Koncepcje zachowania kapitału
Przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przedsiębiorstwo może kierować się różną polityką rachunkowości, uzależnioną od celu, jaki powinny spełniać sprawozdania. Zasadniczą kwestią jest koncepcja kapitału i zysku.
W „Ramach Konceptualnych” określono dwa podstawowe modele:
Zachowania kapitału finansowego
Zachowania kapitału rzeczowego
Koncepcja zachowania kapitału finansowego oznacza pomiar zysku albo za pomocą jednostek pieniężnych w wartości nominalnej albo jednostek o stałej sile nabywczej. Dlatego też w tej koncepcji mamy do czynienia z dwoma ujęciami:
Nominalnym.
Siły nabywczej.
Zgodnie z koncepcją kapitału finansowego w ujęciu nominalnym kapitał własny jest definiowany jako nominalne aktywa netto jednostki gospodarczej. Zysk osiąga się wówczas, gdy pieniężna kwota aktywów netto w ujęciu nominalnym na koniec okresu przewyższa pieniężną kwotę aktywów netto na początek okresu ( z wyłączeniem skutków transakcji z właścicielami). Zgodnie z tą koncepcją wzrost cen aktywów jest traktowany jako zysk, który może być zrealizowany w momencie usunięcia aktywów z bilansu w wyniku transakcji wymiany.
Według koncepcji kapitału finansowego w ujęciu siły nabywczej kapitał własny jest definiowany jako aktywa netto podmiotu wyrażone w jednostkach stałej siły nabywczej. Zysk osiąga się tylko wtedy, gdy pieniężna kwota aktywów netto w ujęciu stałej siły nabywczej na koniec okresu przewyższa pieniężna kwotę aktywów netto w ujęciu stałej siły nabywczej na początku okresu (z wyłączeniem skutków transakcji z właścicielami). Należy jednocześnie zaznaczyć, że tylko ta część zwiększenia wartości (cen) aktywów, która przekracza ogólny poziom cen (ogólny poziom inflacji), jest uważana za zysk. Pozostała część zwiększenia wartości (cen) aktywów powinna być traktowana jako korekta wartości kapitału, który ma zostać zachowany.
W koncepcji zachowania kapitału rzeczowego (substancji majątkowej) kapitał utożsamia się ze zdolnościami produkcyjnymi podmiotu. Zysk jest osiągany tylko wtedy, gdy fizyczne zdolności wytwórcze (lub zasoby czy fundusze niezbędne do ich osiągnięcia) na koniec okresu przewyższają fizyczne zdolności produkcyjne na początek okresu (z wyłączeniem skutków transakcji z właścicielami). W koncepcji tej, zmiany cen, mające wpływ na wartość aktywów i zobowiązań jednostki, są postrzegane jako zmiany w pomiarze fizycznych zdolności produkcyjnych jednostki. Ważne jest, że zmiany te są traktowane jako korekty kapitału, który ma zostać utrzymany, a nie zysk. Koncepcja kapitału rzeczowego wymaga przyjęcia modelu wyceny wg kosztu bieżącego.
E.Walińska (red.), Sprawozdanie finansowe wg MSSF. Zasady prezentacji i ujawniania informacji, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 73
1