UKŁAD KRĄŻENIA

SERCE:

Układ sercowo- naczyniowy:

Serce leży w przestrzeni zwanej śródpiersiem środkowym. W sercu wyróżniamy:

• Podstawę,

• Wierzchołek (koniuszek),

• Powierzchnię przednią (mostkowo- żebrową),

• Powierzchnię tylno- dolną (przeponową),

• Powierzchnię lewą (płucną),

• Brzeg prawy.

Serce ma 2 przedsionki i 2 komory.

Przedsionki tworzą kieszonkowate uwypuklenia zwane uszkami.

Zastawki w sercu:

1. Półksiężycowate (w kształcie gniazd jaskółczych)- aorta i pień płucny.

2. Przedsionkowo- komorowe (oddzielają przedsionki od komór):

- między PP i PK- zastawka trójdzielna,

- między LP i LK- zastawka dwudzielna (mitralna).

Budowa ściany serca (od wewnątrz):

1. Wsierdzie- to nabłonek spoczywający na błonie podstawnej, wyściełający od wewnątrz ściany serca.

2. Śródsierdzie- składa się z 3 elementów:

• Mięsień sercowy- poprzecznie prążkowany. Jego czynność jest niezależna od woli.

Mm. brodawkowate- ich ścięgna zwane strunami ścięgnistymi przyczepiają się do płatków zastawek przedsionkowo- komorowych.

UWAGA! W mięśniówce komór odnajdujemy mm. brodawkowate, w mięśniówce przedsionków zaś znajdują się mięśnie grzebieniaste!!!

Mięśniówka LK jest grubsza niż PK.

• Szkielet serca:

-4 pierścienie włókniste (otaczające ujścia zastawek),

-2 trójkąty włókniste,

-Część błoniastej przegrody międzykomorowej.

• Układ bodźco- przewodzący- składa się z elementów zapewniających tzw. automatyzm serca (rytmiczne skurcze i rozkurcze). Należą tu:

- węzeł zatokowo- przedsionkowy,

- węzeł przedsionkowo- komorowy,

- pęczek przedsionkowo- komorowy (pęczek Hissa), który dzieli się na 2 odnogi,

- włókna Purkiniego (zakończenia tego układu).

Układ bodźco- przewodzący regulowany jest przez ośrodki znajdujące się w pniu mózgu.

3. Nasierdzie

Serce leży w worku osierdziowym.

Osierdzie dzielimy na:

1. włókniste (na zewnątrz),

2. surowicze (wewnątrz). Składa się z 2 warstw:

• blaszkę trzewną (tzw. nasierdzie- element łączący ścianę serca i osierdzie).

• blaszkę ścienną.

Między tymi warstwami znajduje się potencjalna przestrzeń z płynem surowiczym.

Unaczynienie serca:

• 2 tętnice wieńcowe (prawa i lewa), będące gałęziami aorty wstępującej.

Tętnice te pojawiają się na powierzchni serca między pniem płucnym a uszkiem odpowiedniego przedsionka.

-Tętnica wieńcowa prawa oddaje gałąź międzykomorowa tylną.

- Tętnica wieńcowa lewa oddaje gałąź międzykomorowa przednią.

Żyły serca uchodzą do zatoki wieńcowej, która znajduje się na powierzchni przeponowej między lewym przedsionkiem, a lewą komorą.

Unerwienie serca:

• Autonomiczny splot sercowy ( wtórny od splotu śródpiersiowego).

Krążenie duże rozpoczyna się w LK, z której wychodzi aorta (rozprowadza krew po całym organizmie), a kończy się w PP, do którego uchodzą żyły główne górna i dolna.

Krążenie małe zaczyna się w PK, z której wychodzi pień płucny, dzielący się na 2 tętnice płucne, a kończy się w LP, do którego uchodzą żyły płucne (po 2 z każdego płuca).

NAJWAŻNIEJSZE TĘTNICE:

1) AORTA- rozpoczyna się w lewej komorze. Dzieli się na:

• Część wstępującą,

• Łuk aorty,

• Część zstępującą, dzielącą się na:

- część piersiową,

- część brzuszną.

I rzędowe odgałęzienia od aorty:

• Część wstępująca aorty ( odchodzą od niej 2 tętnice wieńcowe),

• Gałęzie łuku aorty:

a) pień ramienno- głowowy- odchodzi po prawej stronie od łuku aorty i dzieli się na:

- tętnicę szyjną wspólną prawą,

- tętnicę podobojczykowa prawą.

b) tętnica szyjna wspólna lewa- odchodzi po lewej stronie od łuku aorty.

c) tętnica podobojczykowa lewa- j. w.

Aorta piersiowa naczynia więc ściany i narządy klatki piersiowej z wyjątkiem serca.

Aorta piersiowa przechodzi następnie przez przeponę w otworze zwanym rozworem aortowym i staje się aorta brzuszną.

Gałęzie aorty piersiowej dzielimy na:

• Ścienne:

- tętnice przeponowe górne,

- tętnice międzyżebrowe tylne.

• Trzewne:

- gałęzie przełykowe,

- gałęzie osierdziowe,

- gałęzie oskrzelowe,

- gałęzie śródpiersiowe

Aorta brzuszna- na poziomie L₄ dzieli się na 2 tętnice biodrowe wspólne. Każda z nich dzieli się na

• tętnicę biodrową wewnętrzną (unaczyniającą ściany i narządy miednicy),

• tętnicę biodrową zewnętrzną, przedłużającą się w tętnicę udową.

Gałęzie aorty brzusznej dzielimy na:

• Ścienne-(są to zawsze gałęzie parzyste):

- tętnice lędźwiowe,

- tętnice przeponowe dolne.

• Trzewne- dzielimy na gałęzie:

• parzyste:

- tętnice nerkowe,

- tętnice nadnerczowe,

- tętnice środkowe,

- tętnice jajnikowe,

- tętnice jądrowe.

b) nieparzyste:

- tętnica krezkowa górna i dolna (unaczyniają jelita),

- krótki pień trzewny, który dzieli się na:

- tętnicę wątrobową wspólną,

- tętnicę śledzionową,

- tętnicę żołądkową lewą.

3. TĘTNICE UNACZYNIAJĄCE KOŃCZYNY.

1. KOŃCZYNA GÓRNA:

• Tętnica podobojczykowa- biegnie poniżej obojczyka i na brzegu zewnętrznym I żebra przechodzi w tętnice pachową.

Tętnica pachowa biegnie w jamie pachowej razem z pęczkami splotu ramiennego i na brzegu dolnym mięśnia piersiowego większego przechodzi w tętnicę ramienną.

Tętnica ramienna biegnie w bruździe przyśrodkowej m. dwugłowego ramienia ( + n. pośrodkowy). W dole łokciowym dzieli się na tętnicę łokciową i promieniową.

Tętnica łokciowa biegnie wzdłuż mm. zgnaczy łokciowych nadgarstka ( + n. łokciowy).

Tętnica promieniowa biegnie wzdłuż m. ramienno- promieniowego (+ gałąź powierzchowna n. promieniowego).

Tętnica podobojczykowa

przedłuża się w :

↓

Tętnica pachowa

↓

Tętnica ramienna

w dole łokciowym dzieli się na:

↓ ↓

Tętnica łokciowa Tętnica promieniowa

kończy się w łuku kończy się w łuku

dłoniowym dłoniowym głębokim

powierzchownym

2. KOŃCZYNA DOLNA:

• Tętnica biodrowa zewnętrzna- poniżej więzadła pachwinowego przedłuża się w tętnice udową.

Tętnica udowa biegnie w tzw. kanale przywodzicieli ( + n. udowo- goleniowy). Przedłuża się ona w tętnicę podkolanową.

Tętnica podkolanowa dzieli się na tętnicę piszczelową przednią i tylną.

Tętnica piszczelowa przednia biegnie w grupie przedniej mm. goleni (+ n. strzałkowy głęboki) i na grzbiecie stopy przechodzi w tętnicę grzbietową stopy.

Tętnica piszczelowa tylna biegnie miedzy warstwą powierzchowną a głęboką mm. grupy tylnej goleni ( + n. piszczelowy). Następnie przechodzi przez kanał kostki przyśrodkowej i na podeszwie dzieli się na tętnicę podeszwową boczną i tętnicę podeszwową przyśrodkową.

Tętnica biodrowa zewnętrzna

↓

Tętnica udowa

↓

Tętnica podkolanowa

↓ ↓

Tętnica piszczelowa Tętnica piszczelowa

przednia tylna

↓ ↓ ↓

Tętnica Tętnica po- Tętnica po-

grzbietowa deszwowa deszwowa

Stopy boczna przyśrodkowa

NAJWAŻNIEJSZE ŻYŁY

Układ żylny jest bardziej urozmaicony od tętniczego, gdyż oprócz systemy żył głębokich (towarzyszących tętnicom), istnieją żyły powierzchowne, przebiegające w tkance podskórnej i uchodzące do żył głębokich.

Żyła główna górna- powstaje na wysokości II chrząstki żebrowej po stronie prawej z połączenia 2 żył ramienno- głowowych.

Żyła ramienno głowowa powstaje z połączenia żyły szyjnej wewnętrznej z żyłą podobojczykową. Miejsce tego połączenia nosi nazwę kąta tylnego.

Żyła główna górna zbiera krew z:

- całej nadprzeponowej części ciała.

Jej głównym dopływem są żyły nieparzyste. Żyła główna górna biegnie ku górze na prawo od aorty brzusznej, przechodzi przez przeponę ( w otworze żyły głównej dolnej) i uchodzi do PP serca.

UWAGA!!!

Tętnica ma odgałęzienia, lub gałęzie!!!

Żyła ma dopływy!!!

Żyła główna dolna- powstaje z połączenia 2 żył biodrowych wspólnych na poziomie L₄.

Żyła biodrowa wspólna powstaje z połączenia żyły biodrowej wewnętrznej i zewnętrznej.

Dopływy żyły głównej dolnej:

1. Ścienne:

• Żyły przeponowe dolne

• Żyły lędźwiowe

2. Trzewne

• Żyły nerkowe,

• Żyły wątrobowe!!!,

• Żyła jajnikowa prawa,

• Żyła jądrowa prawa,

• Żyła nadnerczowa środkowa prawa,

Po lewej stronie odpowiednie żyły ( lewe) uchodzą do żyły nerkowej lewej.

Żyła główna dolna zbiera krew z:

- podprzeponowej połowy ciała,

- parzystych narządów jamy brzusznej,

- wątroby!!!.

Żyła wrotna- ma 3 części:

1. zatrzustkową (ku tyłowi od głowy trzustki),

2. zadwunastniczą (ku tyłowi od dwunastnicy),

3. sieciową (w obrębie tzw. sieci mniejszej w więzadle wątrobowo- dwunastniczym)

Żyła wrotna powstaje z połączenia 3 żył:

1. krezkowej górnej,

2. krezkowej dolnej,

3. śledzionowej.

Żyła wrotna wchodzi do wnęki wątroby i rozdziela się na coraz mniejsze naczynia żylne.

Z wątroby krew jest odprowadzana przez żyły wątrobowe, które uchodź do żyły głównej dolnej.

W wątrobie istnieje sieć dziwna: żylno- żylna.

Żyły nieparzyste to żyły zbierające krew ze ścian i trzew klatki piersiowej, z wyjątkiem serca!!!

Ich dopływy odpowiadają więc odgałęzieniom aorty piersiowej.

Wyróżniamy 3 żyły nieparzyste:

• Żyła nieparzysta- biegnie po prawej stronie kręgosłupa,

• Żyła nieparzysta krótka - biegnie po lewej stronie kręgosłupa od dołu do góry,

• Żyła nieparzysta krótka dodatkowa- biegnie po lewej stronie kręgosłupa od góry do dołu.

Dwie ostatnie żyły uchodzą do żyły nieparzystej, tworząc charakterystyczny układ litery H na przedniej powierzchni kręgosłupa piersiowego.




ŻYŁY KOŃCZYN

A) KOŃCZYNA GÓRNA:

1. Żyły głębokie KG (kolejność od obwodu do centrali):

2 żyły promieniowe + 2 żyły łokciowe

=

2 żyły ramienne

↓

Żyła pachowa

↓

Żyła podobojczykowa + żyła szyjna wewnętrzna

=

Żyła ramienno- głowowa




2. Żyły powierzchowne KG:

Żyła odpromieniowa- rozpoczyna się na poziomie kciuka, biegnie na przednio- bocznej powierzchni przedramienia ramienia. W trójkącie naramienno- piersiowym uchodzi do żyły pachowej!!!!

Żyła odłokciowa- jest krótsza, zaczyna się na poziomie małego palca, biegnie na przednio- przyśrodkowej powierzchni przedramienia i powyżej dołu łokciowego uchodzi do 1 z żył ramiennych.

Obie te żyły łącza się w dole łokciowym tzw. żyłą pośrodkową łokcia.

B) KOŃCZYNA DOLNA:

I. Żyły głębokie KD:

2 żyły piszczelowe przednie + 2 żyły piszczelowe tylne

=

Żyła podkolanowa

↓

Żyła udowa

↓

Żyła biodrowa zewnętrzna + żyła biodrowa wewnętrzna

=

Żyła biodrowa wspólna




3. Żyły powierzchowne KD:

Żyła opdpiszczelowa- rozpoczyna się na poziomie kostki przyśrodkowej, biegnie na powierzchni przednio- przyśrodkowej podudzia i uda. W tzw. rozworze odpiszczelowym uchodzi do żyły udowej.

Żyła odstrzałowa- rozpoczyna się na poziomie kostki bocznej, biegnie na tylnej powierzchni łydki i uchodzi do żyły podkolanowej.

GŁÓWNE PRZEWODY CHŁONNE

1. PRZEWÓD PIERSIOWY,

2. PRZEWÓD CHŁONNY PRAWY.

Przewód piersiowy- rozpoczyna się na poziomie L₁ w poszerzeniu zwanym zbiornikiem mleczu. Uchodzą do niego pnie lędźwiowe i jelitowe. Przewód piersiowy biegnie ku górze, przechodzi przez przeponę ( z aortą) i biegnie w klatce piersiowej w przestrzeni zwanej śródpiersiem tylnym. Następnie przewód ten uchodzi do żyły ramienno- głowowej w lewym kącie żylnym.

W klatce piersiowej uchodzą do niego 3 pnie:

• Oskrzelowo- śródpiersiowy lewy,

• Podobojczykowy lewy,

• Szyjny lewy.

Przewód piersiowy zbiera chłonkę z

• obu KKD,

• jamy brzusznej,

• miednicy,

• lewej połowy klatki piersiowej,

• lewej połowy głowy i szyi,

• lewej KG.

Przewód chłonny prawy- jest krótszy. Przewód ten uchodzi w prawym kącie żylnym do żyły ramienno- głowowej prawej.

Powstaje w klatce piersiowej z połączenia 3 pni:

• Oskrzelowo- śródpiersiowego prawego,

• Podobojczykowego prawego,

• Szyjnego prawego.

Do układu chłonnego należą też:

1. WĘZŁY CHŁONNE- największe grupy węzłów chłonnych to:

- węzły chłonne pachowe,

- węzły chłonne pachwinowe,

- węzły chłonne głowy i szyi.

2. NARZĄDY LIMFATYCZNE:

a) ośrodkowe:

- szpik kostny,

b) obwodowe:

- grasica,

- grudki chłonne,

- węzły chłonne,

- migdałki,

- śledziona

c) inne skupiska tkanki limfoidalnej:

- MALT- związane z błonami śluzowymi,

- GALT- związane z jelitem,

- BALT- związane z błoną śluzową oskrzeli.




8

---