PROCEDURY I NARZĘDZIA IDENTYFIKACJI RYZYKA

Ryzyko:

• niepewność naszej przyszłości i nieodzowna część rzeczywistości;

• prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia niepożądanego, niebezpiecznego lub wyrządzającego szkodę oraz efektu, jakie to zdarzenie może wywołać;

• wynika z działania lub jego braku;

• wynika z otoczenia lub wnętrza organizacji;

• obejmuje negatywne konsekwencje oraz niewykorzystane możliwości;

• traktuje się jako prawdopodobieństwo odchylenia osiągalnych wyników od stanu oczekiwanego - rozumiane jako możliwość pogorszenia lub polepszenia planowanych wyników podejmowanych działań.

Dlaczego warto zarządzać ryzykiem:

• wymagają tego akcjonariusze dbający o wartość firmy;

• banki same poddane są rygorom zarządzania ryzykiem, więc narzucają podobne rygory swoim klientom;

• czynniki wewnętrzne - poznanie ryzyka pozwala na jego ograniczenie.

Cele identyfikacji ryzyk:

• ze względu na charakter celu:

• cele formalne;

• cele nieformalne.

• ze względu na przedmiot celu:

• ocena ryzyk projektu;

• ocena ryzyk organizacji.

Cele formalne:

• określenie ryzyk funkcjonujących w organizacji;

• skatalogowanie ryzyk organizacji;

• zasilanie systemu zarządzania ryzykiem w informacje;

• określenie znaczenia poszczególnych ryzyk dla organizacji.

Cele nieformalne:

• budowa świadomości istnienia ryzyk u wszystkich zaangażowanych;

• refleksja u poszczególnych osób nad ryzykami dotyczącymi poszczególnych stanowisk/funkcji;

• pobudzenie do myślenia: czy zajmujemy się danym ryzykiem? I czy nie angażujemy zbyt dużych/małych zasobów do zarządzania danym ryzykiem?;

• czy to co postrzegamy jako ryzyko stanowi naprawdę ryzyko?

Cele identyfikacji ryzyka (a ERM):

Cecha wyjściowa: Fragmentaryczność zarządzania ryzykiem; Kreowanie zarządzania ryzykiem ad hoc; Brak wspólnego języka; Brak przypisania ryzyk do właścicieli; Zarządzanie ryzykiem realizowane w oderwaniu od strategii i celów.

Cecha Kompleksowego Systemu Zarządzania Ryzykiem (ERM): Zintegrowanie zarządzania ryzykiem; Proces ciągły; Stworzenie wspólnego języka zarządzania ryzykiem, opisu ryzyka (model, rejestr i mapa ryzyk); Jednoznaczne przypisanie ryzyk do właścicieli; Uspójnienie i definicja celów ERM z uwzględnieniem strategii biznesowej.

Cele ERM: Umożliwienie właściwego zarządzania ryzykiem na poziomie całej Spółki/Grupy; Umożliwienie realizacji założonych celów biznesowych w ramach przyjętego i akceptowalnego poziomu ryzyka; Umożliwienie innym spółkom grupy kapitałowej przeprowadzenia analogicznego procesu budowy szczegółowego ERM w każdej ze spółek poprzez budowę systemu `globalnego' dla całej grupy kapitałowej.

Ocena ryzyk w organizacji:

• identyfikacja zagrożeń mających wpływ na ciągłość działania organizacji;

• określenie szans i zagrożeń dla prowadzonej działalności;

• identyfikacja czynników wpływających na osiągane wyniki;

• ocena możliwości zwiększenia/zmniejszenia wykorzystania posiadanych i już zaangażowanych zasobów.

Ocena ryzyk w projekcie:

• identyfikacja zagrożeń mogących uniemożliwić zakończenie projektu;

• identyfikacja zagrożeń mających wpływ na budżet projektu;

• identyfikacja zagrożeń mających wpływ na harmonogram projektu;

• identyfikacja zagrożeń mających wpływ na osiągniecie planowanych do uzyskania z projektu korzyści.

Ogólne aspekty istnienia ryzyka:

Poparcie naczelnego kierownictwa jako kluczowy element wdrażania zarządzania ryzykiem:

• polecenie na zaangażowanie pracowników;

• zwiększenie motywacji;

• poprawa komunikacji (prawidłowe informacje o ryzyku.

Zaangażowanie osób zajmujących się operacyjnie działalnością organizacji:

• praktyczna ocena zjawisk w konkretnej organizacji;

• budowa świadomości zarządzania ryzykiem u osób odpowiedzialnych za zadania operacyjne;

• poczucie odpowiedzialności na każdym etapie.

Udział fachowców od zarządzania ryzykiem:

• poprawność prowadzenia procesu identyfikacji ryzyk:

• przeszkolenie wstępne osób,

• efektywność procesu,

• weryfikacja wyników.

• unikanie typowych błędów w procesie identyfikacji ryzyka.

Czynniki ryzyka - zdarzenia, uwarunkowania, sytuacje, które mogą spowodować bądź wpływają na możliwość zmaterializowania się ryzyka.

Ryzyko - stan (zdarzenie), w którego skutek następuje odchylenie od planowanych (spodziewanych) wyników.

Skutek ryzyka - efekt wystąpienia ryzyka.

Identyfikacja ryzyka zakres procedury:

1. Cel procedury (ustalenie jednolitych zasad identyfikacji i oceny ryzyk biznesowych w ERM; ustalenie zasad oceny ryzyk i wyboru kluczowych ryzyk, którymi zarządza się w ramach ERM).

2. Przedmiot procedury (określenie i zdefiniowanie działań wykonywanych w związku z identyfikacją i oceną ryzyk biznesowych; określenie podstawowych zasad zbierania i analizowania informacji dotyczących poszczególnych ryzyk; wskazanie jednostek organizacyjnych i osób odpowiedzialnych za ocenę ryzyk biznesowych)

3. Odpowiedzialność (wskazanie osób, które są uprawnione do przeprowadzenia postępowania zgodne z procedurą; zakresy uprawnień osób - określone w procedurze).

4. Działania (zasady uruchamiania procedur, zasady wypełniania kwestionariuszy ryzyka, agregacja ryzyk, analiza i oceny ryzyk, selekcja kluczowych ryzyk, analiza profilu ryzyka, utrzymanie rezultatów pracy).

Metody identyfikacji ryzyk:

• warsztat, burza mózgów;

• analiza SWOT;

• badanie rejestrów historycznych;

• badania ankietowe;

• weryfikacja dokumentów wewnętrznych i wymagań formalnych w zakresie bezpieczeństwa.

Badanie wewnętrzne powinno określić co dla danej organizacji:

• stanowi prawdziwe ryzyko;

• jaki jest rzeczywisty poziom ryzyka;

• jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienie ryzyka;

• kto odpowiada za zarządzanie tym ryzykiem.

Karta ryzyka:

• standardowe narzędzie wykorzystywane w procesie identyfikacji ryzyka oraz w całym procesie zarządzania ryzykiem;

• wypełnienie karty dla zidentyfikowanego ryzyka umożliwia określenie jego parametrów;

• karty wypełniane są zgodnie z kryteriami ERM - model ryzyk który definiuje kryteria podziału (np. ryzyka: strategiczne, finansowe, operacyjne i rynkowe).

Kata ryzyka - przykład:

1. Definicja ryzyka (opis ryzyka; najczęstsze skutki materializacji; kategoria).

2. Charakterystyka ryzyka (właściciel, prawdopodobieństwo materializacji ryzyka; wpływ - skutek materializacji, strategia zarządzania ryzykiem).

3. Zasady pomiaru (parametry mierzące ryzyko, limity ryzyka).

4. Plan realizacji na ryzyko (planowane działania).

Parametry ryzyka:

Za kluczowe parametry ryzyka uznaje się (i słusznie):

• Prawdopodobieństwo jego wystąpienia.

• Wpływ (stratę) w przypadku materializacji ryzyka.

Ryzyka kwantyfikowalne - ryzyka dla których możemy wyznaczyć na podstawie różnych metod ale w wiarygodny sposób prawdopodobieństwo i skutki ich wystąpienia.

W celu zarządzania ryzykami kwantyfikowalnymi wykorzystuje się koncepcję określenia apetytu na ryzyko i system limitów dla ryzyk kwantyfikowalnych oraz ustanawia dla każdego ryzyka kwantyfikowalnego miary ryzyka (Key Risk Indicator - KRI), która wskazuje na wielkość samego ryzyka. Są to w zasadzie wszystkie ryzyka rynkowe i finansowe np. ryzyko zmiany cen, ryzyko kredytowe.

Ryzyka niekwantyfikowalne - ryzyka dla których nie jest możliwe wiarygodne wyznaczenie prawdopodobieństwa lub skutku ich wystąpienia.

W celu zarządzania ustanawia się dla każdego ryzyka tzw. kluczowy wskaźnik efektywności (Key Performance Indicator - KPI), który wskazuje na cele, jakie mają zostać osiągnięte w działalności zagrożonej danym ryzykiem. Wskaźniki KPI w rzeczywistości nie uwzględniają poziomu ryzyka, a jedynie wskazują, jaki rezultat powinien zostać osiągnięty w danym obszarze zagrożonym ryzykiem. Miara KPI powinna być miarą zobiektywizowaną, zakłada ona, że osiągnięcie rezultatu mierzonego KPI prowadzi do ograniczenia ryzyka związanego z tym KPI. KPI określa się w sposób jakościowy i/lub opisowy w przypadku, gdy nie ma możliwości (lub jest to nieuzasadnione) określenia tej miary w postaci mierzalnej, lub postaci oceny punktowej. KPI określone w sposób jakościowy nie mogą być podstawą do oceny właściciela danego ryzyka, stanowią natomiast podstawę do analizy zmian ryzyka w czasie i podjęcia działań zaradczych w kolejnych okresach. Do ryzyk niekwantyfikowanych zaliczają się bardzo często ryzyka strategiczne i część ryzyk operacyjnych.

Zarządzanie ryzykiem - wykład 1.

2

---