Język kobiet. Język o kobietach
Adam Buczkowski: „ Czy potrafimy się zrozumieć - język kobiety i mężczyzny”
Podział de Saussure'a na:
„langue”- system językowy z jego strukturami gramatycznymi i stylistycznymi, język sformalizowany, uczony w szkole; jest dane przez kulturę i stałe
„parole” jest jednostkowym aktem mówienia, przetworzonym przez grupę społeczną, przez jednostkowe doświadczenie i upodobania; jest osiągalne w kulturze i niestałe
Róznice językowe na poziomie „langue”
Relatywizm językowy Sapira i Whorfa - struktura języka wpływa na konceptualizację swiata społecznego, a w konsekwencji na pozycję społeczną kobiety i mężczyzny.
Świat języka ma być swiatem męskim - jest bardziej widoczny w kulturze, jego słowa związane są z tym co uniwersale. Męskie słowa mają w kulturze wydźwięk tego, co związane z władzą, dominacją i wysokim prestiżem. Jezyk kobiety obejmuje wyjatki; jest związany z tym co uległe, podporządkowane, niedojrzałe i banalne. Uważa się, że słowa uzywane przez kobiety maja szersze znaczenie dlatego przypisuje im się dodatkowe znaczenia, m.in. seksualne.
Kobiety powinny wprowadzić do jezyka swoje słowa, które pozwoliłyby im przełamać kontrolę męzyczyzn nad tym medium.
Opresje kobiet w jezyku można dostrzec w kilku wymiarach: ignorowanie kobiet w jezyku, deprecjonowanie oraz definiowanie w odniesieniu do społecznej pozycji mężczyzny.
Ignorowanie kobiet: stosowanie zaimków meskich, nazwy na określenie człowieka i męzyczyzny sa takie same, np. „man”. Zaimki kobiece odnosza się tylko do kobiet.
To co męskie jest uniwersalny, dlatego poznajemy tylko meski swiat. Są jednak języki, w których brak zamków rozróżniających płeć, np. węgierski, estoński, fiński. W tych kulturach inne przyczyny opresji kobiet w języku.
Męskie definiowanie kobiety polega przede wszystkim na określeniu jej osoby w relacji do mężczyzny, np. zmiana nazwiska po ślubie
Deprecjonowanie kobiety: negatywne określenia kobiety poprzez dowcipy, powiedzenia; deprecjonowanie zawodów kobiecych poprzez tworzenie nazw od zawodów męskich, np. lekarz- lekarka; słowa określające kobiecy promiskuityzm (wiecej niż meski); określenia o zabarwieniu eritycznym.
Płeć wpływa na interpretację wypowiedzi danej osoby. Nawet jeśli kobieta i mezczyzna mowia to samo odczytuje się to inaczej. Nizszy status kobiety wpływa na nizsza ocene jej wypowiedzi.
Podsumowanie:
Roznice językowe pomiedzy muzyczną i kobietą na poziomie „langue” są odbiciem już istniejących nierówności, postrzeganych jednak jako obiektywne i niezależne od jednostki.
Roznice językowe na poziomie „parole”:
Badania wykonane przez Robin Lakoff - kobiety w szczególny sposób posługują się mowa: uzywaja wiecej „słów-zmiękczaczy”, które czynia wypowiedz mniej kategoryczną: ”myslę, że”; stosuja „wypełniacze” i wiecej słów do wypowiedzenia tej samej treści.
Inne badania: ujawniają wiecej informacji sobie i emocjach
Lakoff twierdzial, ze kobiety są dwujeyczne, znają i potrafia używać języka w sposób zarówno męski, jak i kobiecy. Winę za nieporozumienia przypiuje się kobiecie, bo uważa się, że muzyczna wyraża się bardziej efektywnie.
Inna badaczka Deborah Tanner upatruje istnienie rożnicy w sposobach komunikacji kobiet i mężczyzn u podstaw różnicy w społecznym położeniu płci. Mezczyzna jest w sieci hierarchicznych rol, a jego celem jest osiaganie coraz wyższej pozycji. Kobieta funkcjonuje w sieci relacji społecznych, a jej celem jest osiagnięcie większego zbliżenia do rozmowcy.
Takie założenia pozwalają opisać odmienności komunikacyjne płci w wielu wymiarach.:
wymiar zażyłość-niezależność. Kobieta unika konfliktów, by zblizyc się do rozmowcy. Mezczyzna chce zwiększyć społeczny dystans, bo okazać swoją niezależnośc.
symetryczność i asymetryczność. Pytanie skierowane do kobiety pozwala jej nawiązać bardziej zazyle stosunki i pozwala utrzymac symatrycznośc relacji. Pytanie zadanie mężczyźnie tworzy sytuacje asymetryczną, ponieważ jest wyzwaniem rzuconym jego pozycji w hierarchii statusow.
społeczne-prywatne - mówienie prywatne polega na porozumiewaniu się i wzajemnym dawaniu sobie wsparcia w rozmowie (charakterystyczne dla kobiet). Dla mężczyzny bardziej wartościowe jest udzielanie informacji na forum publicznym. W sferze pubicznej to kobiety są małomówne, bo „dialog” polega tu raczej na jednostronnej komunikacji.
Blacklash (kontratak) - nazwa odnosząca się do serii wydawnictw na rynku amerykańskim, które poszukują naukowych uzasadnień dla stereotypowych wizerunków kobiet i mężczyzn
Adam Buczkowski sądzi, że płciowość sposobów komunikowania się jest bardziej własciwa kontekstowi oraz konkretnej sytuacji niż płci rozmówców. Nie ma więc prawdziwej kobiety i prawdziwego mężczyzny. Kobietą i mężczyzną stajemy się. Przybierając dany styl komunikowania się w konkretnej sytuacji, każdorwowo konceptualizowanej na osi prywatne-publiczne.
„Niewidzialnośc kobiet we współczesnych tekstach”
Rózne rodzaje seksizmu kulturowo-społecznego, jak też językowego, często wystepują w podręcznikach szkolnych oraz innych materiałach edukacyjnych, w słownikach, encyklopediach i leksykonach.
Ksiązki te prezentują swiat w sposób androcentryczny, wktorym kobiety pozostaja albo niewidziane, albo na drugim planie.
„niewidzialnośc kobiet” - wiele tekstów redagowanych jest w taki sposób, że brzmią one jakby dotyczyły i były adresowane wyłącznie do mężczyzn, z pominięciem kobiet lub też wykazują znaczną dominację językową płci męskiej nad zeńską. Przyczynę upatruje się w dominacji mężczyzn w zyciu publicznym współczesnych mężczyzn.
Druga przyczyna - struktura samego języka. Znaczenie ogólniejsze- męskie formy.
Analiza tekstów polskich - dominacja from: „obywatele”, „ przyjmujący formularz”, „ zrobil”, „ byli”, „kiedy byłeś dzieckiem”, „ jak pewnie zauważyłeś” etc.
Przykład:
Regulamin pracy UMCS w Lublinie:
Prawie wszystkie stanowiska wyrażone są za pomoca rzeczowników męskoosobowych, np dziekan, dyrektor, wykładowca. Tylko „sprzątaczki i szatniarki” są w rodzaju żeńskim.
Wiele przykładów z podręczników szkolnych. Autorki stwierdzają, że w większości cytowanych przykładów uzycie form męskich nie wynika z nadrzędnej konieczności, ale jest rezultatem wyboru dokonanego przez autorów podręczników.
Taki wybór może według autorek prowadzić do niekorzystnego wpływu na kształtowanie się partnerskich relacji miedzy chłopcami i dziewczynkami, a w przyszłości miedzy ludźmi dorosłymi.