Platon, Uczta:
Związki Prawdy, Dobra i Piękna w filozofii Platona.
Związki te widoczne są poprzez koncepcje rozwoju miłości, człowiek na jej końcu
poznaje Idee Piękna, rozumie już czym jest prawdziwe piękno, a nie tylko jego
złudzenie. Poznając Piękno, poznajemy także Prawdę i Dobro. Człowiek nie tworzy
już pozorów dzielności ale dzielność tą rozumie i jest ona rzeczywista. Triada ta jest
ze sobą ściśle połączona, poznając jeden jej element, poznajemy także resztę. (patrz:
metafora jaskini - człowiek który wychodzi z jaskini poznaje Piękno i poznaje świat
rzeczywisty)
Kim/czym jest Eros i co symbolizuje?
Eros jest czymś pośrednim pomiędzy światem bogów, a światem ludzi. Eros jest tłumaczem
pomiędzy nimi, dzięki niemu możliwa jest sztuka wieszczbiarska, ofiary kapłanów i rozmowy
bogów z ludźmi we śnie i na jawie. Jest towarzyszem i sługą Afrodyty.
W jaki sposób można osiągnąć nieśmiertelność?
Nieśmiertelność można osiągnąć po pierwsze poprzez swoje potomstwo, czyli
pozostawienie na miejscu starej jednostki, młodą - jest to nieśmiertelność co do ciała.
Następuje wtedy ciągłość i przekazywanie tradycji, kultury, obyczajów. Lub poprzez
swoje dzieła literackie (np. Homer, Hezjod), ustanowienie praw (np. Solon) czy swoje
wielkie czyny - jest to nieśmiertelność co do duszy (patrz: exegi monumentum -
wybudowałem sobie pomnik)
Rozwój miłości wg Platona.
Właściwością miłości jest to, że podąża ku temu co piękne i zarazem dobre, a więc
w pierwszej kolejności skupia się na dobrach materialnych, na pięknych ludzkich
ciałach, ale poznawszy ich niedoskonałość, kieruje uwagę na dobra duchowe,
zaczynając dostrzegać piękno dusz, aż w końcu osiąga samą Idee Najwyższego
Piękna. A zetem to miłość jest tą siłą w człowieku, która pozwala mu wznieść się
ponad doczesny, materialny, niedoskonały świat i osiągnąć świat prawdziwych,
wiecznych i niezmiennych wartości.
Czyli w skrócie: człowiek pierwsze dostrzega piękno ciała, następnie duszy, później
piękno ukryte w czynach i prawach, a na końcu pojmuje Idee Piękna, czyli piękno
samo w sobie, które nie zmienia się i pozostaje zawsze takie samo.
Czym jest szczęście?
-szczęście jest jakimś dobrem, którego posiadanie sprawia, ze człowiek staje się
szczęśliwy. „Bo szczęście polega na posiadaniu dobra i całkiem już nie potrzeba pytać, po co
ktos chce być szczęśliwy”.
To wieczne posiadanie dobra.
Platon, Kriton:
Cel wizyty Kritona u Sokratesa.
Kriton przychodzi do Sokratesa z wiadomością, że może umrzeć na drugi dzień, ponieważ
ludzie z Sunion czekają na okręt z Delos. Również oznajmia mu, że jest w stanie mu pomóc
w ucieczce. Mówi, że zostawiłby rodzinę, przyjaciół, uczniów. Przekonuje go, że będzie
miał dokąd się udać. Ludzie nie uwierzą w to, że nie chciał uciec. Uważa, że wyrok jest
niesprawiedliwy
Prawa jednostki a prawa państwa wg Sokratesa.
Prawa państwa są dla niego ważniejsze, ponieważ świadomie ich przestrzegał. Ojczyzna
od rodziny jest godniejsza czci i świętsza. Jest również najważniejsza dla Bogów, dla
ludzi „myślących” . Trzeba robić to co prawo mówi, nawet gdy się z tym nie zgadzam lub
nas to złości, każe znosić to co uzna za słuszne, nie powinno się żalić, gdyby więziono lub
wywieziono na wojnę. Nie wolno ustępować z pola bitwy. Należy robić wszystko, to co,
państwo i ojczyzna nakazuje
Dlaczego Sokrates nie przystał na propozycję Kritona?
Uważa, ze prawa są ważniejsze i należy ich przestrzegać, gdyby zgodził się na propozycję
Kritona, zaprzeczyłby sam sobie, swoim naukom. Gdyby uciekł, skazałby również swoich
bliskich na szykanowanie. Gdyby uciekł, nie mógłby nauczać etyki, ponieważ wiedział, że ten
jeden raz w swoim życiu nie postąpił zgodnie z zasadami.
Arystoteles, Etyka Nikomachejska:
Charakterystyka zalet etycznych i dianoetycznych.
Arystoteles wyróżnia 2 rodzaje dzielności: zalety etyczne i dianoetyczne. Zalety etyczne, czyli cnoty nabywamy dzięki przyzwyczajeniu. Są to zalety teoretyczne. Zalety dianoetyczne natomiast są owocem nauki i dlatego wymagają czasu i doświadczenia. Są to zalety praktyczne, w których udział ma zdrowy rozsądek i zdolność rozumienia.
Charakterystyka rozważań etycznych.
Żadna z cnót nie jest wrodzona, nie da się ich zmienić, akceptujemy je takie jakimi są i rozwijamy dzięki przyzwyczajeniu. Potrzebujemy nauczyciela do rozwijania tych cnót, bo inaczej mogą zaniknąć. Cnoty nabywamy dzięki uprzedniemu wykonywaniu czynów
Związki przyjemności i przykrości z etyką.
Przyjemność jest wrodzona i naturalna, przykrość również.
Cnoty dotyczą postępowania i doznawania namiętności, a każdej namiętności i
wszelkiemu postępowaniu towarzyszy przyjemność i przykrość.
Ze względu na przyjemność dopuszczamy się czynów niegodziwych, a ze względu na
przykrość wstrzymujemy się od czynów pięknych.
Pragnienie przyjemności jest w człowieku zakorzenione, dlatego trudno jest się
wyzbyć tego uczucia.
Przyjemność i przykrość są wytycznymi postępowania.
Wszelkie działania, których przedmiotem jest dzielność etyczna i nauka o państwie,
dotyczą przyjemności i przykrości; kto do tych uczuć ustosunkowuje się odpowiednio,
jest dobry, ten kto w sposób niewłaściwy -jest zły.
Czym jest dzielność etyczna?
Dzielność etyczna jest źródłem doskonałości. Jest też trwałą dyspozycją, polegającą na właściwej ze względu na nas średniej miary, którą określa rozum. Nie jest ona namiętnością ani zdolnością. Do złych skrajności należą chciwość i rozrzutność, natomiast do dobrych szczodrość. Nie wszędzie jednak można wyznaczyć średnią miarę. Nie każde postępowanie i nie każda namiętność dopuszcza średnią miarę np. zawiść, cudzołóstwo, kradzież. Dzielność etyczna - nie jest namiętnością, zdolnością, a trwałą dyspozycją.
Złoty środek w etyce Arystotelesa.
Według Arystotelesa nadmiar i niedostatek będą zawsze opozycyjne względem siebie. Trudno jest trafić w środek i go określić. Ten kto zmierza do środka jako swojego celu, powinien trzymać się z dala od tego, co jest temu środkowi bardziej przeciwne. Nasze skłonności mogą nas ciągnąć w stronę skrajności, więc trudno nam trafić w środek. Jeśli nie możemy trafić w niego mamy możliwość wybrania mniejszego zła.
Rodzaje cnót.
Arystoteles dzielił cnoty na moralne (etyczne), czyli cechy charakteru oraz intelektualne (dianoetyczne) będące cechami umysłu
Wskazówki Arystotelesa do postępowania etycznego.
„ETYKA NIKOMACHEJSKA”, zawiera definicję szczęścia. Jest to według niego najwyższe dobro, do którego dąży człowiek, a osiąga je się przez działanie duszy i życie w zgodzie z dzielnością etyczną. To nieustanne angażowanie się w jakieś czynności, gdyż ten, który nic nie robi, szczęścia nie osiągnie. Jednak we wszystkim, co się robi, należy zachować umiar. I właśnie to jest najogólniej przedstawiona zasada „złotego środka”. Arystoteles twierdził, że aby móc osiągnąć szczęście, nie wolno popadać w skrajności. Najlepszym wyjściem jest właśnie znalezienie pewnego kompromisu między nimi.
Cnota dla Arystotelesa była środkiem miedzy skrajnościami , które są wadami - jedna nadmiaru, druga niedostatku. Dzielił je na dianoetyczne, takie jak mądrość czy rozsądek i etyczne, jak męstwo lub hojność. Jest ich dokładnie tyle, ile czynności wykonuje człowiek, gdyż każda z nich posiada swoją cnotę. I tak, gdy mamy do czynienia z dobrami zewnętrznymi to cnotą jest hojność, lecz gdy się boimy, za cnotę uważa się męstwo. Lęk nie jest zły, ale nasze podejście do niego może być nieodpowiednie, gdy towarzyszy nam wtedy, kiedy nie należy się bać, lub gdy go nie czujemy w sytuacjach, w których jego pojawienie się byłoby czymś oczywistym. Wtedy odpowiednim uczuciem jest męstwo, gdyż to środek między tchórzostwem a zuchwalstwem. To samo tyczy się cnót zewnętrznych . Hojność to środek między skąpstwem a rozrzutnością. Arystoteles określał cnotę jako
„usposobienie zachowujące środek”.
Epikur, List do Menoikeusa:
Filozofia jako droga do osiągnięcia szczęścia (rola rozumu).
Filozofować powinien zarówno młody, aby pomimo swojej młodości czuł się
nieustraszony wobec przyszłości, jak ludzie starsi. Jak również ludzie starsi, aby czuli
się młodzi, przypominając sobie dobre jakimi obdarzył ich los w przeszłości. Dzięki
filozofowaniu człowiek może osiągnąć szczęście niezależnie od wieku.
Lęki towarzyszące ludzkości.
Jest to po pierwsze lęk przed niespełnieniem, które niwelowało życie zgodne z
rozumem. A pa drugie lęk przed cierpieniem, które eliminowała świadomość tego, że
cierpienie jeśli jest silne to trwa krotko i można go jakoś znieść, jeśli zaś trwa długo to
nie jest takie dotkliwe i łatwo można sobie z nim poradzić
Dlaczego nie należy bać się bogów i śmierci?
Bogowie stworzyli świat, ale nie mieszkają w nim i nie ingerują w sprawy ludzi, bo z
natury są oni doskonali i nieśmiertelni, dlatego też nie należy się ich bać. Ludzie boja
się bogów dlatego, ze wyobrażają sobie, ze bogowie mszczą się na ludziach za złe
czyny, ale to są tyko wyobrażenia tłumu, a nie możemy bać się własnych wyobrażeń.
Lęk przed śmiercią - śmierć nie dotyczy nas kiedy żyjemy, a kiedy przestajemy
istnieć, śmierć znika jako problem. Wyjaśnienie to związane jest z koncepcja
atomizmu
Rola przyjemności w życiu.
Przyjemność jest początkiem i celem życia szczęśliwego. Stanowi pierwsze i
przyrodzone dobro, do którego dążymy oraz jest punktem wyjścia do tego czy czegoś
unikamy czy to wybieramy. Wszelkie przyjemności są dobre ale nie wszystkie warto
wybierać. Przy ich wyborze należy kierować się pragnieniami naturalnymi. Czyli
przyjemności sprawiają to czy człowiek wybierze dane pragnienie czy go odrzuci, a
od tego wyboru zależy czy osiągnie szczęście czy tez nie.
Życie jako wartość.
Podział pragnień i konsekwencje tego podziału.
Pragnienia dzielimy na:
1) naturalne
a) konieczne: do szczęścia, dla spokoju ciała, dla samego życia
b) naturalne
2) urojone ( dla Epikura znajdują się tu te przyjemności, które ludziom potocznie
kojarzą się ze szczęściem
Pragnienia naturalne można łatwo zaspokoić, natomiast urojone trudno. Jeśli
ograniczymy pragnienia urojone, a skupimy się na naturalnych to możemy być pewni,
że się nie rozczarujemy. Jeśli wybór naszych pragnień skierujemy na te, które są
korzystne dla zdrowia naszego ciała i spokoju duszy to osiągniemy cel naszego życie.
Czyli nie możemy zabiegać o te pragnienia urojone, bo one nic dobrego nie wnoszą do
naszego życia.
Jak osiągnąć życie szczęśliwe?
Aby osiągnąć szczęście trzeba:
- rozumieć czym jest przyjemność
- mieć świadomość tego co to jest szczęście
- trzeba znać wiedzę na temat lęków (aby się ich nie bać)
- a także trzeba osiągać swoje potrzeby ale te naturalne
Czyli: zaspokajanie potrzeb (tych naturalnych) + brak cierpień = przyjemność, a
przyjemność to szczęście do którego dążymy
Aby osiągnąć to życie szczęśliwe trzeba zaspokajać swoje potrzeby zgodnie
z rozumiem, czyli jeśli odczuwamy jakiś ból to zaspokajamy tą potrzebę na
minimalnym poziome, tak aby nauczyć się obywać byle czym kiedy nas bieda
nawiedzi.
Jak Epikur rozumie przyjemność?
Przyjemność jest celem życia szczęśliwego. Przyjemność jest czymś dobrym, gdyż jest
czymś naturalnym. Przyjemność sama w sobie jest dobra. Motywuje człowieka. Przyjemność
stanowi punkt wyjścia w sprawach wyboru i unikania. Każda przyjemność z natury jest dobra,
ale nie każda jest godna wyboru. Te przyjemności, które prowadzą do większego dobra są
godne wyboru, dobre. Te, które prowadzą do bólu, same w sobie są dobre ( bo przyjemność
jest dobra ), ale konsekwencje jej wyboru są złe. Trzeba myśleć czy ponosząc w chwili
obecnej małe cierpienie w przyszłości nie odniesiemy większej przyjemności. Przyjemność
według Epikura to brak cierpień fizycznych i brak niepokojów duszy. Rozum, który pomaga
wybrać przyjemności prowadzące do większych przyjemności, czyni życie przyjemnym.
Ideał mędrca wg Epikura.
Idealny mędrzec to człowiek, który:
• Pobożnie wielbi Bogów, ale się ich nie boi
• Śmierci się nie boi, bo jest ona pozbawieniem czucia, a wszystko co złe i dobre wiąże
się z czuciem
• Pojmuje cel ostateczny przyrody
• Rozumie, że najwyższe dobro można łatwo osiągnąć, a najwyższe zło trwa krótko lub
sprawia mały ból
• Nie wierzy w przypadek i przeznaczenie, gdyż uważa, że wszystko zależy od nas
samych
Idealny mędrzec wierzy, że lepiej być nieszczęśliwym z rozumem, niż szczęśliwym bez
rozumu.
Związki epikureizmu z tomizmem
Epikurejczycy nie wierzyli w nieśmiertelność człowieka, a duszę pojmowali
materialnie jako układ atomów, dlatego też zachęcali do tego, by optymalnej
przyjemności zaznać za życia. Czyli po śmierci następuje rozpad duszy i przestajemy
istnieć, nie odczuwamy bólu (dlatego też nie musimy bać się śmierci)
Seneka Lucjusz Anneusz, O życiu szczęśliwym:
Wizja świata stoików i jej związki z etyką.
Według stoików świat miał charakter panteistyczny, czyli miał charakter boski. Był on
uporządkowanym racjonalnie i działającym celowo kosmosem, kierowanym przez jedną siłę boską.
Miał zamknięty charakter z własnymi prawami, wszystko podlegało jakiemuś prawu koniecznemu.
I jak widać w takim świecie nie ma miejsca na wolny wybór człowieka, nie może on o niczym
decydować, bo wszystko jest już zaplanowane. Człowiek musi dlatego poznać prawa, w oparciu
o które funkcjonuje cały świat i ze spokojem się podporządkować, a tym samym wewnętrznie
uniezależnić od wszelkich zewnętrznych zdarzeń i okoliczności . Musi pozostać na nie obojętny i
wtedy będzie wolny.
Czym jest dobro i jak go poszukiwać?
Najwyższe dobro to pełna mądrość, czyli niezłomność, wytrwałość i spokój ducha, harmonia.
Najwyższym dobrem jest- nie dobro fizyczne- ale duchowe. Seneka głosi, że należy poszukiwać dobra trwałego, prawdziwego i wspaniałego. Według Seneki dobra tego jest wokół nas bardzo dużo tylko nie potrafimy go dostrzec.
Aby znaleźć dobro należy pierwsze uświadomić sobie czym ono jest, rozejrzeć się wokół siebie i obrać jak najlepszą drogę do niego. Nie wolno kierować się za tłumem, bo tłum zawsze jest przyczyną naszej porażki. Ocalejemy jeśli tylko odgrodzimy się od tłumu. Czyli mamy go poszukiwać sami, bez przewodnictwa nikogo innego.
Na czym polega życie szczęśliwe?
Najwyższe dobro to pełna mądrość, czyli niezłomność, wytrwałość i spokój ducha, harmonia.
Najwyższym dobrem jest- nie dobro fizyczne- ale duchowe. Seneka głosi, że należy poszukiwać dobra trwałego, prawdziwego i wspaniałego. Według Seneki dobra tego jest wokół nas bardzo dużo tylko nie potrafimy go dostrzec. Aby znaleźć dobro należy pierwsze uświadomić sobie czym ono jest, rozejrzeć się wokół siebie i obrać jak najlepszą drogę do niego. Nie wolno kierować się za tłumem, bo tłum zawsze jest przyczyną naszej porażki. Ocalejemy jeśli tylko odgrodzimy się od tłumu. Czyli mamy go poszukiwać sami, bez przewodnictwa nikogo innego.
Stanowisko wobec Epikura oraz hedonizmu.
Przyjemność powinna istnieć ale w granicach naszej natury.
Należy nie ulegać namiętnościom (takim jak władza, hazard, pożądanie) i skrajnym emocjom (takim jak gniew,euforia).
Związek cnoty ze szczęściem.
Najwyższą wartością jest cnota. Aby być szczęśliwym musimy żyć w cnocie. Cnota polega na dystansie
wobec tego, co nas spotyka w życiu; świadomość, że zarówno szczęście, jak i nieszczęście nie
trwają wiecznie, często po szczęściu przychodzi nieszczęście i odwrotnie, a także na nieuleganiu
namiętnościom (takim jak władza, hazard, pożądanie) i skrajnym emocjom (takim jak gniew, euforia).
Nagroda za życie w cnocie to: brak przymusu, wolność i bezpieczeństwo = szczęście.
Stosunek wobec dóbr materialnych.
Nie trzeba wystrzegać się posiadania dóbr materialnych. Zawsze jest lepiej mieszkać
w wygodnym mieszkaniu niż pod mostem. Ale trzeba żyć w świadomości, że są one
nietrwałe i można je łatwo utrać, toteż nie mogą one zagwarantować nam szczęścia.
Pożądana postawa wobec świata.
Każdą sytuację, która nam się w życiu trafia trzeba umieć wykorzystać. Jednak trzeba
pamiętać o tym, aby być cnotliwym. Ważny jest spokój ducha i dzięki niemu można
przejść przez życiowe zawirowania. Należy dbać przede wszystkim o wewnętrzne
wartości, bo ich nic nie zaszkodzi.
Św. Augustyn, O naturze dobra:
Dobro i zło wg św. Augustyna z Hippony.
Najwyższym dobrem jest Bóg. Jest to dobro niezmienne, nieśmiertelne i wieczne. Wszystko co od niego pochodzi jest dobrem. Naturę stworzył Bóg, więc jest dobra. Zło jest brakiem dobra, skoro jednak wszystko stworzył Bóg, oznacza to że zło nie istnieje. W porównaniu można stwierdzić, że coś jest mniej harmonijne, lecz nie złe.
Czym charakteryzują się rzeczy dobre?
Najwyższym dobrem, od którego nie ma większego, jest Bóg (dobro prawdziwe, wieczne, niezmienne
i nieśmiertelne). Wszystkie inne rzeczy dobre (wielkie, małe…) pochodzą od Niego. Także cała natura
(duchowa i cielesna). Wszelki duch i wszelkie ciało z natury są rzeczami dobrymi.
Według św. Augustyna Bóg dał nam 3 kryteria by coś ocenić czy coś jest dobre czy złe - przymioty
rzeczy stworzonych, warunkujące ich dobroć.
Te kryteria to:
1. miara
2. postać
3. porządek
Im więcej miary, postaci i porządku - tym dana rzecz jest lepsza. Im mniej rzeczy wykazują miary,
upostaciowienia i porządku, tym mniej są dobre. Rzeczy dobre ulegają niszczeniu - zło jest brakiem
dobra.
Czy materia jest zła?
Różnica pomiędzy Bogiem i stworzeniem.
Podobnie jak w teorii poznania, także w teorii bytu św. Augustyn uczynił ośrodkiem swych
poglądów Boga. W teorii bytu św. Augustyn uzasadniał przewagę Boga nad stworzeniem
i całkowitą zależność stworzenia od Boga. Bóg jest najwyższym bytem w hierarchii
wszystkich bytów i dóbr. On jeden istnieje z własnej natury i jego istnienie jest konieczne,
podczas gdy istnienie wszystkich innych bytów jest przypadkowe, czyli niekonieczne.
Wszystkie byty pochodzą od Boga, jednak pod żadnym względem nie dorównują swojemu
Stwórcy. „Są od Niego, ale nie z Niego” - napisał św. Augustyn. Św. Augustyn był
tym filozofem chrześcijańskim, który ostatecznie ugruntował chrześcijańską koncepcję
kreacjonizmu.
Według tej koncepcji, świat został stworzony przez Boga z nicości. Wyrażone to zostało
łacińską formułą „creatio ex nihilo”. Wszystkie rzeczy zostały stworzone przez Boga z
nicości na wzór Jego idei. Istotnym momentem augustyńskiej teorii kreacjonizmu, jest
interpretacja stosunku Boga do świata, polegająca na uznaniu, że Bóg nie tylko stworzył świat
z niczego, ale dalej, po stworzeniu, tą samą mocą stwórczą podtrzymuje świat w istnieniu.
Zostało to określone łacińską formułą „creatio continua”. Z tym wiąże się następna teza św.
Augustyna, mówiąca o tym, że Bóg kieruje światem aż do najdrobniejszych szczegółów
włącznie. Ostatnia z ważnych tez św.Augustyna w kwestii stworzenia świata przez Boga
mówi, że Bóg stworzył świat jednym prostym aktem stwórczym .
Istnienie a dobro.
„Cokolwiek istnieje, o ile istnieje jest dobrem”
Ontologiczny optymizm- wszystko, co istnieje jest dobre, dlatego, że:
1)że jest, istnieje
2)że pochodzi od Boga
3)spełnia pewne parametry tj.:
a)miara
b)liczba
c)porządek (układ)lub
a)forma
b)miara
c)porządek
Każda rzecz, która istnieje, ma choć odrobinę każdego z wyżej wymienionych parametrów,
dlatego jest dobra.
Ontologiczny optymizm Augustyna, polega na uznaniu każdego bytu za dobro, ale nie
każdego za dobro jednakowej wartości.
Źródła i istota grzechu.
Bóg nie stworzył grzechu, lecz mniejsze dobra. Człowiekowi dał wolną wolę, by mógł wybierać. Człowiek pozbywa się lepszych rzeczy na rzecz słabszych - odwraca się od większego dobra w stronę mniejszego.
David Hume, O źródle sprawiedliwości i własności:
W jaki sposób reguły sprawiedliwości są ustalane sztucznie przez ludzi?
Kiedy tworzy się społeczeństwo, a tworzy się ono poprzez naturalny pociąg do
płci przeciwnej, tworzy się rodzina i na świat przychodzą dzieci i tak rozrasta się
społeczeństwo, ludzie zauważają, że można się umówić, że ja nie będę postępował w
taki a taki sposób, jeśli ktoś inny będzie robił to samo, np. ja nie będę zbierał twoich
rzeczy, ale wymagam tego samego od ciebie. Reguły sprawiedliwości wynikają z
poczucia wspólnego interesu, interesu, który skłania człowieka do tego, by regulował
swoje postępowanie pewnymi normami.
Sprawiedliwość oparta jest więc nie na ideach ale na impresjach, czyli na
bezpośrednich odczuciach pewnych stanów. Reguły te umacniają się w
społeczeństwie poprzez przykład innych ludzi.
Dlaczego wiążemy ideę cnoty ze sprawiedliwością?
Mimo że sprawiedliwość powstała z pobudek egoistycznych to wiązana jest z cnotą
dlatego, że jej oddźwięk jest źródłem aprobaty moralnej, która towarzyszy tej cnocie.
Ważny jest tutaj ten oddźwięk uczuciowy, ludzie czują, że sprawiedliwość jest dobra
i dlatego wiążą ją z cnotą. Oddźwięk ten może być wzmacniany przez nagrody lub
kary.
Jakie są rodzaje dóbr?
Hume mówi o 3 rodzajach dóbr:
1. Wewnętrzne zadowolenie umysłów
2. Zewnętrzne przymioty naszego ciała
3. Zadowolenie z posiadania takich rzeczy, jakie zdobyliśmy naszą pilnością -> jeśli ktoś
nam je odbierze ma z tego korzyść, nie wszyscy są w stanie je zdobyć.
Zagrożeniu utraty podlegają tylko te ostatnie, z nimi jednak większość ludzi jest najbardziej
związana emocjonalnie. Gdy założymy, że ludzie uświadomili już sobie korzyści płynące z
życia zbiorowego, pozostaje im tylko zadbać o nienaruszalność tego, co posiadają. Realizują
to na drodze umowy między wszystkimi członkami społeczeństwa, a wraz z pojawieniem się
tej umowy powstają idee sprawiedliwości i niesprawiedliwości. Ostateczną tezę formułuje
Hume w następujący sposób: "sprawiedliwość wywodzi swój początek z egoizmu i
ograniczonej szczodrobliwości ludzi oraz jednocześnie z tego, że natura skąpo zaopatrzyła
człowieka w rzeczy zaspokajające jego potrzeby."
Idea sprawiedliwości a idee własności, uprawnienia i obowiązku.
Immanuel Kant, Przejście od popularnej filozofii moralnej do metafizyki moralności:
Gdzie należy, a gdzie nie należy szukać podstaw moralności?
Czy szczęście to cel moralności? Uzasadnij.
Rozum praktyczny tworzy postulaty. Należą do nich tezy o istnieniu wolnej woli, nieśmiertelnej duszy oraz Boga. Wolna wola jest konieczna, żeby zasady moralne miały sens. Nieśmiertelna dusza, aby możliwe było nieskończone dążenie do doskonałości moralnej. Bóg, by doskonałość moralna i szczęście mogły współistnieć. Doskonałość moralna i jej jedność ze szczęściem nie przejawiają się w świecie naszych doświadczeń. Są one właściwe wspomnianym bytom wyższym. Rozum praktyczny radzi sobie z problemami, które nie leżą w mocy idei rozumu spekulatywnego, za pomocą postulatów.
Rozum przymusza wolę nakazem, jego forma to imperatyw. Scharakteryzuj imperatyw kategoryczny i hipotetyczny.
Zasady woli dyktuje rozum, jeśli więc wola w pełni kieruje się rozumem, to czyny obiektywnie konieczne stają się też subiektywnie konieczne. Jeśli zaś wola kieruje się też pobudkami niezgodnymi z rozumem, to skłanianie woli do realizacji prawa moralnego jest przymusem. Przedstawienie obiektywnej zasady zmuszającej wolę do takiego a nie innego postępowania nazywa się nakazem, a formuła tego nakazu imperatywem, wyrażającym zawsze pewną powinność (obowiązek). Doskonale dobra wola (Boska, święta) nie kieruje się imperatywem, rozum bowiem nie musi jej przymuszać do realizacji prawa. Rozum praktyczny staje się wolą.
Imperatywy są hipotetyczne i kategoryczne. Hipotetyczne to takie, które przedstawiają dane działanie, jako konieczny środek do jakiegoś celu. Imperatywem kategorycznym nazywamy takie działanie, które nam się jawi konieczne jako cel, a nie dla czegoś innego. Imperatywy hipotetyczne, o ile pokazują, że czyn jest konieczny dla jakiegoś możliwego celu są problematycznymi albo technicznymi zasadami praktycznego rozumu. Cnota, która pozwala łatwo znajdować i stosować środki dla dowolnych celów to zręczność. Jeden jednak cel jest powszechny dla wszystkich istot rozumnych - szczęście. Imperatywy, które są środkami do osiągnięcia szczęścia nazywamy asertorycznymi lub pragmatycznymi zasadami praktycznego rozumu. Cnotę związaną ze znajdowaniem i stosowaniem środków do osiągnięcia szczęścia nazywamy mądrością. Imperatyw kategoryczny, który każe uczynić coś tylko dla tego czegoś nazwiemy imperatywem moralności albo apodyktyczną zasadą rozumu praktycznego
Rola obowiązku w koncepcji moralności I. Kanta.
Według Kanta moralne jest to co jest czynione z obowiązku. To co robi się z własnej ochoty- jest albo
moralnie obojętne (jeśli nie stoi w sprzeczności z naszymi obowiązkami) albo naganne (jeśli stoi).
Dwie formy imperatywu kategorycznego (imperatyw moralny
i praktyczny) - treść.
Imperatyw moralny: Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby
stała się prawem powszechnym
Imperatyw kategoryczny: Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w swej osobie, jako też w osobie
każdego innego, używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka.
John Stuart Mill, Co to jest utylitaryzm:
Scharakteryzuj pojęcie utylitaryzm.
Utylitaryzm - utylitas ( użyteczność ).
Składa się z dwóch faz :
• Jak najwięcej szczęścia dla jak największej grupy ludzi
• Wartość dobrego czynu mierzy się skutkami tego czynu
Utylitaryzm nie stawia na doskonalenie jednostki ale na szczęście ogółu ( dobro
wspólne ). Celem jest społeczeństwo.
Podkreśla ono prawodawstwo, które wspiera postawy moralne.
Odmiany utylitaryzmu :
• Utylitaryzm czynów - rachunek przyjemności musi być na miejscu,
jednorazowo po każdej czynności ( skutki danej przyjemności )
• Utylitaryzm reguł - trzymajmy się reguł gdyż one gwarantują nam
maksimum szczęścia
Za pomocą jakich argumentów Mill broni utylitaryzm przed krytyką?
Zastanów się nad konsekwencjami praktycznymi omawianych poglądów.
Wyjaśnij pojęcia, które pojawiły się na zajęciach (intelektualizm etyczny, eudajmonia, hedonizm itd.).