ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE
dr Jaworski ćwiczenia 2001/2002
Nauki ergologiczne - rozpatrujące różne dziedziny ludzkiego działania ze względu na jego sprawność
o wysokim stopniu abstrakcji (formułuje twierdzenia i prawa, które są ogólne i muszą być prawdziwe we wszystkich dziedzinach ludzkiego działania)
- prakseologia; ogólna teoria organizacji; teoria czynu indywidualnego; organizacja działania i zarządzania
o średnim stopniu abstrakcji
- ergonomia; teoria motywacji; nauka o systemach płac; teorie decydowania; nauka o wypadkach przy pracy; metodologia badania i organizowania pracy; nauka o czynnikach wydajności pracy; fizjologia pracy; psychologia; psychometria; socjologia pracy; ekonomika pracy; dydaktyka pracy
Działanie - dowolne, świadome bądź podświadome lecz swobodnie wybrane zachowanie do realizacji zamierzonego celu:
Jednopodmiotowe :
- kierownicze - jest to działanie władcze w stosunku do podwładnych osób. Kierownik posiada szczególne uprawnienia dotyczące podejmowanych przez niego decyzji
- wykonawcze - wiąże się z podejmowaniem decyzji w sprawie czynności wykonywanych przez samego siebie
Wielopodmiotowe :
- grupowe - nie ma kierownika formalnego, nie ma podziału pracy, indywidualny cel
- zespołowe - kierownik formalnie usankcjonowany, podział pracy i specjalizacji, wspólny cel
Praca - splot czynów mających charakter pokonywania trudności dla zadość uczynienia czyimś „potrzebom istotnym”
Style kierowania
ze względu na udział podwładnych w decydowaniu
- styl autokratyczny : pozbawienie wpływu podwładnych na podział zadań oraz sposoby ich realizacji
- styl demokratyczny : polega na świadomej rezygnacji zwierzchnika z przysługującego mu prawa do jednoosobowego podejmowania decyzji
- styl konsultatywny : przełożony dopuszcza udział podwładnych w decydowaniu o podziale zadań i sposobie ich realizacji
ze względu na formy interwencji przełożonego w pracę podwładnych
- dyrektywne - bezpośrednie formułowanie zadań i przydzielanie ich podwładnym (skuteczność)
- parametryczne - pośrednie tworzenie reguł i parametrów działań; kierownik określa podstawowe zależności między cechami działania i efektu końcowego a nagrodą i karą (efektywność)
ze względu na zakres ograniczenia swobody podwładnych
- instruktażowe - ograniczenie swobody działania podwładnych poprzez narzucenie im zarówno struktury zadań, jak i sposób ich realizacji; swoboda wykonania jest ograniczona różnymi wytycznymi; istotą i sensem instruktażu jest skłonienie do działań standardowych
- zadaniowe - rezygnacja z bezpośredniego narzucenia pracownikowi opracowanej instrukcji działania, a co za tym idzie żądania jej bezwzględnego przestrzegania; dopuszczenie swobody działania wyklucza zarazem szczegółową kontrolę przebiegu działań; kierownik jedynie wyposaża podwładnego w środki niezbędne do realizacji zadań, gdy podwładny nie ma kompetencji aby je uzyskać.
Cykl le Chateliera
I faza - preparacja
1. wybór celu ściśle określony
2. badanie środków i warunków realizacji celu
3. pozyskiwanie i rozmieszczanie zasobów w czasie i przestrzeni
II faza - realizacja
4. realizacja celu
III faza - kontrola
5. kontrola realizacji
Cykl Zieleniewskiego
I faza - preparacja
1. uświadomienie sobie rzeczywistych celów działania i ich wzajemnego stosunku
2. planowanie celu (czasowe, rzeczowe, przestrzenne)
3. pozyskiwanie i rozmieszczanie zasobów w czasie i przestrzeni
II faza - realizacja
4. realizacja celu
III faza - kontrola
5. kontrola realizacji
komórki liniowe: uczestniczą w sprawowaniu (bezpośrednio) władzy bądź w procesie gospodarowania (zaopatrzenie, produkcja, zbyt) : kierownicy służbowi
komórki funkcjonalne: funkcjonują w ramach więzi funkcjonalnej - komórki doradcze, analityczne; komórki , w których rola polega na wspieraniu konkretna radą, pełnieniu nadzoru funkcjonalnego nad innymi kierownikami i pracownikami. W ramach specjalizacji ma prawo do kontrolowania
Role kierownika
interpersonalne
- rola reprezentacyjna - kierownik musi pełnić określone funkcje ceremonialne np. witać gości
- rola przywódcy - zatrudnia, szkoli, motywuje i zachęca pracowników, kształtuje postawy
- rola łącznika - między ludźmi, którzy nie są jego podwładnymi ani przełożonymi; tworzy i zapewnia funkcjonowanie sieci kontaktów zwnętz. i wewnętrz.
informacyjne
- rola monitora - kierownik poszukuje informacji, która mogłaby być wykorzystana z pożytkiem; rola ta umożliwia kierownikowi zajmowania pozycji najlepiej poinformowanego członka grupy
- rola upowszechniającego - kierownik przekazuje podwładnym ważne informacje, które bez tego byłyby dla nich niedostępne
- rola rzecznika - kierownik przekazuje część informacji osobom spoza jednostki, czy nawet spoza organizacji
decyzyjne
- przedsiębiorca - rola jego na udoskonalaniu swojej jednostki poprzez wymyślanie nowych celów, działań; musi być kreatywny
- regulator - zajmuje się korygowaniem celów i zadań, gdy zmieniają się warunki na które nie ma wpływu np. strajk
- rozdzielający zasoby - jest odpowiedzialny za decyzje, jak i komu zostaną przydzielone zasoby organizacji, oraz za własny czas
- negocjator - zajmuje się negocjacjami między władzą i pracownikami, reprezentuje ich interesy, poszukuje kompromisu, który zadowoliłby obie strony
1
2