Prawa Człowieka - prrzysługujące każdemu człowiekowi w jego kontaktawa moralne, pach z państwem.
Cechy Praw Człowieka:
1. Powszechne - jednakowe, dla każdego człowieka na świecie
2. Przyrodzone - przynależne są każdej urodzonej osobie
3. Naturalne - każdy posiada je z racji godności człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji/nadania.
4. Podstawowe - ich posiadanie daje człowiekowi możliwość rozwoju i korzystania z wszelkich innych praw
5. Indywidualne - ich podmiotem jest pojedynczy człowiek
6. Niezbywalne - nikt nie ma prawa pozbawić drugiej osoby tych praw, nie można się ich zrzec czy zrezygnować z nich.
System ONZ:
Karta Narodów Zjednoczonych (podpisana 26.06.1945 r.)
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (uchwalona 10.12.1948 r.) Powszechnie nie wiążąca REZOLUCJA (Soft Law) NIE JEST umową międzynarodową. Przyjęto ją bez głosu sprzeciwu, 8 państw wstrzymało się od głosu - w tym Polska.
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (umowy międzynarodowe)
(Uchwalone 16.12.1966 r. - weszły w życie 3.01.1976 r. - POLSKA je ratyfikowała 3.03.1977 r.)
- Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Zakładał podstawowe prawa i wolności człowieka oraz zobowiązania Państwa wobec obywateli. Powoływał Komitet Praw Człowieka / Ma wiążący charakter prawny)
- Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (Prawo do pracy(i jej należytych warunków), strajku, związków zawodowych, ochrony życia, nauki, brania udziału w życiu kulturalnym, a także zobowiązania państw w celu realizacji tych praw i nie dyskryminowania w gwarantowaniu tych praw. Pakt nie przewidział utworzenia Komitetu Praw G,SiK, ale w 1985 utworzono/ Ma wiążący charakter prawny)
System Rady Europy:
Europejska Konwencja Praw Człowieka (umowa międzynarodowa)
(Rzym, 4.11.1950 r. - weszła w życie po 10 ratyfikacjach 8.09.1953 - Polska podpisała 26.11.1991 r., ratyfikowała 19.01.1993 r.) zbiór praw i wolności do których ludzie są uprawnieni, ustanawia procedurę kontrolną nad tymi prawami. Jest warunkiem członkostwa w Radzie Europy, na jej podstawie powołano ETPC
Artykuł. 2. Prawo do życia
Artykuł. 3. Zakaz tortur
Artykuł. 5. Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
Artykuł. 6. Prawo do rzetelnego procesu sądowego
Artykuł. 8. Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
Europejski Trybunał Praw Człowieka (siedziba w Strasburgu) Europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1998 w miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka. EKPC (Rozdział II) określa jego kompetencje i sposób funkcjonowania. 1 sędzia z każdego państwa - strony konwencji (aktualnie 47). Sędziowie wybierani na 9letnie kadencje (bez możliwości ponownego wybrania/reelekcji), kadencja sędziego kończy się też z chwilą osiągnięcia przez niego 70 lat, może też zostać odwołany jeżeli 2/3 pozostałych sędziów tak postanowi.
Zgromadzenie Plenarne - wszyscy sędziowie:
-wybiera przewodniczącego i 1 lub 2 zastępców na okres 3 lat (można ich wybrać ponownie),
-tworzy Izby ustanowione na czas wyznaczony,
-wybiera przewodniczących Izb Trybunału (z możliwością reelekcji),
-uchwala regulamin trybunału,
-wybiera Szefa Kancelarii i 1 lub więcej zastępców,
-może wystąpić z wnioskiem o zmniejszenie do 5 na czas wyznaczony liczby sędziów w Izbach.
Wielka Izba Trybunału - 17 sędziów, rozpatruje skargi przekazane przez Izbę Trybunału oraz rozpatruje "odwołania" od orzeczeń izb.
Panel Wielkiej Izby - 5 sędziów, decyduje czy Wielka Izba Trybunału zajmie się rozpatrzeniem "odwołania" złożonego na podstawie art. 43 EKPC.
Izba Trybunału - 7 sędziów (na czas wyznaczony można zmniejszyć do 5) rozpatrywanie skarg.
Komitet Trybunału - 3 sędziów, rozpatruje skargę merytorycznie zamiast Izb.
Sędzia zasiadający jednoosobowo - bada dopuszczalność skargi złożonej do Trybunału; sędzia ten nie może pochodzić z kraju, przeciwko któremu wniesiono skargę.
Komitet Praw Człowieka
organ kontrolny powołany na mocy artykułu 28. Międzynarodowego Paktu Praw Człowieka z 16.12.1966 roku. Jego celem jest monitorowanie przestrzegania postanowień Paktu oraz jego dwóch Protokołów Fakultatywnych, składa się z 18 niezależnych ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, przy czym wskazane jest (choć nie wymagane) by przynajmniej część z członków Komitetu miała doświadczenie prawnicze. Osoby te wybierane są w tajnym głosowaniu przez państwa, które ratyfikowany Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, spośród zgłoszonych przez siebie kandydatów. Kadencja członków Komitetu trwa 4 lata, przy czym połowa składu jest odnawiana co dwa lata. Możliwa jest reelekcja tej samej osoby. Komitet zbiera się 3 razy w roku, na sesje trwające około 3 tygodni. W razie potrzeby możliwe jest zwoływanie sesji nadzwyczajnych.
Prawa Człowieka w Konstytucji RP
Rozdział II, Artykuły 30 - 86. Określa wolności i prawa osobiste, polityczne, ekonomiczne, socjalne, kulturalne, środki ochrony praw i wolności oraz obowiązki.