, działam),

• tworzenie sytuacji doskonalących pamięć, zdolność kojarzenia, umiejętność skupienia uwagi na rzeczach i osobach,

• tworzenie warunków do doświadczeń językowych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka

2. NABYWANIE UMIEJĘTNOĆCI POPRZEZ DZIAŁANIE

• wspieranie samodzielnych doświadczeń dziecka,

• tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej zorganizowanej aktywności ruchowej dziecka,

• umożliwienie dziecku ekspresji, spostrzeżeń, uczuć w różnych formach działalności z zastosowaniem werbalnych i niewerbalnych środków wyrazu,

• wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności

3. ODNAJDYWANIE MIEJSCA W GRUPIE

• umożliwienie dziecku odkrywania znaczenia komunikowania się w sposób niewerbalny,

• umożliwienie doświadczeń w mówieniu, słuchaniu i byciu słuchanym,

• tworzenie okazji do wymiany informacji, uczenie dyskutowania i dochodzenia do kompromisu

4. BUDOWANIE SYSTEMU WARTOŚCI

• wprowadzenie dziecka w świat wartości uniwersalnych, takich jak: dobro, prawda, miłość, piękno, poprzez:

1. przekaz osobowy nauczyciela

2. tworzenie otoczenia sprzyjającego rozumieniu i przeżywaniu tych wartości

• pomaganie dziecku w poznawaniu różnych postaw bohaterów literackich i filmowych oraz w podejmowaniu próby ich oceny i uzasadnienia stanowiska

I I CELE DZIAŁAŃ PODEJMOWANYCH Z DZIEĆMI W RAMACH KÓŁKA TEATRALNEGO

CELE GŁÓWNE:

1. Rozwijanie dziecięcej wrażliwości na żywe słowo i tekst.

2. Wyzwalanie aktywności ruchowej i pantomimicznej dzieci.

3. Rozwijanie kreatywności i swobodnej ekspresji artystycznej.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

Ad.1

• wdrażanie dzieci do skupienia uwagi na opowiadającej nauczycielce i uważnym słuchaniu,

• umiejętność ekspresyjnego wyrażania własnego ,, Ja”, osobistych przeżyć i uczuć,

• doskonalenie siły głosu, wyrazistości, oddechu

Ad. 2

• rozwijanie wyobraźni, wzbogacanie doznań uczuciowych,

• rozwijanie umiejętności niewerbalnego komunikowania się poprzez gest, ruch, mimikę

• rozwijanie zmysłu równowagi, refleksu, zwinności, poczucia rytmu, wyrazistości gestów,

• umiejętność wyrażania spontanicznych reakcji ruchowych podporządkowanych rytmowi muzyki

Ad. 3

• rozwijanie swobodnej ekspresji teatralnej,

• umiejętność przeżywania i wyrażania emocji poprzez dobór odpowiednich słów, ruchu, muzyki i rekwizytów,

• oswajanie ze sceną: odpowiednie zwrócenie do publiczności, dykcja, siła głosu.

• przygotowanie do odbioru sztuki

ZADANIA I CELE NAUCZYCIELA:

• umożliwienie doświadczeń w mówieniu, słuchaniu i byciu słuchanym,

• tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej i zorganizowanej aktywności ruchowej dziecka,

• wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności,

• tworzenie sytuacji doskonalących pamięć, zdolność kojarzenia, umiejętność skupienia uwagi na rzeczach i osobach,

• rozwijanie umiejętności operowania głosem,

• przygotowanie do odbioru sztuki

I I I PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW

FORMY:

• ćw. fonacyjne, oddechowe,

• gry i zabawy parateatralne:

• zabawy pantomimiczne,

• opowieści ruchowe

- zabawy teatralne:

• zabawy z cieniami,

• zabawy z pacynkami,

• inscenizacje zespołowe,

• małe formy teatralne,

• zabawy rytmiczne

METODY:

• słowna: dialog, opis , pogadanka, opowiadanie

- oglądowa : pokaz,

• czynna: naśladowcza, ruchowa, zadaniowa

I V WARUNKI ORGANIZACYJNE

• gromadzenie rekwizytów, elementów scenografii,

• utworzenie kącika teatralnego,

• włączenie rodziców do współpracy w zakresie wykonywania strojów, elementów scenografii, rekwizytów,

• przygotowanie małych form teatralnych, inscenizacji,

• udział w konkursach poza placówką,

• zorganizowanie przeglądu teatralnego

• zorganizowanie wyjazdu do teatru,

• współpraca z M P Nr 63, Sz.P. Nr.53 i Ośrodkiem Wychowawczym w Szopienicach,

• współpraca z telewizją kablową,

• pozyskanie wsparcia ze strony sponsorów

EWALUACJA

• przedstawienia teatralne w wykonaniu dzieci z kółka teatralnego wewnętrzne ( w przedszkolu),

i zewnętrzne ( udział w konkursach, dla dzieci z zaprzyjaźnionych przedszkoli,

Ośrodka Wychowawczego ).

- narzędzia do ewaluacji programu: ankieta dla nauczycieli , arkusze diagnostyczne dla dzieci.

Opracowany program opiera się na konkretnych utworach, wybranych do realizacji w ciągu roku szkolnego 2004/ 2005 Treści są usystematyzowane w/g zasady stopniowania trudności - od zabaw i ćwiczeń integracyjnych, poprzez zabawy wprowadzające do samodzielnych zabaw w teatr.

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECI:

DZIECKO

• czuje się bezpiecznie w grupie,

• potrafi słuchać,

• współdziała w grupie,

• czerpie radość z tańca i śpiewu,

• koordynuje ruch ze słowem,

- wypowiada się poprawnie,

• jest kreatywne,

• wypowiada się,

• rozmawia w parach,

• odgrywa rolę,

• ilustruje mimiką, gestem , ruchem zachowania bohaterów,

• potrafi prowadzić dialog,

• potrafi posługiwać się rekwizytami,

- potrafi ożywić pacynkę, wycinankę,

• rozpoznaje i nazywa stany emocjonalne ( radość, smutek ),

• odróżnia dobro od zła,

- potrafi ożywić pacynkę, wycinankę

V TREŚCI

I SEMESTR

1. Zorganizowanie grupy - zabawy integracyjne.

2. Zabawy uwrażliwiające na zabawy teatralne poprzez ćwiczenia ( ożywienie ciała, przestrzeń, rytm i słuchanie, kontakt).

3. Zapoznanie dzieci z utworem ,,Jasełka”:

a) twórcze, werbalne odtwarzanie wysłuchanego utworu

- wyszukiwanie najciekawszych wydarzeń i przedstawienie ich z odpowiednią modulacją głosu,

b) wskazywanie głównego bohatera, jego opis( ubiór, wygląd, zachowanie) próba naśladowania jego zachowania,

c) niewerbalne odtwarzanie wysłuchanego utworu, prezentowanie zachowania postaci ruchem i odgadywanie, kto to jest,

4. Ćw. fonacyjne

1. mówienie głośne ( wyraziste, dobrze słyszalne), oraz ciche, aż do szeptu, fragmentu utworu,

2. śpiewanie kolęd, odtwarzanie nastroju.

5. Udział w zabawach teatralnych inspirowanych utworem ,,Jasełka”

1. zabawa z cieniami z wykorzystanie sylwet płaskich postaci, improwizowanie tekstów (słowo, ruch),

2. improwizacje na temat poszczególnych części spektaklu,

3. podział ról i odgrywanie scen składających się na spektakl,

4. powtarzanie różnych scen i poszczególnych sekwencji spektaklu,

5. granie ról w zależności od sceny przez każde dziecko,

6. przygotowanie scenografii i rekwizytów.

6. Ekspresyjne wyrażanie własnego ,,Ja”- dziecko podaje swoje imię i określa jakie ma zalety.

7. Inscenizacja z podziałem na role- zwrócenie uwagi na odpowiednie zachowaniem się na scenie.

II SEMESTR

1. Zabawy i ćwiczenia uwrażliwiające na zabawy teatralne:

• ożywienie ciała,

• przestrzeń,

• rytm i słuchanie,

• kontakt,

• wewnętrzna koncentracja,

• oddychanie,

• rozwijanie wyobraźni,

• relaks,

• Ekspresyjne wyrażanie własnego ,,Ja”, osobistych przeżyć i uczuć,

1. autoprezentacja ( dziecko podaje swoje imię i określa to, co lubi i czego nie lubi,

• Gry i zabawy parateatralne:

• opowieści wyrażane ruchem, wyzwalające wyobraźnię

• Zapoznanie z utworem ,,Kopciuszek”

• twórcze, werbalne odtwarzanie utworu,

• zabawy pantomimiczne- niewerbalne komunikowanie się ( odtwarzanie ruchem ciała, gestem, i mimiką sytuacji zgodnie z własnymi doświadczeniami i treścią odtwarzanego tekstu,

• układanie ,, łańcuszkowej” opowieści na podstawie utworu,

• Ćwiczenia fonacyjne.

• Zabawy z wykorzystaniem dźwięku i muzyki, spontaniczne reakcje ruchowe podporządkowane rytmowi muzyki.

• Kreatywność i swobodna ekspresja teatralna.

1. udział w zabawach teatralnych- w krótkich scenkach fabularnych organizowanych na podstawie utworu,

2. zabawa z pacynkami, ożywienie jej ruchem rąk, użyczenie jej głosu, tworzenie osobowości pacynki,

9. Inscenizacja w formie zespołowej

1. wysłuchanie bajki muzycznej ,,Kopciuszek”,

2. wyodrębnienie, postaci ( wygląd, zachowanie), dialogów,

3. ustalenie kolejnych wydarzeń,

4. odgrywanie ról w zależności od sceny przez różnych aktorów- improwizacja dzieci,

5. przygotowanie rekwizytów, scenografii,

6. nauka piosenek i pląsów,

7. przygotowanie inscenizacji, poszczególnych części

8. działania zespołowe na bazie kolejno odtwarzanych scen,

9. przedstawienie w formie inscenizacji.

Bibliografia

1. Cybulska J. Inscenizowanie zabaw na podstawie literatury dziecięcej. Wyd. szkolne
   i pedagogiczne W- wa 1991.

2. Forma B. Dziecko aktorem II. Wyd. Iwanowski 20002.

3. Megrier D. Zabawy teatralne w przedszkolu. Wyd. Cyklady W- wa 2000.

4. Iwanowska J. Sabalska G. Teatrzyk w przedszkolu. Zakł. Wyd. i reklamy. Płock 1993.

5. Wójcik Z. Zabawa w teatr. Wyd. Didasko 1996.

6. Wójcik Z. Zabawa w teatr cz. 2. Wyd. Didasko 1997.

7. E. Gruszczyk - Kolczyńska, E. Zielińska, G. Grabowska. Program wychowania i kształcenia sześciolatków. Wyd. Nowa Era. W - wa 2003.

8. J. Brzechwa. Bajki samograjki. Czytelnik. W - wa 1981.

9. H. Komorowska. „O programach prawie wszystko”. WSiP 1999.

10. M. Żebrowska. ,,Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży”.

© Alina Napierała

---