1. Norma językowa, innowacja językowa a błąd językowy

O normie językowej mówi się w dwóch znaczeniach: jako o zbiorze jednostek językowych i społecznie zaaprobowanych reguł ich łączenia oraz o zbiorze reguł posługiwania się jednostkami językowymi sformułowanych i skodyfikowanych przez językoznawców. Pojęcie normy języka wiąże się ściśle z problemem jego odmian funkcjonalnych, socjalnych, terytorialnych, z jakością kontaktu (oficjalnego czy też, nieoficjalnego, mówionego czy też pisanego). Wszystkie te odmiany w mniejszym lub większym stopniu różnią się od siebie, choć wszystkie zawierają wiele wspólnych składników zwłaszcza w zakresie systemu gramatycznego i słownictwa podstawowego. Najpełniej skodyfikowana jest norma ortograficzna, najmniej poddają się kodyfikacji normy leksykalna i frazeologiczna wobec wielkiej w tym zakresie zmienności języka. Najbardziej rygorystyczna jest norma języka pisanego przeznaczonego do kontaktów oficjalnych, zwanego językiem literackim, najmniej rygorystyczna - norma języka potocznego mówionego w kontaktach nieoficjalnych. Pojęcie normy stylistycznej należałoby odnosić do zasad budowy poszczególnych gatunków tekstów (w tym gatunków literackich) i wiążących się z nimi modyfikacji systemu gramatycznego i leksykalnego języka.

Istnieją także innowacje językowe, czyli nowe zjawiska, które pojawiają się w języku. Jeżeli jakaś innowacja upowszechniła się (np. spotyka się ją w tekstach), ale nie jest aprobowana przez słowniki, nazywa się ją uzusem językowym. Niejednokrotnie uzus, w miarę upływu czasu, może stać się normą językową.

Uzusem jest bardzo popularny w polszczyźnie potocznej zaimek wskazujący rodzaju żeńskiego: tą (np.: Podaj mi tą książkę), chociaż poprawna forma brzmi: tę (Podaj mi tę książkę) często stosuje się pierwszą wersję, choć nie jest ona poprawna.

Rozróżniamy dwa rodzaje normy językowej:

1. WZORCOWA: pełni funkcję estetyczną. Dużą rolę odgrywa w niej tradycja językowa.

2. UŻYTKOWA: dążenie do precyzyjnego i skutecznego porozumiewania się. To także sprawność

Normy i zasady języka można naruszać w sposób świadomy, jeżeli chce się zażartować, nadać wypowiedzi określoną stylizację lub zwrócić szczególną uwagę na jakiś fakt językowy. Nieświadome odstępstwo od normy oraz niepotrzebna i przypadkowa innowacja nazywa się błędem językowym.

2. Typy błędów językowych

Błędy wewnętrznojęzykowe - systemowe

Błędy gramatyczne

Błędy fleksyjne

Błędy składniowe

Błędy słownikowe (wyrazowe)

Błędy frazeologiczne

Błędy słowotwórcze

Błędy fonetyczne

Błędy wewnętrznojęzykowe - stylistyczne

Błędy zewnętrznojęzykowe

Błędy ortograficzne

Błędy interpunkcyjne

3. Charakterystyka błędów stylistycznych

• Błędy stylistyczne, które polegają na niedostosowaniu użytego środka językowego do całości wypowiedzi ze względu na jej treść lub formę. Do tego rodzaju błędów zaliczamy:

• Używanie elementów oficjalnych w wypowiedziach potocznych

• Używanie elementów potocznych w wypowiedziach publicznych

• Mieszanie różnych stylów w jednej wypowiedzi

• Stylizacja językowa nie mająca uzasadnienia

• Naruszenie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu

---