WYKŁAD 9
RODZAJE BANKÓW :
a) bank centralny /emisyjny /; np. Rezerwa Feferalna w USA , NBP w Polsce/,
b) banki komercyjne :
banki dla osob fizycznych / banki detaliczne/ ,
banki dla jednostek gospodarczych /firm/ ,
banki branżowe
banki spółdzielcze ,
parabanki i instytucje finansowe ,
inne zakresowo wyspecjalizowane banki / np. Bank Ochrony Środowiska/ .
Niektóre pojęcia związane z systemem bankowym :
depozyt,
kredyt
aktywa i pasywa bankowe
rezerwy bankowe
clearing bankowy
płynność płatnicza
weksle są to krótkoterminowe aktywa finansowe / np. rząd sprzedaje na 3 marca weksle skarbowe w kwocie po 97 USD a zobowiązuje się wykupić je w lipcu po 100 USD , co daje 3 % kwartalnie . Odznaczają się one wysoką płynnością.
obligacje to długookresowe aktywa dające na ogół kilkanaście procent rocznych odsetek.
Certyfikat depozytowy / CD / są formą pożyczki ,którą zaciąga bank w społeczeństwie na ściśle określony czas. Jest to forma wkładu terminowego .
Akcje to tytuły własności części kapitału i uprawnienia do uczestnictwa w podziale dywidendy , tj. części zysku przeznaczonego do wypłaty akcjonariuszom.
stopa dyskontowa ,tzn. stopa procentowa ustalana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.
Bank centralny pełni rolę kredytodawcy ostatniej instancji udzielając pożyczek bankom komercyjnym w sytuacji zagrożenia ich płatności finansowej . Kredyt ten nazywa się krdytem refinansowym.
rezerwa obowiązkowa wyznaczana jest przez bank centralny w wysokości nominalnej dla banków tworzących krajowy system bankowy / np. 10 % rezerw obowiązkowych od depozytów oznacza ,że z każdej kwoty depozytu 10 proc. odprowadza się do banku
ilosc pieniadza w obiegu
a/ czynniki określające ilość pieniądza w gospodarce,
b/ syntetyczny wzór na ilość pieniądza :
M = (P x Q )/V lub M= PNB/V
z oznaczeniami :
M - ilosc zasobow
P - poziom cen
Q - poziom produkcji i usług / wartość wyrażona w pieniądzu/
V - prędkość obiegu pieniądza / na ogół w roku/ .
kreacja pieniądza przez bank centralny
instytucje i formy realizacji poliyki pieniężnej.
parytet waluty u kursy walut .
papiery wartościowe.
A/ akcje firm
B/ obligacje państwow,
C/ inne papiery wartościowe np. : pożyczki jednostek terytorialnych / gmin , miast / .
Inne informacje dot. systemu bankowego.
system bankowy jest podsystemem funkcjonalnym systemu gospodarki krajowej lub megosystemu , np. Unii Europejskiej.
w 1791 r. rzad St.Zjedn. probowal ustanowic bimetaliczny standard pieniezny , sprzedajac zloto i srebro po oficjalnych ,stalych cenach 15/1.
w latach 1834-60 było w St . Zjedn. k. , 1600 banków pracujacych na podst. statutow wydanych rpzez rzady stanowe . Rozne banknoty wg . Wlasnych projektow - duze mozliwosci fałszowania / .
w okresie wojny domowej Skarb Federalny emitowal zlote i srebrne certyfikaty . Akceptowanie ich rezad wzmocnił zobowiązując urzędy skarbowe do przyjmowania wplat należności podatkowych
w 1913 r. ustanowiony został System Rezerwy Federalnej . Prywatnie banknoty zostały zdelegalizowane u zastapione przez banknoty Rezerwy Federalnej walutą papierową stosowaną do dzisiaj.
początkowo banknoty Rez. Federalnej miały oparcie w zobowiązaniu rządu do ich wymiany na zloto i srebro .
W 1933 r . Franklin D . Roosevelt zawiesił wymienialność DOLARÓW NA ŁOTO . zdelegalizował prywatne …
w 1968 Kongres zawiesił zobowiązanie systemu Rezerwy Federalnej do zamiany certyfikatów srebra...
do roku 1971 rząd był zobowiązany do trzymania złota w Fordzie Knox w wysokości 0,23 w złocie za każdy dolar.
System Rezerwy Federalnej posiada 12 banków w USA.
INFLACJA
Pojęcie inflacji .
Inflacja - termin pojawil się w ekonomii z końcem XIX wieku. Zapożyczony z medycyny oznacza nadęcie wzdymanie . / łac. inflatio /.
Początkowo oznaczał nadmiar pieniędzy w obiegu w stosunku do masy towarowej znajdującej się na rynku ,co wywoływało wzrost cen.
Winą za to obciążano odpowiedzialny za emisję pieniądza rząd i podporządkowany mu system bankowy.
Obecnie inflacja oznacza proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce , który ma charakter ciągły a ponadto wiąże się z zaburzeniami prawidłowego funkconowania mechanizmu społeczno-gospodarczego.
Kryteria istnienia inflacji .
A / podniesienie się w gospodarce ogólnego poziomu cen ,
b/ wzrost cen ma charakter ciągły ,
c / pojawienie się negatywnych skutków spowodowanych wzrostem cen.
Miara inflacji .
A/ stopa inflacji ,
b/ wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (indeks cen konsumentów).<-- (to bardziej uzywane.)
4. Główne teorie inflacji.
Ilościowa teoria inflacji (monetarystyczna),
Kosztowa teoria inflacji,
Dochodowa teoria inflacji.
5. Typologia inflacji / rodzaje inflacji /,
podział na podstawie kryterium źródeł (przyczyn):
- inflacja ciągniona przez popyt ( i. popytowa, i. dostawców),
- inflacja ciągniona przez koszty ( i. kosztowa, i. dostawców),
podział w oparciu o kryterium tempa :
- inflacja pełzająca - jedno cyfrowa
- inflacja krocząca
- inflacja galopująca - dwu więcej cyfrowa
- hiperinflacja.
inflacja budżetowa (i. skarbowa, i. emisyjna i rządowa)
6. Związki pomiędzy inflacją a innymi zjawiskami gospodarczymi:
relacja: inflacja a wzrost gospodarczy,
relacja: inflacja a bezrobocie (krzywa Philipsa),
relacja: inflacja a budżet (problem rząd a niezależność banku centralnego),
relacja: inflacja a stopa procentowa (hipoteza Fishera - wzrostowi inflacji o 1% powinien towarzyszyć wzrost stopy procentowej o ok. 1%).
7. Koszty inflacji (straty):
straty posiadaczy gotówki,
straty wierzycieli,
straty nabywców obligacji,
straty przedsiębiorców i rolników,
straty pracowników, emerytów, podatników.
8. Korzyści inflacji:
a) pewna stymulacja wzrostu gospodarczego przy niewielkiej inflacji,
b) zyski dłużników,
c) zyski spekulantów.
9. Działania niwelujące straty wywołane inflacją.
a) kredyty o zmiennym oprocentowaniu,
b) premie inflacyjne,
c) korekty płatności uwzględniające wskaźnik inflacji zawarte np. w czynszach, umowach inwestycyjnych itp.
d) rekompensaty (płacowe, emerytalne)
10. Tłumienie inflacji.
polityka płacowa (zamrożenie płac, opodatkowanie ich wzrostu),
polityka cenowa (zamrożenie cen, ich państwowa regulacja),
polityka podatkowa i celna,
ograniczenie ilości pieniądza:
- wycofanie pewnej ilości pieniądza z obiegu,
- właściwa emisja pieniądza,
- wymiana pieniądza i ustalenie jego nowej wartości,
zwiększenie podaży towarów usług poprzez większą produkcję i import.