Wykład 7.10.2010

Psychologia osobowości wykład I

Egzamin z dwóch części: zaliczenie z ćwiczeń (5 dodatkowych punktów za dobre zaliczenie),

Literatura obowiązkowa:

Gasiul, H, Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje

Ashcraft, Teorie osobowości

Gałdowa, A, Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości (rezerwowa)

Hall, CS, Lindzey, Teorie osobowości (!)

Oleś, P.K, Wprowadzenie do psychologii osobowości

Pervin, L, John, Osobowość. Teoria i badania

Siek, S, Wybrane metody badania osobowości

1. Kierunek psychodynamiczny:

• Nieświadoma dynamika sił psychicznych w umyśle

• Rozwój psychiczny jest funkcją rozwiązywania nieświadomych problemów

• Znaczenie doświadczeń wczesnodziecięcych dla późniejszego rozwoju

• Symboliczne znaczenie nieświadomych treści

• Rzeczywistość intrapsychiczna główną motywacją zachowań

• Analiza subiektywnej rzeczywistości (sny, wolne skojarzenia, symbole) jako narzędzie terapii

Model topograficzny:

a)Świadome procesy umysłowe

b)Przedświadome procesy psychiczne (treści, o których się nie myśli w danym momencie ale można je przywołać, kiedy będą potrzebne)

c)Nieświadome procesy psychiczne (treści, o których nie można myśleć nawet jeśli by się chciało, ale wciąż są obecne w życiu psychicznym, wyrażają się w : snach, czynnościach pomyłkowych, pomyłkach słownych)

To czy jesteśmy w stanie dokonać wglądu w siebie zależy od rozwoju psychofizycznego. Freud próbował rozwiązać problem psychofizyczny funkcjonowania człowieka. Doszedł do wniosku, że fizycznym narzędziem psychiki jest mózg.

Życie psychiczne:

1. Układ nerwowy (mózg): fizyczny organ odpowiadający za życie psychiczne. Mózg to scena życia psychicznego bez którego nie byłoby aktów świadomości.

2. Akty świadomości: przedstawiają się bardzo różnie w życiu. Opis aktu jest zawsze ubogi ponieważ nie jesteśmy w stanie dokładnie go opisać. Według Freuda rozstrzygnięciem problemu psychofizycznego jest stwierdzenie, że: „jeśli zajmujemy się tylko mózgiem to badania te nie przyczynią się do zbadania świadomości. Mózg nie decyduje o aktach świadomości, ale świadomość decyduje o mózgu.”

Model strukturalny:

ID EGO SUPEREGO

MECHANIZMY OBRONNE

Id: rezerwuar wrodzonych instynktów i energii. Zawiera instynkty: życia eros (napędzane energią seksualną, libido) oraz śmierci thanatos (agresja). Działa zgodnie z zasadą przyjemności: redukcja napięcia, unikanie bólu, doznawanie przyjemności. Znajduje się w strefie nieświadomej. Natomiast ego i super ego znajduje się w strefie przedświadomości.

Ego- nadzoruje realizację wrodzonych instynktów, tak aby spełniało wymagania społeczne: „realizuje wolę id tak jak gdyby była to jego własna wola”. Kieruje się zasada rzeczywistości.

Superego: składa się z norm moralnych i reguł społecznych oraz sumienia. Wykształca się najpóźniej w rozwoju „aparatu psychicznego”. Wzbudza uczucia pozytywne i negatywne w zależności od oceny działania id.

Przedswiadomość + nieświadomość= podświadomość

2. Psychoanalityczna teoria rozwoju psychospołeczny człowieka:

• Rozwój psychospołeczny następuje w konsekwencji zmieniającej się ekspresji energii psychoseksualnej w różnych częściach ciała.

• Stadia rozwoju psychofizycznego:

1. Stadium oralne: 12-18 miesięcy. Ośrodek wrażenia usta. Pochłanianie pożywienia jako podstawowe źródło przyjemności. Fiksacja powoduje: palenie, picie, objadanie się w późniejszym życiu.

2. Stadium analne: 2-3 lata. Kontrola wydalania i samokontrola jako zasadnicza aktywność. Początek rozwoju ego, świadomość wymagań rzeczywistości. Fiksacja rozwoju: osoby zamknięte w sobie, przesadne pilnujące porządku i czystości/niechlujne, niezorganizowane. Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne.

3. Stadium falliczne: 3-6 lat. Źródło doznań: penis lub łechtaczka. Kompleks Edypa: pragnienie związku z rodzicem przeciwnej płci i pozbycia się drugiego z rodziców. Różny przebieg tej fazy u dziewcząt i chłopców. Kompleks kastracyjny jako siła sprawcza formowania się superego u mężczyzn. „Zazdrość o członek” mechanizm popędowy macierzyństwa/kariery zawodowej u kobiet. Ustalenie wzorca identyfikacji z płcią.

4. Stadium latentne: do okresu dojrzewania: wcześniejsze fazy są wypierane, „amnezja dziecięca'. Uczenie się ról społecznych.

5. Stadium genitalne: od okresu dojrzewania. Energia seksualna jest umiejscowiona w genitaliach i zorientowana na kontakty seksualne. Blokowanie tej fazy rozwoju przez: mechanizmy obronne i przemieszczenie energii libidinalnej.

Eros i thanatos a rozwój/rozpad w życiu człowieka:

• Równoważenie wewnętrznych sprzeczności:

1. Id a superego (konflikt wewnętrzny): na poziomie nieświadomym, uaktywnienie mechanizmów obronnych

2. Pragnienia a wymagania otoczenia (konflikt zewnętrzny): na poziomie świadomym

Społeczny wymiar psychoanalizy:

Rozwój/rozpad społeczeństwa: cywilizacje rozwijają się lub giną w wewnętrznej walce pomiędzy siłami anarchii i porządku. Przemijają kultury i prawa a siłą uniwersalną są biologiczne siły życia (nieświadomość). Naturalną ich konsekwencją jest rozwój ego- w wymiarze społecznym: reguły respektowania norm obyczajowych i prawnych.

Obszar pracy psychoanalityka z pacjentem- treści nieświadome:

• Świadome wspomnienia i spostrzeżenia nie mają tak istotnego wpływu na zachowanie jak dynamika procesów nieświadomych

• To, co rzeczywiście zdarzyło się w przeszłości pacjenta nie jest tak ważne jak jego rzeczywistości psychiczna (to, co osoba przyjmuje za prawdę)

Narzędzia terapeutyczne:

analiza:

wolne skojarzenie: pacjent werbalizuje wszystkie skojarzenie wszystkie treści, które ma na myśli, na tyled sosłownie, na ile jest to możliwe. Nic nie jest złe, trywialne, czy niestosowne.

Marzenia senne: ekspresja wypartych treści w postaci pewnych symboli

Mechanizmy obronne: reprezentują ograniczenia w rozwoju i radzenia sobie z trudnościami życiowymi. Sublimacja jedynym mechanizmem obronnym wspierającym rozwój.

Przeniesienie: ponowne przeżywanie wypartej przeszłości wobec terapeuty.

---