Temat 1: Idea niepodległości Polski i jej realizacja.

1. Biografia polityczna J.Piłsudskiego

2. Idea walki zbrojnej

3. Biografia polityczna R. Dmowskiego

4. Idea odrodzenia narodowego

AD.1,2.

Józef Klemens Piłsudski

-syn Józefa i Marii z Bilewiczów

-ur. 5 XII 1867 r. w zułowie na Wileńszczyźnie

-zwany `paniczem z Zułowa' (był synem ziemianina)

-4. dziecko z kolei( na 12dzieci ); miał 2 starsze siostry i starszego brata Bronisława

-od matki poznawał tradycje powstańcze i poszanowanie polskiej literatury

-cenił Juliusza Słowackiego

-następuje zubożenie rodziny wskutek polityki ojca

-J.P. uczęszcza do Gimnazjum Rządowego

-działalność kontestacji systemu carskiego w Wilnie; uczestnictwo w kółkach samokształceniowych

-2 IX 1884 r umiera matka Piłsudskiego; Piłsudskiego 1885r. zdaje maturę i zostaje przyjęty na uniwersytet w Charkowie na medycynę

-działa politycznie w 1886r. uczestniczy w manifestacjach antycarskich; studencka demonstracja z okazji 25. rocznicy uwłaszczenia

-miał przenieść się na uczelnie w Doradzie, jednakże nigdy tam nie dotarł

- podejmował zamach na cara Aleksandra III, z tego powodu też zostaje aresztowany

-20 IV 1887r. zostaje skazany na 5 lat zesłania na Syberię Wschodnią; od V 1887r. jest zesłańcem; jego brat Bronisław spędził na katordze 15 lat

-Piłsudski znalazł się w Irkucku” nudno niż męczeńsko”; udziel korepetycji ??

- IV 1892r. koniec zesłania; 30 IV jest w Wilnie

-związał się z ludźmi z „Głosu Warszawskiego”- socjalistyczno- niepodległościowe środowisko

-wiosna 1893r. emisariusz Stanisław Mendelson? Tworzy się PPS; rozbudowa działalności; -wiosną 1893r. w „przedświcie” publikowana jest korespondencja Piłsudskiego

-program paryski

-IV 1893r I zjazd PPS(Stanisław Wojciechowski, Aleksander Sulkiewicz)

-Piłsudski okazał się dobrym konspiratorem i organizatorem

-Pikliszki -miejsce drukowania „ Robotnika”

-1894r. II zjazd PPS( Józef Piłsudski -pseudonimy:„Tomasz Mścisław”,„ towarzysz Wiktor”, Aleksander Dąbki, Witold Jod konarkiewicz?, Leon Wasilewski kierownictwo)

-1886r. Piłsudski wyjeżdża do Londynu jako korespondent II Międzynarodówki

-1900r. wykryto drukarnię „ Robotnika”- Piłsudski, któ®y mieszkał wówczas w Łodzi zostaje aresztowany ;zawieziony do Cytadeli Warszawskiej, następnie do Szpitala Więziennego Petersburgu, skąd dokonuje ucieczki

-zmienia wyznanie z katolickiego na ewangelicko- augsburskie, aby ożenić się z Marią z Koplewskich Juszkiewiczową

-1904r. podróż Piłsudskiego do Londynu, NY, Tokiooferta akcji sabotażowej antyrosyjskiej; oczekuje, że Rosja będzie słaba po wojnie z Japonią

-partia niepodległościowa PPS w 1906 dzieli się na : PPS Frakcję Rewolucyjną(cel: niepodległość Polski) i PPS Lewicę( ideały socjalistyczne, rewolucja)

-celem jest odbudowa państwa polskiego

siły należy koncentrować na walce z Rosją; Piłsudski dostaje wsparcie od działaczy PPS-Wasilewskiego i Jod konarkiewicza?

-tworzą się grupy bojowe Wydział Spiskowo- Bojowy

-oddziaływanie poprzez terror na urzędników aparatu carskiego; odbijanie polskich więźniów; napady na pociągi, akcja eksprobiacyjna

-1906r. akcja pod Pruszkowem

-26 września 1908 r., w okolicy maleńkiej stacyjki kolejowej Bezdany na Wileńszczyźnie, Piłsudski z grupą bojowców z PPS dokonał śmiałego napadu na rosyjski pociąg pocztowy, przewożący pieniądze z Kongresówki do Sankt Petersburga. W operacji uczestniczyli m.in. Walery Sławek, Aleksander Prystor, Tomasz Arciszewski i Aleksandra Szczerbińska, ówczesna konkubina Piłsudskiego. W trakcie śmiałej i przeprowadzonej bez strat akcji bojowcy o umówionej porze wspólnie opanowali wagon pocztowy, terroryzując pracującą tam obsługę telegrafu. Przewożone pieniądze szybko zapakowali w worki i sprawnie opuścili pociąg, po czym rozjechali się w różnych kierunkach. Zdobyte w ten sposób 200 tysięcy carskich rubli posłużyło do spłaty długów organizacji oraz wsparcia uwięzionych towarzyszy i ich rodzin. Część trafiła do skarbu wojskowego, który posłużył później do utworzenia organizacji strzeleckich.

-działania na wzór włoskiej irredenty(idea zjednoczenia ziem)

-poszukiwanie sojuszników

-1908-1914 Galicja ośrodkiem irredenty

-1908r. powstaje Związek Walki Czynnej-założyciel: Kazimierz Sosnkowski; komisarzem zostaje Piłsudski; działacze: Marian Zydra Kościałkowski, Władysław Sikorki, Marian Kukiel

-1910r. powstaje Związek Strzelecki we Lwowie(komisarz-Piłsudski), Towarzystwo Strzeleckie w Krakowie; cel tych organizacji: przygotowanie kadry kierowniczej do walki w zaborze rosyjskim

-Walery Sławek twórcą Polskiego Skarbu Wojskowego; wpatrzony w Piłsudskiego

-1912r. powstaje Tymczasowa Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych ( TKSSN)

-przygotowanie środowiska polskiego do walki czynnej 9 stronnictw polit. działających zaborze rosyjskim i austriackim

AD.3,4.

Roman Stanisłąw Dmowski

-ur. 9 VIII 1864r. w Kamionku pod Warszawą

-3. z kolei syn Walentego i Józefy z Lekarskich; miał 3 siostry

-skromny dom rzemieślniczy o tradycjach szlacheckich;ojciec był kamieniarzem ,zmarł, gdy odmówił amputacji chorej nogi

-jego rodzina wywodziła się z miejscowości o nazwie Dmochy

-w wieku 5 lat Roman biegle czyta; podjął studia na wydziale matematyczno- przyrodniczym na Carskim Uniwersytecie; zyskał doktorat z zakresu nauk biologicznych”kandydat nauk”

-działał w Związku Młodzieży Polskiej” Zet” ( utworzony w 1886r przez Halickiego);osiągnął najwyższy poziom brata „zetowego”( niżej koledzy i towarzysze)

-w czasie studiów współpracuje z tygodnikiem ”Głos”(założyciele: Jan Ludwik Popławski, Józef Karol Potocki)

-naród był dla niego wartością nadrzędną; idea wszechpolska; program narodowy

-dążył do dowartościowania ludu w sensie narodowym

-1887r. zostaje utworzona w Szwajcarii Liga Polska; twórcy: Zygmunt Miłkowski (pseudonim Teodor Tomasz Jeż),siedziba w zamku pod Żurichem; w programie znajdowały się treści niepodległościowe ;realne szanse przeprowadzenia powstania zbrojnego ;wysyłanie emisariuszy; rozwój kontaktów dyplomatycznych; liczą na wojnę, w którą zaangażuje się co najmniej 1 z zaborców Polski

-organizacja manifestacji: 1893r.( rocznica zaboru), 1894r.(rocznica insurekcji kościuszkowskiej)

-1 IV 1893r. Dmowski, Balicki i Popławski samowolnie przekształcają Ligę Polską w Ligę Narodową z siedzibą w Warszawie; program odrodzenia narodowego, aktywizacja społeczeństwa: manifestacje, strajki

-1897r. powstaje Stronnictwo Demokratyczno- Narodowe; w skład kierownictwa wchodzą: Dmowski, Popławski, Balicki; wydają miesięcznik „Przegląd Wszechpolski”

-1902r. wydany zostaje traktat polityczny R. Dmowskiego pt. „ Myśli współczesnego Polaka”

-Dmowski spotyka się z Piłsudskim w Tokio(1904r)

-Dmowski prowadzi program rozumnej ugody-chce autonomii dla zaboru rosyjskiego i powstrzymania przed działaniem powstańczym Polaków

-1906r. Stronnictwo Narodowe znalazło się w Dumie Rosyjskiej;1907r Dmowski zostaje prezesem koła polskiego w Dumie Rosyjskiej ;jego żądania: autonomia na wzór Galicji, namiestnik, niezależny sejm ,skarb, sądownictwo; w gabinecie rządowym Rosji ministrem ma zostać Polak

-1897r SDN w zaborze rosyjskim(nielegalnie); 1905r. SND w Galicji(legalnie); Towarzystwo Demokratyczno- Narodowe w zaborze pruskim(półlegalnie; działacze: Marian Seyda, Trąmpczyński,Kozicki))

-1908r. „Niemcy, Rosja i kwestia Polska” autorstwa R.Dmowskiego; wg niego Niemcy SA wrogiem Polski; współpraca z Rosją

-Dmowski dążył do restytucji jedności słowiańskiej słowianofilstwo

-1910r. objawia się antysemityzm -walka z Żydami na gruncie ekonomicznym; elementy ksenofobii

-Towarzystwo Oświaty Narodowej(powstałe w 1899r) kierowane jest przez Ligę Narodową; organizacja apolityczna

zadania: szerzenie oświaty w środowisku ludowym, rozwój i rozbudowa polskiej świadomości narodowej ,prowadzenie bibliotek ruchomych, tworzenie kas pożyczkowo-oszczędnościowych

-1905 r. powstaje Polska Macierz Szkolna( w 1906r. zalegalizowana)

cel: ożywienie uczuć narodowych Polaków ;oświata ,organizacja szkół; liczyła ok. 100tys. Członków; kierownicy: Józef Świerzyński, Józef Stemler( Dąbki)

-Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „ Sokół”(utworzone we Lwowie w 1867r)-charakter paramilitarny ; rozprzestrzenia się na wszystkie skupiska ludności polskiej w zaborze rosyjskim, także w pruskim; na program Towarzystwa „Sokół” wpław miała endecja; kierownikiem był gen. Józef Haller (Chrześcijańska Demokracja)

-1903r założone zostaje Towarzystwo Opieki nad Unitami w Warszawie (organizacja tajna) przez Ligę Narodową; cel: organizacja wsparcia dla Unitów (prześladowani przez Rosjan),nauka polskiego, trwanie w katolicyzmie polskości; wsparcie od Narodowego Koła Księży( twórca Aleksander Zawacki zwany Ojcem Prokopem)

Temat: Ośrodki Państwowotwórcze na ziemiach polskich.

1.Rada Regencyjna w Warszawie

2.Gabinety rządowe Rady Regencyjnej

3.Rada Narodowa

4.Rada Narodowa w Cieszynie

5.Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie

6.Tymczasowy Komitet Rządzący we Lwowie

7.Republika Tarnobrzeska

8.Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu

9.Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie

AD.1,2

-19IX 1917 r. powołanie Rady Regencyjnej w składzie: abp warszawski Aleksander Kakowski, Zdzisław książę Lubomirski, Józef hrabia Ostrowski

cel: sprawy administracyjne, sterowanie polską siłą zbrojną, władza ustawodawcza

-27 XI 1917 r. Rada Regencyjna powołuje rząd Jana Kucharzewskiego

premier to I królewsko-polski prezydent ministrów

utworzono 8 resortów, które 3 I 1918r przekształcone zostały w ministerstwa: sprawiedliwości, wyznań religijnych i oświaty(ministrem Antoni Ponikowski), skarbu(ministrem Jan kanty Steczkowski) ,spraw wewnętrznych ,handlu i przemysłu, rolnictwa i dóbr koronnych opieki społecznej, aprowizacji

-plan :przejmowanie w ręce polskie spraw sądownictwa, szkolnictwa; kontrola nad skarbem, częścią sił policyjnych ;rozwój infrastruktury państwowej; powołanie polskiej armii(nie powiódł się plan)

-12 II 1918r. rząd Kucharzewskiego podaje się do dymisji

-4 IV 1918r. premierem rządu zostaje Jan Kanty Steczkowski

-20 IV 1918r. Steczkowski wydaje notę w sprawie rokowań w sprawie Polski: domagał się: odtworzenia niepodległego bytu Polski, wolności gosp., dawnej granicy z Ukrainą, prawa do Suwalszczyzny, swobodnej żegluga na Wiśle, dostępu do Bałtyku

-5 IX 1918r. dymisja Steczkowskiego

-7 X 1918r. Janusz Radziwiłł zwrócił się do kanclerza Rzeszy o zwolnienie Piłsudskiego z więzienia

-10 X 1918r. wniosek Janusza Radziwiłła o uznanie pełnej niepodległości Polski

-12 X 1918r. Rada Regencyjna wydaje dekret o podporządkowaniu jej oddziałów wojskowych; zmiana przysięgi wojskowej: przysięga Bogu, ojczyźnie, Radzie Regencyjnej, Polsce; likwidacja władzy Beselera nad siłą wojskową Polski

-23 X1918r. powołanie rządu Józefa Świerzyńskiego

ministrem spraw wewnętrznych został Gąbiński, ministrem wyznań religijnych i oświaty: Ponikowski ,ministrem rolnictwa Stanisław Grabski, ministrem spraw wojskowych J .Piłsudski( od 24 X)

zadania rządu: budowa państwa polskiego, budowa instytucji państwowych, likwidacja pozostałości po okupantach, wybory do sejmu ustawodawczego, zjednoczenie terytorium narodowego, dostęp Polski do Morza Bałtyckiego

-„przewrót pałacowy lub papierowy

-3 XI 1918r dymisja rządu Świerzyńskiegp

- 4 XI 1918r. Rada Regencyjna powołuje rząd Władysława Wróblewskiego(miał zająć się administracją ?)

-14 XI 1918r. następuje samorozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie jej uprawnień J. Piłsudskiemu

AD. 4

Galicja

-19 X 1918r. powstaje w Cieszynie Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego(założyciele: Ks. Józef Longin?, Jan Micheida, Tadeusz Reger)

-miał to być organ tymczasowy i lokalny

-proklamował przynależność Śląska Cieszyńskiego do Polski

-23 I 1919 r. Czech wtargnęły na tereny polskie Śląska Cieszyńskiego

-XI/ XII 1918r. podporządkowuje się Polskiej Komisji Likwidacyjnej

AD.5.

28 X 1918r. powołana zostaje Polska Komisja Likwidacyjna( założyciele: Witos, Daszyński, Moraczewski. Bolesłąw Roja, Tetmajer, Tertil parlamentarzyści z Galicji-Wiedeńska Rada Państwa)

-władza ustawodawczo- wykonawcza

-usuwanie pozostałości po zaborcach, organizacja polskiej administracji publicznej, poszerzania wpływów, chęć stworzenia porozumienia centrowych, prawicowych, umiarkowanych stronnictw politycznych

-28 I 1918r, powstaje Komisja Rządząca dla Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Górnej Orawy i Spiszu

AD.6

-22 XI 1918r. powołanie tymczasowego Komitetu Rządzącego We Lwowiezwierzchni organ polskiej władzy wykonawczej

-twórcy: Ernest Adam, Dubanowicz, Władysław Stesłowicz?

AD.7.

Republika Tarnobrzeska

-utworzona przez grupę radykalnych działaczy politycznych i społecznych ,na terenach wystąpień chłopskich

-założyciele: ks. Eugeniusz Okoń, Dąbal

-zintensyfikowali działania polityczne

-na 6 XI 1918 zwołali wiec( przybyło ok.30 tys. ludzi ,gł. Chłopów)

utworzono chłopski Komitet Powszechny

program:- uwzględnienie aktywności chłopskiej w budowie kształtu państwa polskiego; usunięcie siłą przedstawicieli austriackiej administracji publicznej ,członków instytucji państwowych, austriackiej żandarmerii; ustanowienie Rad LudowychRady Robotniczo-Włościańskie (system radziecki); wprowadzenie milicji ludowej; redefinicja własności prywatnej wywłaszczenie większej własności bez odszkodowania ;podział wywłaszczonej ziemi ,lasów itp. I przekazanie jej w ręce biedoty wiejskiej

-nieudane pacyfikacje do 1919r

-represje przedstawicieli Rep. Tarnobrzeskiej

-ks. E. Okoń tworzy partię : Chłopskie Stronnictwo Radykalne

-26 I 1919r Chłopskie Stronnictwo Radykalne uzyskuje 6 mandatów poselskich wyborach ustawodawczych do sejmu

AD.8.

dzielnica zachodnia

-lepsze warunki życiowe

-utworzenie Naczelnej Rady Ludowej-władza lokalna

-11 XI 1918 r ujawnia się Rada Ludowa miasta Poznania

-baza: Centralny Komitet Obywatelski skład: Narodowa Demokracja, Chrześcijańska Demokracja, Konserwatyści Narodowi; orientacja prozachodnia i antyniemiecka ;popierali K? w Paryżu(Marian Seyda)

organ wykonawczy: Komisariatskład: Wojciech Korfanty, Adam Poszwiński , Ks. Stanisław Adamski

-3-5 XII 1918 r zbiera się Sejm Dzielnicowy w Poznaniu

program : pokojowe przywrócenie Polsce ziem zaboru pruskiego; do czasu pokojowej konferencji w Paryżu dzielnica zachodnia miała utrzymać autonomię w ramach państwa niemieckiego

-w Warszawie tworzy się koalicyjny Rząd Narodowy, który miał skupiać jednostki antyniemieckie cel: umacnianie polskiej tożsamości narodowej

-powołano Naczelną Radę Ludową( 80 osób)

-powołąno następujące komisje: resortowe, organizacyjną, polityczną, wojskową, administracyjną, organizacyjną, aprowizacyjną, bezpieczeństwa publicznego

- chęć utworzenia własnych sił porządkowych: straż ludowa, straż obywatelska

-nie uznanie innych ośrodków państwowych tym rządu Moraczewskiego w Warszawie

utrzymanie elementów autonomii do połowy 1919 r

-31 VIII 1919 r samorozwiązanie Naczelnej Rady Ludowej i przekazanie struktur Ministerstwu byłej dzielnicy pruskiej

-w interesie dzielnicy pruskiej występowali m.in. Władysław Seyda, bracia Grabscy

Rada Delegatów Robotniczych w Lublinie

-utworzona 4/5 XI 1918 r

-skład: PPS(PPS Lewica) i SDKPiL

-X 1918 r. organizowanie anty okupacyjnych manifestacji

-Rady Delegatów Robotniczych powstały również w Zagłębiu Dąbrowskim(charakter komunizujący i działanie rewolucyjne),a także w Warszawie w XII 1918 r połączyły się 2 Rady Delegatów Robotniczych ( PPS + SDKPiL)

-w Królestwie Polskim znajdowało się 100 Rad Delegatów Robotniczych

członkowie: Narodowy Związek Robotniczy, Żydowska Partia Socjalistyczna „Bund”

-Rady Delegatów Robot. Istniały do wiosny 1919 r; latem 1919 r zostały zlikwidowane

AD.9.

Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej

-utworzony 6/7 XI 1919 r w pałacu Poradziwiłowskim w Lublinie(Lublin ośrodkiem miejskim w dogodnej odległości od Warszawy)

-z ramienia Rady Regencyjnej komisarzem był Juliusz Zdanowski (ND)prowadził rozmowy z władzami okupacyjnymi: chciał przekazania w ręce miejscowe administracji, oddziałów wojska i żandarmerii, obsługi ruchu kolejowego ,poczt, telegrafów ; zobowiązał się do dostaw żywności do Austrii

-2 XI 1918 r. w Warszawie w mieszkaniu Artura Śliwińskiego ma miejsce spotkanie lewicy niepodległościowej-chcą powołać tymczasowy rząd ludowy( socjalistyczny), który miał zabezpieczyć kraj przed anarchią; cel: zlikwidowanie pozostałości okupacyjnych, piecza nad armią, utworzenie gł. Instytucji państwowych

-premier rządu i zarazem minister spraw zagranicznych: Ignacy Daszyński

minister spraw wewnętrznych: Stanisław Thugutt (twórca partii thuguttowskiej w 1915 w Kr. Pol.; PSL)

-minister spraw wojskowych: Edward Rydz- Śmigły( POW)

-minister resortu pracy i opieki społecznej: Tomasz Arciszewski ( późniejszy premier rządu polskiego na emigracji w Londynie)

-minister robót publicznych: Marian Malinowski pseudonim „ Wojtek”( PPS)

-minister rolnictwa i aprowizacji : Juliusz Poniatowski (PSL)

-minister Poczty i Komunikacji: Jędrej Moraczewski (nie funkcjonował w Lublinie)

-minister skarbu i kooperatyw: Medard Downarowicz( Stronnictwo Niezawisłości Politycznej partia wolnomularska)

-minister oświaty-Gabriel Ubiel(PSL Piast)

-minister propagandy i prasy: Wacław Świeroszewski (Stronnictwo Niezawisłości Narodowej)

-ministrowie bez teki: Bronisław Ziemięcki, Tomasz Nocznicki (PSL Wyzwolenie), Błażej Stolarski( PSL Wyzwolenie)

wiceministrowie :Tadeusz Hołówko, Andrzej Strug( naprawdę Tadeusz Gałecki).Irena Kosmowska

-wydali Manifest do Ludu Polskiego charakter umiarkowany; elementy socjalistyczne(np. kwestia własności); obowiązkowe nauczanie w szkolnictwie powszechnym( świeckie i bezpłatne); Polska miała być krajem republikańskim,demokratycznym;5 przymiotnikowe wybory(powszechne. proporcjonalne, bezpośrednie, równe ,tajne),jedynie z cenzusem wieku:21 lat; wolność obywatelska; domagali się, aby ziemie etnicznie polskie znalazły się w granicach Polski; wg manifestu Rada Regencyjna to instytucja reakcyjna i ugodowa

-negatywnie do lubelskiego rządu odnosiła się Rada Regencyjna, Narodowa Demokracja, PSL Piast

Temat 3:Wybory parlamentarne w Polsce niepodległej.

1.Wybory do Sejmu Ustawodawczego

2. Mała Konstytucja

3.Ustawa Zasadnicza z 17.03.1921r

4.Sejmik Śląski i sejmik wileński

5.Wybory do parlamentu I kadencji 1922r,II kadencji 1928r, III kad. 1930r, IV kad. 1935r, V kad 1938r.

-Warszawa: powstaje jednolity ośrodek decyzji polit.

18.11.1918- Piłsudski powołuje Tymczasowy Rząd Ludowy; premierem zostaje Jędrzej Moraczewski ;ministrem spraw zagranicznych Leon Wasilewski, ministrem spraw wewnętrznych Stanisław Thugutt, ministrem spraw wojskowych J.Piłsudski

22 XI 1918- rząd J. Moraczewskiego wydaje dekret o najwyższej władzy w państwie Tymczasowy Naczelnik Państwa; rząd odpowiedzialny przed Tymczasowym Naczelnikiem Państwa

28 XI 1918-wydanie dekretu zawierającego termin ogłoszonych wyborów ( 26 I 1919),ordynację wyborczą-wybory do 1izobowej konstytuanty miały być powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i proporcjonalne ;cenzus wieku: 21 lat; głosować nie mogli wojskowi służby cywilnej; biernego prawa wyborczego zostali pozbawieni urzędnicy na terenach, gdzie sprawowali władzę; wprowadzono głosowanie na listy wyborcze( 50 osób wystarczyło do utworzenia listy)

24 XI 1918- dekret rządu o 8godzinnym dniu pracy, ubezpieczeniach robotników; zasiłek dla robotników miał wynosić 600 marek

11.01.1919- Dekret o inspekcji pracy i o obowiązkowym ubezpieczeniu robotników

4/5.01.1919 zamach stanu zorganizowany przez płk Mariana Januszajtisa, E. ks. Sapiehę ,Jerzego Zdziekowskiego, Tadeusza Dymowskiego; zamachowcy zatrzymali członków Rady Ministrów , chcieli aresztować również Piłsudskiego; zamachowcy skazani na areszt domowy

dymisja rządu Moraczewskiego

16.01.1919- powołanie rządu koalicyjnego( rząd fachowców); premier i minister spraw zagranicznych: Ignacy Paderewski, minister spraw wew. Stanisław Wojciechowski, minister spraw wojskowych Józef Leśniecki

26.01.1919- wybory do Sejmu Ustawodawczego

frekwencja wyborca 70-90 % ; bojkot wyborów ogłosili: Komuniści, Bund-Żydowska Partia Socjalistyczna; na ziemiach dawnego Kr. Polskiego na 3 mln 800 tys ludzi 40 % głosowało na listy ND, na Galicji Zachodniej ok. 1 mln ludzi głosowało ,przy czym 30 % na PSL Piast

Skład Sejmu: 220 posłów z Kr. Polskiego, 71 z Galicji, 28 byłych posłów polskich do Wileńskiej Rady Państwa

7.02.1919-do Sejmu weszło jeszcze 16 byłych posłów polskich do parlamentu Rzeszy w Berlinie

wybory uzupełniające: w okręgu suwalskim -02.1919; Podlasie- 03.1919; Białoostoczyzna-07.1919

14.03.1919-Sejm Ustawodawczy dokooptował 6 posłów cieszyńskich

wybory na Wielkopolsce: 7.06.1919; na Pomorzu: 02.05.1920( posłowie polscy do parlamentu Rzeszy w Berlnie rezygnują i na ich miejsce wchodzą posłowie wybrani w wyborach)

24.03.1922-Uchwałą Sejmu o uznaniu 20 posłów do Sejmu Wileńskiego za członków rządu ustawodawczego

10.02.1919-inauguracja prac Sejmu Ustawodawczego ;regulamin prac: przemówienia w j. polskim(nie mogły być czytane z kartki); rola Marszałka Sejmu: czynności porządkowe, mianuje komendanta Straży Marszałkowskiej

14.02.1919 wybory marszałka do Sejmu Ustawodawczego ;marszałkiem zostaje Wojciech Trąmpczyński

w sejmie Ustawodawczym było 10 klubów, zaś w 1922r. 19 klubów

usadzenie klubów w sejmie:

po prawie stronie siedzieli:

*Związek Ludowo-Narodowy

Klub Związku Ludowo-Narodowego

(prezesem Stanisław Głąbiński)

*Klub Pracy Konstytucyjnej(o charak. konserwatywnym ;prezesem Jan Kanty Fedorowicz)

Centrum

*PSL Piast(prezes W. Witos)

*Narodowy Związek Robotniczy(później Narodowa Partia Robotnicza; prezesem Stanisław Nowicki);

*Polskie Zjednoczenie Ludowe(prezesem Józef Ostachowski)

Lewica:

*PSL Wyzwolenie prezes(St. Thugutt)

*PSL Lewica( prezes Jan Stapińśki)

*PPS (prezes I .Daszyński)

Posłowie mniejszości narodowych:

*Zjednoczenie Posłów Żydowskich(prezez Abraham Ozjasz Thon)

*Niemieckie Stronnictwo Ludowe( prezes Ludwik Wolf)

Do żadnego z klubów nie przynależeli: I. Paderewski, R. Dmowski, Trąmpczyński(zrezygnował ,gdy został marszałkiem sejmu),Józef Buzek (poseł cieszyński; zrezygnował)

Gabinety Rządowe

Premier rządu

I-XII 1919 I.Paderewski

1919-1920 Leopold Skórski

VI-VII 1920 Władysław Grabski

1. Wincenty Witos

1921-1922 2 rządy Antoniego Ponikowskiego

1922-lato- Artur Śliwiński

1922-jesień-zima- Julian Nowak

20.02.1919-Sejm przyjął uchwałę pt. „ O powierzeniu J. Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa” (Mała Konstytucja)

1.część: oświadczenie Piłsudskiego o sprawowaniu urzędu Tymczasowego Naczelnika Państwa

2. część: Sejm Ustawodawczy powierza Piłsudskiemu urząd Naczelnika Państwa

Sejm Ustawodawczy jest wyposażony we władzę suwerenną bez określenia czasu trwania jego kadencji;od Sejmu Ustawodawczego byli uzależnieni: organy wykonawcze, Naczelnik państwa, premier Rady Ministrów, ministrowie

Sejm Ustawodawczy jest źródłem władzy publicznej w Polsce, jego zadaniem jest uchwalenie konstytucji

Naczelnik Państwa:

Przedstawiciel Polski na arenie międzynarodowej ,najwyższy wykonawca uchwał Sejmu Ustawodawczego w sprawach cywilnych i wojskowych; decyzje Naczelnika wymagały kontrasygnaty odpowiedniego ministra; powoływał rząd w porozumieniu z Sejmem Ustawodawczym; Naczelnik wraz z rządem byli odpowiedzialni przed Sejmem Ustawodawczym

Prace nad konstytucją prowadzono od początku Sejmu Ustawodawczego

Szefowie kolejnych komisji konstytucyjnych: 1) Władysław Seyda 2) Maciej Rataj 3) Edward Dubanowicz

Projekty konstytucyjne posłów :

Projekt J.Buzka

-system federacyjny na wzór sytemu USA

-podział na instytucje federalne i instytucje ziemstw ( każde miało mieć własną konstytucje i szerokie kompetencje) władze federalne miały się zajmować m.in. sprawami wew, wojskowymi, sądownictwem

Projekt Stanisława Głąbińskiego(ND)

-parlament 1izbowy ; bez Senatu, zamiast niego powołanie Straży Praw( na wzór konstytucji 3 maja)

-głową państwa mógł zostać tylko Polak katolik mający ukończone 35 lat

-powszechne wybory prezydenckie

-przewaga obowiązków nad prawami obywatelskimi

-relacja państwo-Kościół uregulowana przez konkordat

Projekt Mieczysława Miedziałkowskiego:

-Polska państwem demokratyczno- parlamentarnym

-parlament 1izbowy; bez Senatu  bezużyteczny

-powołanie Izby Pracy-miała się zajmować interesami pracowników najemnych

-demokracja bezpośrednia (jak w Szwajcarii) referendum, głosowanie ludowe

o referendum miał decydować: Sejm Ustawodawczy, prezydent przy poparciu 1/3 liczby posłów, Izba Pracy, 100tys obywateli

-równouprawnienie wyznań religijnych

-rozdział Kościoła od państwa

-powszechne, świeckie, bezpłatne szkolnictwo

17.03.1921- uchwalenie Konstytucji Marcowej

10 zasad konstytucji:

1)Zwierzchnictwo Narodu

2)republikańska forma rządów

3)Trójpodział władzy

4)System parlamentarno-gabinetowy

5) 5przumiotnikowe prawo wyborcze

6)Dwuizbowy parlament(bikameralizm)

7)Szeroki samorząd terytorialny i gospodarczy

8)Formalna gwarancja praworządności

9)niezawisłość sądów

10)prawa i obowiązki obywatelskie

-prawa polityczne:

-czynne i bierne prawo wyborcze do Sejmu i Senatu ,samorządu terytorialnego, prawo do piastowania urzędów, prawo do obejmowania z wyboru stanowisk w instytucjach publicznych

-prawa obywatelskie:

-prawo do ochrony życia, wolności, równość wobec prawa, prawo do dochodzenia krzywd na drodze sądowej, prawo skargi do sądów administracyjnych

-prawa społeczne:

-prawo do ochrony pracy, prawo do szczególnej ochrony pracy zarobkowej młodocianych, prawo do ochrony pracy kobiet ,ubezpieczenie społeczne na wypadek bezrobocia czy niezdolności do pracy, prawo do ochrony macierzyństwa, prawo do bezpłatnej opieki w szkołach państwowych i samorządowych

-obowiązki:

-wierność RP, poszanowanie ustaw i rozporządzeń władz publicznych, sumienne wykonywanie obowiązków, służba wojskowa, ponoszenie ciężarów świadczeń publicznych, wychowanie dzieci na prawych obywateli RP, nauka w zakresie szkoły powszechnej

-suweren władzy państwowej -naród

-ks. Kazimierz Lutosławski w preambule zawarł wezwanie do Boga Wszechmogącego

-2izbowy parlament

-zasada demokracji reprezentacyjnej

-2elementowy wymiar instytucji wykonawczej prezydent i Rada Ministrów

-zasada państwa liberalnego

-zasada jednolitości państwa z wyjątkiem autonomii dla Górnego Śląska(nadana 15 VII 1920)

-kadencja do parlamentu : 5 lat

-wybory-cenzus wieku; czynne do sejmu:21 do senatu:30; bierne do sejmu 25 do senatu 40

-kompetencje parlamentu: ustawodawcze ,ustrojodawcze, kontrolne, elekcyjne

-prezydent: kadencja:7 lat; elekcja przeprowadzana przez Zgromadzenie Narodowe(Sejm+Senat); uprawnienia: ustawodawcze, reprezentacyjne, w zakresie władzy sądowniczej, stał na czele organów władzy wykonawczej

Sejm Śląski

Ustawa konstytucyjna z 15VII 1920r. nadaje Śląskowi statut organiczny z szeroką autonomią -j.polski i j.niemiecki jako j. urzędowe ;ustawodawstwo, samorząd lokalny na poziomie gminy i powiatu; organizacja policji i żandarmerii, nadzór budowlany, szkolnictwo, sprawy wyznaniowe, zwalczanie ubóstwa, uchwalał własny budżet dla woj. Śląskiego, nakładał podatki; wybór Rady Wojewódzkiej( bez wyboru wojewody)

-wykluczenie ze spraw polityki zagranicznej ,wojskowej

-przyjęcie konwencji genewskiej z 15 V 1922 w zakresie ochrony mniejszości narodowych

-kadencja 5 lat; 48 posłów, pierwszy marszałek: Konstanty Wolny

Sejm Wileński

-organ ustawodawczy dla Litwy Środkowej

-8 I 1922 wybory; wybrano 108 posłów

-marszałkiem został Antoni Łokuciewski ??

-zadanie: ustalenie zasad inkorporacji Wileńszczyzny, dalsze losy Litwy Środkowej

-20 II 1922 wypowiedzieli się za inkorporacją

-uchwała Sejmu Ustawodawczego 24 III 1922r. o objęciu władzy państwowej w ziemi wileńskiej przez rząd RP

-5 XI 1922 ogłoszono wybory do Sejmu RP

-kampania polityczna-jej apogeum do VII 1922; walka na hasła np.” Polska dla Polaków”, „Polak Katolik”(Chrześcijański Związek Jedności Narodowej; 19%)

-PSL Piast(13%), PPS(10%),Blok Mniejszości Narodowych(16%)

-dużo list wyborczych-1/3 wyborców oddała głosy na małe partie: zmarnowanie głosów

-Prawica:

-Związek Ludowo- Narodowy, Klub Chrześcijańsko Narodowy, Klub Chrześcijańskiej Demokracji, Klub Narodowej Partii Robotniczej

-centrum: PSL Piast(Witos), PSL Wyzwolenie(Thugutt)PSL Lewica(Stapiński),posłowie socjalistyczni(Daszyński)radykałowie, Koło Stronnictwa Chłopskiego, dwóch komunistów(Związek Proletariatu Miast i Wsi)

-12 XI 1922 wybory do Senatu

-frekwencja: ponad 61%

-zwycięstwo Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej-marszałek sejmu: Maciej Rataj

-marszałek Senatu: Wojciech Trąmpczyński

-4IV 1928 wybory parlamentarne II kadencji

-frekwencja: ponad 78 %

-ponad 25 % na BBWR; lewica 29,9%głosów;eliminacja prawicy i centroprawicy(8,7%),centrum 10%,mniejszości Narodowe ponad 23%

-marszałek Sejmu: I.Daszyński

-11 III 1928 wybory do Senatu

-frekwencja: 64 %

-marszałek: Julian Szymański (BBWR)

-Mościcki ogłasza nowe wybory na 1930r.

-wybory w 1930r.

-frekwencja: ponad 75%

-BBWR i listy prorządowe : ponad 65% głosów do Sejmu

-Klub Stronnictwa Narodowego(Rybalski), Klub Partii Socjalistycznej (Niedziałkowski)

-23XI 1930 wybory do senatu

-frekwencja: ponad 63 %

-wygrywa BBWR- ponad 67% głosów

-marszałkiem Władysław Raczkwiecz(bezpartyjny ;zgłoszony przez BBWR)

-parlament IV kadencji

-nowa ordynacja wyborcza; organizacją wyborów zajął się Walery Sławek

-wybory do Senatu 2etapowe;do sejmu 1etapowe

-wybory do sejmu: 8 IX 1935

-frekwencja: 46,6%; marszałkiem Stanisław Car, po jego śmierci W. Sławek

-wybory do senatu

1 etap: 25 VIII 1935r wybory elektorów

2 etap: 15 IX 1935r wybrano 64 senatorów, 32 mianował prezydent RP

-marszałkiem Aleksander Prystor

-wybory do parlamentu V kadencji

-wybory do sejmu: 6 XI 1938

-frekwencja: 67 %

-marszałkiem: Wacław Matowski?

-opozycja nie ogłasza silnych zasad bojkotu

-wybory do senatu: 1etap: 23 X 1938, 2 etap: 13 XI 1938r

-marszałkiem: Bogusław Miedziński

-2 XI 1939r. rozwiązanie parlamentu na mocy decyzji prezydenta RP Władysława Raczkiewicza

Temat 4: Wybory prezydenta RP.

1.Pierwsze wybory prezydenta RP.

2.Wybór Stanisława Wojciechowskiego.

3.Zgromadzenie Narodowe w 1936r.

4.Reelekcja I. Mościckiego.

5.Konstytucja z 23 IV 1935r.

-XI/XII W. Witos chętny na urząd prezydenta; nie otrzymał jednak oferty

-9 XII 1922r. wybory prezydenckie

-5 kandydatów: Jan Baudonin de Courtenay(Klub Mniejszości Narodowych), I.Daszyński(PPS), G. Narutowicz( PSL Wyzwolenie), s.Wojciechowski(PSL Piast), Maurycy Zamojski(ND)

-I tura:Zamojski:222 głosy, Wojciechowski: 105, Jan Baudonin de Courtenay 103 gl., Narutowicz 62, Daszyński 49; wymagana większość absolutna 271 głosów

-II tura: Zamojski 228 głosów, Wojciechowski 152, Narutowicz 151, Jan Baudonin de Courtenay 10, Daszyński 1; większość absolutna 272 głosy

-III tura: Zamojski 263 głosów, Narutowicz 158, Wojciechowski 150, Jan Baudonin de Courtenay 5; wymagana większość 271

-IV tura: Zamojski 224 głosy, Narutowicz 171, Wojciechowski 146(eliminacja groźnego kandydata dla ND); wymagana większość 271 głosów

-V tura: Narutowicz 289, Zamojski 227; wymagana większość absolutna: 259 głosów

Gabriel Narutowicz

-urodzony w 1865r.

-XII 1922-kryzys polityczny -niezadowolneie z Narutowicza

-uważali, że Narutowicz nie był w pełni Polakiem, nie przeżył wojny ,zaborów itp. ;Długo przebywał poza Polską

-`homo novus' ;nie znał się na polityce

-podważano przywiązanie Narutowicza do narodu ,a także jego tożsamość narodową

-`żydowski elekt' ;mason

-Narutowicz był bezwyznaniowcem

-11XII 1922-widać niechęć do Narutowicza na ulicach Warszawy; Narutowicz decyduje się na objęcie urzędu

Stefan Przezdziecki- szef protokołu prezydenta w MSZ ;jako jedyny jechał z Narutowiczem powozem po ulicach Warszawy

-przetrzymywano posłów i senatorów zmierzających do parlamentu, aby nie doszło do zaprzysiężenia prezydenta

-na zaprzysiężenie prezydenta nie przybyła prawica

-kroki koncyliacyjne Narutowicza jako prezydenta: spotkał się z przedstawicielami klubów ;wysłał depeszę do Gdańska do Leona Lucińskiego(ND; autorytet ;miał zostać premierem-prawica i centroprawica nie przeciwstawiłaby się jego wyborowi)

-Narutowicz starał się o audiencję u abp warszawskiego Aleksandra Kakowskiego; doszła do skutku; abp dał Narutowiczowi błogosławieństwo kapłańskie na dobre sprawowanie urzędu

-zaproszony na otwarcie wystawy Towarzystwa Sztuki ZachętaNarutowicz zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego

-po śmierci prezydenta ogłoszono w woj. Warszawskim stan wyjątkowy ;?Piłsudski chce, aby premierem rządu został wojskowy; urząd premiera obejmuje Władysław Sikorki

-Maciej Rataj zostaje po śmierci prezydenta głową państwa

-20 XII 1922-nowe posiedzenie Zgromadzenia Narodowego

kandydaci na prezydenta:

Wojciechowski-298 głosów; Kazimierz Morawski-231 głosów ;wymagana większość -260 głosów

-20 XII 1922-zaprzysięzenie Wojciechowskiego na prezydenta

S.Wojciechowski- ur.w 1869r-zm. W 1953r-„człowiek środka”; jego kandydaturę zgłasza PSL Piast; propagator ruchu spółdzielczego; polityk efektywny; teść Grabskiego; administrator

-gabinety rządowe za prezydentury Wojciehcowskiego:

1922-1923-W.Sikorski

23 V- XII -W. Witos

1923-1925- W.Grabski trauga dei w parlamencie

1925-1926- Aleksander Skrzyński

10 V 1926- 14 V 1926 -W.Witos

-rządy Grabskiego i Sikorskiego miały charakter pozaparlamentarny

-31 V 1926- abiera się Zgromadzenie Narodowe wybory prezydenckie

kandydaci: Piłsudski- 292 głosy; Adolf Bniński(kandydat przeciwników przewrotu majowego)-193 głosy; wymagana większość:242

„ZA”Piłsudskim:lewicowe koła poselskie, mniejszości narodowe, duża część PSL Piast,Narodowa Partia Robotnicza,Chrześcijańska Demokracja

„ZA” Bnińskim: Narodowa Demokracja, reszta centroprawicy

bojkot ogłosili: komuniści, część posłów mniejszości narodowej

-1 VI 1926- zbiera się IV Zgromadzenie Narodowe

kandydaci: Bniński(prawica),I.Mościcki(Piłsudski);Zygmunt Marek(lewica)

I tura:

Mościki-215 głosów

Bniński-56 głosów

Marek-21 głosów

Wymagana większość: 242

II tura:

Mościki- 281

Bniński-200

Marek-1

-4 VI odbywają się uroczystości państwowe i kościelne

I.Mościcki

Ur.1867r-zm.1946r; był w Lidze Narodowej ,w ZMP „Zet” ,w ruchu socjalistycznym; specjalizował się w elektrochemii; dyrektor fabryki w Chorzowie; wykładowca na Politechnice Warszawskiej; nie nadawał się na prezydenta; nie potrafił mówić; nie znał języków obcych

-8 V 1933 reelekecja Mościckiego na prezydenta; jedyny kandydat; otrzymał 332 głosy(wymagana większość:167)

-9 V 1933 zaprzysiężenie na prezydenta

-gabinety rządowe w czasie prezydentury Mościckiego:

1926- Kazimierz Bartel- 3x

1926-1928-J.Piłsudski

1928-1929-K.Bartel

1929-Kazimierz Świtalski

1929-1930-K.Bartel

1930-W.Sławek

1930-J.Piłsudski

XII 1930- 1931-Sławek

1931-1933-Aleksander Prystor

1933-1934-J.Jędrzejewicz

1934-1935-Leon Kozłowski

1935-Sławek

1935-Marian Zyndra Kościałkowski

1936-1939-Felicjan Sławoj Składkowski

konstytucja kwietniowa:23 IV 1935r

zasady:

-ustrój autorytarny(cezarystyczny)

-koncentracja władzy państwowej w rękach prezydenta RP; prezydent źródłem władzy

-państwo jest dobrem wspólnym obywateli

-państwo to wartość ponadindywidualna ,ponadklasowa

-prymat interesów zbiorowych nad indywidualnymi

-obowiązki obywatela były mocno akcentowane ;ważniejsze od praw obywatelskich

-reglamentacja uprawnień obywatela, uzależniając je od zasług poczynionych dla dobra państwa

-idea solidaryzmu społecznego

-zerwano zasadę o równości praw polit. Obywateli

-państwo ingeruje w rożne sfery życia

prezydent RP:

-uprawnienia: ustawodawcze: wydaje dekrety z mocą ustawy ;prawo weta ;publikacja ustaw; mianuje 1/3 senatorów;

-ustrojodawcze: inicjatywa w sprawie zmiany konstytucji; prawo weta wobec projektu poselskiego zmiany konstytucji

-wykonawcze: obsada urzędu prezydenta ;mianuje prezesa Rady Ministrów ,sędziów ,sędziów Trybunału Stanu, prezesa NIKu, ;posiada prawo łaski; posiada zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi

-uprawnienia nadzwyczajne na wypadek wojny :wybór następcy ,naczelnego wodza; ogłasza stan wyjątkowy, wydaje dekrety w zakresie ustawodawstwa państwa bez zmienny konstytucji ;może przedłużyć kadencję obu izb parlamentu

-prerogatywy wynikające z władzy osobistej prezydenta-

-wybór prezydenta Zgromadzenie Narodowe:80 osób 50 posłów ustalonych przez Sejm,25 przez Senat,5 wilirystów

-kadencja prezydenta:7 lat

parlament:

-ograniczenie liczby posłów do i liczby senatorów do 96

-ograniczenie immunitetu poselskiego

-senat:1/3 wybierana przez prezydenta;2/3 w wyborach dwustopniowych-zgromadzenia wojewódzkie wybierają senatorów(zasługi, majątek ,wykształcenie, dobra opinia)?

-woj. Warszawskie i Lwowskie po 6 mandatów

-8 IV 1938-dekret o ochronie imienia J. Piłsudskiego

Temat 5: Kryzysy polityczne w Polsce niepodległej.

1.Przewrót majowy i jego przyczyny

2.Usytuowanie J.Piłsudskiego w systemie politycznym.

3.Autorytarny system rządów.

-przyczyny zamachu majowego:

rozczarowanie wolną Polską

3 różne systemy podatkowe,3 różne waluty

w 1918r. kasa państwowa była już pusta

różna mentalność; poczucie niepewności i niechęci do nowej Polski; redukcja zatrudnienia; niezadowolenie z rządzących(np. XI 1923r. protesty były krwawo tłumione m.in. przez Wojsko Polskie)

-przyczyny gospodarcze:

skutki reform Grabskiego II inflacja(m.in. spadek wartości polskiego zł),podwyżka podatków, wzrost opłat monopolowych,

klęska nieurodzajówzubożenie ludności rolniczej ,ziemian, pauperyzacja chłopów

przyczyny polityczne:

partyjnictwo, przewaga czynności partyjnych nad ogólnymi zasadami rozwoju państwa, ”karuzela” rządów i premierów; brak dłuższej koalicji parlamentarnej; niedowartościowanie grup polit., które uważały się za budowniczych nowej PolskiPiłsudski i inni

-17 V 1923r-tworzy się rząd Chjeno-Piast;Piłsudski nie wyraża zgody na jego działanie

-VII 1923- wg Piłsudskiego „karzeł reakcji” opluwa to, co on robi; karzeł ten jest winny za sytuacje kraju

-VII 1923r-Piłsudski zrzeka się wszystkich urzędów oprócz funkcji przewodniczącego Kapituły Virtuti Militariodbudowa zaufania kręgów kombatanckich do Piłsudskiego;

-3 rząd Witosa:

min.spraw wojskowych:Juliusz Malczewski; min.spraw wew.:Smólski; min.spraw zagr.:Kajetan Dierżykraj-Morawski;min. Skarbu: Jerzy Zdziechowski; min. Wyznań religijnych i oświecenia publicznego: Stanisław Grabski; min.rolnictwa: Władysław Kiernik

-III 1926r.-Witos wydaje „ Czasy i ludzie”,jego poglądy zawarte w tym piśmie:konieczność wzmocnienia władzy wykonawczej,ograniczenie prawa politycznego w Polsce,negatywnie ocenił polaryzację polit, Polski( duża liczb apartii),negatywnie ocenił stan społeczny Polski( strajki)

-następuje aktywizacja środowiska piłsudczyków

-prasa: atak Piłsudskiego na Witosa(wywiad Piłsudskiego)-„walka z rozwydrzonymi partiami w Polsce”

rząd stosuje ograniczenia cenzuralne-wstrzymuje „Kurier Poranny” z wywiadem Piłsudskiego;gazeta dociera jednak do ludzi

-propagandowe kłamstwo zwolenników Piłsudskiego: ostrzelanie willi Piłsudskiego w Sulejówku

-XI 1925r.-manifestacja legionistów w Sulejówku; przewodniczący manifestacji: gen. Gustaw Orlisz-Dreszer ;zapewnienie Piłsudskiego o poparciu

-12V 1926-„gry wojenne” w Rembertowie; udział biorą wojska sprzyjające Piłsudskiemu; rozpoczyna się ich marsz na Warszawę

-godz 17 dnia 12 V 1926 r.-rozmowa Witosa i Wojciechowskiego na moście

-mobilizacja12 pułków wiernych rządowi(z Poznania,Pomorza)

-Malczewski otzrymal kompetencje min. woj. Na czas wojny

-zawieszenie praw obywatelskich w Warszawie, woj. Warszawskim,2 powiatach woj. Lubelskiego: siedlecki i łukowski

-Piłsudski nazwany buntownikiem; siedziba rządu przeniesiona do Belwederu

-do 13 V 1926-2 pułki dotarły z Poznania do Warszawy;wierni rządowi byli: gen. Tadeusz Rozwadoswki,Władysław Anders

-utrudnienia kolei sprawiły,że wojska wierne rządowi nie dotarły

-20 V-wierne oddziały Piłsudskiego udają się pod Belweder; rząd przeniesiony do Wilanowa

-15 V-rząd podaje się o dymisji z datą 14 V; podobnie czyni prezydent

Skutki:

-obalenie rządów centroprawicowych

-ożywienie nastrojów partii lewicowych; w tym socjalistycznych

-ożywienie radykalizmu politycznego

-Piłsudski jedynym ośrodkiem decyzyjnym w państwie

-15 V- Rataj wydaje dekret o zawieszeniu działań wojennych ;zwolniono z internowania ministrów rządu Witosa; odwołanie stanu wyjątkowego

-I rząd Kazimierza Bartna(min. komunikacji)

min. Spraw zew. August Zalewski (od 1932r. Józef Beck), min. Spraw wew. K.Młodzianowski, min. Spraw woj. Piłsudski,min. Skarbu Gabriel Czechowicz,

rząd ten przetrwał do 4VI; 8 VI powołano nowy rząd Bartna z tym samym składem

-porozumienie ze środowiskiem przemysłowym; „ rząd wilczków”

-czystki w administracji wojskowej i cywilnej

-program zmian ustrojowych nowela sierpniowa(za przyjęciem 246 głosów, przeciw 95; centroprawica głosowała „za”); wniosek opozycji o weto dla rządu nie mógł być rozpatrywany na tym samym posiedzeniu, na którym został złożony

6 VIII 1926r.-dekret o sprawowaniu dowództwa nad siłami zbrojnymi i ustanowieniu konstytucji generalnego inspektora sił zbrojnych

-rząd dba o sprawy ekonomiczne budowa poru w Gdyni, eksport polskiego węgla do Skandynawii( w tym czasie trwają strajki brytyjskich górników); wygranie wojny gosp. Z Niemcami

-rząd potrafił się wkomponować w program polityczny swoich poprzedników

-24 IX-przegłosowanie w sejmie wotum nieufności II rząd Bartna do dymisji

-27 IX- III rząd Bartna w tym samym składzie

-30 IX 1926-dymisja III rządu Bartna

-od 2X 1926-rząd Piłsudskiego-min. Spraw zagr. Zalewski, min. Woj. Piłsudski, min.spraw wew. Felicjan Sławoj Składkowski, min. Skarbu Czechowicz

-legionizacja struktur państwowych

-9/10 IX 1930r.-aresztowanie byłych posłów i senatorówareszt brzeski; Kiernik,Witos(PSL Piast),Wagińśki,Józef Putek(PSL Wyzolenie),Popiel(NPR),Adolf Rawicki(Stronnictwo chłopskie),Adam Ciołkosz,Norbert Barlicki,S.Dubois,A.Pragiet,M.Mastek(PPS),Korfanty, Lieberman

-dzięki Carowi prezydent mógł zwołać, otworzyć i natychmiast odroczyć posiedzenie sejmu

-3 VIII 1930r-dekret prasowy podpisany przez Mościckiego

-1930-zjazd w Krakowiewalka z obozem sanacji

-5 X 1933r.-ostateczny wyrok na aresztowanych-od 1,5 do 3 lat więzienia; część wyjechała na emigracje(wysłano po nich listy gończe);Witos, Kiernik, Korfanty utworzyli (także W.Sikorski)Front Morges- centroprawicowa opozycja emigracyjna

-1929r.-uniosek o postawienie przed Trybunał Stanu Gabriela Czechowicza( 8 mln zł z kasy państwa wydał na akcje wyborczą BBWR); oskarżyciel: Lieberman;”za”:PSL Wyzwolenie,PSL,Stronnictwo Chłopskie,ND,Chadecja

Piłsudski-walka z oskarżycielami; tekst pt.” Dno Oka” z 7 IV1929r. opublikowany w „Głosie Prawdy”

Ostatecznie Czechowicz nie został postawiony przed Trybunał stanu

-po 12 V 1935r.

-dekompozycja sanacji

-powstanie grupy Zamek-Eugeniusz Kwiatkowski, Juliusz Poniatowski(„Czerwony Książe”), Kościałkowski, Michał Grażyński(wojewoda śląski)

-15 VII 1936r.-Składkowski podpisuje okólnik  I osobą po prezydencie miał być odtąd E.Rydz- Śmigły(GISZ)

-duumwirat= Mościcki+ Śmigły

Temat 6: Polskie państwo podziemne.

1.Kształt administracyjny ziem polskich pod okupacją.

2.Organy władzy RP na emigracji.

3.Pojęcie polskiego państwa podziemnego.

4.Struktury wojskowe, polityczne, administracyjne polskiego państwa podziemnego.

5.Sprawa polska podczas II wojny światowej.

-rząd polski n początku II WŚ: premier-Felicja Sławoj Składkowski(16V1936-30IX1939),jednocześnie minister spraw wewnętrznych; min. Spraw zagranicznych- Józef Beck(od 1932),min. Spraw woskowych-Tadeusz Kasprzycki w skłąd rządu wchodzili zarówno ludzie z GISZu(ludzie prezydenta):E.Kwiatkowski,J.Poniatowski,Zendra Kościałkowski, jak i z Grupy Zamek(ludzie Rydza-Śmigłego):Składkowski, T.Kasprzycki

-COP- E. Kwiatkowski; plan rozbudowy:1936-41;plan inwestycyjny: 1936-1939

nakłady na wykonanie planu: 2mld400mln zł; COP obejmował woj.: kieleckie,lubelskie,lwowskie,?-->60 tys. Km2 i 5mln 600tys. Ludzi

inwestycje w infrastrukturę-m.in. w koleje,jezdnieitp

zakłady w Radomiu i Starachowicach;zakłady metalurgiczne w Stalowej Woli(od 1937);okręg miał dać prace dla 100 tys. Ludzi;

modernizacja armiinowy sprzęt-czołgi z obracającą się wieżyczką

-perturbacje społeczne: niski poziom życia społ.; manifestacje np. ludowe dnia 15 VIII- Dzień Czynu Chłopskiego-starcia z policją ,strajki chłopów(VIII 1937r.),blokady dróg do miast i targowisk miejskich, ”obłodzenie miast”; w wyniku starć zginęło 42 ludzi,34 zostały ranne

-utworzono oddziały odwodowe policji państwowej do rozbijania manifestacji bez użycia broni palnej; szkolenia odbywały się w Golędzinowie

-ekscesy antysemickie

-Adam Doboszyński(ND) zorganizował najazd na Myślenice

-tworzono getta ławkowe; numerus nullus- brak zgody na to, aby osoby nie będące Polakami znajdowały się na uczelniach publicznych; numerus clausus-% udział ludności niepolskiej w naborze na studia

-6 X 1936r-umowa z Francją ;pożyczka dla Polski w wysokości 2 mld franków; pieniądze z przeznaczeniem na wojsko

-zacieśnianie stosunków z Rumunią

-6 IV 1939r-sojusz polsko-brytyjski; potwierdzony 25 VIII 1939r

-Utworzenie Funduszu Obrony Narodowej(FON)złoty i srebrny; wsparcie społeczeństwa dla Fonu

-1 IX 1939r-prezydent RP skorzystał ze wszystkich uprawnień zawartych w konstytucji:

-zezwolił rządowi na wprowadzenie stanu wyjątkowego

-postępowanie przed sądami powszechnymi w sprawach godzących w bezpieczeństwo państwa

-wprowadzenie stanu wojennego na terytorium RP

(nie wszystkie decyzje prezydent zostały wykonane)

-skutki IX 1939:

-śmierć poniosło 75tys polskich żołnierzy

-do niewoli niemieckiej dostało się 300 tys polskich żołnierzy, zaś do niewoli radzieckiej 180 tys

-straty ludności cywilnej

-poczucie porażki

-krach blitzkriegu

-28 IX 1939-traktat o przyjaźni i granicach;podział Polski wzdłuż rzek i miast: Pisa-Narew-Ostrołęka-Treblinka-Bug-Bęłżec-Wisłok-i wzdłuż Sanu

-14 X 1939-Litwa przestaje uznawać rząd polski

-Niemcy zajęli 48,6 % terytorium Polski wraz z 20,4 mln ludzi

-Rosja zajęła 50 % terytorium Polski wraz z ponad 14 mln ludzi

-Litwa zajęła 1,4 % terytorium Polski wraz z 0,5 mln ludzi

-Niemcy połowę terytorium Polski wcielili do Rzeszy na mocy dekretu Hitlera z 7 X 1939r.-->wcielone obszary: Wolne Miasto Gdańsk, Pomorze, Poznańskie, Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, cześć woj. łódzkiego z Łodzią, część woj. warszawskiego, krakowskiego, suwalszczyzna; utworzono 2 okręgi Rzeszy: 1)Gdański (Prusy zach. i Gdańsk), Albert Forster został gauleiterem; okręg podzielony na 3 rejencje :gdańską, bydgoską,?; 2)Wortland-Artur Greiser-gauleiter; od 1941r. wydziela się prowincję Śląską ze stolicą w Katowicach; powstaje plan wydzielenia Prus Wschodnich

-8 X 1939r-dekret o rozciągnięciu na obszary wcielone praw Rzeszy

-12 X 1939r- dekret kanclerza o powołaniu Generalnego Gubernatorstwa z ziem woj. kieleckiego ,lubelskiego, krakowskiego, pozostałej części woj. łódzkiego i ½ woj. warszawskiego

-w 1941r. do GG dołączono 48 tys. Km2 wraz z mln ludzi obszaru dawnego woj. lwowskiego

-GG podzielono na dystrykty: lubelski, radomski, lwowski, krakowski, warszawski

-stolica GG był Kraków, Generalnym Gubernatorem został Hans Frank

-cel GG: wyeksploatowanie ludności ,ich eksterminacja

-podział obywateli na ziemiach wcielonych do Rzeszy:

-obywatele polscy i gdańscy narodowości niemieckiej(Rajstdeutsche)

-naturalizowani Niemcy-zapis dobrowolny, jeśli się wykaże do 3 pokolenia wstecz związek z Niemcami; przymus w wypadku ludzi, którzy mieli mieć rodowód germański tzn. Kaszubi, Ślązacy, Górale;(Volkdeutsche)

-ludzie niemieccy, ale bez związku krwi z Żydami czy Rumunami(Nichtdeutsche)siła robocza; przymus pracy ludności w wieku 14-60lat

-grupa Żydów i Rumunów (juden);bezpaństwowcy; czekało ich ostateczne rozwiązanie die Endlosung der Judenfrage

-ustawy norymberskie oficjalnie nie obowiązywały w GG

-jako swojego następcę Mościki wyznaczył Bolesława Wieniawę- Długoszewskiego(nie został on jednak prezydentem RP; przeciw jego kandydaturze sprzeciwiła się Francja z inspiracji Sikorskiego)

-inni kandydaci na prezydenta RP: Paderewski ,A .Zalewski, prymas Polski Hlond

-pojawił się pomysł utworzenia prezydentury kolegialnej w składzie: ambasador Londynu, Paryża i Brukseli?

-ostatecznie prezydentem RP został Władysław Raczkiewicz

-premierem powstałego rządu był Władysław Sikorki; jednocześnie był on także min. Spraw wojskowych i min.. sprawiedliwości; min. Spraw zagranicznych został Zalewki, min. Skarbu Adam Koc, min. Opieki społ. Jan Stańczyk, min. Przemysłu i handlu Henryk Strasburger; wicepremierem został Stanisław Stroński; ministrowie stanu: Haller, A.Łodoś, M.Seyda,Stanisław Kot,K.Sosnkowski

-7 XI 1939r-Rydz-Śmigły rezygnuje z funkcji naczelnego wodza; funkcję te przejmuje Sikorki(jednowładztwo Sikorskiego)

-rozwiązanie sejmu i senatu RP na wniosek Sikorskiego

30 XI 1939r-Raczkiewicz złożył „Umowę Paryską”: samoograniczenie głowy państwa, rezygnacja z prerogatyw prezydenta RP wynikających z konstytucji, deklaracja wykonywania czynności prezydenckich w porozumieniu z premierem, umowa ta miała obowiązywać także następcę Raczkiewcza(miał nim być gen. K. Sosnkowski)

-deklaracja została opublikowana w „Monitorze Polskim” i w radiu

-powołano Radę Narodową RP(organ doradczy;platforma porozumienia gł. Partii politycznych: SN,SL,PPS,SP)

-30 XII 1939r-I kadencja Rady narodowej: przewodniczący: Paderewski; jego zastępcy: Stanisław Mikołajczyk(SL),Tadeusz Bielecki(SN), Herman Lieberman (PPS),władysław Folkierski (SP)

-Angers(fran)-budynki eksterytorialne dla Polski

-tworzono obozy odosobnienia np. Bereza szkocka

-Polskie państwo podziemne:

-struktury organizacyjne podlegle rządowi polskiemu na emigracji

pierwsze wzmianki: dokumenty Franka” nielegalne polskie państwo podziemne”; dokumenty Jana Kalskiego(Kurier warszawski)”tajne państwo podziemne”

-państwa koalicji hitlerowskiej nie kwestionowały prawa Polski do bytu państwowego

-konstytucyjna ciągłość

-własne siły wojskowe; kadra oficerska,

-własna administracja, sprawiedliwość, szkolnictwo, opieka społeczna; wydawano akty normujące

-stolica :Warszawa

-na obszarze kieleckim, lubelskim, na Podhalu działała partyzantka AK i ZWZ

-26 IX 1939r-gen. Michał Karasiewicz- Tokarzewski utworzył Służbę Zwycięstwu Polski; zajmowała się ona dywersją pozafrontową wzorowaną na konspiracji wojskowej z powstania styczniowego; komendant gł: Karasewicz- Tokarzeswki; zastępca płk Stefan Rowerki; komendy wojewódzkie : Warszawa, Kraków .Kielce, Lbn, komendy powiatowe; była to organizacja wojskowo -polityczna, wzorowana na POW; walczyła z okupantem, przygotowywała kadry wojskowe

-Główna Rada Polityczna-przedstawiciele gł.partii;przewodniczący:Mieczysław Miedziałkowski(PPS)

-13 XII 1939r- powstaje Komitet Ministrów do Spraw Kraju zalążek ZWZ

-4 XII 1939r.-Sikorski skierował na ręce Roweckiego „instrukcję nr 1”: wyznaczył zadania bieżące i długofalowe ZWZu; podział na 2 obszary: obszar 1(niem) ze stolicą w Warszawie pod dowództwem Roweckiego; obszar 2(radz.) ze stolicą we Lwowie pod dowództwem Tokarzewskiego

-próba zamachu samobójczego Sosnkowskiego( na początku zamachu majowego) spowodowała ,iż Piłsudski utracił do niego zaufanie; Sosnkowski został komendantem głownym ZWZ AK

-zadania ZWZ AK:

-podjęcie długofalowych prac o charakterze wojskowym do przygotowania przyszłego powstania zbrojnego

-odtwarzanie polskich jednostek wojskowych

-szkolenie kadry oficerskiej

-prowadzenie działalności sztabowej

-działalność odwetowagrupy odwetowe-działalność przeciw okupantowi za represje i śmierć Polaków

-organizacja i realizacja wywiadu wojskowego

-organizacja informacji i propagandy

-działalność dywersyjna

-VI 1940-formalny zakaz Sosnkowskiego prowadzenia działalności o charakterze zbrojnym, chyba że broniła osób zaangażowanych w działalność podziemia

-1941-tworzenie elitarnych grup dywersyjnych „Wachlarz”(na wschód od granicy ryskiej)utrudnienia działalności wojsk niem, wywiad, aprowizacja wojsk niem.; przeprowadzono w ramach „wachlarzu” 80 akcji bojowych; w 1943r rezygnacja z Wachlarzu

-akcje propagandowe ZWZ

-14 II 1942-ZWZ przekształcone w AK; komendantem głównym gen. Stefan Rowerki

cele AK:

-unifikacja różnych organizacji podziemnych

-prowadzenie samoobrony

-organizacja informacji i propagandy

-wywiad

-dywersja

-szkolenie kadry oficerskiej

- przygotowanie przyszłego powstania zbrojnego( ogólnonarodowe; w pełni skoordynowane z wojskami alianckimi; rozpoczęcie w chwili ,gdy wojska alianckie znajda się na granicy polskiej)

-etos Akowcaczłowiek o wielkim patriotyzmie, odpowiedzialny za rację stanu, prymat racji ogólnonarodowych i dobra państwa polskiego

-utworzenie kodeksu ZWZ AK Polak nie mógł się porozumiewać z okupantem czy tez z nim współpracować; mężczyzna za kontakty z Niemkami karany był chłostą, zaś kobieta za kontakty z Niemcami ogoleniem głowy; w każdym przypadku przeprowadzano najpierw rozpatrzenie spray przez sąd podziemny

-struktury polityczne

-26 II 1940 powstaje Polityczny Komitet Porozumiewawczy przy ZWZ (quasi-parlament);przysięga składana na ręce Roweckiego; pierwotny skład: PPS WRN, SN,SL; później doszło SP GRUBA 4

-21 III 1943- Polityczny Komitet Porozumiewawczy zostaje przekształcony w Krajową Reprezentację Polityczną

-15 VIII 1943- Krajowa Reprezentacja Polityczna ogłosiła deklarację porozumienia partii tworzących Krajową Reprezentacje Polityczna

-koalicja 4 partii miała przetrwać do wyborów parlamentarnych po wojnie

-Polska po wojnie miała być s Konfederacji Państw Europy Środkowejbazą był sojusz polsko-czechosłowacki

-demokratyzacja stosunków politycznych w Polsce

-uprawnienia dla mniejszości narodowych

-reformy społeczne w wolnej i suwerennej Polsce

-terytorium Polski-pełna integralność ziem polskich wraz z ziemiami wschodnimi

-9 I 1944-KRP przekształca się w Radę Jedności Narodowejpo 3 reprezentantów z każdej z 4 partii+ po 1 przedstawicielu organizacji: „Ojczyzna”, „Racławice”, „Zj.Demokratyczne”+1 osoba wybrana przez Kościół; przewodniczący Kazimierz Purzak (PPS)

-15 VIII 1944-deklaracja „ O co walczy naród polski”

-powołano Krajową Radę Ministrów skład :delegat rządu na kraj(wicepremier): Jan Stanisław Jankowksi(SP); ministrowie: Antoni Pajdak(PPS), Stanisław Jasiukowicz(SN), Adam Bień(SL)

-struktury administracyjny:

-delegaci rządu na kraj: Cyryl Ratajski Jan Piekałkiewicz Jan Stanisław Jankowski

-departament spraw wewnętrznych, departament sprawiedliwości, departament kultury i oświaty, departament informacji i propagandy(organ prasowy „Rzeczpospolita Polska”), departament pracy i opieki społecznej, departament prezydialny

-ochrona ludności żydowskiej

-porażki polskiego państwa podziemnego:

-30 VI 1943-aresztowanie Roweckiego

-4 VII 1943- śmierć Sikorskiego

-1 VIII-2 X 1944- powstanie warszawskie

-usunięcie Sosnkowskiego z funkcji gł. wodza z rozkazu Churchilla

-19 I 1945-Okulicki rozwiązuje AK ,i na jego miejsce powołuje „NIE”

-sprawa polska n konferencjach pokojowych:

Teheran: wschodnia granica Polskie na granicy Curzona, Polska w sowieckiej strefie wpływów, odłożenie n przyszłość kwestii ustroju Polski

Jałta: Polska krajem demokratycznym ,wolne wybory ,rekompensata dla Polski :Śląsk, Pomorze, Prusy wschodnie, przesiedlenie Niemiec

Poczdam: Polska ma prawo do odszkodowania z części odszkodowania Rosji

Temat 7: Geneza Polski Ludowej.

1. Instytucjonalizacja komunizmu w Polsce.

2.Nowe organy państwowości polskiej.

3.kres polskiego państwa podziemnego.

-1 III 1943-powołanie organizacji Polaków na terenie ZSRR Związek Patriotów Polskich

-9-10 IV 1943- I zjazd Zw. Patriotów Polskich w Moskwie; na czele: Wanda Wasilewska (c.Leona Wasilewskiego-„filar obozu socjalistycznego”)

program :utworzenie niepodległego państwa polskiego połączonego z ZSRR; czynności opiekuńcze względem Polaków przebywających w ZSRR; uznanie sprawiedliwych granic na wschodzie; ZPP przejął pod opiekę domy dziecka znajdujące się w ZSRR, a także polskie szkolnictwo w ZSRR i polskie domy opieki społecznej

ZPP :Zygmunt Berling,Bolesław Drobner, Włądysław Krasnowiecki, Zygmunt Modzelewski, Jerzy Atrament, Włodzimierz Sokolski, Andrzej Witos, Roman Zambrowski, Aleksander Zawadzki, Jakub Berman, Hilary Minc, Edward Schab, Stanisław Radkiewicz

Organ prasowy ZPP:” Wolna Polska”

-powołanie I Dywizji im. T.Kościuszki w Sielcach nad Oką; od V 1943r gromadzą się ochotnicy do armii

-30 VII 1946r-rozwiązano Rade Narodową ?

-dzięki ZPP nastąpiła fala repatriacji Polaków

-5 I 1942-zebranie założycielskie w Warszawiepowstaje Polska Partia Robotnicza(PPR)

w skład PPR weszły: zjednoczone konspiracyjne organizacje komunistyczne, lewicowi socjaliści, radykalni ludowcy, aktywiści związków zawodowych(np. Gomółka).a także Koło Przyjaciół Związku Radzieckiego, Proletariusz, Czyn Chłopsko-Robotniczy

program PPR: czynna działalność przeciw okupantowi niemieckiemu, tworzenie Frontu Narodowego, dążenie do powstania wolnej, niepodległej Polski ludowej, wyzwolenie Polski spod komunizmu na drodze ewolucji

KC PPR: sekretarz: Marceli Nowostko; członkowie: Bolesław Bierut, Paweł Finder, Małgorzata Fornalska, Władysław Gomółka, Franciszek Jóżwiak, Aleksander Kowalski, Jan Krasicki, Bolesław Mołojec

-Zbigniew Mołojec zabija Nowotke potem bracia Mołojec zostają straceni

-nowym sekretarzem zostaje W. Gomółka(1905-1982); „polska droga do socjalizmu” -stopniowe zmiany; ekipa Gomółki: Kliszko, Logaco, Marian Spychalski

-1943r-powstaje Związek Walki Młodych Maria Rawicka, Jan Rawicki

-1942r-założenie Gwardii Ludowej: partyzantka(np. lubelska, kielecka),oddziały minerski do walki w mieście, oddziały sabotażowe;(przewodniczący : Mołojec, następnie Spychalski)

-1 I 1944-Gwardi Ludowa przekształcona w Armię Ludową( w VII 1944 liczyła 15 tys żołnierzy)

Ad.2 organy władzy państwowej

-31 XII 1943/ 1 I 1944-Krajowam Rada Narodowa(alternatywa względem Krajowej Reprezentacji Politycznej); prezydium KRN: prezydent: Bierut; wicepremier:E.Osóbka-Morawski; sekretarz: Kazimierz Mijal; członkowie: Władysław Kowalski, Michał Rola-Żymierski; człon KRN stanowiła PPR, ale wchodzili tam jako członkowie również działacze: PPS,PSL,SD,SL,SP, działacze niezależni, posłowie żydowscy; organ prasowy: Rada Narodowa”(redaktor: Stefan Żółkiewski)

deklaracja KRN: utworzenie rządu tymczasowego, reformy społeczne, granica zachodnia miała być zgodna z aspiracjami Polaków, zaś wschodnia oparta na linii Curzona;

KRN przystąpiło do budowy sieci Rad Narodowych, Rad lokalnych,wojewódzkich

-20 VII 1944-KRNM objęła zwierzchnictwo nad ZPP i Armią Polska w ZSRR

-21 VII 1944-połaczenie Armii Polskiej i Armii Ludowej w Wojsko Polskie

-VII 1945-KRN liczyło 273 członków z PPR-77; z PPS-77; z SL-56; z SD-17

-KRN była instytucją wykonawczą i ustawodawczą

-19 I 1947- KRN kończy działanie

-22 VII 1944 Manifest PKWN(quasi-rząd tymczasowy); program: zasady demokratycznego życia; walka z hitleryzmem, reformy społeczne(w tym rolna), przywrócenie Polsce granic piastowskich na zachodzie; osadzenie i ukaranie kolaborant ów hitlerowskich; przewodniczący PKWN: E.Osóbka -Morawski(jednocześnie był kierownikiem resortu spraw zagranicznych); wiceprzewodniczący i kierownik resortu rolnictwa i reform rolnych: Andrzej Witos(SL); kierownik resortu bezpieczeństwa publicznego: Stanisław Radkiewicz; kierownik resortu obrony narodowej :M.Rola -Żymierski; kierownik resortu informacji i propagandy: Stanisław Jędrychowski; kierownik resortu oświaty: Stanisław Skrzeszewski; w I skład PKWN wchodzili też posłowie” SL Wola Ludu”, z PPS (Drobner- kierownik resortu pracy i opieki społecznej);z SD(Wincenty Rzymowski kierownik resortu kultury i sztuki);a także bezpartyjni(Emil Zommersztajn kierownik resortu odszkodowań wojennych)

-26 VII 1944-umowa o stosunkach między dowództwem radzieckim a polską administracją na wyzwolonych terenach polskich skutek: sądownictwo radzieckie na terenie Polski; masowe aresztowania osób uważanych za wrogów władzy

-26 VII 1944- porozumienie o granicy polskiej na wschodzie granica na zachód od linii rzeki Bug; dodatkowo pół Puszczy Białowieskiej dla Polski

-31 VIII 1944-dekret PKWN o wymiarze kary dla zbrodniarzy hitlerowskich i zdrajców narodu polskiego

-6 IX 1944- dekret o reformie rolnej parcelacja gruntów w centralnej i wschodniej Polsce powyżej 50 ha, na zachodzie powyżej 100 ha; wywłaszczenie bez odszkodowania za uposażeniem w wysokości zapłaty urzędnika 6 kategorii; 25-35 ha-max nadania; 5 ha średnie nadziały, potem 1-2 ha(n Witos odchodzi,przeciwny rozdrabnianiu rolnictwa); do 1948r przejęto 9 700 nieruchomości ziemskich

-31 X 1944- dekret o ochronie państwa -sankcje prawne za czyny uznane za wrogie władzy ludowej; kary więzienia

-1 X 1944- szkolnictwo wyższe w Lbn zaczyna działać

-23 X 1944- założenie UMCS

-31 XII 1944- PKWN przekształca się w rząd tymczasowy w Warszawie( 17 ministerstw)-premier Osóbka; wicepremier- Gomółka, II wicepremier-Stanisław Janusz, min. Bezpieczeństwa narodowego- Radkiewicz, min. Obrony narodowej -Rola-Żymierski

-rząd tymczasowy uznany przez ZSRR(4 I 1945), przez Czechosłowacje( 30 I 1945), przez Jugosławię( 20 III 1945)

-koniec II 1945-zaproszenia imienne dla działaczy polskiego państwa podziemnego na konferencję z gen Iwanowem(naprawdę to był Iwan Sierot-nadzorca z NKWD)

-warunki działaczy polskiego państwa podziemnego :umożliwienie polskim przedstawicielom wyjazdu do Londynu, do rozmów tam i do powrotu do kraju; warunki przyjęte przez Sierowa

-27-28 III 1945- spotkanie w Pruszkowie: J.S. Jankowski, Leopold Okulicki, Kazimierz Purzak,min: A.Bień, Jasiukowicz, A.Pajdak ; SL:Kazimierz Baliński, Stanisław Mierzwa; SN: Kazimierz Kobylańśki, Zbigniew Stypułkowski; SP: Franciszek Urbański,?; SD:E. Czarnowski, Stanisław Michałowski, tłumacz: Józef Stemler Dąbki

-18 VI 1945-poczatek „procesu 16”(Pajdak nie brał udziału); aresztowany także Aleksander Zwierzyński ;kary więzienia:Okulicki:10 lat; Jankowski: 8 lat; Bień,JAsiukowicz:5 lat; Purzak: 1,5 lata; Baliński;1 rok; Zwierzyński: 8 miesięcy; Czarnowski: 6 miesięcy; Mierzwa, Stypułkowski, Chęciński,?: 4 miesiące; Kobylański, Dąbki: uniewinnieni

-

Temat 8: Kryzys polityczny w 1956r : przyczyny ,przebieg, skutki.

1) PZPR i jej przywódcy

2)Stalinizm w Polsce

3)Czerwiec i Październik 1956r

4) Marzec 1968r

-15-21 XII 1948r-zjazd zjednoczeniowy w warszawskiej politechnice-unifikacja polskiego ruchu robotniczego(socjaliści + komuniści); usunięto cześć starych socjalistów(np. Żuławski) i zamieniono ich np. na: Cyrankiewicza, Osóbkę-Morawskiego,

-PZPR-partia typu leninowskiego;ideologia marksistowsko-stalinowsko-leniniowskatowarzysz MELS(Marks,Engela,Lenin,Stalin)

wewnętrzn hierarchizacja:KC,BP,sekretariat BP,komitety o charakterze terytorialnym(woj., powiatowe, gminne, miejskie); centralizm demokratyczny w obrębie hierarchii; kolektywizm; aktyw partyjnytreści propagandowe

-1948-przewodniczącym KC zostaje B.Bierut(jednocześnie przewodniczący Rady

Panstwa);skład BP: Jakub Berman(podsekretarz stanu w prezydium Rady Ministrów),Stanisław Radkiewicz(minister bezpieczeństwa publicznego),Józef Cyrankiewicz(prezes Rady Ministrów),Franciszek Jóżwiak (podsekretarz stanu w ministerstwie bezpieczeństwa publicznego, komendant główny MO)Hilary Minc(minister przemysłu i handlu,przewodniczący komitetu ekon. Rady Ministrów),Adam Rapacki(minister żeglugi),R.Zambrowski(wicemarszałek Sejmu Ustawodawczego ,przewodniczący komisji specjalnej do walki ze szkodnictwe…..?),A.Zawadzki(od IX 1952r przewodniczący Rady Państwa)

-tytuł sekretarza generalnego miał tylko Bierut-22 XII 1948-12 III 1956

I sekretarze:Edward Schab-20 III 1956-21 X 1956; W.Gomułka-21 X 1956-20 XII 1970; E.Gierek(20 XII 1970-6 IX 1980); Stanisław Kania(6 IX 1980-18 X 1981);W.Jaruzelski(18 X 1981-29 VII 1989);M.Rakowski(do 29 I 1990)

-27-30 I 1990-samorozwiązanie się PZPR

-5 II 1947r BIErut prezydentem RP

-przewodniczący Rady Państwa PRL: 1952-1964-A.Zawadzki;1964-1968-E.Ochab;1968-XII 1970-M.Spychalksi;1970-72-J.Cyrankiewicz;1972-1985-Jabłoński; 1985-89-W.Jaruzelski;

-premierzy PRL:E.Osóbka-Morawski-1944-47; Cyrankiewicz-1947-1952;Bierut-1952-54;Cyrankiewicz-1954-XII 1970; Jaroszewicz-XII 1970-II 1980; Babiuch-?-; Pińkowski-IX 1980-II 1981; Jaruzelski-II 1981-XI 1985; Zbigniew Preser-XI 1985-IX 1988; M.Rakowski-IX 1988-VIII 1989

-VII 1989-XII 1990-W.JAruzelski prezydentem PRL(był jedynym prezydentem PRL)

-22 VII 1948-powstaje ZMP na wzór Kosnsomołu; scalenie ZWM + socjalistyczna organizacja towarzystwa uniwersytetu rolniczego Kontur+Związek Młodzieży Wiejskiej Wici+ Związek Młodzieży Demokratycznej; 1955r liczy ponad 2 mln członków; cel: propagowanie idei komunistycznych ,infiltracja środowiska studenckiego, młodych pracowników itp.; akcje partyjne: kursy czytania i pisania, kolektywizacja wsi, zabieranie nadwyżek płodów rolnych

-1948-powstaje organizacja paramilitarna Służba Polsce(SP)

-Stalin kontrolował aparat partyjny jak i aparat państwowy ;istniała biurokracja partyjna,całkowita kontrola nad społeczeństwem;system nomenklatury;dublowanie instytucji;adoracja Stalina narzucona z góry(Stalin Słońcem Ludzkości);aparat partyjny miał wpływ na każdą dziedzinę życia człowieka

-II 1949-53-stalinizm w Europie; Polsce do 1956(śmierć Biureta);atmosfera lęku, wrogowie wew. I zew.; donosicielstwo, standaryzacja życia Polaków ;model stachanowski,5latki;imperializm amerykański ,Stalin gwarantem polskich granic na zachodzie, wew wróg: kułak, prawicowiec; samokrytyka

-Polityka Bieruta: unifikacja systemu partyjnego, ofensywa ideologiczna, sowietyzacja gosp, kultury, nauki; zew. Cechy kultu Stalina; procesy pokazowe opozycji partyjnych; upowszechnianie informacji o procesachproces Adama Doboszyńskiego;1951-proces generałów-proces gen. Tatara; proces 9 wyższych oficerów oskarżonych o spisek w WP;1952-proces oficerów marynarki wojennej ,proces gen. J.Kuropieski;

procesy odpryskowe-próba postawienia w stan oskarżenia Gomółki, aresztowanie ludzi Gomulki, by fałszywie oskarżali go np. Rola-Żymierski, Spychalski, Korczyński,

-2 VIII 1951-gomulka zatrzymany areszt domowy w Międzyszywie

-represje kościołaV departament MBP płk Julii Brystygierowej” Luna” zajmował się represjami wobec kościoła; agentura wśród duchownych;1953-proces pokazowy bp Karczmarka-skazany na 12 lat więzienia; 25/26 IX 1956-zatrzymanie Wyszyńskiego; 17 XII 1956-bp Klepacz składa ślubowanie na wierność PRL

-28 VI 1956 Poznań

wysokie normy pracy, niskie płace; I tak spektakularny protest po II WŚ ;strajk pracowników Zakładu im. Stalina; hasła „chleba i pracy”, potem „ wolność i demokracja”; 29 VI 1956-przemówienie radiowe Cyrankiewicza; pacyfikacja miasta; E.Ochab reorientuje swoja politykę-powoduje powrót Gomułki

- 19-21 X 1956 plenum KC; K.Rokosowski przestaje być marszałkiem Polski

-20 X 1956-delegacja radziecka z wizytą w PL: Chruszczow, Mołotow,Iwan Koniew(dowódca wojsk Układy Warszawskiego);wojska radzieckei gromadzą się na granicy pol-radzieckiej; Gomułka dogaduje się z Chruszczowem

-21 X 1956-spotkanie Gomółki z mieszkańcami Wawy; Gomułka zapowiada-samorządy pracownicze, poprawę warunków płacowych ,demokratyzację struktur partyjnych; poprawę płacy, uspokojenie nastrojów, rozwój PL, ograniczenie cenzury ,nawiązanie relacji z kościołem

-28 X 1956 Wyszyński wypuszczony; 28 XII 1956- uchylenie wyroku Karczmarka

-12 III 1956 śmierć Bieruta przetłumaczenie tajnego protokołu Chruszczowa, przekroczenie wolności

-

Temat 9: Kryzys polityczny w 1970r: przyczyny, przebieg, skutki

Temat 10: Kryzys polityczny w 1980r.: przyczyny, przebieg, skutki

Temat 11: Stan wojenny

Temat 12: Reformy Okrągłego Stołu.

Temat 13: Wybory parlamentarne w Polsce po 1989r.

Temat 14: Wybory prezydenta RP od 1990r.

---