NAZNACZENIE
NA MOJEJ SKÓRZE OGROMNA, CZARNA ŁATA
Czyli o tym jak postrzegają nas inni
Naznaczanie to inaczej „stygmatyzacja lub etykietowanie. Istnieją dwa rodzaje naznaczania. Pierwszy z nich to dewiacja pierwotna mówiąca o tym, że jeszcze na tym etapie można wyjść z naznaczenia. Osoba naznaczona stara się wytłumaczyć swoje zachowanie i pokazuje, że w rzeczywistości postępuje inaczej. Drugi poziom to dewiacja wtórna, osoba naznaczona przechodzi reinterpretację obrazu samego siebie.”
Naznaczanie można zmniejszyć poprzez wyjaśnienia, usprawiedliwienia swojego zachowania, można także szukać akceptacji podobnych do nas osób, bądź po prostu stosować taktyki unikania. Na udane naznaczanie wpływa: częstotliwość naznaczania, status osoby piętnującej i napiętnowanej, od charakteru składanych wyjaśnień, od wsparcia innych.
Nie mogę do końca zgodzić się z tą teorią ponieważ „naznaczanie społeczne bardzo często zakłóca dialog między ludźmi. Rozpoczyna swoistą wojnę, w której na dialog nie ma już miejsca, a przede wszystkim odciska piętno w psychice dziecka i jego skutki daje się zaobserwować w wieku młodzieńczym i dorosłym”.
Jesteśmy naznaczeni przez inne osoby głównie przez nasz wygląd zewnętrzny, nasze zachowanie, ze względu na kolor skóry, włosów, pochodzenie itp. Małe dzieci mogą być naznaczone już przed narodzinami, gdyż np. ich rodzice są alkoholikami, bądź zajmują wysokie stanowiska czy też mają predyspozycje do nauki języków obcych.
Stygmatyzacji została poddana Weronika. Kobieta znajduje się w tej chwili w VI fazie rozwoju psychospołecznego. Jest to faza „dojrzałości do intymności”, tj. zdolności odczuwania, jako dominującej potrzeby i autotelicznej wartości egzystencjalnej, takich stanów i sytuacji, jak: więź psychiczna, zespolenie fizyczne, bliskość i wspólnota „ także, gdy wymagają znacznych poświęceń i kompromisów”. Siłą witalną zaspokajającą tę potrzebę intymności i zarazem pozwalającą na rozwiązanie „pierwszego kryzysu przekroczenia tożsamości” jest miłość.”
Weronika została naznaczona przez swoich rodziców. Jej ojciec jest czarny, matka natomiast jest Polką. Już w szpitalu po urodzeniu wyraźnie była traktowana odmienne, miała inny kolor skóry niż pozostałe dzieci. Ogólnie patrząc nikomu to nie przeszkadzało, jednak wśród personelu szpitalnego byli rasiści, którzy szeptali za plecami matki, robili przykre docinki, dzieckiem praktycznie się nie zajmowano, pielęgniarki były bardzo niemiłe, wręcz opryskliwe.
Kobieta studiuje, pracuje w dużej i bardzo popularnej firmie. Ma własny dom, nie jest zależna o nikogo, ale brakuje jej osoby, która mogłaby ją przytulić i wspierać w trudne dni.
Kiedyś taką osobą była jej matka, która przelewała na nią ogromną miłość, troskliwość i opiekuńczość. Starała się za wszelką cenę zrekompensować córce niezrozumiałą jeszcze nie akceptację ze strony innych, a czasem nawet wrogość i odtrącenie. Zachowanie matki sprawiło, że czuła się bezpiecznie. Jednak po śmierci rodziców, kiedy musiała liczyć tylko na siebie, zdarzały się sytuację kiedy wyczuwała ogromną niechęć innych osób, a dzień, w którym pewne osoby obrzuciły ją jajami oraz wyzwiskami utkwił w jej pamięci tak głęboko, że jej życie polega na wyjściu do pracy, a kończy się na samotnym wieczorze w domu. Jest bardzo skryta, nie potrafi rozmawiać z ludźmi, nawiązywać nowych kontaktów i panicznie boi się wyjścia do dyskoteki, tylko dlatego, że wstydzi się swojego koloru skóry.
Stadium, w którym się znajduje obejmuje wiek dojrzały i początki życia rodzinnego tj. okres pomiędzy 23 a 34 rokiem życia. Klasyczna psychoanaliza nie wiele miała do powiedzenia na temat zmian zachodzących w tym czasie. Obecnie pojawia się nowy wymiar ludzkości, którego jedynym biegunem jest intymność, a drugim izolacja. Intymność oznacza zdolność do nawiązania silnych związków emocjonalnych poza rodziną generatywną, które są postawą do tworzenia własnej rodziny. Umiejętność ta oznacza nie tylko gotowość do miłości fizycznej, ale do względnie trwałego współżycia z inną osobą i troskę o nią bez obawy, iż utraci się poczucie własnej tożsamości. Sukces lub niepowodzenie zależą w dużym stopniu od poprzednich stadiów rozwoju i pomyślności w rozwiązywaniu wcześniejszych kryzysów. Brak intymności we współżyciu z osobą bliską czy przyjaciółmi powoduje, zdaniem Eriksona, poczucie izolacji, wyobcowania, samotności i porzucenia.
„Osoba stygmatyzowana jest w stanie znosić przykre reakcje widzów bez włączania ich w obszar Ja, o ile uświadomi sobie, że są one wynikiem strachu lub/i niewiedzy oraz jeśli ma nadzieję, że postawy te mogą ulec zmianie. Jeśli te warunki są spełnione, aktor może stygmatyzować Ja mniej surowo niż czynią to inni.
Osobie jest istotnie trudniej reinterpretować czy ignorować reakcje innych, jeśli cechy stygmatu rzeczywiście narażają na niebezpieczeństwo innych, jeśli są nieprzyjemne pod względem estetycznym czy społecznie destruktywne”.
Szansą dla Weroniki jest terapia, optymizm, a przede wszystkim akceptacja samej siebie. W chwili kiedy odważy się wyjść z domu, kiedy pozna znaczącą osobę, przezwycięży kryzys, któremu obecnie nie potrafi stawić czoła.
B. Petrozolin- Skowrońska (red.); Mała encyklopedia PWN, Warszawa 1996
B. Pawlica, R. Geister; Minirozum i krótkie majty, (w:) „Edukacja i Dialog”, Warszawa 2000
L. Witkowski; Rozwój i tożsamość w cyklu życia . Studium koncepcji E. H. Eriksona, Toruń 2000, s. 143
http://pip.uwb.edu.pl/zaklady/czykwin/czykwin_pliki/Ja%20stygmatyzowane.doc
27