AKSJOLOGICZNE PODSTAWY WYCHOWANIA
Aksjologia - dotyczy wartości uwzględniania w procesie wychowawczym. Jest to nauka o wartościach, nauka która docieka istoty moralnego zachowania i piękna oraz podejmuje próby ustalenia jakie zachowanie jest dobre, , a jakie jest jego odwrotnością. Ma związek z filozofią i etyką.
Etyka - nauka o moralności, zajmuje się opisem, analizą wyjaśnianiem rzeczywiście istniejącej moralności i ustaleniem dyrektyw moralnego postępowania. Ogół norm moralnych, zasad postępowania przyjętych i obowiązujących w danej epoce i zbiorowości społecznej
Rodzaje etyki:
Opisowa
Normatywna:
Aksjologia
Agatologia - nauka o dobru
Teoria wartości aksjologii
Aretologia - nauka o cnotach wartości
Deontologia - nauka o powinności, obowiązku
Wartości:
Filozofia - wartości są rozumiane jako zjawisko autonomiczne; są samoistne bez odniesienia do czegoś innego
Psychologia - wartości traktuje się zjawisko psychiczne o charakterze poznawczym; przedmiotem jest to jaką rolę pełnią wartości w rozwoju osobowości
Socjologia - wartości umieszcza się w szerszym kontekście społecznym; podkreśla się standardy zachowania, modele i wzorce. Ujęcia:
To co stymuluje człowieka do określonych działań
To co funkcjonuje w danej społeczności
Charakter kulturowy - wartością jest to co dominuje w danej społeczności, czyli to co wyznawane jest przez większość lub wszystkich
Wg Ostrowskiej - wartość to podstawowa kategoria aksjologiczna, oznacza wszystko co cenne, godne pożądania, co stanowi cel ludzkich dążeń, co uważane jest za ważne oraz sprzyjające i w taki sposób urzeczywistniane
Typologia wartości:
Podział dychotomiczny wartości wg Janusza Gajdy
K: materia wartości: rzeczy - idee
K: zasięg i powszechność: uniwersalne - jednostkowe
K: czas: historyczne - aktualne
K: trwałość: trwałe - chwilowe
K: sfera zaangażowania: uczuciowe - intelektualne
K: ogólna ocena: godne - antywartości
Podział ze względu na wartości egzystencjalne
Witalne (życiowe)
Duchowe (poznawcze, estetyczne)
Podział w ujęciu socjologicznym
Osobowe
Ostateczne - to co tworzy hierarchię wartości, to co nadaje sens życia człowiekowi
Życia codziennego - dot. Funkcjonowania człowieka w codziennych sprawach
Społeczne - wartości mające powszechną zgodę, są uznane przez większość lub wszystkich
Krzysztof Przecławski: wymiar edukacyjny i wychowawczy wartości
K: rola wartości w ukierunkowaniu zachowania człowieka
Uniwersalne
Codzienne
K: autonomiczność wartości
Autoteliczne (wartość sama w sobie)
Instrumentalne (środek do osiągnięcia celu)
K: rzeczywista rola wartości w życiu człowieka
Uznawane (jesteśmy do nich przekonani)
Wyznawane
Realizowane (dot. tych wartości które są urzeczywistniane w życiu człowieka)