16. Systemy kształcenia dorosłych

Pojęcie „system kształcenia“ określa pewną instytucjonalną postać kształcenia zorientowaną na pełnienie konkretnych funkcji kształcenia o standardowym procesie i zagwarantowanej jakości.

Często wyrażamy pogląd, że takie kształcenie ma określony sens dla uczestników, a za ich pośrednictwem dla pracodawców czy też klientów i ma również pewien system.

Zwykle za funkcje systemu kształcenia dorosłych uważane są :

• uzyskanie koniecznych kompetencji zawodowych

• uzyskanie umiejętności managerskich

• dostosowanie się do nowych technologii i wymagań dotyczących pracy

• utrzymywanie i wznawianie kwalifikacji

• aktualizacja i pogłębianie kwalifikacji

• podnoszenie kwalifikacji

• uzyskiwanie nowych wiadomości i przyswajanie nowych umiejętności

• osiągnięcie zmiany postaw

System i podsystemy kształcenia dorosłych w zależności od rodzaju kształcenia

Kształcenie dorosłych na poziomie społeczności

edukacja szkolna dalsza edukacja

edukacja obywatelska. rozwój zainteresowań dalsza edukacja fachowa

podnoszenie kwalifikacji. przekwafilikowanie nauczanie w ramach norem

Kształcenie dorosłych w szkołach

1. studia dyplomowe (uzyskanie tytułu)

• Lic. studia (tzw. „druga szansa“)

• Mgr (tzw. „druga szansa“)

• studia doktoranckie - tytuł Ph.D. (doktor)

2. podyplomowe

• studia poszerzające (nowe kwalifikacje zawodowe nauczycieli)

• studia kwalifikacyjne (studia pedagogiczne do uzyskania uprawnień nauczycielskich)

• studia specjalizacyjne (do wykonywania funkcji- dyrektor, szkolny doradca zawodowy, prewentysta itp.)

3. Uniwersytety trzeciego wieku (kształcenie seniorów)

Dalsze kształcenie

1.Obywatelskie - wsparcie z integracji europejskiej, wspieranie zdrowia, walka z przemocą domową

2. Rozwój zainteresowań - konserwatorium ludowe, kursy sportowe,

3. Dalsze fachowe - zob. dalej

Dalsza edukacja zawodowa

1. Kwalifikacyjna- marketing (CIMA), umiejętności handlowe, obsługa komputera (ECDL), kursy komunikacyjne, kursy dla managerów

2. Przekwalifikowanie- kursy motywacyjne, kursy fachowe, kursy komputerowe,

3. Kursy zawodowe- ( przepisy prawne) np. technik BHP

Podsystemy kształcenia według kryterium zawodowego lub resortowego (przykłady)

• dalsze kształcenie pracowników pedagogicznych

• kształcenie pracowników Służby Celnej

• kształcenie funkcjonariuszy Policji

• kształcenie pracowników Służby Więziennej

• kształcenie pracowników funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej

• dalsze kształcenie lekarzy i personelu medycznego

• kształcenie urzędników administracji państwowej

• kształcenie pracowników urzędów publicznych

• Itp.

Podstawowe elementy systemu kształcenia dorosłych

 

1. Koncepcja kształcenia

2. Norma resortowa lub zakładowa

3. Dział dbający o realizowanie edukacji

4. Zespół lektorów

5. Odbiorcy usług edukacyjnych

1. Koncepcja kształcenia-

• Wyznacza długookresową wizję kształcenia i rozwoju pracowników resortu, zakładu lub określonej grupy docelowej (np. bezrobotnych).

• Może wchodzić w skład koncepcji personalnej lub koncepcji rowoju zasobów ludzkich

• Koncepcje można hierarchizować, by wskazać ogólne punkty wyjściowe prowadzące aż po całkiem konkretną koncepcję podmiotu gospodarczego lub resortu.

• W koncepcji kształcenia zdefiniowane są podstawowe podejścia resortu lub organizacji do kształcenia z punktu widzenia celów kształcenia i rozwoju pracowników i są podkreślone aktualne priorytety.

2. Normy resortowe lub zakładowe

Pomyślne funkcjonowanie systemów kształcenia uwarunkowane jest:

• opracowaniem określonych norm resortowych lub zakładowych

• i respektowaniem ogólnie obowiązujących przepisów prawa.

Normy powinny zwłaszcza:

• definiować elementy całego systemu

• określać odpowiedzialność działów edukacji pracowników

• wyznaczyć odpowiedzialność managerów na wszystkich szczeblach

• stanowić odpowiedzialność poszczególnych pracowników za swój rozwój i edukację

• opisać proces kształcenia (długość, miejsce, obowiązki uczestników)

• stanowić sposób oceniania wyników kształcenia

• określić parametry ekonomiczne (cena, kwota do zapłacenia przez uczestnika (ewent. jego współudział)

Za kluczowe normy wewnętrzne uważane są:

• zasady pracy personalnej resortu, plan karierowy (w organizacji, firmie)

• przepis regulujący kształcenie i rozwój zatrudnionych

• oferta (katalog) programów kształcenia

• przepisy edukacyjne, zawierające sposób ewaluacji wyników kształcenia

• normy akredytacji instytucji edukacyjnych i ich programów

Za kluczowe normy zewnętrzne uważane są:

• kodeks pracy

• ustawy o służbach mundurowych (Policja, wojsko, służba więzienna, służba celna, itd.)

• ustawa dotycząca urzędników administracji publicznej

• ustawy o szkołach (włącznie z ustawą o wyższych uczelniach)

• ustawa dotycząca pracowników pedagogicznych

• ustawy o kształceniu dorosłych

• normy księgowe i podatkowe

3. Dział dbający o realizowanie edukacji

• dział centralnego organu administracji państwowej może pełnić funkcje w sferze koncepcyjno-normatywnej (włącznie z procesami legislacyjnymi) i kontrolną

• może delegować wykonanie akcji edukacyjnych na podmioty podporządkowane (szkoły oddziały, placówki)

• obowiązki i odpowiedzialność działu kształcenia są podane w regulaminie organizacyjnym instytucji

Dział kształcenia:

• przygotowuje we współpracy z innymi działami koncepcję fachowego kształcenia pracowników, gwarantuje jego realizację (aspekty personalne, techniczne i organizacyjne)

• gwarantuje dotrzymywanie obowiązujących przepisów w dziedzinie edukacji

• opracowuje wewnętrzne (resortowe) przepisy w dziedzinie edukacji i kontroluje ich dotrzymywanie

• metodycznie prowadzi kształcenie pracowników

• jest odpowiedzialny za koordynację fachowego przygotowania i kształcenia pracowników

• opracowuje roczny (półroczny) plan szkolenia na podstawie analizy potrzeb edukacyjnych i podsumowuje jego realizację

• opracowuje budżet kosztów kształcenia pracowników

• kieruje pracą instytucji edukacyjnej (jeżeli taka istnieje)

• opracowuje propozycje umów ( z organizacjami edukacyjnymi z zewnątrz) dotyczących kształcenia pracowników

• wysyła pracowników na szkolenia eksternistyczne

• prowadzi ewidencję kształcenia poszczególnych pracowników

• buduje zespół lektorów i dba o szkolenie lektorów wybranych spośród pracowników organizacji oraz dba o lektorów eksternistycznych

• tworzy programy edukacyjnych (projektów)

Należności projektu edukacyjnego:

1. Nazwa akcji edukacyjnej

2. Osoba/y odpowiedzialna/e za akcję edukacyjną - gwarant

3. Podstawowy cel akcji edukacyjnej

4. Dla kogo przeznaczony jest projekt - określenie grupy docelowej

5. Konkretne cele - korzyść dla uczestników

6. Treść, osnowa akcji edukacyjnej

7. Wybrane formy, metody i środki materialne potrzebne do zrealizowania, włącznie z literaturą studyjną

8. Harmonogram czasowy, techniczne i finansowe zabezpieczenie

9. Zagwarantowanie udziału lektorów

10. Ocena wyników edukacji uczestników akcji, ewaluacja procesu i ogólnego efektu akcji

11. Organizacja akcji

Akredytacja

Całe podsystemy lub programy edukacyjne podlegają akredytacji.

Akredytacja to urzędowe pozwolenie na wykonywanie określonej czynności. Akredytacja w dziedzinie kształcenia dorosłych to zezwolenie wydane przez akredytowany organ, które oznacza, że udzielający usług edukacyjnych może realizować zaakceptowane programy edukacyjne w warunkach wcześniej uzgodnionych, a po pomyślnym ukończeniu wystawiać absolwentom uznawane certyfikaty.

4. Zespół lektorów

• Zespół lektorów jest decydującym elementem systemu edukacyjnego.

• Zwykle składa się z pracowników internistycznych i eksternistycznych.

• Większość resortowych lub zakładowych norm kształcenia zawiera ustępy dotyczące kształcenia lektorów.

Zalecane obowiązki lektorów w ramach systemu kształcenia

• wykonywać czynność lektora zgodnie z potrzebami działów specjalistycznych i działów edukacji

• brać udział w kursach dla lektorów organizowanych przez dział edukacji w celu dotrzymywania zakładowego standartu akcji edukacyjnych i opanowania andragogiczno- psychologicznych umiejętności

• opracowywać propozycje na włączenie do edukacyjnego planu zakładowego kursów, które będą prowadzić i współpracować z kierownikiem działu edukacyjnego przy opracowywaniu tych propozycji lub wymagań dotyczących zagwarantowania szkolenia

• zagwarantować, by uczestnicy akcji edukacyjnej wypełnili kwestionariusz oceniający akcję,

• przedkładać miesięczne wykazy prac

5. Odbiorcy usług edukacyjnych

• Organizacje, firmy

• Kolektywy pracownicze

• Jednostki

---