Granica północna 1945-1990

Granice powstałej po zakończeniu II wojny światowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostały określone w zakresie prawa międzynarodowego umową jałtańską z dnia 11 lutego 1945 r. Północna granica (morska) ustaliła się przez sam fakt przyznania Polsce Pomorza Zachodniego, byłego Wolnego Miasta Gdańska i części byłych Prus Wschodnich. Granicę tą stanowiła granica zewnętrzna morza terytorialnego.
Do morza terytorialnego zaliczał się przyległy do wybrzeży Polski pas morza, na którym rozciągała się jej suwerenność. Kwestie te zostały szczegółowo uregulowane przez wielostronne umowy międzynarodowe, mianowicie konwencję o morzu terytorialnym i strefie przyległej, podpisaną w Genewie 29 kwietnia 1958 r. oraz konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, podpisaną w Nowym Jorku w grudniu 1982 r. przez większość państw nadbrzeżnych (w tym i Polskę). Co prawda Polska Rzeczpospolita Ludowa i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich nie ratyfikowały konwencji o prawie morza, to jednak zastosowały jej zasady na własnym prawodawstwie (konwencja o prawie morza, zawarta w umowie o rozgraniczeniu obszarów morskich, którą oba państwa podpisały w Moskwie 17 lipca 1985 r.). Za polskie morze terytorialne uznano obszar wód o szerokości 12 mil morskich przyległy do brzegu morskiego, co precyzowała ustawa o morzu terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 18 grudnia 1977 r.

Sprawa rozgraniczenia mórz terytorialnych między państwami budziła niejednokrotnie kontrowersje, a uwidoczniło się to szczególnie w relacjach z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Ze względu na fakt, że przy szczegółowym wytyczaniu granicy zachodniej dopuszczono do przecięcia granicą państwową toru wodnego prowadzącego do ujścia Świny na Bałtyk, stworzono potencjalne zagrożenie dla dostępu z Bałtyku na Zalew Szczeciński i do ujścia Odry. W latach 80. Niemiecka Republika Demokratyczna szykanowała statki, korzystające z toru wodnego między Bałtykiem a portami Szczecina i Świnoujścia pod pretekstem, że tor ten przekracza wody terytorialne Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Mimo czynionych wysiłków załagodzenia tego konfliktu, tlił się aż do rozpadu Niemieckiej Republiki Niemieckiej jesienią 1989 r.

Zwierzchnictwu państwa polskiego podlegały także morskie wody wewnętrzne, czyli wody położone między lądem a linią zasadniczego morza terytorialnego. Do polskich morskich wód wewnętrznych należały: część Zatoki Nowowarpieńskiej i Zalewu Szczecińskiego zamknięte linią łączącą ujście rzeki Myśliborki z ujściem Kanału Torfowego, część Zatoki Gdańskiej zamkniętej linią łączącą cypel Hel z punktem na Mierzei Wiślanej oraz część Zalewu Wiślanego położonego na zachód od linii łączącej punkt styku polsko-radzieckiej granicy na lądzie z punktem styku tej granicy na Mierzei Wiślanej. Do morskich wód wewnętrznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich należały natomiast część Zalewu Wiślanego oraz wody Cieśniny Pilawskiej, aż do linii prostej łączącej punkty położone na przeciwległych brzegach u wejścia do cieśniny od strony Zatoki Gdańskiej. Przez granicę wodną na Zalewie Wiślanym Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich nie przepuszczał do Elbląga i innych polskich portów morskich Zalewu Wiślanego statków z morza i w odwrotnym kierunku, co spowodowało całkowite zamknięcie Polsce dostępu do drogi wiodącej na otwarte morze.

Długość granicy morskiej wynosiła 398,5 km, (co stanowiło 12% ogólnej długości granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej), na długości linii brzegowej 524 km.

Granica wschodnia 1945-1990

Granice powstałej po zakończeniu II wojny światowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostały określone w zakresie prawa międzynarodowego umową jałtańską z dnia 11 lutego 1945 r. oraz umową poczdamską z dnia 2 sierpnia 1945 r. Wytyczenie i oznaczenie granicy wschodniej ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich nastąpiło w drodze zawarcia dwustronnych umów.

W dniu 16 sierpnia 1945 r. podpisano w Moskwie umowę między PRL a ZSRR o polsko-radzieckiej granicy państwowej. Ustalono, że granicę między obu państwami będzie stanowić „linia Curzona” z odchyleniami od niej na rzecz Polski, w niektórych rejonach od pięciu do ośmiu kilometrów. Na obszarze położonym na wschód od tej linii do Bugu i Sołokii w kierunku południowym granica miała przebiegać z odchyleniami na rzecz Polski do 30 km. W części obszaru Puszczy Białowieskiej na odcinku Niemirów-Jałówka, leżącym na wschód od „linii Curzona” łącznie z Niemirowem, Hajnówką, Białowieżą i Jałówką z odchyleniami na rzecz Polski nieprzekraczającym 17 km. Zgodnie z art. 2 zawartej umowy granica miała przebiegać wzdłuż linii: od punktu położonego ok. 0,6 km na południowy zachód od źródła rzeki San środkiem jej nurtu do punktu położonego na południe od miejscowości Solina, dalej na wschód od Przemyśla, na zachód od Rawy Ruskiej do rzeki Sołokija, stąd wzdłuż rzeki Sołokija i rzeki Bug na Niemirów-Jałówkę, pozostawiając po stronie polskiej wymienioną wcześniej część obszaru Puszczy Białowieskiej i stąd do zbiegu granic dawnej Polski, Litwy i Prus Wschodnich, pozostawiając Grodno po stronie ZSRR. Granica polsko-radziecka na odcinku byłych Prus Wschodnich miała przebiegać „wzdłuż linii od punktu na wschodnim wybrzeżu Zatoki Gdańskiej ku wschodowi, na północ od miasta Bransberg-Goldapp do punktu, w którym ta linia zbiega się z linią graniczną w artykule drugim.” Umowa weszła w życie 5 lutego 1946 r. i obowiązywała do 15 lutego 1951 r., kiedy oba państwa podpisały umowę o zamianie odcinków terytoriów państwowych. Strony ustaliły, że ZSRR odstąpi na rzecz PRL odcinek terytorium w obwodzie drohobyckim o powierzchni 480 km2. Ze swej strony Polska miała odstąpić w drodze wzajemnej zamiany Związkowi Radzieckiemu odcinek terytorium w województwie lubelskim o powierzchni 480 km2. Na obszarach tych nastąpiła wymiana ludności, a załączone do umowy protokoły regulowały zagadnienia majątkowe. Dnia 5 marca 1957 r. została podpisana w Moskwie umowa między PRL a ZSRR o wytyczeniu granicy państwowej w części przylegającej do Morza Bałtyckiego. W sporządzonym w dniu 18 marca 1958 r. protokole o rozgraniczeniu wód terytorialnych ustalono, że granica miedzy państwami będzie biegła linią prostopadłą do linii brzegu wyprowadzoną z punktu na Mierzei Wiślanej, do przecięcia się z zewnętrzną granicą wód terytorialnych Polski. Dnia 28 sierpnia 1969 r. zawarto w Warszawie umowę miedzy PRL a ZSRR o przebiegu granicy szelfu kontynentalnego w Zatoce Gdańskiej i w południowo-wschodniej części Morza Bałtyckiego. Uzgodniono, że „ granicą szelfu kontynentalnego… jest, z nieznacznymi odchyleniami, linia, której każdy punkt jest jednakowo oddalony od najbliższych punktów linii podstawowych, od których się mierzy szerokość morza terytorialnego każdej z umawiających się stron.” Po dokonaniu opisanych wyżej ustaleń, a następnie po wytyczeniu i przeprowadzeniu korekt przez komisje delimitacyjne początek granicy polsko-radzieckiej od strony południowej zaznaczał się od punktu granicznego w Bieszczadach na górze Krzemieniec (gdzie schodziły się terytoria Polski, ZSRR i Czechosłowacji). Granica biegła dalej szczytem Beskidu w kierunku wschodnim do Przełęczy Użockiej, stąd skręcała na północny zachód wzdłuż Sanu, biegła na północ, za Krościenkiem skręcała na północny wschód i biegła dalej wzdłuż Bugu w linii prostej. Dalej przebiegała środkiem Bugu w kierunku północnym, ok. 10 km na północ od Janowa Podlaskiego i opuszczała rzekę skręcając na północny wschód, przecinając Puszczę Białowieską do styku granic z Litwą. Od tego miejsca granica skręcała na zachód i w linii prostej biegła do Zalewu Wiślanego, aby dołączyć doń ok. 2 km na północ od ujścia rzeki Pasłęki. Długość granicy polsko-radzieckiej wynosiła 1244 km, co stanowiło 35,3% długości granic Polski. Prawie 250 km biegła korytami rzek Sanu, Bugu i Świsłoczy i 40 km Zalewem Wiślanym; pozostałą część stanowiła granica lądowa.

Granica południowa 1945-1990

Układ poczdamski nie precyzował przebiegu wydłużającej się ku zachodowi granicy polsko-czechosłowackiej, uznawał, bowiem w tym względzie przedwojenne status quo. Na Zaolziu, po opuszczeniu tych terenów przez Niemców na początku 1945 r., działała polska administracja. Została ona zlikwidowana przez armię radziecką, a Zaolzie przekazano Czechosłowacji.

Jednocześnie Czesi wystąpili z pretensjami do Ziemi Kłodzkiej oraz powiatów prudnickiego, głubczyckiego, raciborskiego i kozielskiego. W czerwcu 1945 r. doszło do ruchów czeskich wojsk w kierunku Kłodzka i Raciborza oraz koncentracji polskich oddziałów na linii Olzy. Wskutek nacisków Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Czesi wycofali wojska za linię rzeki Opawy, ale poszerzyli swoje żądania terytorialne o port rzeczny w Koźlu, Głuchołazy oraz tereny wałbrzyskiego i jeleniogórskiego.

Pod naciskiem Moskwy doszło do podpisania w marcu 1947 r. układu między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką, a w czerwcu 1948 r. zawarto układ o wytyczeniu granicy między obu państwami. Szczegółową delimitację przeprowadzono dopiero w latach 1955-1958, a 13 czerwca 1958 r. rządy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Republiki Czechosłowackiej podpisały porozumienie ostatecznie zamykające spory graniczne. Postanowiono, że granicę między obu państwami stanowić będzie w części wschodniej linia graniczna polsko-czechosłowacka sprzed 1937 r., zaś w części zachodniej dawna linia graniczna czechosłowacko-niemiecka. W 1958 r. dokonano korekty granicy między obu państwami. Polska odstąpiła Czechosłowacji wieś Tkacze i osadę Zieliniec, a otrzymała w zamian południowy stok szczytu Kocierz koło Przełęczy Szklarskiej. Czechosłowacji przekazano także wieś Krasów, a przejęto wieś Skowronków, którą włączono do gminy Głuchołazy. Pozostałe zmiany miały charakter porządkujący (wymiana dotyczyła głównie pól uprawnych i towarzyszących im terenów dojazdowych).

Ostatnią korektę granicy przeprowadziła Polska ze swoim południowym sąsiadem w marcu 1976 r. Czechosłowacja odstąpiła Polsce terytorium w rejonie miejscowości Lysà nad Dunajcem, a otrzymała w zamian tereny w okolicach Wojkowa.

Po przeprowadzeniu opisanych wyżej zmian, granica polsko-czechosłowacka biegła od styku trzech granic (Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej) na rzece Nysa Łużycka w kierunku wschodnim (około 10 km), skręcając w kierunku północnym w rejonie miejscowości Działoszyn i dochodząc linią łamaną do miejscowości Świecie. Stąd skręcała na południe i wchodziła na pasmo Gór Izerskich i na grzbiet Karkonoszy, którym biegła do Przełęczy Kowarskiej. Od tej przełęczy biegła dalej w kierunku miasta Lubawka, wchodziła na grzbiet Gór Kruczych, dochodziła do pasma Gór Sowich, a w okolicach miasta Nowa Ruda do Gór Orlickich. Przebiegała następnie potokiem Cerni do Gór Bystrzyckich i przez Śnieżnik oraz Góry Bialskie dochodziła do Przełęczy Lądeckiej. Kierowała się dalej do miejscowości Złoty Stok, skręcała w kierunku wschodnim na południe od miejscowości Głuchołazy, Prudnik i Racławice Śląskie, by dotrzeć do rzeki Opawicy i nurtem tej rzeki dobiec do miasta Opawy i dojść do ujścia rzeki Olzy do Odry.

Następnie granica przebiegała Beskidem Śląskim do Przełęczy Zwardońskiej, Kotliny Orawskiej do Babiej Góry i Orawy. Następnie szczytami Gór Zachodnich, Tatr Wysokich, rzeką Dunajec przez Pieniny, rzeką Poprad do Przełęczy Łupkowskiej i Bieszczadami granica biegła do punktu styku trzech granic (Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich) na szczycie stoku Krzemieniec.

Długość granicy polsko-czechosłowackiej wynosiła 1320 km, co stanowiło 37 % długości granic Polski, (z czego prawie 400 km biegła przez Dolny Śląsk, 260 km przez Śląsk Opolski i Górny Śląsk, 100 km przez Zaolzie i 560 km wzdłuż dawnej granicy polsko-czechosłowackiej).

Granica zachodnia 1945-1990

Granice powstałej po zakończeniu II wojny światowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostały określone w zakresie prawa międzynarodowego umową jałtańską z dnia 11 lutego 1945 r. oraz umową poczdamską z dnia 2 sierpnia 1945 r. Umowy te określały ogólnie przebieg granic, bez szczegółowego ich wytyczenia. Ich sprecyzowanie, a następnie wytyczenie w terenie musiało być unormowane w dwustronnych porozumieniach między zainteresowanymi państwami. Pilną sprawą na zachodzie było wytyczenie w terenie lądowego odcinka granicy od Świnoujścia do Gryfina. Do jesieni 1945 r. tereny te, z wyjątkiem Szczecina nie były jeszcze objęte polską administracją. Wytyczenie tego odcinka granicy nastąpiło we wrześniu i październiku 1945 r. przez polsko-radziecką komisję mieszaną. Zgodnie z podpisaną umową, administracja polska przejęła je 4 października 1945 r.

Utworzenie w październiku 1949 r. Niemieckiej Republiki Demokratycznej stworzyło możliwości uregulowania stanu prawnego zachodniej granicy Polski. Dnia 6 czerwca 1950 r. została podpisana między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Niemieckiej Republiki Demokratycznej deklaracja o wytyczeniu istniejącej już polsko-niemieckiej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Po porozumieniu wstępnym, oba państwa zawarły układ w Zgorzelcu. Układ przewidywał, że do wytyczenia granicy zostanie powołana mieszana komisja polsko-niemiecka, która miała pracować w terenie. Komisja zakończyła swoją działalność pod koniec 1950 r., a w dniu 27 stycznia 1951 r. podpisano we Frankfurcie nad Odrą akt o wytyczeniu granicy państwowej między Polską a Niemcami. W przeciwieństwie do Niemieckiej Republiki Demokratycznej, rząd Republiki Federalnej Niemiec zwlekał z nawiązaniem stosunków dyplomatycznych z Polską. Dopiero w 1969 r. podjął na ten temat rozmowy, które zakończyły się podpisaniem 7 grudnia 1970 r. układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków. Republika Federalna Niemiec uznała ustaloną w Poczdamie zachodnią granicę Polski i potwierdziła jej nienaruszalność.

Przy szczegółowym wytyczaniu granicy zachodniej okazało się, że w wielu miejscach miała ona absurdalny przebieg. Stwierdzenie konferencji poczdamskiej, że granica powinna przebiegać „bezpośrednio” na zachód od Świnoujścia wprowadzono w czyn tak dosłownie, że nawet ujęcie wody dla miasta Świnoujście pozostawiono za granicą. Taka sytuacja spowodowała, że na przestrzeni lat wprowadzano korekty do ustalonego wcześniej przebiegu granicy. Już we wrześniu 1945 r. ustalono, że Polska odstąpi stronie niemieckiej miejscowości Rieth i Altwarp w zamian za Stolec, Buk, Bobolin, Barnisław, Rosówek, Pargowo oraz drogę Stobno-Kołbaskowo. W 1949 r. dokonano natomiast regulacji granicy na wysokości skrzyżowania i drogi Linki-Neu Lienken-Buk. Ustalono, że całe skrzyżowanie w Nowych Linkach przejdzie na stronę Niemieckiej Republiki Demokratycznej, w zamian za wąski pas ziemi leżący bezpośrednio po zachodniej stronie drogi z Nowych Linek do Buku.

W styczniu 1951 r. opracowano akt o wytyczeniu w terenie granicy między Polską Rzeczypospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną, potwierdzając objęcie przez polską administrację wysp między Odrą Zachodnią a Regalicą (Międzyodrze) na południe od Gryfina. W listopadzie 1950 r. rząd Niemieckiej Republiki Demokratycznej wyraził zgodę na przekazanie Polsce ujęcia wody, położonego przy jeziorze Wolgastsee. W czerwcu roku następnego włączono do Polski obszar o powierzchni 76,5 ha (wraz ze stacją uzdatniania wody), tworząc wysunięty w obszar niemiecki charakterystyczny cypel. W zamian Niemcom przyznano podobny obszar między ujęciem wody a Zatoką Pomorską.

Po przeprowadzeniu opisanych wyżej zmian granica polsko-niemiecka zaczynała się na swoim południowym odcinku od styku trzech granic (Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej) na południu od Porajowa, następnie przebiegała środkiem koryta rzeki granicznej Nysy Łużyckiej w kierunku północnym do jej ujścia do Odry, w rejonie miejscowości Gubin. Następnie granica biegła środkiem głównego nurtu rzeki Odry do rozwidlenia się tej rzeki na Odrę Zachodnią i Odrę Wschodnią, w rejonie miejscowości Cedynia. Dalej przebiegała graniczną rzeką Odrą Zachodnią do miejscowości Gryfino, by na północ od tej miejscowości przejść na ląd i przebiegać dalej w kierunku północno-zachodnim aż do Jeziora Nowowarpieńskiego. Następnie przez Zalew Szczeciński przecinała fragment wyspy Uznam na zachód od Świny i pozostawiała po stronie polskiej Świnoujście. W tym miejscu zaznaczała swój koniec na brzegu Zatoki Pomorskiej.

Długość granicy polsko-niemieckiej wynosiła 460 km, co stanowiło 13% długości granic Polski (z czego 398 km stanowiło granicę przebiegającą rzekami, 51 km granica biegła lądem i prawie 20 km stanowiły granice na morskich wodach wewnętrznych).

Przebieg granicy od 1991

Polska Rzeczpospolita Ludowa graniczyła z trzema państwami, a mianowicie na wschodzie i północnym wschodzie ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, na południu z Czechosłowacką Republika Socjalistyczną, a na zachodzie z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Po upadku komunizmu prawie na wszystkich granicach zmienili się sąsiedzi Polski. W miejsce dotychczasowych państw sąsiadujących pojawiły się nowe : Rosja, Litwa, Białoruś Ukraina, Słowacja, Czechy i Niemcy, nie spowodowało to jednak żadnych zmian przebiegu granic naszego kraju, gdyż nowy układ stosunków politycznych w Europie, jaki ukształtował się na początku lat 90-tych zmierzał do zachowania pokoju oraz do wyeliminowania wszelkich sporów terytorialnych i politycznych.

Granica północna

Na północy Polska również graniczy z dwoma sąsiadami. Granica z Republiką Litewską istnieje od dnia 6 września 1991 roku, tj. od momentu uzyskania niepodległości Litwy. Biegnie ona od zbiegu granic Polski, Białorusi i Litwy na północ od czarnej Hańczy, na wschód od miejscowości Berżniki, Sejny, następnie przecina jezioro Gałduś (lit.Galadusys) i przybiera kierunek północno-wschodni od Suwałk w okolice Wiżajn. Obecna rubież z Federacją Rosyjską (dokładniej Obwodem Kaliningradzkim) istnieje od dnia 26 grudnia 1991 roku (od chwili rozwiązania ZSRR). Przebiega ona na północnym odcinku granicy począwszy od Jeziora Wisztynieckiego, czyli od styku granic Polski i Litwy i dalej na zachód od okolic Wiżajn, przez Puszczę Romincką, równolegle na północ od miejscowości Gołdap, Węgorzewo, Bartoszyce, Braniewo, przez Zalew Wiślany i Mierzeję Wiślaną dochodząc do brzegu Zatoki Gdańskiej, a stamtąd do Bałtyku.

Granica wschodnia

Na wschodzie Polska graniczy z dwoma państwami, które formalnie uzyskały niepodległość po rozpadzie ZSRR w sierpniu 1991 roku. Mowa tutaj o  Ukrainie i Białorusi. Granica z Ukrainą ciągnie się od Przełęczy Użockiej, wzdłuż doliny Sanu, na wschód od Lutowisk, Ustrzyk Dolnych, przechodzi w kierunku północno-wschodnim i w okolicach Kryłowa osiąga rzekę Bug, a następnie wzdłuż Bugu biegnie do Sobiboru. Natomiast granica z Białorusią biegnie od Sobiboru wzdłuż Bugu i skręca na północny wschód, przecina Puszczę Białowieską, dolinę Narwi, biegnie wzdłuż doliny Świsłoczy, przecina dolinę Czarnej Hańczy i kończy się na północ od tej rzeki.

Granica południowa

Od 1 stycznia 1993 roku (od chwili podziału Czechosłowacji na dwa państwa Czechy i Słowację), przebiega ona następująco:

Granica polsko-czeska biegnie od doliny Żytawy, na południe od Bogatyni do Zawidowa, przez Góry Izerskie, doliną Izery, Przełęczą Szklarską, grzbietem Karkonoszy, Przełęczą Lubawską, Górami Stołowymi, przecina Kudowę-Zdrój, przechodzi między Górami Bystrzyckimi i Górami Orlickimi, Masywem Śnieżnika, Górami Złotymi, przez Głuchołazy na południe do Prudnika, doliną Opawy, przecina dolinę Odry, biegnie wzdłuż doliny Olzy, przez Cieszyn, grzbietem masywu Czantorii i Stożka w Beskidzie Śląskim, do doliny Olzy przez Cieszyn i dolinę Jabłonkowską.

Na granicy ze Słowacją, doszło do drobnych korekt przebiegu rubieży w  2005 roku, odbyły się one przede wszystkim w celu zniwelowania niedogodności dla ludności przygranicznej obu krajów. Szczegółowo określała to umowa z  dnia 29 lipca 2002 roku, na mocy której doszło do obustronnego przekazania terytoriów o łącznej powierzchni 2 969 m². Mowa tutaj o  ziemiach w pobliżu wieży widokowej na Przełęczy Dukielskiej w rejonie polskiej miejscowości Barwinek i słowackiej miejscowości Vyšný Komárnik (Polska odstąpiła Słowacji terytorium o powierzchni 372 m², to samo uczyniła także Słowacja) oraz o wyspy na rzece Dunajec w rejonie polskich miejscowości Sromowce Niżne i Sromowce Wyżne oraz słowackich miejscowości Czerwony Klasztor i Stara Wieś Spiska (Polska przekazała Słowacji bezimienną wyspę o powierzchni 2 289 m², a  Słowacja Polsce cześć wyspy Nokiel o tej samej powierzchni). Oprócz tego, przekazano terytoria w rejonie polskiej miejscowości Jaworzynka i słowackiej miejscowości Skalité (po 304 m² od każdej ze stron). Obecnie granica polsko-słowacka przebiega od Przełęczy Jabłonkowskiej przez Zwardoń, Wielką Raczę, Wielką Rycerzową, Pilsko, Babią Górę, Chyżne, przecina dolinę Orawy, główny grzbiet Tatr, biegnie doliną Białki wzdłuż doliny Dunajca, przez Pieniny, doliną Popradu, przez Muszynę, do szczytu Krzemieniec, nad Przełęczą Użocką.

Granica zachodnia

Przed Zjednoczeniem Niemiec, które miało miejsce 3 października 1990 roku, Polska graniczyła na zachodzie z Niemiecką Republiką Demokratyczną. W chwili likwidacji NRD granica pozostała bez zmian. Tak więc, w północnym swoim odcinku granica biegnie przez fragment wyspy Uznam, Zalew Szczeciński, Jezioro Nowowarpieńskie w kierunku południowo-wschodnim na zachód od Szczecina i Gryfina przez koryto Odry i  dalej przez Odrę do Nysy łużyckiej a potem Nysą w okolice Żytawy.

Straż Graniczna (SG) - jednolita, umundurowana, w pełni zawodowa formacja typu policyjnego. Została powołana do życia ustawą z dnia 12 października 1990, jej funkcjonowanie rozpoczęło się 16 maja 1991 wraz z rozformowaniem Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP). Wykonuje zadania związane z ochroną granicy państwowej i kontrolą ruchu granicznego. Nadzór nad formacją sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych. Komendant Główny Straży Granicznej jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach ochrony granicy państwowej.

Do zadań Straży Granicznej należy:

1) ochrona granicy państwowej;

2) organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;

3) wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz;

4) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności:

a) przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej,

b) przestępstw skarbowych i wykroczeń

c) przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy, jak również przedmiotów określonych w przepisach o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych,

d) przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn.zm.²⁾) oraz ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1695, z późn. zm.³⁾),

e) przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pozostających w związku z wykonywaniem komunikacji lotniczej,

5) zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości Straży Granicznej — także w strefie nadgranicznej;

5a) przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej;

5b) zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów;

5c) ochrona szlaków komunikacyjnych o szczególnym znaczeniu międzynarodowym przed przestępczością, której zwalczanie należy do właściwości Straży Granicznej;

5d) prowadzenie czynności w celu rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom terroryzmem;

6) osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej;

7) ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony granicy państwowej;

9) gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym;

10) nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach;

11) ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej przez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez granicę państwową na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

12) zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych;

13) zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych;

13a) przeprowadzanie kontroli legalności wykonywania pracy przez cudzoziemców prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców, powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom;

14) wykonywanie zadań określonych w innych ustawach.

---