większ. i mniejsz.Nerwy podłopatkowe - biegną ku dołowi do przedniej pow. m. podłopatk, unerwiając go wraz z m. obłym większym.Nerw piersiowo-grzbietowy - biegnie w kierunku dołu pachowego, przechodzi na pow. przednią m. najsz. grzb. i unerwia go.Nerw pachowy - odchodzi od pęczka tylnego, biegnie bezpośrednio przy torebce stawu ramiennego, na tylną stronę ramienia i unerwia m. naramienny, m. obły mniej.Nerwy długie splotu:Nerw mięśniowo-kórny - odchodzi od pęczka bocznego i kieruje się ku dołowi, i między mięśniem dwugł. ram. dochodzi do dołu łokciowego, rozgałęzia się w skórze bocznej str. przedramienia aż do kłębu kciuka jak nerw skórna boczny przedram.Nerw pośrodkowy - rozp. się w dole pachowym dwoma korzeniami które łączą się w rejonie dolnego brzegu m. piers. mniejsz. po czym kieruje się do bruzdy przyśrodkowej m. 2głowego, w przedram. położony jest między wars. pow. a głęboką mięsni, dzieli się na nerwy dłoniowe wspólne palców.Nerw łokciowy - wychodzi z pęczka przyśrodkowego splotu, przechodzi na ramię i zdąża do bruzdy nerwu łokciowego, stąd przedostaje się na stronę przednią przedramienia i w doln. cz. dzieli się na gałęzie: grzbietową i dłoniową ręki. Zaopatruje m. zginacz łock. nadg, głęboki palców, m. kłębika, palca V, środkowe ręki.Nerw skórny przyśrodkowy przedramienia - odchodzi od pęczka przyśrodkowego splotu, kieruje się do bruzdy przyśrodkowej m. 2głowego, w połowie dzieli się na gałęzie końcowe, które biegną po łokciowej str. przedramienia i unerwiają skórę tej okolicy.Nerw promieniowy - główne odgałęzienie tylnego pęczka splotu, kieruje się do bruzdy nerwu promieniowego na tylnej pow. kości ramiennej, dostaje się do dołu łokciowego, gdzie dzieli się na gałęzie końcowe, skóra tylnej pow. przedramienia, skórę grzbietowej pow. ręki.Nerwy międzyżebrowe - gałęzie brzuszne nerwów piersiowych od 1 do 11 przebiegają jako nerwy międzyżebroweSPLOT LĘDŹWIOWO-KRZYŻOWYJest największym splotem ustroju, powstaje z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych lędźwiowych, krzyżowych i nerwu guzicznego.SPLOT LĘDŹWIOWYPowstaje z włókien gałęzi brzusznych 4 górnych nerwów lędźwiowych i częściowo ostatniego piersiowego.Gałęzie długie splotu.Nerw biodrowo-podbrzuszny -
iegnie ku dołowi nad grzebieniem biodrowym i kieruje się do pochwy mięśnia prostego brzucha, oddaje dużo gałęzi bocznych unerwiając m. boczne i skórę w okolicy brzucha.Nerw biodrowo-pachwinowy - kieruje się między m. boczne
brzucha podążając w okolice pachwiny i tutaj oddaje gałęzie końcowe, zaopatruje ruchowo dolną okolicę m. bocznych brzucha, skórę wzgórka łonowego i moszny.Nerw płciowo-udowy - zawiera włókna czuciowe, kieruje się skośnie ku dołowi i do przodu w stronę więzadła pachwinowego gdzie oddaje gałęzie końcowe, unerwia m. dźwigacz jądra, błonę moszny, skórę górnego odcinka przedniej pow. uda.Nerw skośny boczny uda - jest nerwem czuciowym, biegnie w stronę kolca biodrowego przedniego, przechodzi na udo, dzieląc się na gałęzie końcowe, unerwia skórę bocznej okolicy uda.Nerw udowy - biegnie w dół i do boku i między m. lędźwiowym większym i biodrowym, wydostaje się na udo, gdzie ma gałęzie końcowe, zaopatruje m. biodr-lędźw, przed. grupę m. uda, skórę pow. goleni.Nerw zasłonowy - początkowo biegnie wzdłuż przyśrodkowego brzegu m. lędźwiowego większego w kierunku miednicy, wydostaje się na udo, zaopatrują m. przywodziciele uda, skórę uda.SPLOT KRZYZOWY - powstaje z gałęzi brzusznych wszystkich nerwów krzyżowych nerwu guzicznego i piątego nerwu lędźwiowego.Gałęzie długie splotuNerw pośladkowy górny - jest nerwem ruchowym, kieruje się do boku i wnika do m. pośladkowego średniego i małego oddając do nich swoje włóknaNerw pośladkowy dolny - po opuszczeniu miednicy mniejszej kieruje się do m. pośladkowego wielkiego i oddaje swoje gałęzie.Nerw skórny tylny uda - jest nerwem czuciowym, kieruje się do otworu kulszowego większego, biegnie pionowo ku dołowi, zaopatruje skórę pośladka i tylnej cz. krocza.Nerw kulszowy - jest najdłuższym nerwem organizmu, wychodzi z wierzchołka trójkąta, opuszcza miednicę otworem kulszowym większym i biegnie pionowo do dołu kolanowego, w połowie długości uda biegnie między m. półbłoniastym i dwugłowym uda. Dzieli się na 2 mięsnie.nerw piszczelowy - jest przedłużeniem nerwu kulszowego, biegnie przez środek dołu podkolanowego, kieruje się w stronę kostki przyśrodkowej, w tej okolicy rozdwaja się: nerw podeszwowy przyśrodkowy i nerw podeszwowy boczny, unerwiają m. tylne podudzia i skórę podudzia.nerw strzałkowy wspólny - biegnie przez dół podkolanowy skośnie do dołu i boku, i dzieli się na nerw strzałkowy powierzchowny i nerw strzałkowy głęboki.Nerw strzałowy powierzchowny - jest nerwem czuciowym, biegnie między m. strzałkowymi, przebija powięź goleni, dzieli się na gałęzie końcowe skórne.Nerw strzałkowy głęboki - po odejściu od nerwu strzałkowego, kieruje się do m. prostowników i biegnie w dół gdzie oddaje gałęzie, unerwia obie kości podudzia, błonę międzykostna i stawy stopy.Nerw sromowy - wychodzi z miednicy otworem kulszowym większym, unerwia m. krocza i skórę krocza.Nerw guziczny - wytwarza drobny splot guziczny.
N.CZASZKOWE dzieli się na 3 grupy:N.czuciowe(zmysłowe,do których należą nerwy węchowe,n.wzrokowy i n.przedsionkowo-ślimakowy),nerwy ruchowe (n.okoruchowy, n.bloczkowy,n.odwodzący,n.dodatkowy i n.podjęzykowy),nerwy mieszane (n.trójdzielny, n.twarzowy,n.językowo-gardłowy i n.błędny) N.WECHOWE (nn.olfactorii-I):n.czuciowe,zwykle po kilkanaście n.z każdej strony,rozpoczynają się w kom.nerwowych w okolicy węchowej błony śluzowej nosa,przchodzą przez blaszkę poziomą kości sitowej do jamy czaszki.Tam wnikają do obwodowej części węchomózgowia,zespalając się ze znajdującymi się w niej tzw.kom.mitralnymi.Natomiast włókna obwodowe kom.nerw. dających początek n.węchowymtworzą zgrubienia zwane buławkami węchowymi.Są to receptory narządu powonienia zakończone kilkoma włoskami węchowymi. N.WZROKOWY (n.opticus-II):n.czuciowy,rozpoczyna się w kom.nerwowych położonych w siatkówce, przechodzi przez kanał wzrokowy z oczodołu do jamy czaszki,gdzie krzyżuje się,tworząc skrzyzowanie wzrokowe,a następnie wnika do mózgowia jako pasmo wzrokowe kierując się do ciał kolankowatych bocznych. N.OKORUCHOWY (n.oculomotorius-III) :N . ruchowy, prowadzi również włókna przywspółczulne.Jądro początkowe i przywspółczulne leżą w śródmózgowiu.Do oczodołu n.przechodzi przez szczelinę oczodołową górną.Unerwia więszkość tzw.mięśni zewnątrzgałkowych,a przeciwspólnie mięśnie gładki tzw.wewgałkowe. Zawiera ok.15 000włókien nerwowych,co pozwala na bogate zaopatrzenie kom.mięś. unerwianych mięśni i zapewnia szybkie i precyzyjne ruchy gałki ocznej.N. BLOCZKOWY (n.trochlearis-IV):N.ruchowy,najcieńszy z n.czaszkowych.Jądro początkowe leży w śródmózgowiu ,w konarach mózgu.Do oczodołu przechodzi przez szczelinę oczodołową górną.Unerwia mięsien skośny górny.Warunkuje patrzenie z góry,tzw.n.patetyczny. N.TROJDZIELNY (n.trigeminus-V): nerw czaszkowy mieszany-skła.się z włókien ruchowych i czuciowych.Część czuciowa skł.się z 3gałązek:ocznej,szczękowej i żuchwowej, przechodzących przez otwory w czaszce o tych samych nazwach.Gałązki czuciowe unerwiają skórę twarzy,błonę śluzową jamy ustnej i nosowej oraz zatok przynosowych,opony miękkie i zębodoły.Cześć ruchowa nerwu trójdzielnego unerwia mięśnie biorące udział
w akcie żucia.N.ODWODZACY(n.abducens-VI):N.ruchowy.Jądro początkowe znajduje się w moście,nerw wnika do
oczodołu przez szczelinę oczodołową górną,unerwia mięsień prosty boczny.Uszkodzenie powoduje zez zbieżny.N.TWARZOWY(n.facialis-VII):n.czaszkowy o charakterze mieszanym gdyż zawiera włókna: ruchowe dla mięśni twarzy i szyi,czuciowe (smakowe)dla 2/3 przednich języka oraz parasympatyczne(autonomiczny uklad nerwowy)dla gruczołów łzowego, ślinianek podżuchwowej i podjęzykowej,a także drobnych gruczołów jamy ustnej i nosowej oraz podniebieniamiękkiego.N. PRZEDSIONKOWOSLIMAKOWY (n.vestibulocochlearisVIII): N.czuciowy.Przebiega w uchu wew.Skł.się z części ślimakowej i przedsionkowej.Cz.ślimakowa rozpoczyna się w zwoju spiralnym,a kończy w jądrach krańcowych:ślimakowym,grzbietowym i brzusznym.Jest n.słuchu .Cz. przedsionkowa rozpoczyna się w zwoju przedsionka,a kończy w jądrach krańcowych :przedsionkowym górnym,dolnym,przyśrodkowym i bocznym.Przewodzi impulsy nerwowe.Infor.o położeniu głowy w przestrzeni. Jest nerwem zmysłu równowagi.N.JEZYKOWO-GARDLOWY (n.glossopharyngeusIX):N.mieszany z dużą liczbą włókien czuciowych zawiera również włókna przywspółczulne.Włókna ruchowe zaczynają się w jądrze początkowym.Unerwiają mięśnie gardła,podnieb.miękkiego i niektóre m.nadgnykowe.Jest to najważniejszy n.biorący udział w połykaniu.Włókna czuciowe rozpocz.się w zwoju dolnym i górnym położonym w pobliżu otworu żyły szyjnej.Unerw.błonę śluz.gardła,jamy bębenkowej,trąbki słuchowej, przewodzą wrażenie smakowe z 1/3 tylnej cz. języka.Włókna przyws.rozpo.się w jądrze ślinowym dolnym położonym w rdzeniu przed.i unerw .wydzielniczo śliniankę przyuszną.N. BLEDNY(n.vagusX) :N.mieszany z dużą liczbą włókien czuciowych ,zaw.również włó.przywspółczulne.Najdłuższy n.czaszkowy.Przebiega przez szyję,kl.pier.i jamę brzuszną.Włókna ruchowe rozp.się w jądrze dwuznacznym.Unerwia m.podnieb.miekkiego, gardła i krtani.Włókna przyws.rozp.się w jądrze grzbietowym n.błędnego.Uner.narządy głowy,szyi,kl.pier,i jamy brzusznej:gruczoły błony śluzowej gardła i krtni,przełyk, serce, płuca, żołądek, jelito cienkie i grube,wątrobę,trzustkę,nerki,śledzionę.Bierze on udział w odruchu kaszlowym i wymiotowym.N. DODATKOWY (n.accessoriusXI): N.ruchowy. Rozpoczyna się w jądrze dwuznacznym,w rdzeniu przed.(część mózgowia)i rdzeniu kręgowym(cz.rdzeniowa).Opuszcza czaszkę przez otwór żyły szyjnej. Uner.m. 4boczny i m.mostkowo-obojcz.-sutkow.
N.PODJEZYKOWY. (n.hypoglossusXII) :N.ruchowy. Rozp.się w jądrze n.podjęzykowego położ.w rdzeniu przed.Opuszcza jamę czaszki przez kanał n.podjęzykowego.Uner.m.języka.Odgrywa ważną rolę przy żuciu,połykaniu i artykulacji. -----GALKA OCZNA --- kształtu kulistego, wyróżnia się ścianę i zawartość gałki, ścianę tworzą: błona włóknista, błona naczyniowa i błona wewnętrzna, zawartość gałki to ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste. BL.WLOKNISTA- zewn., torzy zrąb gałki ocznej do której przymocowują się mięśnie, chroni miękką zawartość gałki, tylna - twardówka, przednia - rogówka.ROGOWKA - przezroczysta i twarda, przepuszcza i załamuje światło, zbudowana z kilku warstwTWARDOWKA - nieprzezroczysta, biała cz. bł. włóknistej, zbudowana z pęczków włókien tk. łącznej z elementami sprężystymi, które nadają jej elastyczność i odporność.BLONA NACZYNIOWA - zbudowana z 3 cz.NACZYNIOWKA - ma za zadanie odżywianie siatkówki, wyróżniamy 4 warstwy: blaszka nadnaczyniówkowa, blaszka naczyniowa, warstwa tk. łącznej, blaszka naczyń włosowatych. CIALKO RZESKOWE - cz. środkowa bł. naczyniowej, w skład ciała wchodzą:obrączka rzęskowa, wieniec rzęskowy i m.rzęskowy. TECZOWKA - najbardziej do przodu wysunięta cz. bł. naczyniowej, składa się z wielu warstw, najważniejsza z nich to zrąb tęczówka - w zrębie znajdują się kom. barwnikowe, które nadają barwe tęczówce, źrenica - jest otworem w tęczówce przez który wpadają promienie światła. BL. WEWNETRZNA - TO SIATKOWKA - składa się z cz. wzroskowej siatkówki oraz cz. ślepej siatkówki, około 4mm w stronę skroniową od tarczy nerwu wzrokowego znajduje się plamka żółta, która jest miejscem najostrzejszego widzenia, siatkówka składa się z 10 warstw.ZAWARTOSC GALKI OCZNEJ - ciecz wodnista, soczewka, ciało szklisteCIECZ WODNISTA - wypełnia przednia i tylną komorę oka, ma za zadanie odżywianie tworów pozbawionych naczyń krwionośnych (soczewka, rogówka) SOCZEWKA - twór dwuwypukły, przezroczysty, silnie łamiący światło, leży między tęczówką i ciałem szklistym.CIALO SZKLISTE - stanowi 4/5 zawartości gałki ocznej, położone za soczewką, przezroczysta, bezbarwna masa o galaretowatej konsystencji, przyczynia się do utrzymania ćiśnienia śródocznego.Narządy dodatkowe oka: powieki, spojówka, narząd łzowy, mięśnie gałki ocznej .----UCHO---- narzad statyczno sluchowylaczy 2 narzady :sluchu i równowagi.Zbdowany jes z 3 czesci.UCHO
ZEW.Skł.się z m.usznej i przwodu słuch.zew.MALZOWINA USZNA(auricula)jest owalna ,powyginaną chrząstką,pokrytą skórą.Pomiędzy chrząstką,a skórą znajdują się szczątkowe mięśnie poprzeczne prążkowane, jak np.m.skrawka i m.przeciwskrawka.Jedynie dolna część m.usznej nie jest wzmocniona zrębem chrzęstnym i nosi miano płatka małżowiny usznej.Brzeg wolny m.usznej odgiety ku stronie bocznej nosi miano rąbka.Więzadła uszne umocowuja chrząstkę małżowiny do k.skroniowej.PRZEWOD SLUCHOWY zew.jest wygięty w kształcie litery s.Skł się z części chrzęstnej bocznej i cz.kostnej przyśrodkowej.Wygięcia przewodu przebiegaja w płaszczyźnie poziomej i czołowej.Dł.przew.słuch zew.wynosi ok.2,5cm,średnica ok.0,5cm.Otwór prowadzący do przewodu nosi miano otworu słuchowego zew.UCHO SRODKOWE skł.się z jamy bębenkowej, jamy sutkowej,błony bębenkowej,trąbki słuchowej i kom.sutkowych.JAMA BEBENKOWA jest skośnie ustawioną szczelinowatą przestrzenią w kości skroniowej,zawierającą kosteczki słuchowe,wysłaną błoną śluzową i zawierającą powietrze.Strop jamy b.stanowi ściana pokrywkowa,dno-ściana żyły szyjnej,ograniczenie przyśrodkowe-ściana błędnikowa,ograniczenie przednie-ściana szyjno-tętnicza i ograniczenie boczne-błona bębenkowa.BLONA BEBENKOWa stanowi granicę między uchem zew,a środ.Jest to błona perłowo szara,nieco przeźroczysta,o kształcie owalnym.Umocowana jest w bruździe bębenkowej.Mniejsza,górna część b.b.nosi miano części witkiej,dolna część ma nazwę części napiętej.Od strony wew.do błony przymocowuje się młoteczek.Bł.b.skł.się z 3 warstw:od zew.znajduje się cieńka warstwa skóry,pokryta od wew.błoną śluzową,a warstwa środkowa stanowi blaszkę właściwą błony b.KOSTECZKI SLUCHOWE leżą w górnej części jamy bębenkowej i łączą błonę bębenkową ze ścianą błędnikową jamy bębenkowej.Są to MLOTECZEK ma kształt maczugi.W górnym końcu znajduje się głowa.pow.stawowa do połączenia z kowadełkiem.Następnie młoteczek przechodzi w rękojeść,która łączy się z błoną bębenkową.KOWADELKO ma kształt zęba trzonowego o 2 korzeniach.Trzon k.łączy się stawowo z głową młoteczka.Od kowadełka odchodzą 2 wyrostki:odnoga długa łączy się stawowo z głową strzemiączka.odnoga krótka jest przymocowana do tylnej ściany jamy bębenkowej. STRZEMIACZKO skł.się z głowy zaopatrzonej w pow.stawową do połączenia z odnogą długą kowadełka,dwóch odnóg-przedniej i tylnej,do których przymocowuje się błona strzemiączkowa oraz podstawy strzemiączka o kształcie nerki.Podstawa zamyka okienko przedsionka.TRABKA SLUCHOWA łączy jamę bębenkową z górną częścią gardła;ma ok.3-4cm.Skł.się z przyśrodkowej części chrzęstnej,która jest 3krotnie dłuższa niż część boczna,kostna.Zadaniem torebki jest doprowadzanie powietrza z gardła do jamy beben.w celu utrzymania równowagi ciśnienia po obu stronach błony beben.