Szkoła jako środowisko wychowawcze
Szkoła- to obiekt określonej liczby uczniów i nauczycieli realizujących ustalone cele przez przyswajanie sv;oistego zasobu treści programowych, podanych uczniom i nauczycielom wg ustalonych programów, opartych na obowiązujących podręcznikach i uzupełniających materiał dydaktyczny. Odpowiedzialnymi za funkcjonowanie szkoły jako instytucji kształcenia i wychowania oraz za ich realizację programów szkolnych są: dyrektor szkoły, rada pedagogiczna, rodzice. Każda szkoła podejmuje swoją działalność dydaktyczna i wychowawcza w oddzielnych budynkach głównie w formalnie zorganizowanych grupach obejmujących 25 -30 uczniów. Głównym zajęciem szkolnym są lekcje.
Szkoła pełni wobec uczniów funkcje:
- funkcja dydaktyczna(kształcąca)- przekazuje uczniom wiedze z rożnych dziedzin nauki, techniki, literatury, sztuki.
- funkcja wychowawcza- kształtuje postawy uczniów wobec norm, rzeczy, ludzi, wartości.
- funkcja opiekuńcza- zaspokaja podstawowe potrzeby, niezbędne dla prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego uczniów.
Pełnienie wspomnianej funkcji nie jest łatwym zadaniem, częściowo zależy to od kadry nauczycielskiej.
Zadania szkoły:
1. Stwarzanie dzieciom warunków do poznania samego siebie i swych mocnych stron oraz uczenie krytycznego patrzenia na siebie w relacjach z innymi
2.Poznawanie człowieka i umiejętności porozumiewania się z nim.
3. Poznawanie ról społecznych w swoim środowisku i relacji zachodzących miedzy nimi oraz organizowanie różnych form społecznej aktywności.
4.Poznawanie środowiska przyrodniczego przez pryzmat swego zdrowia psychicznego i fizycznego.
5.Rozwijanie wrażliwości na piękno przyrody i jej użyteczność.
6.Poznawanie zasad higieny i zdrowego stylu życia.
7.Prowadzenie profilaktyki uzależnień.
8.Rozwijanie sprawności fizycznej.
9.Poznawanie tradycji rodzinnych, szkoły, regionu, narodu i kraju.
Szkoła jako instytucja kształcenia i wychowania nie zawsze funkcjonuje bez zakłóceń słusznie zwraca się uwagę, że głównymi przyczynami nieprawidłowego funkcjonowania są m.in. preferowanie funkcji kształcącej kosztem funkcji wychowawczej- nauczyciel nie może poznać bliżej zainteresowań i potrzeb swych uczniów, ani nawiązać więzi emocjonalnej.
Przeładowane programy nauczania zawierają zbyt trudne treści zwłaszcza dla uczniów przeciętnych. Przeważa wiedza encyklopedyczna. Nadmiar tradycyjnych metod nauczania, nauczyciele podają gotowe treści- domagając się wysłuchania, zapamiętania i odtworzenia.
Niedostatecznie zabiegają o aktywizowanie uczniów w procesach myślenia i praktycznego działania. Przestarzała organizacja procesów nauczania oparta jest na nauczani u skoncentrowanym głownie na podręczniku i na nauczycielu wykluczona jest praca z uczniem wybitnie zdolnym lub przejawiającym trudności w nauce. Nie docenia się tu nauczania zespołowego, a poniekąd także indywidualnego. Niedomaganiem w funkcjonowaniu współczesnego szkolnictwa jest także brak przygotowanej kadry nauczycielskiej. Niedomagania związane również z niskimi pensjami nauczycieli, brakarni wyposażeniu materialnym szkoły.
Drogami naprawy szkolnictwa jest działalność samorządów uczniowskich- podejmowanie pozytywnych inicjatyw, uatrakcyjnienie życia szkolnego czyli organizowanie imprez, wycieczek, konkursów, wzmożona współpraca nauczycieli i rodziców- udział rodziców w całokształcie szkoły(wsparcie finansowe), unowocześnienie metod nauczania i wychowaniaupowszechnienie naj nowszych dyscyplin naukowych jak psychologia pedagogika, umiejętność akceptacji, samooceny i samokontroli, nawiązanie z dzieckiem kontaktu emocjonalnego. Jeszcze jedną z dróg naprawy szkolnictwa jest świadome, celowe odwoływanie się do doświadczeń niektórych szkół alternatywnych, a także odwołanie się do koncepcji pedagogicznej Marii Montessori ( ;,Pomóż Mi to zrobić samemu").
Przemoc w szkole jest powszechnym ~zjawiskiem. Definiuje się ją jako wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem ( fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej).
Marny z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).
Rodzaje przemocy.
Przemoc ma miejsce wówczas, gdy uczeń atakujący jest silniejszy fizycznie lub psychicznie. Cechą charakterystyczną jest zatem nierównowaga sił.
Szczególnie bolesne dla uczniów jest zjawisko znęcania. Znęcanie ma miejsce wtedy, gdy jeden uczeń jest przez dłuższy czas narażony na ataki (bezpośrednie lub pośrednie) ze strony innego silniejszego kolegi lub grupy uczniów. Nie potrafi się im przeciwstawić.
Najogólniej można podzielić je na trzy grupy:
Bezpośrednia przemoc fizyczna
· bicie · popchnięcia · podcinanie · wymuszanie pieniędzy · zamykanie w pomieszczeniach · niszczenie własności · kopanie · plucie
Bezpośrednia przemoc słowna
· przezywanie · wyśmiewanie · grożenie · ośmieszanie · plotkowanie namawianie e się · szantażowanie · obrażanie
Bezpośrednie formy przemocy bez użycia słów i kontaktu fizycznego
wrogie gesty · miny · izolowanie · manipulowanie związkami przyjaźni
Skutki przemocy.
Prześladowanie i dokuczanie może dotyczyć każdego, niezależnie od jego wyglądu, umiejętności, zdolności czy sprawności fizycznej. Niektóre osoby mogą wyglądać lub zachowywać się tak, że inni częściej im dokuczają, jednak to nie one są za to odpowiedzialne.
Konsekwencje przemocy ponoszą wszyscy uczestnicy takich sytuacji. Ofiary przeżywają trudne emocje - poczucie poniżenia i upokorzenia, wstyd, lęk, rozpacz i smutek. Długofalowe skutki dla ofiar to obniżona samoocena i problemy społeczne - trudności w nawiązywaniu kontaktów, skłonność do izolacji. Ofiary przemocy szkolnej bardzo rzadko mówią dorosłym o swoich problemach. Często mają doświadczenia bagatelizowania ich problemów przez dorosłych ("przezywają cię - nie zwracaj na to uwagi", "nie skarż"). Obawiają się też pogorszenia sytuacji, zemsty ze strony prześladowców. Ponadto przeszkadza im wstyd i poczucie winy - "kozioł ofiarny" jest przekonany, że wina tkwi w nim samym. Długotrwałe podleganie presji agresorów może prowadzić do zaburzeń somatycznych, często bardzo poważnych. Dla sprawców przemocy konsekwencją jest utrwalanie się sposobu agresywnych zachowań, obniżanie się poczucia odpowiedzialności za własne działania, skłonność do zachowań aspołecznych, łatwe wchodzenie w konflikty z prawem. Świadkowie przemocy, którzy nie potrafili się jej skutecznie przeciwstawić, często latami przechowują poczucie winy, niezadowolenie i pretensje do siebie, uczą się też bierności, bezradności i nie reagowania w trudnych sytuacjach. Przezywanie czy izolacja może być tak samo krzywdzące i bolesne dla ucznia jak atak fizyczny. Nie wolno lekceważyć tych form przemocy. Wszystko bowiem zależy od wrażliwości danego dziecka. Niezbędne jest aby każda szkoła posiadała własny, skuteczny system przeciwdziałania przemocy. System, który pozwoli podejść do problemu w sposób całościowy. Dzięki niemu szkoła będzie mogła skutecznie promować wśród uczniów postawy antyprzemocowe, wspierać rodziców w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, chronić najsłabszych uczniów, a nauczyciele będą stanowić zwarty zespół posługujący się "tym samym językiem" i metodami działania.
Bibliografia:
Henryk Smarzyński- "Szkoła jako środowisko wychowawcze"
Mieczysław Łobocki- " Teoria wychowania"
"Sztuka nauczania- szkoła" Podręcznik pod red. Krzysztofa Konarzewskiego