KONCEPCJE KOMUNIKOWANIA masowego. MASS MEDIA W KULTURZE

KOMUNIKOWANIE jako proces:

1. Symboliczny [sygnifikacja]

2. Społeczny

3. Relacji wzajemnej

4. Indywidualnej interpretacji przekazu

5. W określonym kontekście

6. Jako świadome działanie

7. Polegający na ciągłych i przemiennych oddziaływaniach

ZNAK I ZNACZENIE

SYNTAKTYKA - jako relacje między znakami

Semiotyka - o znakach

PRAGMATYKA - zastosowanie znaków

DENOTACJA

KONOTACJA [poprzez formę] (signifiant jako konotator znaczeń...)

MIT

SYMBOLE

METAFORA [np. statek pruł fale],

METONIMIA [pojęcia w tej samej płaszczyźnie, stosowane zamiennie - różnie a tak samo]

Elementy znaczenia C.S.Peirce'a (1931-58)

ZNAK

INTERPRETANT PRZEDMIOT

KATEGORIE ZNAKÓW wg. Peirce'a

1. IKONA [np. fotografia, zachowując związek z przedmiotem]

2. INDEKS czyli wskaźnik [dym jako wskaźnik ognia]

3. SYMBOL [np. słowo]

Analiza procesów komunikacji [elementarne płaszczyzny]:

1. Zawartości [denotacja]

2. Recepcji [wartości odczytywansych, dyferencjał semantyczny - zróżnicowanie poziomów i rodzai odczytania...]

3. Medium przekazu

Struktura procesu komunikowania od nadawcy do odbiorcy

MODEL SHANNONA I WEAVERA (1949) w trakcie II wojny pracowali nad wykorzystaniem kanałów komunikacyjnych w laboratoriach Bell'a (wykorzystując telefon i radio)

1. 
   kwestie techniczne

2. 
   problemy semantyczne

3. 
   
   
   
   problemy efektywnosci

MODEL LASSWELLA (1948)

KTO - CO - JAKIM KANAŁEM - DO KOGO - Z JAKIM SKUTKIEM

MODEL NEWCOMBA (1953) Komunikacja służy podtrzymywaniu równowagi wewnątrz systemu społecznego.

ŚRODOWISKO SPOŁECZNE

NADAWCA ODBIORCA

FORMY KOMUNIKOWANIA

1.

1. werbalne i niewerbalne

2. ustne i pisemne

3. bezpośrednie i pośrednie

2.

zawartość przekazu

REDUNDANCJA I ENTROPIA w komunikacji gdzie język jest

w dużej mierze redundantny, czyli by przekazać konkretną wiadomość można sporą część przekazu usunąć... [w angielskim ok.50% słów - za Fiske]

Basil Bernstein (socjolingwista, np. 1964, 1973) za Fiske

KODY {stosowane w zależności od panujących stosunków społecznych}:

1. Rozwinięte [złożone, np. powieści, balet, prawie wszystkie formy sztuki, ...związane z konkretyzacją komunikatu, wymagające eksplikacji wyrażenia, pojęcia czy zagadnienia, oparte częściowo na wiedzy - również na jej przyswojeniu - wykraczając poza doświadczenie społeczne... entropiczny]

2. Ograniczone [proste, mało złożone, np. gawędy ludowe, taniec disco, wulgarny dowcip, ..związane z doświadczeniem społecznym..., redundantny]

KODY o SZEROKIM i WĄSKIM

SPEKTRUM ODDZIAŁYWANIA. Patrz j.w.

KODY arbitralne (logiczne) - jednoznaczne, np. światła uliczne, symbole chemiczne, ...

KODY estetyczne - zależne od kontekstu kulturowego

KODY a POWSZECHNOŚĆ I KONWENCJE UŻYCIA [posługiwania się]

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA (WYBRANE OBSZARY, za Fiske)

1. Kontakt fizyczny

2. Dystans (PROKSEMIKA - interdyscyplinarny kierunek badań dotyczący społecznego postrzegania i użytkowania przestrzeni jako specyficznego tworu kulturowego (odległość pomiędzy wchodzącymi w interakcję jednostkami wyraża postawy emocjonalne i komunikuje określone treści)

3. Orientacja (kąt ułożenia ciała wobec rozmówcy: twarzą w twarz - intymność bądź wrogość, 90' gotowość do współpracy)i postawa (stopień napięcia ciała)

4. Wygląd zewnętrzny

5. Ruchy głową

6. Mimika

7. Kinezjetyka (gesty)

8. Ruchy oka i kontakt wzrokowy

9. Niewerbalne aspekty mowy :

1. Kody prozodyczne [akcent i intonacja - np. to samo zdanie jako pytanie i stwierdzenie]

2. Kody parajęzykowe [ton, głośność, błędy w wymowie, prędkość...]

komunikowanie w firmach

1. w dół

2. w górę

3. poziome

4. ukośne -poprzez różne szczeble

BARIERY KOMUNIKACYJNE

1. FIZYCZNE

2. JĘZYKOWE

3. NIEZGODNOŚĆ KOM. WERBALNYCH Z NIEWERBALNYMI

4. PERCEPCYJNE

5. EMOCJONALNE

6. BRAK WZAJEMNEGO SŁUCHANIA

7. BRAK ZAANGAŻOWANIA W DIALOG \CZYTANIE GAZETY PODCZAS WYKŁADU\

8. MANIPULOWANIE INFORMACJĄ

9. BRAK ZAUFANIA

10. PRZEŁADOWANIE INFORMACYJNE

11. BARIERY KULTUROWE

MASS MEDIA - UJĘCIE TEORETYCZNE .

Podstawowym podziałem ujęć teoretycznych komunikacji masowej jest niemal zdroworozsądkowy podział na teorię funkcjonalistyczną i krytyczną.

Teoria funkcjonalistyczna - ujmująca media jako jeden z elementów zaspokajania potrzeb społecznych. Przedstawiciele tego nurtu myślowego, jak Robert Merton, Harold Laswell wskazują na takie aspekty funkcjonowania systemów społecznych jak: porządek, trwałość struktur, integracja, adaptacja, motywacja itd.

Teoria krytyczna, - za którą stoją między innymi postacie formatu Theodora Adorno i Jurgena Habermasa, to teoria imperializmu kulturowego, w którym komunikowanie masowe służy wzmacnianiu i reprodukowaniu ideologii grupy dominującej. Stąd też teorie krytyczne zwane są teoriami konfliktu.

Prócz dwóch powyższych ujęć teoretycznych wskazuje się na takie ujęcia jak nurt studiów kulturowych, teorię zależności, teorię kultywacji i teorię determinizmu technologicznego.

Studia kulturowe - ujmują społeczeństwa jako struktury, których jedność utrzymywana jest poprzez produkcję i reprodukcje systemów symboli i przekazów.

Teoria zależności - zaznacza się w badaniu związków między systemami medialnymi a systemami społecznymi, poszukuje przyczyn uzależnienia ludzi od mediów.

Teoria kultywacji Garbnera- bada zależność między intensywnym kontaktem z treściami mass mediów a sposobem postrzegania rzeczywistości (min. Słynne hasło „good news is no news” i związana z tym intensyfikacja przeżycia świata wykreowanego przez media).

Teoria determinizmu technologicznego - opracowana przez Harolda Innisa i Marshalla McLuhana, jako priorytet w badaniach obiera dominującą w danym czasie formę komunikowania się (od przekazu ustnego po media elektroniczne) i sposób, w jaki ta dominująca forma wpływa na społeczeństwo. Jako ilustrację można sobie porównać sytuację radia w okresie lat 30-tych XX wieku, z rolą tego środka przekazu w latach 90-tych.

FUNKCJE KOMUNIKOWANIA MASOWEGO

s.12 funkcje KOMUNIKOWANIA wg R. Aldag i T. Stearns

1. INFORMACYJNA

2. MOTYWACYJNA

3. KONTROLNA

4. EMOTYWNA - wyrażanie emocji

Laswell wyróżnił trzy podstawowe funkcje komunikowania masowego.

Są to: śledzenie świata (surveillance - dosł.: nadzór, inwigilacja), korelacja (correlation), przekaz kulturowy (cultural transmission). Czwartą, funkcję rozrywkową (entertainment) dodał Charles Wright. Piątą, funkcję mobilizacyjną dodał w latach 80-tych McQuail.

W kwestii funkcji komunikowania masowego zaznaczył się Robert Merton z zastrzeżeniem by nie mylić funkcji rzeczywiście pełnionych przez media z funkcjami postulowanymi. Jest to podział na konsekwencje jawne i ukryte. Poszerzył je dodatkowo o pojęcie dysfunkcji, czyli takich konsekwencji funkcjonowania przekazu, które są niekorzystnie z punktu widzenia społecznego. Wskazywał tu na efekt zainteresowania narkotykami przez osoby nie mające dotąd z nimi dotąd kontaktu, przy okazji kampanii antynarkotykowej.

MODELE KONSUMENTA a.

1. pasywnej roli odbiorcy

2. aktywnej...

Ad 1. Teorię strzykawki Laswlla, w zgodzie z którym odbiorca przekazu medialnego odpowiada nań zgodnie z behawioralnym modelem bodźca i reakcji, do tego w zgodzie z intencją nadawcy.

katharsis Feschbacha (1963)

teorii sygnałów agresji Berkowitza (1962). Gdzie dla Feschbacha media dostarczają środków zastępczego wyładowania negatywnych z punktu widzenia społecznego emocji, jak agresja. Dla Berkowitza te same treści stanowią katalizator agresywnych zachowań odbiorców w życiu. Stąd w teorii sygnałów agresji na mediach spoczywa odpowiedzialność za brutalizację życia społecznego.

Ad 2. teoria gry Stephensona (wedle której widz na podstawie treści medialnych czerpie wzorce, buduje złożone fantazje intrapersonalne, bądź wybiera alternatywne wersje wydarzeń),

teoria opozycyjnego dekodowania Stuarta Halla (gdzie odbiorca treść przekazu dopasować do własnych przekonań - dekodowanie negocjowane),

teoria przeciwstawnego dekodowania (sprzecznego z intencją nadawcy), teoria korzyści i gratyfikacji Blumlera i Katza (w myśl której widź świadomie wybiera treści mediów, powodowany różnymi motywami.

MODELE KONSUMENTA

1. Postrzeganie Struktury -

2. behawioralny bodziec reakcja

3. psychoanalityczny [id(instynkt), ego (jaźń poczucie realizmu i mechanizmy obronne), superego (moralność)

4. Modele kognitywne - konstrukt osobisty a także niezgodności dysonans poznawczy, TEORIA ZACHOWANIA CELOWEGO

5. MODEL INFORMACYJNY (jak w behawioryzmie wzmocnienie, a psychoanalizie podświadomość)

6. Model KOMUNIKACYJNY [kodowanie dekodowanie]

SPOSOBY KORZYSTANIA Z MEDIÓW

1. Rytualny - intensywne, nawykowe oglądanie - telewizja „towarzyszem życia”

2. Instrumentalny - zaspokajanie konkretnych potrzeb

Systemy medialne

	AUTORYTARNY	LIBERALNY	SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI	KOMUNISTYCZNY
ROZWÓJ	ANGLIA OD XVI WIEKU	ANGLIA PO 1688 I USA	USA WIEK XX	USSR
PODSTRAWY FILOZOFICZNE	FIL. WŁADZY ABSOLUTNEJ: Platon, Machiavelli, Hobbes	Milton, Lock, Mill, fil. Oświecenia i praw naturalnych	Commision on the Freedom of the Press	Marks. Lenin, Stalin, Hegel,
CELE	Wpieranie panującego	Informacja, sprzedaż,kontrola rządu	Info. rozrywka ,forum do rozwiązywania konfliktów społ.	Sukces i utrzymanie systemu
PRAWA NADAWCZE	Posiadacze królewskiego patentu	Każdy kto ma finanse ku temu	Każdy kto ma coś do powiedzenia	Lojalni członkowie partii
KONTROLA	Cechy, licencjonowanie, cenzura	Prawo i wolny rynek idei samoregulujący się	Opinia publiczna i etyka zawodowa	Państwo
TEMETY CENZUROWANE	Krytyka mechanizmów polit. I panującego	Zniesławienie, obsceniczność, w czasach wojny podżeganie do buntu	Ataki na prawa jednostki i żywotne interesy społeczne	Krytyka celów[ nie taktyki]

STEREOTYP MEDIALNY PEWNYCH GRUP (stereotyp jako droga na skróty)

1. NAUKOWCY - TYP MAMROCZĄCY LUB PRZEINTELEKTUALIZOWANY

2. POLITYCY- NIEWAŻNE CO powie BYLE ON, GESTYKULACJA, „to co powiem będzie najmądrzejsze”

3. BIZNESMENI - AROGANCJA I PIENIĄDZE[tu> pieniądze dają poczucie bezpieczeństwa]

4. RZECZNICY PRASOWI - kompetentni, albo tacy którzy są nimi tylko na doczepkę

5. DUCHOWNI - Z AMBONY.........

6. Lekarze...

KULTURA

Jak chce Edward T. Hall „kultura jest komunikacją, a komunikacja kulturą.” Kultura to wielość różnych rzeczy. W tej wielości „doświadczenie jest czymś, co człowiek przenosi na świat zewnętrzny (...) nie istnieje doświadczenie niezależne od kultury”. Jak można inaczej określić ten rodzaj poznania, w którym doznajemy tak naprawdę nie rzeczy samych, a raczej tego co ich dotyczy?

Kultura miewa swoiście niedefiniowalny zakres wynikający z sprzeczności podziału kultury na kulturę jako taką i kulturę masową. Kultura, wszystko co stanowi rezultat działalności człowieka jak całych społeczeństw. W konsekwencji „mówi się o kulturze jako tym, co w zachowaniu się ludzkim jest wyuczone — w odróżnieniu od tego, co biologicznie odziedziczone” (Leksykon PWN).

Ferdinand de Saussure (jako sysyem lingwistyczny), Roland Barthes (system w odniesieniu do rzeczywistości - -model analizy negocjacyjnej i interaktywnej natury znaczenia)

R.K. Merton - „On Theoretical Sociology: Five Essays, Old and New.” NY Free Press 1967 s. 73-138, cyt. za: “Studia z teorii komunikowania masowego” Wrocław 1999 s. 14

E.T. Hall - “Bezgłośny język” PIW 1987 s.184-185

Kanał przesyłowy informacji [miejsce występowania szumów]

Percepcja

Dekodowanie

Interpretacja

kodowanie

Percepcja

Bodziec

interpretacja

kodowanie

Sprzężenie ZWrotne

KIERUNEK KOMUNIKACJI [to co wyżej w prostej postaci...]

1. jednokierunkowe [nie oczekuje odp.] i dwukierunkowe

2. symetryczne i niesymetryczne [w zależności od statusu nadawcy i odbiorcy]

3. formalne i nieformalne

4. obronne i podtrzymujące

Signifiant [znaczącego]

Negocjacja

Signifiè {znaczonego}

+ konotacja (poprzez znaczący) i denotacja (znaczenie znaku)

Źródło przekaźnik sygnał sygnał otrzymany odbiorca przeznaczenie

Źródło szumu

To co konwencjonalne i przewidywalne w przekazie /pojęcia i struktura/ nadwyżka informacji w przekazie

Treść, informacja

zasadnicza partia przekazu

---